در حال ویرایش روزه

'''روزه''' خودداری از خوردن و آشامیدن و برخی از کارها (مفطِرات) از اذان صبح تا اذان مغرب است که با قصد قربت انجام می‌شود. در [[اسلام]] روزه در ماه رمضان بر همه مسلمانان [[واجب]] است. در قرآن روزه سبب آمرزش گناهان شمرده شده است. بر پایه روایاتی، روزه یکی از پنج رکن اساسی اسلام دانسته شده است. روایاتی وارد شده که روزه در مکه و مدینه را سفارش کرده و آن را دارای ثواب زیادی دانسته است. افزون بر آن روزه [[کفاره]] انجام برخی اعمال ممنوع در ایام [[حج]] و [[عمره]] است. روزه گرفتن در روز [[عید قربان]] [[حرام]] و در [[روز عرفه]] [[مکروه]] است.

== تعریف ==
روزه از اعمال عبادی در اسلام و به معنای پرهیز از خوردن و آشامیدن و دیگر مفطِرات از اذان صبح تا اذان مغرب همراه نیت دانسته شده است.<ref>تذکرة الفقهاء، ج۶، ص۵؛ مسالک الافهام، ج۲، ص۶؛ جامع المدارک، ج۲، ص۱۴۰.</ref> یک ماه روزه‌داری در ماه [[رمضان]] برای مسلمانان واجب است. وجوب روزه ماه رمضان بر مسلمانان در سال دوم هجری<ref>منتهی المطلب، ج 14، ص 10؛ المجموع، ج 6، ص 50؛ البدایة النهایه، ج 3، ص 347.</ref> و به نظر برخی سال سوم<ref>تفسیر سمعانی، ج 2، ص 11.</ref> هجری نازل گردید.

روزه از نظر حکم شرعی به چهار قسم تقسیم می‌شود؛ 

* روزه [[واجب]] مانند روزه ماه رمضان و نذر؛ 
* روزه [[مستحب]] نظیر روزه همه روزهای سال به جز روزهایی که روزه در آن حرام است؛ 
* روزه [[حرام]] همچون روزه روز [[عید فطر]] و [[عید قربان]]؛ 
* روزه [[مکروه]] مانند روزه [[روز عرفه]] در ایام حج برای کسی که روزه سبب ضعف و عدم توانایی وی برای دعا گردد.<ref>الحدائق الناضره، ج۱۳، ص۲ و ۳؛ العروة الوثقی، ج۳، ص۵۲۱.</ref>

== فضیلت روزه ==
روزه در متون دینی از اهمیت زیادی برخوردار است؛ از جمله در آیه‌ای در قرآن، خداوند ضمن مکلَف‌نمودن همگان به روزه، این عمل را سبب تحصیل تقوا برشمرده است.<ref>سوره بقره، آیه ۱۸۳.</ref> آیه‌ای دیگر، حکمت تشریع روزه را بزرگ‌داشتن خدا و شکر نعمت‌های او دانسته است.<ref>سوره بقره، آیه ۱۸۵.</ref> در آیاتی دیگر، خیر و برکت برای انسان‌ها،<ref>سوره بقره، آیه ۱۸۴.</ref> آمرزش گناهان و پاداش عظیم آخرت برای مؤمنانِ دارای عمل صالح از آثار و برکات دیگر روزه بیان شده است.<ref>سوره احزاب، آیه ۳۵.</ref>

در روایات نیز روزه جایگاه ویژه‌ای دارد؛<ref>مستدرک الوسائل، ج۷، ص۵۰۵؛ بحارالانوار، ج۹۳، ص۲۵۶ و ص۲۵۷؛ جامع احادیث الشیعه، ج۹، ص۳۸۱.</ref> از جمله بر پایه احادیثی، روزه یکی از پنج رکن اساسی اسلام دانسته شده<ref>الکافی، ج۲، ص۱۸؛ من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۷۴؛ صحیح البخاری، ج۱، ص۸.</ref> که از میان همه اعمال انسان به خدا اختصاص دارد و خداوند بی‌واسطه پاداش روزه‌دار را خواهد داد.<ref>الکافی، ج۴، ص۶۸؛ صحیح البخاری، ج۸، ص۱۹۷؛ وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۴۰۵.</ref>

== روزه در مکه و مدینه ==
روزه در سرزمین [[مکه]] و [[مدینه]] از اهمیت و فضیلت بیشتری برخوردار است.<ref>مستدرک الوسائل، ج۹، ص۳۶۳؛ بحار الانوار، ج۹۶، ص۳۴۶؛ جامع احادیث الشیعه، ج۱۰، ص۸۶.</ref> در حدیثی از [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(ص)]] آمده است که کسی که روزهای [[ماه رمضان]] را در مکه روزه بگیرد و شب‌های آن به عبادت و نماز مشغول باشد خداوند پاداش عبادت هزار ماه در غیر مکه را به او عطا می‌کند.<ref>مستدرک الوسائل، ج۹، ص۳۶۴؛ بحار الانوار، ج۹۳، ص۳۴۹؛ جامع احادیث الشیعه، ج۱۰، ص۸۷.</ref> در حدیثی دیگر نیز پاداش یک روز روزه در مکه برابر با پاداش یک سال روزه در غیر مکه دانسته شده است.<ref>من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۲۲۷؛ وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۲۸۹؛ جامع احادیث الشیعه، ج۱۰، ص۸۷.</ref> در روایاتی دیگر نیز به روزه گرفتن سه روز در مدینه سفارش شده و این عمل دارای فضیلت و خیر و سبب برآورده شده حاجات دانسته شده است.<ref>تهذیب الاحکام، ج۶، ص۱۹؛ وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۳۵۰ و ص۳۵۱؛ جامع احادیث الشیعه، ج۴، ص۵۱۵.</ref>

== روزه در حج و عمره ==
روزه در سفر حج و عمره روزه در برخی شرایط واجب می‌شود و در برخی موارد نیز مستحب است. 

==== روزه‌های واجب در حج ====
یکی از موارد وجود حج در ایام حج و عمره، کفاره برخی اعمال است. از جمله یکی از کفاره‌های [[تراشیدن موی سر|تراشیدن سر]] در حال [[احرام]] (پیش از قربانی) روزه گرفتن است.<ref>المقنع، ص۱۸۰؛ الحدائق الناضره، ج۱۵، ص۵۱۳.</ref><ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۷۴ و ص۷۵؛ مغنی المحتاج، ج۱، ص۵۳۰</ref><ref>تذکرة الفقهاء، ج۸، ص۱۴؛ المجموع، ج۷، ص۲۴۷؛ المغنی، ج۳، ص۵۲۰</ref> همچنین کفاره [[شكار حيوان وحشى|شکار حیوانات]] در حال احرام گرفتن روزه است.<ref>فقه القرآن، راوندی، ج۱، ص۱۹۵.</ref> همچنین فردی که در حج تمتع حیوانی برای [[قربانی]] کردن پیدا نکند باید ده روز روزه بگیرد که سه روز آن باید در ایام حج باشد.<ref>المغنی، ج۳، ص۵۰۵؛ المجموع، ج۷، ص۱۸۵؛ مستند الشیعه، ج۱۲، ص۳۴۳.</ref>

==== روزه مستحب در حج ====
روزه مستحبی در سفر، [[حرام]] یا [[مکروه]] است،<ref>مختلف الشیعه، ج۳، ص۴۶۵؛ حدائق الناضره، ج۱۳، ص۱۹۷؛ جواهر الکلام، ج۱۶، ص۳۳۸.</ref> ولی مستحب است مسافر روزهای چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه را برای برآورده شدن حاجات در مدینه روزه بگیرد.<ref>تذکرة الفقهاء، ج۸، ص۴۵۰؛ مستند الشیعه، ج۱۳، ص۳۳۷؛ جواهر الکلام، ج۲۰، ص۱۰۷.</ref> مستند این احکام روایاتی از [[اهل بیت(ع)]] است. از جمله در روایتی [[امام صادق(ع)]] ضمن سفارش به روزه گرفتن سه روز یاد شده در مدینه، زائران را به نماز نزدیک [[قبر پیامبر(ص)]] و درخواست حاجات دنیوی و اخروی از خداوند سفارش نمود.<ref>الکافی، ج۴، ص۵۵۸؛ وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۳۵۱؛ بحار الانوار، ج۹۷، ص۱۴۷.</ref>

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
| پیش از لینک = 
| منبع = مقاله «روزه» در مجله دانشنامه حج و حرمین شریفین است.
| لینک = https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1725760/%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%87| توضیحات منبع = 
}}
* '''تذکرة الفقهاء'''، علامه حلی، حسن بن یوسف، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۶ق.
* '''تهذیب الاحکام'''، شیخ طوسی، محمد بن حسن، تحقیق سید حسن موسوی خرسان و علی آخوندی، تهران، انتشارات دارالکتب اسلامیه، ۱۳۶۵ش.
* '''بحار الانوار'''، مجلسی، محمدباقر، تصحیح محمد باقر بهبودی و دیگران، بیروت، دار احیاء التراث العربی و مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.
* '''البدایة و النهایة'''، ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۷ق.
* '''تفسیر سمعانی'''، ابوالمظفر سمعانی، منصور بن محمد، تحقیق یاسر ابراهیم و غنیم بن عباس، ریاض، دار الوطن، ۱۴۱۸ق.
* '''تفسیر قرطبی'''، قرطبی، محمد بن احمد، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق.
* '''صحیح بخاری'''، بخاری، محمد بن اسماعیل، تحقیق عبدالعزیز بن عبدالله بن باز، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۱ق.
* '''جامع احادیث الشیعه'''، بروجردی، سید حسین، و ملایری، اسماعیل، قم، مطبعة العلمیه، ۱۳۹۹ق.
* '''جامع المدارک فی شرح المختصر النافع'''، خوانساری، سید احمد، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، مکتبة الصدوق، ۱۴۰۵ق.
* '''جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام'''، صاحب جواهر، محمدحسن، تحقیق عباس قوچانی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش.
* '''الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره'''، بحرانی، یوسف بن احمد، تحقیق محمد تقی ایروانی و علی آخوندی، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۳۶۳ش.
* '''المبسوط'''، سرخسی، محمد بن احمد، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ق.
* '''العروة الوثقی'''، طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۲۰ق.
* '''فقه القرآن فی شرح آیات الاحکام'''، قطب راوندی، سعید بن هبةالله، تحقیق سید احمد حسینی اشکوری، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۴۰۵ق.
* '''الکافی'''، کلینی، محمد بن یعقوب، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب اسلامیه، ۱۳۶۳ش.
* '''مختلف الشیعة فی احکام الشریعه'''، علامه حلی، حسن بن یوسف، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۱۳ق.
* '''المجموع شرح المهذب'''، نووی، یحیی بن شرف، بیروت، دار الفکر، بی‌تا.
* '''مغنی المحتاج الی معرفة معانی الفاظ المنهاج'''، خطیب شربینی، محمد بن احمد، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۷۷ق.
* '''المغنی'''، ابن قدامه، عبدالله بن احمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا.
* '''مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل'''، نوری، حسین بن محمدتقی، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۰۸ق.
* '''مستند الشیعة فی احکام الشریعه'''، نراقی، احمد بن محمدمهدی، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۵ق.
* '''مسالک الافهام'''، شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، تحقیق مؤسسه المعارف الاسلامی، قم، مؤسسه المعارف الاسلامی، ۱۴۱۳ق.
* '''المقنع'''، شیخ صدوق، محمد بن علی، قم، مؤسسه الامام الهادی، ۱۴۱۵ق.
* '''منتهی المطلب فی تحقیق المذهب،''' علامه حلی، حسن بن یوسف، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۴۱۲ق.
* '''وسائل الشیعه'''، حر عاملی، محمد بن حسن، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق.
{{پایان}}