در حال ویرایش ساباط امام زمان(ع)

{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
| تأسیس = سده هشتم قمری
| کاربری = زیارتگاه
| مکان = [[عراق]]، [[نجف]]، [[آستان امام علی(ع)]]
| وضعیت = از میان رفته
}}
'''ساباط امام زمان(ع)''' یا '''ساباط مدلّل'''، گذری سرپوشیده متصل به دیوار [[آستان مقدس امام علی(ع)|آستان امام علی(ع)]] در [[نجف]]، و منسوب به [[امام زمان(ع)]] بوده، که امروزه از میان رفته است. بر پایه گزارشی، پیشینه این ساباط، به سده هشتم قمری و شفای مردی به نام مدلّل، توسط [[امام زمان(ع)]] برمی‌گردد. به گمان برخی، امروزه موضع این ساباط در محدوده صحن شریف قرار دارد.

==واژه‌شناسی==
ساباط، واژه‌ای عربی، به معنای سازه‌ای سقف‌دار<ref>کتاب العین، ج۷، ص۲۱۸؛ الصحاح، ج۳، ص۱۱۲۹؛ المحکم و المحیط الأعظم، ج۸، ص۴۴۰.</ref> بین دو خانه<ref>کتاب العین، ج۷، ص۲۱۸؛ مفردات الفاظ قرآن، ج۲، ص۱۷۸؛ المحکم و المحیط الأعظم، ج۸، ص۴۴۰.</ref> یا دو دیوار<ref>الصحاح، ج۳، ص۱۱۲۹.</ref> است که زیر آن، راه عبور و گذر است.<ref>کتاب العین، ج۷، ص۲۱۸؛ الصحاح، ج۳، ص۱۱۲۹؛ ترجمه مفردات الفاظ قرآن، ج۲، ص۱۷۸.</ref> برخی، راه عبور را را در معنای آن ذکر نکرده‌اند.<ref>المحکم و المحیط الأعظم، ج۸، ص۴۴۰.</ref> ریشه این واژه، «س،ب،ط» است، که به باور برخی، بر امتداد شیء دلالت کرده و گویا نزدیک به ریشه «ب،س،ط» است.<ref>معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۱۲۸.</ref> این واژه، با سَوَابِیط و ساباطات جمع بسته شده است.<ref>الصحاح، ج۳، ص۱۱۲۹.</ref>

ساباط، در واژه‌نامه‌های فارسی به دالان، دهلیز،<ref>لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه ساباط.</ref> راهرو روپوشیده بین دو خانه یا دو دکان، و سقفی که در زیر آن راه ورود به خانه باشد<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه ساباط.</ref> معنا شده است.

==مکان==
ساباط امام زمان(ع) یا ساباط مدلّل،<ref name=":1">السلطان المفرّج عن اهل الایمان، ص4٧-4٨؛ بحار الانوار، ج5٢، ص٧4.</ref> گذری متصل به دیوار [[آستان مقدس امام علی(ع)|آستان امام علی(ع)]] در [[نجف]]، و منسوب به [[امام زمان(ع)]]، بوده است.<ref name=":0">مقام‌های حضرت مهدی(ع) در عراق، فصلنامه فرهنگ زیارت، ش۳۰، ص۱۱۲.</ref> برخی این ساباط را در جانب غربی و شمالی صحن حرم امام علی(ع) دانسته<ref>نجم ثاقب در احوال امام غایب(ع)، ج۲، ص۶۴۴.</ref> و به باور برخی، این گذر جهت شمالی از صحن را به جهت جنوبی آن، از جهت غرب متصل می‌کرد و در آن، قبر شماری از عالمان و [[تکیه بکتاشیه (نجف)|تکیه بکتاشیه]] قرار داشت.<ref name=":2">[http://www.m-mahdi.net/book/download/pdf/069.pdf المنتقی من السلطان المفرج عن اهل الایمان]، ص۳۶، پاورقی.</ref> برخی، احتمال زیاد داده‌اند، امروزه موضع این ساباط، در محدوده صحن قرار گرفته باشد.<ref name=":0" />

==پیشینه==
بر پایه گزارشی از سید بهاءالدین علی بن عبدالکریم نیلی، از عالمان سده هشتم قمری، [[امام مهدی(ع)]]، در سال ۷۲۰ق، شبی به خانه یکی از [[شیعه|شیعیان]] [[نجف]]، به نام حسین مدلّل که فلج بوده آمده و او را شفا داده است؛ سپس او را به یک ساباط (گذر) برده، که متصل به دیوار آستان امام علی(ع) بوده و آنجا را محل رفت و آمد خود برای زیارت جدش [[امام علی(ع)]] معرفی کرده است. امام مهدی(ع) به او دستور داده هر شب در این محل، این ماجرا را اعلام کند.{{یادداشت|در متن کتاب السلطان مفرج عن اهل الایمان، عبارت «فأعلن فیه» به معنای اعلام کردن آمده است؛ ولی در بحارالانوار که از این کتاب نقل کرده، عبارت «فأعلقه» به معنای بستن گذر آمده است.}} از آن زمان، این ساباط مورد توجه قرار گرفته و مردم، هنگام حاجت خواستن، برای آن نذر می‌کردند. بر پایه این گزارش، این مکان، در سده هشتم قمری، برای مردم نجف شناخته شده بوده است.<ref name=":1" />

امروزه این گذر، از میان رفته است.<ref name=":0" /> به باور برخی، این ساباط در سال ۱۴۲۶ق. برای گسترش آستان تخریب شده است.<ref name=":2" /> برخی، با توجه به توسعه‌های چندباره آستان امام علی(ع) پس از تاریخ گفته شده، احتمال زیاد داده‌اند، موضع این ساباط، در محدوده صحن قرار گرفته باشد.<ref name=":0" />


==پانوشت==
{{پانویس}}
==منابع==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
| پیش از لینک = مقاله
| منبع = مقام‌های حضرت مهدی(ع) در عراق،
| پس از لینک = احمد خامه یار، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره سی‌ام، بهار ۱۳۹۶، ص۱۱۲
| لینک =
}}
*'''بحار الانوار'''، محمدباقر  مجلسی، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۳ق، (۱۹۸۳م).
*'''ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن'''، حسین بن محمد راغب اصفهانی، مرتضوی، تهران، ۱۳۷۴ش.
*'''السلطان المفرّج عن اهل الایمان فیمن رأی صاحب الزمان'''، علی بن عبدالکریم بهاءالدین نیلی، تحقیق قیس العطار، دلیل ما، قم، ۱۴۲۶ق.
*'''الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة'''، اسماعیل بن حماد جوهری، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۳۷۶ق.
*'''فرهنگ فارسی عمید'''، حسن عمید، سرپرست تألیف و ویرایش فرهاد قربان‌زاده، اَشجَع،  تهران، ۱۳۸۹ش.
*'''کتاب العین'''، خلیل بن احمد فراهیدی، نشر هجرت، قم، ۱۴۰۹ق.
*'''المحکم و المحیط الأعظم'''، علی بن اسماعیل بن سیده، ، دار الکتب العلمیة بیروت، چاپ: اول، ۱۴۲۱ ه.ق.
*'''معجم مقاییس اللغة'''، احمد بن فارس،  مکتب الاعلام الاسلامی، قم، ۱۴۰۴ق.
*'''المنتقی من السلطان المفرّج عن أهل الإیمان'''، سید علی بن عبدالکریم النیلی، تقدیم و تحقیق مرکز الدراسات التخصصیة فی الامام المهدی(ع)، نجف، ۱۴۲۷ق.
*'''نجم ثاقب در احوال امام غایب(ع)'''، حسین بن محمدتقی نوری، تحقیق صادق برزگر، مسجد مقدس جمکران، قم، ۱۳۸۴ش.
{{پایان}}

[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]