در حال ویرایش شیعه

'''شیعه''' پیروان [[امام علی(ع)]] هستند. به اعتقاد شیعیان، [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(ص)]]، علی بن ابی‌طالب را به صراحت به جانشینی خود تعیین کرده و [[امامت]] حق او و فرزندانش است. مذهب شیعه به دلیل نقش [[امام صادق(ع)]] در رشد و گسترش مبانی دینی و فقهیِ شیعه، شیعه جعفری نیز خوانده می‌شود.

بر پایه برخی منابع تاریخی، شیعیان (امامیه و برخی فرقه‌های شیعی) در دوره‌هایی از تاریخ اسلام بر [[مکه]] و [[مدینه]] حکومت می‌کردند و شروع آن نیز به زمان امام علی(ع) برمی‌گردد که افرادی از یاران امام و به دستور او، بر مکه حکومت داشتند.

همچنین سادات حسنی و سادات حسینی که از نوادگان [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین (ع)|امام حسین(ع)]] بودند بر مکه، مدینه و [[حجاز|منطقه حجاز]] حکومت می‌کردند. حکومت سادات حسنی از سال ۳۵۸ قمری تا زمان تسلط و حکومت آل سعود در عربستان (سال ۱۳۴۳ق) بود.
==مفهوم شناسی==
شیعه به کسانی گفته می‌شود که اعتقاد دارند [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(ص)]]، [[امام علی(ع)|علی بن ابی‌طالب]] را به صراحت به جانشینی خود تعیین کرده و [[امامت]] حق او و فرزندانش است؛<ref>الملل و النحل، ج۱، ص۱۶۹.</ref> از این رو شیعه به کسانی گفته می‌شود که پیرو امام علی و اولاد آن حضرت باشند.<ref>الملل و النحل، ج۱، ص۱۶۹؛ اوائل المقالات، ص۳۸؛ مقالات الاسلاميين، ج۱، ص۵.</ref>

شیعه در لغت به معنای پیروی از دیگری،<ref>لسان العرب، ج ۸، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> فرقه، حزب و گروه است.<ref>الصحاح، ج۳، ص۱۲۴۰-۱۲۴۱؛  العین، ذیل «شیع و شوع».</ref> همچنین شیعه و برخی مشتقات این ریشه بیش از ده بار در [[قرآن]] به کار رفته<ref>ر.ک: سوره مریم، آیه ۶۹؛ سوره صافات، آیه ۸۳؛ سوره سبا، آیه ۵۴.</ref> که معنای لغوی آن مراد است؛ چنان‌که در آیه ۸۳ سوره صافات [[حضرت ابراهیم(ع)]] شیعه حضرت نوح(ع) را معرفی شده است.<ref>کشف المحجة لثمرة المهجه، ص۱۷۴.</ref>

=== امامیه ===
به گفته شیخ مفید، فقیه شیعه در قرن چهارم قمری، اعتقادات شیعه عبارتند از:
*وجود امامت در هر زمان
*واجب بودن عصمت و پاکدامنی برای امامان و دور بودن شخص معصوم از گناه و خطا
*تداوم امامت در فرزندان [[امام حسین (ع)|امام حسین(ع)]] تا [[امام مهدی(ع)]].<ref>اوائل المقالات، ص۳۸.</ref> 

همچنین با توجه به اینکه محور تفکر شیعی در همه فرقه‌های آن، امامت است، از شیعه به «امامیه» یاد کرده‌اند.<ref>اوائل المقالات، ص۳۸.</ref> امامیه معتقدند پس از رحلت پیامبر و به سفارش آن حضرت، از امام منصوب پیروی می‌کنند.<ref>اوائل المقالات، ص۴۰.</ref>

برخی گفته‌اند در صورتی که صرف اعتقاد به امامت، مورد نظر باشد، افزون بر شیعه دوازده امامی، دیگر فرقه‌های شیعی؛ مانند کیسانیه، زیدیه و اسماعیلیه را نیز شامل می‌شود.<ref>نگاه کنید به: الفرق بین الفرق ص۲۲-۲۳.</ref>

مذهب شیعه به دلیل نقش [[امام صادق(ع)]] در رشد و گسترش مبانی دینی و فقهیِ شیعه، شیعه جعفری نیز خوانده می‌شود.<ref>فرهنگ فقه، ج۳، ص۹۵.</ref>

== تسلط شیعیان بر مکه و مدینه ==
بر پایه برخی منابع تاریخی، شیعیان (امامیه و برخی فرقه‌های شیعی) در دوره‌هایی از تاریخ اسلام بر [[مکه]] و [[مدینه]] حکومت می‌کردند<ref>نگاه کنید به: بررسی تاریخی امیران شیعی حرمین شریفین از آغاز تاحکومت آل سعود، ص۳۴-۳۵.</ref> و سابقه آن به زمان [[امام علی(ع)]] برمی‌گردد که افرادی مانند ابو قَتاده انصاری و قثم بن عباس، از یاران امام علی و به دستور او، بر مکه حکومت داشتند.<ref>الاستیعاب، ج۳، ص۱۳۰۴.</ref>

* '''فاطمیانِ''' اسماعیلی مذهب (حکومت: ۲۹۷-۵۶ق) به عنوان حاکمان مصر و شام، بر حرمین نفوذ داشتند و ده‌ها سال به نام آنان در مکه و مدینه، خطبه خوانده می‌شد.
* '''قَرامَطه'''، به عنوان شیعیان اسماعیلی، مدتی در سال ۳۱۷ قمری بر مکه مسلط شدند.
* '''سادات حسنی''' که از سال ۳۵۸ تا زمان تسلط و آغاز حکومت آل سعود در عربستان (سال ۱۳۴۳ق)، بر مکه، مدینه و [[حجاز|منطقه حجاز]] حکومت می‌کردند که به آنان اشراف حسنی می‌گفتند.<ref>بررسی تاریخی امیران شیعی حرمین شریفین از آغاز تاحکومت آل سعود، ص۳۹.</ref> گفته شده در سال‌های آخر حکومت آنها به مذهب شافعی گرویده بودند.<ref>بررسی تاریخی امیران شیعی حرمین شریفین از آغاز تاحکومت آل سعود، ص۳۴-۳۵.</ref>
* '''سادات حسینی''' که به آنان اشراف حسینی نیز می‌گفتند، هم‌زمان با سادات حسنی، در سال ۳۶۰ق در مدینه، موفق به تشکیل حکومت شدند و از فرقه‌های زیدی و دوازده امامی بودند.<ref>بررسی تاریخی امیران شیعی حرمین شریفین از آغاز تاحکومت آل سعود، ص۳۴-۳۵.</ref>

==پانویس==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
|پیش از لینک = کتاب
|منبع = بررسی تاریخی امیران شیعی حرمین شریفین از آغاز تا حکومت آل سعود، نوشته سید محمود سامانی
|پس از لینک = 
| لینک = 
}}
* قرآن کریم
* '''الاستیعاب في معرفة الأصحاب'''، یوسف بن عبدالله النمری، به تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، 1412ق.
* '''اوائل المقالات'''، محمد بن محمد شیخ مفید، با تصحیح و تنظیم: فضل‌الله زنجانی، ابراهیم انصاری زنجانی و عباسقلی چ‍رن‍داب‍ی، قم، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق.
* '''بررسی تاریخی امیران شیعی حرمین شریفین از آغاز تاحکومت آل سعود'''، سیدمحمود سامانی، تهران، مشعر، ۱۳۹۷ش.
* '''الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربية'''، أبو نصر الجوهری، به تحقیق: احمد عبدالغفور، بیروت، دار العلم للملايين، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
* '''فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)'''، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، زیرنظر: سید محمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۵ش.
* '''کتاب العین'''، خلیل بن احمد فراهیدی، با گردآوری: محسن آل‌عصفور، به تصحیح: مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم، مؤسسة دار الهجرة، ۱۴۰۹ق.
* '''کشف المحجة لثمرة المهجه'''، علی بن موسی سید بن طاووس،  نجف، منشورات المطبعة الحيدرية، ۱۳۷۰ق.
* '''لسان العرب'''، جمال الدين ابن منظور، بيروت، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
* '''المغازی'''، محمد بن عمر واقدی، به تحقیق مارزدن جونز، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۹ق.
* '''مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین'''، ابو الحسن اشعری، ویسبادن، انتشارات فرانس شتاینر، چاپ سوم، 1400 ق.
* '''الملل و النحل'''، محمد بن عبد الکریم شهرستانی، به تحقیق: محمد بدران‌، قم، الشریف الرضی، چاپ سوم، 1364ش.
{{پایان}}