در حال ویرایش عربستان
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کشور | {{جعبه اطلاعات کشور | ||
| عنوان = | | عنوان = | ||
| تصویر = | | تصویر =کشور عربستان.jpg | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| تصویر پرچم = | | تصویر پرچم = | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
* ساعت این كشور، 3 ساعت جلوتر از ساعت گرینویچ (GMT) می‌باشد. و اختلاف آن با ساعت ایران30 دقیقه است. | * ساعت این كشور، 3 ساعت جلوتر از ساعت گرینویچ (GMT) می‌باشد. و اختلاف آن با ساعت ایران30 دقیقه است. | ||
* واحد پول عربستان، «ریال» است. | * واحد پول عربستان، «ریال» است. | ||
* پایتخت عربستان، شهر «[[ریاض]]» است. | * پایتخت عربستان، شهر «[[ریاض]]» است. | ||
==تقسیمات كشوری== | ==تقسیمات كشوری== | ||
عربستان به سیزده منطقه (استان) تقسیم شده است و در رأس هر منطقه، امیری به حكم پادشاه نصب می‌گردد. این مناطق عبارتند از: 1. ریاض 2. شرقیه 3. مكه مكرمه 4. مدینه منوره 5. حائل 6. القصیم 7. تبوك 8. الباحه 9. عسیر 10. نجران 11. جوف 12. جیزان 13. الحدود الشمالی. | عربستان به سیزده منطقه (استان) تقسیم شده است و در رأس هر منطقه، امیری به حكم پادشاه نصب می‌گردد. این مناطق عبارتند از: 1. ریاض 2. شرقیه 3. مكه مكرمه 4. مدینه منوره 5. حائل 6. القصیم 7. تبوك 8. الباحه 9. عسیر 10. نجران 11. جوف 12. جیزان 13. الحدود الشمالی. | ||
===شهرهای مهم=== | ===شهرهای مهم=== | ||
* شهر «ریاض»، «جده» و «طائف» به ترتیب از مهم‌ترین شهرهای سیاسی عربستان است. و مهم‌ترین بندر عربستان، «جده» است، پس از جدّه، بنادر دمام، ینبع، جیزان، جبیل، جبل و بندر نفتی رأس التنوره دارای اهمیت‌اند. | * شهر «ریاض»، «جده» و «طائف» به ترتیب از مهم‌ترین شهرهای سیاسی عربستان است. و مهم‌ترین بندر عربستان، «جده» است، پس از جدّه، بنادر دمام، ینبع، جیزان، جبیل، جبل و بندر نفتی رأس التنوره دارای اهمیت‌اند. | ||
شهرهای دیگر این كشور از جهت؛ مذهبی، صنعتی، تجاری و كشاورزی دارای اهمیت می‌باشند. | شهرهای دیگر این كشور از جهت؛ مذهبی، صنعتی، تجاری و كشاورزی دارای اهمیت می‌باشند. | ||
===شهرهای مذهبی=== | ===شهرهای مذهبی=== | ||
* شهر «[[مكه]]» به علت وجود [[مسجدالحرام]] و برگزاری مناسك [[حج]] در آن. | * شهر «[[مكه]]» به علت وجود [[مسجدالحرام]] و برگزاری مناسك [[حج]] در آن. | ||
* شهر «[[مدینه]]» به دلیل وجود مسجد و [[حرم نبوی]] و [[قبرستان بقیع]]. | * شهر «[[مدینه]]» به دلیل وجود مسجد و [[حرم نبوی]] و [[قبرستان بقیع]]. | ||
به دلیل شكل‌گیری [[تاریخ اسلام]] در این دو شهر، از اهمیت تاریخی نیز برخوردارند. | به دلیل شكل‌گیری [[تاریخ اسلام]] در این دو شهر، از اهمیت تاریخی نیز برخوردارند. | ||
==موقعیت جغرافیایی== | ==موقعیت جغرافیایی== | ||
كشور عربستان سعودی یكی از كشورهای قاره آسیا در منطقه استراتژیك خاورمیانه است که بزرگ‌ترین كشور شبه جزیره عربستان است. | كشور عربستان سعودی یكی از كشورهای قاره آسیا در منطقه استراتژیك خاورمیانه است که بزرگ‌ترین كشور شبه جزیره عربستان است. | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
كشور عربستان، از نظر جغرافیایی به چهار منطقه و سه ناحیه تقسیم می‌شود. | كشور عربستان، از نظر جغرافیایی به چهار منطقه و سه ناحیه تقسیم می‌شود. | ||
* مناطق عبارتند از: ارتفاعات غربی؛ نجد؛ احساء و قطیف؛ صحراهای شن‌زار. | * مناطق عبارتند از: ارتفاعات غربی؛ نجد؛ احساء و قطیف؛ صحراهای شن‌زار. | ||
* مناطق عبارتند از: [[تهامه]]؛ نجد؛ حجاز<ref>شبه جزیره، محمود شاكر، ص36-30 | * مناطق عبارتند از: [[تهامه]]؛ نجد؛ حجاز<ref>شبه جزیره، محمود شاكر، ص36-30.</ref> | ||
==جغرافیای انسانی== | ==جغرافیای انسانی== | ||
برابر آخرین سر شماری جمعیت عربستان بیش از 25 میلیون نفر گزارش شده است. که حدود 7 میلیون نفر را خارجیان تشكیل می‌دهند<ref>عربستان سعودی، سادات عظیمی، ص7 | برابر آخرین سر شماری جمعیت عربستان بیش از 25 میلیون نفر گزارش شده است. که حدود 7 میلیون نفر را خارجیان تشكیل می‌دهند. <ref>عربستان سعودی، سادات عظیمی، ص7.</ref> | ||
===نژاد=== | ===نژاد=== | ||
نژاد مردم عربستان سامی است. ساكنان منطقه جنوبی عربستان، خود را از نژاد «[[یعرب بن قحطان]]» فرزند پنجم [[نوح]] و [[عربِ]] خالص معرفی می‌نمودند، به همین جهت به «[[قحطانیان]]» شهرت یافته‌اند. ولی ساكنان منطقه شمالی و مركز شبه جزیره را از نژاد «[[عدنان]]» نواده [[حضرت اسماعیل]] می‌شناسند و آنان را «[[عدنانیان]]» می‌خوانند<ref>الفهرست، ابن ندیم بغدادی، ص8؛ مروج الذهب، ج1، ص300 | نژاد مردم عربستان سامی است. ساكنان منطقه جنوبی عربستان، خود را از نژاد «[[یعرب بن قحطان]]» فرزند پنجم [[نوح]] و [[عربِ]] خالص معرفی می‌نمودند، به همین جهت به «[[قحطانیان]]» شهرت یافته‌اند. ولی ساكنان منطقه شمالی و مركز شبه جزیره را از نژاد «[[عدنان]]» نواده [[حضرت اسماعیل]] می‌شناسند و آنان را «[[عدنانیان]]» می‌خوانند. <ref>الفهرست، ابن ندیم بغدادی، ص8؛ مروج الذهب، ج1، ص300.</ref> | ||
===دین، زبان=== | ===دین، زبان=== | ||
[[دین]] رسمی این كشور [[اسلام]] است؛ 85% مردم آن [[سنی]] مذهب ([[حنبلی]]) و 15% [[شیعه]] می‌باشند.<ref>عربستان، محمد فخری، ص8.</ref> كشور بر اساس [[آیین وهابیت]] اداره می‌شود. | [[دین]] رسمی این كشور [[اسلام]] است؛ 85% مردم آن [[سنی]] مذهب ([[حنبلی]]) و 15% [[شیعه]] می‌باشند.<ref>عربستان، محمد فخری، ص8.</ref> كشور بر اساس [[آیین وهابیت]] اداره می‌شود. | ||
زبان و خط رسمی این كشور، زبان و [[خط عربی]] می‌باشد. پس از [[زبان عربی]]، در ادارات دولتی، مراكز، از زبان انگلیسی استفاده می‌شود. | زبان و خط رسمی این كشور، زبان و [[خط عربی]] می‌باشد. پس از [[زبان عربی]]، در ادارات دولتی، مراكز، از زبان انگلیسی استفاده می‌شود. | ||
==جغرافیای اجتماعی== | ==جغرافیای اجتماعی== | ||
جامعه عربستان قبیله‌ای است و دو عامل «[[مذهب]]» و «تعصب و علقه نیرومند قبیله‌ای»، ساختار اجتماعی و فرهنگ كلی آن را شكل داده است. در میان جامعه كنونی عربستان نقش و تأثیر دین زیاد است و دو گرایش بیشتر است: گروه سنت‌گرایان و گروه تجدّدطلبان. البته سنت‌گرایان خود به دو جناح و گرایش قابل تقسیم هستند: الف. جناح رسمی؛ ب. جناح غیر رسمی. | جامعه عربستان قبیله‌ای است و دو عامل «[[مذهب]]» و «تعصب و علقه نیرومند قبیله‌ای»، ساختار اجتماعی و فرهنگ كلی آن را شكل داده است. در میان جامعه كنونی عربستان نقش و تأثیر دین زیاد است و دو گرایش بیشتر است: گروه سنت‌گرایان و گروه تجدّدطلبان. البته سنت‌گرایان خود به دو جناح و گرایش قابل تقسیم هستند: الف. جناح رسمی؛ ب. جناح غیر رسمی. | ||
مردم عربستان از نظر آداب و رسوم به سه گروه تقسیم می‌شوند: الف: حجازیان؛ ب: نجدیان؛ ج: ساكنان منطقه شرقیه. مردان اغلب پیراهنِ سفیدِ بلند (دشداشه) می‌پوشند و از پارچه خط‌دار قرمزی به نام «شماغ» یا سفید به نام «غتره» برای پوشاندن سر خود استفاده می‌كنند. جز علمای مذهبی كه به «شیخ» یا «مُطوّع» (مأموران امر به معروف و نهی‌از منکر هستند) معروف‌اند، بقیه مردم بر روی سرپوش خود، یك حلقه مشكی به نام «عِقال» می‌پیچند. | |||
مردم عربستان از نظر آداب و رسوم به سه گروه تقسیم می‌شوند: الف: حجازیان؛ ب: نجدیان؛ ج: ساكنان منطقه شرقیه. مردان اغلب پیراهنِ سفیدِ بلند (دشداشه) می‌پوشند و از پارچه خط‌دار قرمزی به نام «شماغ» یا سفید به نام «غتره» برای پوشاندن سر خود استفاده می‌كنند. جز علمای مذهبی كه به «شیخ» یا «مُطوّع» (مأموران امر به معروف و نهی‌از منکر هستند) معروف‌اند، بقیه مردم بر روی سرپوش خود، یك حلقه مشكی به نام «عِقال» می‌پیچند. | |||
===آداب و رسوم=== | ===آداب و رسوم=== | ||
[[سلام]] كردن لازم و پاسخ دادن به آن واجب است؛ به گونه‌ای كه ورود به هر مكان بدون سلام، بی ادبی تلقی می‌شود. | [[سلام]] كردن لازم و پاسخ دادن به آن واجب است؛ به گونه‌ای كه ورود به هر مكان بدون سلام، بی ادبی تلقی می‌شود. | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۷: | ||
مردم این كشور، افراد را با نام كوچك صدا می‌زنند و اگر اسم کسی را ندانند، او را محمد می‌خوانند. الفاظی نظیر «سید» و «سیده» نیز به كار می‌رود و احترام به حساب می‌آید. | مردم این كشور، افراد را با نام كوچك صدا می‌زنند و اگر اسم کسی را ندانند، او را محمد می‌خوانند. الفاظی نظیر «سید» و «سیده» نیز به كار می‌رود و احترام به حساب می‌آید. | ||
در این كشور به دلیل نفوذ افكار [[وهابیت]]، مردم در مرگ كسی نمی‌گریند، مجالس ترحیم و فاتحه وجود ندارد؛ بلكه تنها پس از مرگ هر فرد، مردم به منزل وی رفته و به بازماندگان تسلیت می‌گویند. شستشو و دفن مردگان بدون حضور زنان صورت می‌گیرد؛ و رفتن زنان به [[قبرستان]] ممنوع است. | در این كشور به دلیل نفوذ افكار [[وهابیت]]، مردم در مرگ كسی نمی‌گریند، مجالس ترحیم و فاتحه وجود ندارد؛ بلكه تنها پس از مرگ هر فرد، مردم به منزل وی رفته و به بازماندگان تسلیت می‌گویند. شستشو و دفن مردگان بدون حضور زنان صورت می‌گیرد؛ و رفتن زنان به [[قبرستان]] ممنوع است. | ||
پخش [[اذان]] از مأذنه مساجد، التزام به نماز و حضور در نمازهای جماعت كه در پنج نوبت اقامه می‌گردد، تعطیل نمودن بازار به هنگام نماز و حفظ ظواهر اسلامی، از آداب و رسوم نیكوی مردم این كشور است. | پخش [[اذان]] از مأذنه مساجد، التزام به نماز و حضور در نمازهای جماعت كه در پنج نوبت اقامه می‌گردد، تعطیل نمودن بازار به هنگام نماز و حفظ ظواهر اسلامی، از آداب و رسوم نیكوی مردم این كشور است. | ||
===وضعیت زنان=== | |||
ازدواج زنان عربستان با مردان بیگانه ممنوع است. در مورد رعایت پوشش نیز سختگیری صورت می‌گیرد؛ پوشاندن دست‌ها و صورت حتی توسط دختران پس از دوران ابتدایی اجباری است. به زنان اجازه داده نمی‌شود به تنهایی و بدون اجازه مرد خانواده از خانه یا كشور خارج شوند. رانندگی برای زنان ممنوع است. در مراكز پزشكی و درمانی، مدارس، دانشگاه‌ها و از وجود بانوان به طور رسمی استفاده می‌شود. در عربستان نظام [[تعدد زوجات]] و حق انتخاب چند همسر برای مردان وجود دارد و بیشتر ثروتمندان آن سامان بیش از یک همسر اختیار می‌کنند. در این کشور یك مرد به راحتی می‌تواند همسر خود را [[طلاق]] دهد ولی زنان برای طلاق گرفتن از شوهران خود، باید به نظام حقوقی پیچیده‌ای متوسل شوند. | |||
==اوضاع اقتصادی== | ==اوضاع اقتصادی== | ||
اقتصاد عربستان بر محور نفت و فرآورده‌های آن بنا شده است؛ پس از نفت، مسافرت گسترده حجاج به آن كشور نقش مهمی در اقتصاد این كشور ایفا می‌كند<ref>عربستان، فخری، ص104.</ref>. اقتصاد عربستان دارای بخش‌های مختلفی است كه برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از: الف: كشاورزی<ref>عربستان، فخری، ص105 - 112.</ref> ب: معادن ج: انرژی د: صنایع. | اقتصاد عربستان بر محور نفت و فرآورده‌های آن بنا شده است؛ پس از نفت، مسافرت گسترده حجاج به آن كشور نقش مهمی در اقتصاد این كشور ایفا می‌كند<ref>عربستان، فخری، ص104.</ref>. اقتصاد عربستان دارای بخش‌های مختلفی است كه برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از: الف: كشاورزی<ref>عربستان، فخری، ص105 - 112.</ref> ب: معادن ج: انرژی د: صنایع. | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۶: | ||
بانك‌های مهم عربستان عبارتند از: 1. بانك الریاض؛ 2. بانك الجزیره؛ 3. بانك عربی وطنی؛ 4. بانك سرمایه‌گذاری عربستان؛ 5. بانك المتحد؛ 6. بانك الراجحی (خصوصی)؛ 7. بانك عربستان و آمریكا؛ 8. بانك عربستان و انگلیس؛ 9. بانك عربستان و هلند؛ 10. بانك عربستان و فرانسه. | بانك‌های مهم عربستان عبارتند از: 1. بانك الریاض؛ 2. بانك الجزیره؛ 3. بانك عربی وطنی؛ 4. بانك سرمایه‌گذاری عربستان؛ 5. بانك المتحد؛ 6. بانك الراجحی (خصوصی)؛ 7. بانك عربستان و آمریكا؛ 8. بانك عربستان و انگلیس؛ 9. بانك عربستان و هلند؛ 10. بانك عربستان و فرانسه. | ||
عربستان با اختصاص یك میلیارد دینار اسلامی از بنیانگذاران بانك توسعه اسلامی به حساب می‌آید<ref>عربستان، فخری، ص98 - 101 | عربستان با اختصاص یك میلیارد دینار اسلامی از بنیانگذاران بانك توسعه اسلامی به حساب می‌آید. <ref>عربستان، فخری، ص98 - 101.</ref> | ||
==پیشینه تاریخی عربستان== | ==پیشینه تاریخی عربستان== | ||
منطقه عربستان دارای تاریخی بس كهن و طولانی است كه می‌توان پیشینه آن را به پنج دوران تقسیم نمود: | منطقه عربستان دارای تاریخی بس كهن و طولانی است كه می‌توان پیشینه آن را به پنج دوران تقسیم نمود: | ||
=== دوران باستان تا هجرت حضرت ابراهیم=== | === دوران باستان تا هجرت حضرت ابراهیم=== | ||
قرآن كریم در سوره «نازعات» از گسترش یافتن زمین سخن به میان آورده است. <ref>نازعات: 30 وَ الأْرْضَ بَعْدَ ذلِكَ دَحاها.</ref> برابر روایات، پدیدار شدن خاك و گسترشِ زمین از محل كعبه در مكه آغاز شده است.<ref>بحارالانوار، ج57، ص232، و ج66، ص254.</ref> بر این اساس، سرزمین عربستان نخستین نقطه پیدایش كره خاكی است. | قرآن كریم در سوره «نازعات» از گسترش یافتن زمین سخن به میان آورده است. <ref>نازعات: 30 وَ الأْرْضَ بَعْدَ ذلِكَ دَحاها.</ref> برابر روایات، پدیدار شدن خاك و گسترشِ زمین از محل كعبه در مكه آغاز شده است.<ref>بحارالانوار، ج57، ص232، و ج66، ص254.</ref> بر این اساس، سرزمین عربستان نخستین نقطه پیدایش كره خاكی است. | ||
باستان شناسان اقامت در این سرزمین را به دوران ماقبل تاریخ و«عصر حجر» منتسب ساخته‌اند<ref>الرحلة الحجازیه، محمد لبیب البتنونی، ص34-11.</ref>.<ref>جغرافیای تاریخی شبه جزیره عربی در دوران ماقبل تاریخ، دكتر طلعت احمد محمد عبده، ص184 ـ 268.</ref>. <ref>تاریخ البلاد العربیة السعودیه، منیرالعجلانی، ص5 | باستان شناسان اقامت در این سرزمین را به دوران ماقبل تاریخ و«عصر حجر» منتسب ساخته‌اند<ref>الرحلة الحجازیه، محمد لبیب البتنونی، ص34-11.</ref>.<ref>جغرافیای تاریخی شبه جزیره عربی در دوران ماقبل تاریخ، دكتر طلعت احمد محمد عبده، ص184 ـ 268.</ref>. <ref>تاریخ البلاد العربیة السعودیه، منیرالعجلانی، ص5 .</ref> | ||
===از هجرت حضرت ابراهیم تا ظهور اسلام=== | ===از هجرت حضرت ابراهیم تا ظهور اسلام=== | ||
[[حضرت ابراهیم]]، [[هاجر]] و [[اسماعیل]] را به بیابان بی‌آب و علف [[مكه]] آورد و خود به دیار [[قدس]] بازگشت، با [[دعا]] و اشك مادر، در زیر پای كودكِ تشنه ابراهیم، [[چشمه زمزم]] جوشیدن گرفت. [[قبیله جرهم]] كه در آن نزدیكی‌ها می‌زیست، از رفت و آمد مرغان هوایی به پیدایش آب در آن حوالی پی برده، بدان منطقه كوچ كردند. | [[حضرت ابراهیم]]، [[هاجر]] و [[اسماعیل]] را به بیابان بی‌آب و علف [[مكه]] آورد و خود به دیار [[قدس]] بازگشت، با [[دعا]] و اشك مادر، در زیر پای كودكِ تشنه ابراهیم، [[چشمه زمزم]] جوشیدن گرفت. [[قبیله جرهم]] كه در آن نزدیكی‌ها می‌زیست، از رفت و آمد مرغان هوایی به پیدایش آب در آن حوالی پی برده، بدان منطقه كوچ كردند. | ||
با این دگرگونی، وادی بدون آب و كشت مكه به تدریج آباد گردید. كم كم شهر مكه به سبب نزدیكی به دریای سرخ و واقع شدن بر سر راه ارتباطی با [[یمن]]، همچنین به علت داشتن ارتباط بازرگانی با [[شام]] و [[فلسطین]]، اهمیت زیادی یافت. | با این دگرگونی، وادی بدون آب و كشت مكه به تدریج آباد گردید. كم كم شهر مكه به سبب نزدیكی به دریای سرخ و واقع شدن بر سر راه ارتباطی با [[یمن]]، همچنین به علت داشتن ارتباط بازرگانی با [[شام]] و [[فلسطین]]، اهمیت زیادی یافت. | ||
به فرمان الهی، حضرت ابراهیم و اسماعیل بنیان‌های كعبه را در آن سرزمین برافراشتند و با سر دادن ندای توحید، مردمان را به انجام مناسك [[حج]] توحیدی فرا خواندند. <ref>بقره: 127.</ref> | به فرمان الهی، حضرت ابراهیم و اسماعیل بنیان‌های كعبه را در آن سرزمین برافراشتند و با سر دادن ندای توحید، مردمان را به انجام مناسك [[حج]] توحیدی فرا خواندند. <ref>بقره: 127.</ref> | ||
از آن زمان سالیان بسیار گذشت؛ [[حضرت موسی]] و [[عیسی]] در منطقه [[فلسطین]] و [[قدس]] شریف برانگیخته شدند ولی در سرزمین تفتیده عربستان، پیامبری مبعوث نگشت؛ در نتیجه به مرور زمان، خرافات و بت پرستی در میان قبایل این سرزمین رواج یافت و جز پیروان اندك حضرت ابراهیم (حنفاء)، بقیه قبایل عرب به بت پرستی روی آوردند و تعداد كمی نیز به آیین یهود و مسیحیت پیوستند و روشنفكران نیز به پرستش اجرام آسمانی پرداختند؛ مناسك توحیدی حج همچون سنت‌های نیكوی دیگر تحریف شد و به سوت و كف زدن در كنار خانه كعبه<ref>توبه: 5.</ref> و طواف به صورت عریان بدل گشت. | از آن زمان سالیان بسیار گذشت؛ [[حضرت موسی]] و [[عیسی]] در منطقه [[فلسطین]] و [[قدس]] شریف برانگیخته شدند ولی در سرزمین تفتیده عربستان، پیامبری مبعوث نگشت؛ در نتیجه به مرور زمان، خرافات و بت پرستی در میان قبایل این سرزمین رواج یافت و جز پیروان اندك حضرت ابراهیم (حنفاء)، بقیه قبایل عرب به بت پرستی روی آوردند و تعداد كمی نیز به آیین یهود و مسیحیت پیوستند و روشنفكران نیز به پرستش اجرام آسمانی پرداختند؛ مناسك توحیدی حج همچون سنت‌های نیكوی دیگر تحریف شد و به سوت و كف زدن در كنار خانه كعبه<ref>توبه: 5.</ref> و طواف به صورت عریان بدل گشت. | ||
===از ظهور اسلام تا دولت آل سعود=== | ===از ظهور اسلام تا دولت آل سعود=== | ||
در قرن هفتم میلادی خاتم پیامبران حضرت محمد(ص) مبعوث شد و قبایل عربستان که با فرهنگ خرافی می‌زیستند را هدایت کرد، در این راه پیامبر سختی‌های زیادی کشید و پس از تحمل سختی‌های فراوان در مكه، به مدینه مهاجرت و با متحد ساختن قبایل متخاصم زیر پرچم اسلام، زمینه لازم را برای تشكیل حكومت فراگیر اسلامی فراهم آورد. | در قرن هفتم میلادی خاتم پیامبران حضرت محمد(ص) مبعوث شد و قبایل عربستان که با فرهنگ خرافی می‌زیستند را هدایت کرد، در این راه پیامبر سختی‌های زیادی کشید و پس از تحمل سختی‌های فراوان در مكه، به مدینه مهاجرت و با متحد ساختن قبایل متخاصم زیر پرچم اسلام، زمینه لازم را برای تشكیل حكومت فراگیر اسلامی فراهم آورد. | ||
تشكیل حكومت نبوی، شهر مدینه و عربستان را از اهمیت فزاینده‌ای برخوردار ساخت و تا زمان سه خلیفه نخستین؛ [[ابوبكر]]، [[عمر]] و [[عثمان]] ادامه یافت. اما پس از انتقال پایتختِ خلافت اسلامی توسط [[امام علی]] به شهر [[كوفه]] به تدریج از اهمیت عربستان كاسته شد. | تشكیل حكومت نبوی، شهر مدینه و عربستان را از اهمیت فزاینده‌ای برخوردار ساخت و تا زمان سه خلیفه نخستین؛ [[ابوبكر]]، [[عمر]] و [[عثمان]] ادامه یافت. اما پس از انتقال پایتختِ خلافت اسلامی توسط [[امام علی]] به شهر [[كوفه]] به تدریج از اهمیت عربستان كاسته شد. | ||
=== از دولت آل سعود تا دوران معاصر=== | === از دولت آل سعود تا دوران معاصر=== | ||
{{اصلی|آل سعود}} | {{اصلی|آل سعود}} | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۱۵: | ||
این خاندان به تدریج در سه مرحله حكومت خود را از منطقه كوچك «درعیه» به همه عربستان گسترش دادند. | این خاندان به تدریج در سه مرحله حكومت خود را از منطقه كوچك «درعیه» به همه عربستان گسترش دادند. | ||
سومین دوره حکومت آل سعود بر عربستان در دهه دوم سده بیستم میلادی و به دست عبدالعزیز بن سعود آغاز شد. در سال ۱۳۴۵/۱۹۲۷ پادشاهی سعودی بر حجاز و نجد و مناطق پیوسته اعلام شد. [[عبدالعزیز]] با تصویب شورای علمای وهابی، پسرش سعود را به عنوان ولیعهد اوّل و پسر دیگرش فیصل را به عنوان ولیعهد دوم و وزیر امور خارجه تعیین كرد. ملك عبدالعزیز در سال 1373 ه . ق. برابر نهم نوامبر 1953م. پس از 54 سال حكومت بر عربستان، در شهر طائف درگذشت. طبق وصیت ملك عبدالعزیز، پسرانش به ترتیب سن، به پادشاهی می‌رسند. | سومین دوره حکومت آل سعود بر عربستان در دهه دوم سده بیستم میلادی و به دست عبدالعزیز بن سعود آغاز شد. در سال ۱۳۴۵/۱۹۲۷ پادشاهی سعودی بر حجاز و نجد و مناطق پیوسته اعلام شد. [[عبدالعزیز]] با تصویب شورای علمای وهابی، پسرش سعود را به عنوان ولیعهد اوّل و پسر دیگرش فیصل را به عنوان ولیعهد دوم و وزیر امور خارجه تعیین كرد. ملك عبدالعزیز در سال 1373 ه . ق. برابر نهم نوامبر 1953م. پس از 54 سال حكومت بر عربستان، در شهر طائف درگذشت. طبق وصیت ملك عبدالعزیز، پسرانش به ترتیب سن، به پادشاهی می‌رسند. | ||
==ساختار حکومت== | ==ساختار حکومت== | ||
عربستان [[قرآن]] را قانون اساسی خود معرفی می‌نماید، در سال 1412ه . ق. به فرمان [[ملك فهد]] از مواهب تدوین سه قانون؛ شامل قانون اساسی، قوانین مجلس شورا و قانون مناطق ایالتی برخوردار شد. | عربستان [[قرآن]] را قانون اساسی خود معرفی می‌نماید، در سال 1412ه . ق. به فرمان [[ملك فهد]] از مواهب تدوین سه قانون؛ شامل قانون اساسی، قوانین مجلس شورا و قانون مناطق ایالتی برخوردار شد. | ||
بر طبق اصل 24 قانون اساسی، این كشور دارای سه قوه به شرح ذیل است: | بر طبق اصل 24 قانون اساسی، این كشور دارای سه قوه به شرح ذیل است: | ||
«قوای دولت بر سه قوه استوار است: قوه قضائیه، قوه مجریه و قوه مقننه؛ این سه قوه در انجام وظایف خود بر مبنای این قانون و دیگر قوانین، هماهنگی به عمل می‌آورند و پادشاه مرجع تمام این قوا می‌باشد.» | «قوای دولت بر سه قوه استوار است: قوه قضائیه، قوه مجریه و قوه مقننه؛ این سه قوه در انجام وظایف خود بر مبنای این قانون و دیگر قوانین، هماهنگی به عمل می‌آورند و پادشاه مرجع تمام این قوا می‌باشد.» | ||
===ارکان قدرت=== | ===ارکان قدرت=== | ||
اركان قدرت در عربستان عبارتند از: الف. پادشاه؛ ب. شورای خاندان حاكم؛ ج . قوای سه گانه. در كشور عربستان، وزارت عدل (دادگستری) اداره سیستم قضایی را بر عهده دارد. مراجع قضایی این وزارتخانه عبارتند از: الف. شورای عالی قضایی؛ ب. دادگاه عالی استیناف ؛ ج. دادگاه عمومی؛ د. دادگاه ویژه ؛ ه . دادگاه خاص. | اركان قدرت در عربستان عبارتند از: الف. پادشاه؛ ب. شورای خاندان حاكم؛ ج . قوای سه گانه. در كشور عربستان، وزارت عدل (دادگستری) اداره سیستم قضایی را بر عهده دارد. مراجع قضایی این وزارتخانه عبارتند از: الف. شورای عالی قضایی؛ ب. دادگاه عالی استیناف ؛ ج. دادگاه عمومی؛ د. دادگاه ویژه ؛ ه . دادگاه خاص. | ||
| خط ۱۲۳: | خط ۱۲۶: | ||
اعضای هیأت وزیران از سه دسته تشكیل یافته‌اند: الف. گروه شاهزادگان؛ ب. گروه تكنوكرات‌ها؛ ج. گروه سنت‌گرایان مذهبی. | اعضای هیأت وزیران از سه دسته تشكیل یافته‌اند: الف. گروه شاهزادگان؛ ب. گروه تكنوكرات‌ها؛ ج. گروه سنت‌گرایان مذهبی. | ||
پس از هیئت دولت، عالی‌ترین مقام اجرایی در هر منطقه، امیران آن مناطق می‌باشند. كشور عربستان به سیزده استان تقسیم شده است كه از سوی پادشاه در رأس هر استان، یكی از اعضای خانواده سلطنتی به عنوان «امیر» آن منطقه منصوب می‌گردد. | پس از هیئت دولت، عالی‌ترین مقام اجرایی در هر منطقه، امیران آن مناطق می‌باشند. كشور عربستان به سیزده استان تقسیم شده است كه از سوی پادشاه در رأس هر استان، یكی از اعضای خانواده سلطنتی به عنوان «امیر» آن منطقه منصوب می‌گردد. | ||
==سیاست خارجی== | ==سیاست خارجی== | ||
سیاست و روابط خارجی عربستان در پنج بخش قابل تبیین است: | سیاست و روابط خارجی عربستان در پنج بخش قابل تبیین است: | ||
=== روابط با كشورهای غربی=== | === روابط با كشورهای غربی=== | ||
از زمان تشكیل عربستان سعودی، همواره این كشور روابط بسیار نزدیكی با دول غربی؛ به ویژه با انگلیس و آمریكا داشته است. | از زمان تشكیل عربستان سعودی، همواره این كشور روابط بسیار نزدیكی با دول غربی؛ به ویژه با انگلیس و آمریكا داشته است. | ||
پس از جنگ جهانی دوم، رابطه عمیق با انگلیس، جای خود را به آمریكا داد. | پس از جنگ جهانی دوم، رابطه عمیق با انگلیس، جای خود را به آمریكا داد. | ||
=== روابط با همسایگان و كشورهای اسلامی=== | === روابط با همسایگان و كشورهای اسلامی=== | ||
ضدیت با ماركسیسم و جلوگیری از توسعه آن، همسویی با سیاست كشورهای غربی، كسب قدرت برتر در منطقه خاورمیانه، سلطه فرهنگی بر [[كشورهای مسلمان]] و ترویج [[آیین وهابیت]]، از اهداف سیاست خارجی عربستان در ارتباط با كشورهای منطقه و جهان [[اسلام]] است. علاوه بر كمك‌های رسمی به دولت‌ها، عربستان از طرفداران مسلك وهابی در كشورها، حمایت نموده و مخارج فعالیت‌های آنها را پرداخت می‌كند و در زمینه امور مذهبی ساخت مساجد مجلل، تربیت و اعزام ائمه جماعات وهابی مسلك، چاپ و انتشار [[قرآن]] و كتب مذهبی در شمارگان بسیار بالا مورد توجه قرار گرفته است. كشورهای مسلمان آفریقایی؛ نظیر سومالی، مراكش، چاد، نیجر، مالی، سنگال و موریتانی به علت نیازهای مالی از كمك‌های عربستان برخوردارند و یا نفت ارزان دریافت می‌كنند. | ضدیت با ماركسیسم و جلوگیری از توسعه آن، همسویی با سیاست كشورهای غربی، كسب قدرت برتر در منطقه خاورمیانه، سلطه فرهنگی بر [[كشورهای مسلمان]] و ترویج [[آیین وهابیت]]، از اهداف سیاست خارجی عربستان در ارتباط با كشورهای منطقه و جهان [[اسلام]] است. علاوه بر كمك‌های رسمی به دولت‌ها، عربستان از طرفداران مسلك وهابی در كشورها، حمایت نموده و مخارج فعالیت‌های آنها را پرداخت می‌كند و در زمینه امور مذهبی ساخت مساجد مجلل، تربیت و اعزام ائمه جماعات وهابی مسلك، چاپ و انتشار [[قرآن]] و كتب مذهبی در شمارگان بسیار بالا مورد توجه قرار گرفته است. كشورهای مسلمان آفریقایی؛ نظیر سومالی، مراكش، چاد، نیجر، مالی، سنگال و موریتانی به علت نیازهای مالی از كمك‌های عربستان برخوردارند و یا نفت ارزان دریافت می‌كنند. | ||
=== رابطه با ایران=== | === رابطه با ایران=== | ||
در سال 1309 خورشیدی سفارت ایران در عربستان گشوده شد. و در سال 1322 به علت درگیری حاجیان ایرانی با اتباع سعودی همچنین [[اعدام]] یكی از حجاج ایرانی در حادثه‌ای دیگر، ارتباط سیاسی دو كشور كاملاً قطع گردید. در سال 1326ه .ش. پس از سفر هیئت حسن نیت عربستان، سفیر ایران در مصر به صورت آكرودیته در عربستان مشغول به كار گردید. از آن پس توافقنامه‌هایی میان دو كشور امضا و در مسایل اوپك همكاری‌هایی وجود داشت. | در سال 1309 خورشیدی سفارت ایران در عربستان گشوده شد. و در سال 1322 به علت درگیری حاجیان ایرانی با اتباع سعودی همچنین [[اعدام]] یكی از حجاج ایرانی در حادثه‌ای دیگر، ارتباط سیاسی دو كشور كاملاً قطع گردید. در سال 1326ه .ش. پس از سفر هیئت حسن نیت عربستان، سفیر ایران در مصر به صورت آكرودیته در عربستان مشغول به كار گردید. از آن پس توافقنامه‌هایی میان دو كشور امضا و در مسایل اوپك همكاری‌هایی وجود داشت. | ||
پس از پیروزی انقلاب، نخست روابط عادی بود ولی با برگزاری اولین مراسم [[برائت از مشرکان|برائت]] به سردی گرایید و با شروع جنگ تحمیلی روابط به شدت تیره شد و تا سطح كاردار تنزل یافت. در سال 1363 خورشیدی به دلیل اقدامات مثبت ایران در پایان دادن به حادثه هواپیمای ربوده شده سعودی، روابط اندكی بهبود یافت، اما اقدام عربستان در كاهش قیمت نفت در سال 1365 رابطه را باز هم تیره كرد. با شهادت حدود 400 تن از حجاج ایرانی در سال 1366ه .ش، عربستان روابط خود با ایران را به طور یك جانبه قطع كرد. پذیرش قطعنامه 598 و موضع‌گیری اصولی ایران در تجاوز عراق به كویت، روابط ایران و عربستان را از سال 1369 ه . ش. 1991 میلادی وارد مرحله جدیدی نمود و در پی آن سفارتخانه‌های دو كشور در فروردین سال 1370 گشوده شدند. از سال 1370 تا 1376 را می‌توان مرحله تنش‌زدایی و زمینه‌سازی روابط بهتر نامید. | |||
پس از پیروزی انقلاب، نخست روابط عادی بود ولی با برگزاری اولین مراسم [[برائت از مشرکان|برائت]] به سردی گرایید و با شروع جنگ تحمیلی روابط به شدت تیره شد و تا سطح كاردار تنزل یافت. در سال 1363 خورشیدی به دلیل اقدامات مثبت ایران در پایان دادن به حادثه هواپیمای ربوده شده سعودی، روابط اندكی بهبود یافت، اما اقدام عربستان در كاهش قیمت نفت در سال 1365 رابطه را باز هم تیره كرد. با شهادت حدود 400 تن از حجاج ایرانی در سال 1366ه .ش، عربستان روابط خود با ایران را به طور یك جانبه قطع كرد. پذیرش قطعنامه 598 و موضع‌گیری اصولی ایران در تجاوز عراق به كویت، روابط ایران و عربستان را از سال 1369 ه . ش. 1991 میلادی وارد مرحله جدیدی نمود و در پی آن سفارتخانه‌های دو كشور در فروردین سال 1370 گشوده شدند. از سال 1370 تا 1376 را می‌توان مرحله تنش‌زدایی و زمینه‌سازی روابط بهتر نامید. | |||
==تشكیلات مذهبی عربستان== | ==تشكیلات مذهبی عربستان== | ||
دین در میان مردم عربستان نفوذ زیادی داشته، در اوضاع فرهنگی، سیاسی و اجتماعی آن نقش اساسی ایفا می‌كند. این كشور بر اساس ظواهر شریعت اسلامی اداره می‌شود؛ قوانینی چون قصاص و تعزیرات نیز در آن اجرا می‌شوند. هیچ دینی غیر از اسلام پذیرفته نیست و اماكن مذهبی غیر اسلامی همچون كلیسا، كنیسه در آن وجود ندارد. | دین در میان مردم عربستان نفوذ زیادی داشته، در اوضاع فرهنگی، سیاسی و اجتماعی آن نقش اساسی ایفا می‌كند. این كشور بر اساس ظواهر شریعت اسلامی اداره می‌شود؛ قوانینی چون قصاص و تعزیرات نیز در آن اجرا می‌شوند. هیچ دینی غیر از اسلام پذیرفته نیست و اماكن مذهبی غیر اسلامی همچون كلیسا، كنیسه در آن وجود ندارد. | ||
===مذاهب در عربستان=== | ===مذاهب در عربستان=== | ||
اكثر مردم این كشور اهل تسنن هستند؛ و كشور بر اساس مذهب وهابیت اداره می‌شود؛ بیشتر مردم نجد پیرو مذهب حنبلی و منطقه حجاز بیشتر مالكی مذهب‌اند. در شهر مدینه و منطقه الشرقیه تعداد نسبتاً قابل توجهی از شیعیان امامیه زندگی می‌كنند و در عسیر و نجران نیز گروهی از اسماعیلیه وجود دارند. بخشی از یمنی‌های مقیم عربستان نیز زیدی مذهب هستند. | اكثر مردم این كشور اهل تسنن هستند؛ و كشور بر اساس مذهب وهابیت اداره می‌شود؛ بیشتر مردم نجد پیرو مذهب حنبلی و منطقه حجاز بیشتر مالكی مذهب‌اند. در شهر مدینه و منطقه الشرقیه تعداد نسبتاً قابل توجهی از شیعیان امامیه زندگی می‌كنند و در عسیر و نجران نیز گروهی از اسماعیلیه وجود دارند. بخشی از یمنی‌های مقیم عربستان نیز زیدی مذهب هستند. | ||
===وهابیت=== | ===وهابیت=== | ||
{{اصلی|وهابیت}} | {{اصلی|وهابیت}} | ||
در قرن دوازدهم هجری «محمد بن | در قرن دوازدهم هجری «محمد بن | ||
عبد الوهاب» افكار اهل حدیث که معتقد بودند نباید در مسائل کلامی فکر و تدبر کرد و فقط باید به احادیث تکیه کرد را پی گرفت و با امیر درعیه محمد بن سعود جد آل سعود پیمان بست و توافق نمود كه محمد بن عبدالوهاب، رهبری مذهبی و محمد بن سعود جدّ آل سعود، رهبری سیاسی و مدیریت حكومت را بر عهده گیرند. | عبد الوهاب» افكار اهل حدیث که معتقد بودند نباید در مسائل کلامی فکر و تدبر کرد و فقط باید به احادیث تکیه کرد را پی گرفت و با امیر درعیه محمد بن سعود جد آل سعود پیمان بست و توافق نمود كه محمد بن عبدالوهاب، رهبری مذهبی و محمد بن سعود جدّ آل سعود، رهبری سیاسی و مدیریت حكومت را بر عهده گیرند. | ||
=== سازمان‌های مذهبی عربستان=== | === سازمان‌های مذهبی عربستان=== | ||
در تشكیلات حكومتی عربستان، وزارت اوقاف، شؤون اسلامی، دعوت و ارشاد، و سازمان‌های دیگر برای انجام امور مذهبی تأسیس شده و به انجام امور مذهبی می‌پردازند. | در تشكیلات حكومتی عربستان، وزارت اوقاف، شؤون اسلامی، دعوت و ارشاد، و سازمان‌های دیگر برای انجام امور مذهبی تأسیس شده و به انجام امور مذهبی می‌پردازند. | ||
سازمان‌های مهم مذهبی این كشور عبارتند از: | سازمان‌های مهم مذهبی این كشور عبارتند از: | ||
==== خاندان آل شیخ==== | ==== خاندان آل شیخ==== | ||
بر اساس توافق اولیه محمد بن عبدالوهاب و خاندان آل سعود، امور مذهبی فرهنگی و قضایی در اختیار شیخ محمد بن عبدالوهاب و فرزندان و نوادگان وی می‌باشد. به همین جهت که فرزندان و نوادگان طایفه او «آل شیخ» نامیده می‌شوند موقعیت و جایگاه خاصی در رهبری دینی وهابیت دارند. | بر اساس توافق اولیه محمد بن عبدالوهاب و خاندان آل سعود، امور مذهبی فرهنگی و قضایی در اختیار شیخ محمد بن عبدالوهاب و فرزندان و نوادگان وی می‌باشد. به همین جهت که فرزندان و نوادگان طایفه او «آل شیخ» نامیده می‌شوند موقعیت و جایگاه خاصی در رهبری دینی وهابیت دارند. | ||
==== | ====سازمان علمای بزرگ==== | ||
این سازمان در رأس امور دینی عربستان قرار دارد كه به ریاست مفتی كل كشور اداره می‌شود و مركب از 21 تن از علمای طراز اول كشور می‌باشد. عمده فعالیت اعضای این سازمان صدور فتوی است كه نقش مهمی در مسائل مذهبی و سیاسی كشور دارد؛ زیرا در كشور به صورت رسمی از هیچ یك از مذاهب فقهی مشهور اهل سنت یعنی حنبلی، شافعی، حنفی، و مالكی پیروی نمی‌شود، بلكه بر اساس فتاوی همین سازمان به ویژه فتوای رییس آن كه معمولاً بر اساس مذهب حنبلی است عمل می‌شود. بالاترین مقام مذهبی این كشور «مفتی كل» است كه به حكم پادشاه منصوب می‌گردد. | |||
==== سازمان رابطة العالم الاسلامی==== | ==== سازمان رابطة العالم الاسلامی==== | ||
{{اصلی|رابطه العالم الاسلامی}} | {{اصلی|رابطه العالم الاسلامی}} | ||
این سازمان حدود 40 سال قبل با عضویت نمایندگانی از سایر كشورها تشكیل گردید. این تشكیلات از پرقدرت‌ترین سازمان‌های مذهبی در عربستان محسوب می‌شود. و در بیشتر كشورهای جهان شعبه دارد. | این سازمان حدود 40 سال قبل با عضویت نمایندگانی از سایر كشورها تشكیل گردید. این تشكیلات از پرقدرت‌ترین سازمان‌های مذهبی در عربستان محسوب می‌شود. و در بیشتر كشورهای جهان شعبه دارد. | ||
==== | ==== سازمان امر به معروف و نهی از منكر==== | ||
سازمان امر به معروف و نهی از منكر به منظور دعوت مردم برای برگزاری نمازهای جماعت و جمعه، نظارت بر رعایت شؤون اسلامی و حجاب بانوان و جلوگیری از فعالیت مراكز غیر شرعی تشكیل شده است. | |||
اعضای این سازمان نقش پلیس منكرات را بر عهده دارند و با گشت زنی در خیابان‌ها، با موارد غیر مشروع برخورد می‌كنند. | |||
==== سازمان‌های وابسته به امور مذهبی==== | ==== سازمان‌های وابسته به امور مذهبی==== | ||
از مراكز مهم دیگر وابسته به امور مذهبی عبارتند از: 1. مؤسسه ملی راهنمایی حجاج؛ 2. معهد خادم الحرمین الشریفین لأبحاث الحج؛ 3. مجتمع چاپ قرآن ملك فهد؛ 4 . كارگاه بافت پرده كعبه؛ 5. حوزه‌های دینی و رهبران مذهبی | از مراكز مهم دیگر وابسته به امور مذهبی عبارتند از: 1. مؤسسه ملی راهنمایی حجاج؛ 2. معهد خادم الحرمین الشریفین لأبحاث الحج؛ 3. مجتمع چاپ قرآن ملك فهد؛ 4 . كارگاه بافت پرده كعبه؛ 5. حوزه‌های دینی و رهبران مذهبی | ||
==مکان‌های مهم عربستان== | ==مکان‌های مهم عربستان== | ||
{{اصلی|فهرست مکان‌های مکه}}{{اصلی|فهرست مکان‌های مدینه}} | {{اصلی|فهرست مکان‌های مکه}}{{اصلی|فهرست مکان‌های مدینه}} | ||
| خط ۱۷۳: | خط ۱۷۸: | ||
* [[مولد النبی(ص)]] | * [[مولد النبی(ص)]] | ||
* [[مقبره شهدای فخ]] | * [[مقبره شهدای فخ]] | ||
* [[عرفات]] | |||
* [[منا]] | |||
* [[صفا و مروه]] | |||
* [[مسجد الحرام]] | |||
* [[مسجد غدیر خم]] | |||
* [[شعب ابی‌طالب]] | |||
* [[مرقد پیامبر(ص)]] | * [[مرقد پیامبر(ص)]] | ||
* [[بقیع|قبرستان بقیع]] | * [[بقیع|قبرستان بقیع]] | ||
| خط ۱۸۰: | خط ۱۹۱: | ||
* [[مسجد قبا|مسجد قُبا]] | * [[مسجد قبا|مسجد قُبا]] | ||
* [[خانه حضرت فاطمه(س)]] | * [[خانه حضرت فاطمه(س)]] | ||
* [[کوه احد|کوه اُحد]] | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
| خط ۲۳۳: | خط ۲۴۵: | ||
* '''ملوك العرب'''، امین الریحانی، بیروت 1924. | * '''ملوك العرب'''، امین الریحانی، بیروت 1924. | ||
* '''منهاج السنة النبویه'''، ابن تیمیه، جامعه امام محمد بن سعود عربستان. | * '''منهاج السنة النبویه'''، ابن تیمیه، جامعه امام محمد بن سعود عربستان. | ||