در حال ویرایش عمره تمتع

{{حج و عمره عمودی}}
'''عُمره تمتع''' زیارت [[خانه خدا]] با آدابی ویژه است، که پیوسته به [[حج تمتع]] و قبل از آن انجام می‌شود. اعمال عمره تمتع [[احرام]]، [[طواف عمره|طواف]]، [[نماز طواف]]، [[سعی]] و [[حلق و تقصیر|تقصیر]] است و بر خلاف [[عمره مفرده]]، [[طواف نساء]] و [[نماز طواف نساء|نماز آن]] را ندارد. 

به نظر فقیهان [[شیعه]]، عمره تمتع باید در [[ایام الحج|ماه‌های حج]] انجام شود، در غیر این صورت حج تمتع صحیح نخواهد بود. در برابر، به فتوای برخی از فقیهان [[اهل سنت]] اگر عمره تمتع در ماه‌های حج پایان یابد، حج تمتع صحیح است؛ اگرچه آغاز آن در ماه‌های حج نباشد.  

== مفهوم‌شناسی ==
واژه «تمتّع»، به معنای برخوردار شدن و بهره بردن بوده<ref>الصحاح، ج3، ص1282؛ النهایه، ج4، ص392 «متع».</ref> و در اصطلاح فقهی به [[عمره|عمره‌ای]] گفته‌ می‌شود که پیوسته به [[حج تمتع|حج تمتّع]] و پیش از آن انجام می‌شود. در این عمره،حج‌گزار ابتدا برای [[اعمال عمره تمتع|مناسک عمره تمتّع]]، [[احرام|مُحرم]] می‌شود و پس از خروج از احرام، دوباره برای حج، احرام می‌بندد.<ref>بدایة المجتهد، ج1، ص267؛ کشف الرموز، ج1، ص336؛ مغنی المحتاج، ج1، ص514.</ref> واژه تمتّع، برگرفته از آیه {{آیه|فَمن تمتّع بِالعُمرة إلی الحجّ...}}{{یادداشت|پس هر كه با پايان بردن عمره تمتّع به سوى حج تمتّع رود، آنچه از قربانى ميسر است [قربانى كند] و...}}<ref name=":2">سوره بقره(۲)، آیه ۱۹۶؛ ترجمه قرآن (انصاریان)، ص۳۰.</ref> است.

=== دلیل نامگذاری ===
به این نوع از عمره، تمتّع گفته می‌شود؛ زیرا ادا کننده آن در فاصله زمانی میان حج و عمره می‌تواند کارهایی را که در حال احرام حرام بوده ([[محرمات احرام]])، انجام داده و بهره‌مند شود.<ref>مستند الشیعه، ج11، ص208؛ الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج2، ص29؛ بدایة المجتهد، ج1، ص267.</ref> 

برخی فقیهان [[اهل سنت]]، وجه نامگذاری این نوع حج به تمتّع را، انجام یافتن حج و عمره در یک سفر و بی‌نیازی از سفرهای متعدد دانسته‌اند.<ref>الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج2، ص29؛ بدایة المجتهد، ج1، ص267.</ref> با این تحلیل، [[حج قران|حج قِران]] از دیدگاه [[اهل سنت]] (حجی که در آن احرام به حج و عمره در یک زمان صورت می‌گیرد)، از مصداق‌های حج تمتّع به شمار می‌رود.<ref>التمهید، ج8، ص354؛ بحر المحیط، ج2، ص86؛ مجموع الفتاوی، ج26، ص271.</ref> شماری دیگر، وجه نامیده شدن آن به حج تمتّع را، بهره بردن احرام‌گزار از ثواب عمره در ماه‌های حج، که در عصر [[جاهلیت|جاهلی]] امری ناپسند شمرده می‌شد دانسته‌اند.<ref>البنایه، ج4، ص300، 314.</ref>

==اعمال==
{{اصلی|اعمال عمره تمتع}}
اعمال عمره تمتع که پیش از [[اعمال حج تمتع]] انجام می‌شود، شامل [[احرام]]، [[طواف]]، [[نماز طواف]]، [[سعی]] و [[تقصیر]] است.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۲۶.</ref> مکان احرامِ عمره تمتع، یکی از [[میقات|میقات‌ها]] است.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۲۸.</ref>  كسانى كه از مسير [[مدينه]] به [[مكه]] مى‌روند بايد در [[مسجد شجره (میقات)|مسجده شجره]] كه بيرون [[مدینه|شهر مدينه]] و در منطقه [[ذو الحلیفه|ذوالحُلَيفه]] است محرم شوند.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۲۹.</ref>

پس از احرام و ورود به مکه، زائران باید [[طواف]] کعبه را به جا بیاورند<ref>درسنامه مناسک حج، ص۳۳.</ref> و پس از آن [[نماز طواف]] را که دو رکعت است پشت [[مقام ابراهیم(ع)]] بخوانند.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۴۱.</ref> عمل بعدیِ عمره تمتّع، [[سعی]] میان [[صفا و مروه]] است؛ يعنى هفت مرتبه پيمودن فاصله بين کوه صفا و مروه.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۴۴.</ref> در پایان، با تقصیر، فرد از احرام بیرون می‌آید و [[محرمات احرام]] بر او حلال می‌شوند.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۴۹.</ref>

بین تقصیرِ عمره تمتع تا احرامِ حج تمتع محرمات احرام بر حاجی حلال می‌شود؛ البته برخى كارها بر حاجيان حرام است كه بايد از آن‌ها دوری کنند؛ مانند به‌جاى آوردن [[عمره مفرده]]؛ [[حلق|تراشيدن سر]]؛ بيرون رفتن از شهر مكه (به فتواى شماری از فقیهان شیعه)، كندن و بريدن درخت و گياه [[حرم مکی|حرم]] و [[شكار]] (حتى كشتن ملخ و مانند آن).<ref>درسنامه مناسک حج، ص۵۱.</ref>

== شرایط و ویژگی‌ها ==
به گفته فقیهان [[شیعه]] و [[اهل سنت]] عمره تمتع دارای شرایط و ویژگی‌هایی است که برخی از آنها چنین است:

'''به جا آوردن عمره تمتّع در ماه‌های حج'''

به نظر فقیهان شیعه، چنانچه عمره یا بخشی از آن در غیر [[ایام الحج|ماه‌های حج]] ([[شوال]]، [[ذی قعده]] و [[ذی حجه]]) انجام شود، حج تمتّع صحیح نخواهد بود.<ref>مستند الشیعه، ج11، ص244؛ العروة الوثقی، ج4، ص612.</ref> در این باره افزون بر اجماع، به احادیث<ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص448؛ الکافی، ج4، ص487؛ تهذیب، ج5، ص436.</ref> هم استناد شده است.<ref>ذخیرة المعاد، ج2، ص572؛ معتمد العروه، ج2، ص242؛ تفصیل الشریعه، ج2، ص334.</ref> 

فقهای مذاهب اهل سنت نیز، این شرط را ذکر کرده‌اند.<ref>الانصاف، ج3، ص441؛ بدایة المجتهد، ج1، ص268.</ref> البته به نظر [[حنفی|حنفیان]]، آغاز شدن عمره در ماه‌های حج شرط نیست. به نظر آنها،ادای چهار [[شوط]] از [[طواف]] در ماه‌های حج کافی است.<ref>بدائع الصنائع، ج2، ص168؛ حاشیة رد المحتار، ج2، ص589.</ref> برخی از [[مالکی|مالکیان]] هم، معیار تحقق این شرط را پایان یافتن عمره در ماه‌های حج دانسته‌اند نه آغاز آن.<ref>الکافی فی فقه اهل المدینه، ص149.</ref> برخی از اهل سنت، انجام شدن حج و عمره را در یک ماه، از شروط تمتّع شمرده‌اند.<ref>بدایة المجتهد، ج1، ص268.</ref>

'''به جا آوردن عمره پیش از حج'''

به باور برخی فقیهان شیعه<ref>مفاتیح الشرائع، ج1، ص306؛ کشف الغطاء، ج4، ص473.</ref> و اهل سنت<ref>بدایة المجتهد، ج1، ص268؛ فتح الباری، ج3، ص346؛ حاشیة رد المحتار، ج2، ص589.</ref> به استناد احادیث و اجماع<ref>مفاتیح الشرائع، ج1، ص306.</ref> یکی از شرائط صحت تمتّع این است که عمره قبل از حج انجام شود. 

'''پیوند حج با عمره'''

در تمتّع، ارتباط عمره و حج به گونه‌ای است که اگر [[استطاعت]] به یکی از آن دو حاصل شد، حج واجب نمی‌شود؛ بر خلاف [[حج قران|حج قِران]] و [[حج افراد|حج اِفراد]] که با تحقق استطاعت به هر یک از حج یا عمره در یک سال، انجام دادن همان مناسک واجب است؛ به تعبیر دیگر در قِران و اِفراد بر خلاف تمتّع، حج و عمره قابل جداسازی از یکدیگرند.<ref>جواهر الکلام، ج18، ص75؛ المعتمد، ج3، ص213.</ref>

'''زمان قطع تلبیه'''

به باور فقیهان شیعه، زمان قطع [[تلبیه|تَلْبیه]] در عمره تمتّع، هنگام مشاهده خانه‌های [[مکه]] است؛ ولی در [[عمره مفرده]]، هنگام ورود به [[حرم مکی]] تلبیه را قطع کند؛ مگر اینکه احرام‌گزار برای [[احرام]] از مکه بیرون رفته باشد، که در این صورت مستحب است هنگام مشاهده [[کعبه]] تلبیه را قطع کند.<ref>جواهر الکلام، ج18، ص78؛ مهذب الاحکام، ج12، ص346.</ref>
==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/22182
 | عنوان = حج تمتع
 | نویسنده = حمیدرضا خراسانی 
}}

[[رده:عمره تمتع]]