در حال ویرایش غار ثور

{{جعبه اطلاعات بنا
 | عنوان = غار ثور
 | تصویر = ورودی غار ثور.jpg
 | اندازه تصویر = 
 | پیوند تصویر = 
 | توضیح تصویر = 
 | نام‌های دیگر = 
 | مکان = 
 | کاربری = 
 | بزرگداشت نزد = 
 | وابسته به دین/مذهب = 
 | باورها = 
 | آیین‌ها = 
 | احکام = 
 | زیارت کنندگان = 
 | بازدیدکنندگان = 
 | زمان پایه‌گذاری = 
 | بنیانگذار = 
 | رویدادها = 
 | بازسازی‌ها = 
 | بازسازی کنندگان = 
 | بخش‌های از میان رفته = 
 | ویژگی‌های تاریخی = 
 | متولیان = 
 | مساحت = 
 | طول = 
 | عرض = 
 | ارتفاع = 
 | وضعیت بنا = 
 | گنجایش = 
 | امکانات = 
 | بخش‌های بنا = 
 | معمار = 
 | سبک = 
 | ویژگی‌ها = 
 | گنبدها = 
 | مناره‌ها = 
 | درها = 
 | رواق‌ها = 
 | صحن‌ها = 
 | ایوان‌ها = 
 | گرداننده = 
 | نهاد وابسته = 
 | نهاد نگهدارنده = 
 | مدیر = 
 | روحانی = 
 | نهادهای زیر مجموعه = 
 | ثبت در = 
 | شماره ثبت = 
 | تاریخ ثبت = 
 | وبگاه = 
 | عرض جغرافیایی = 21.373242187608977
 | طول جغرافیایی =  39.855351404468585
 |‌ توضیح نقشه = 
}}
'''غار ثَوْر''' غاری است بر روی [[کوه ثور (مکه)|کوه ثور]] واقع در جنوب [[مکه]]. این غار محل پنهان شدن [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در سال ۱۳ بعثت و هنگام [[هجرت]] به [[یثرب]] بوده است. همچنین آیه 40 سوره توبه که در آن، خداوند از یاری پیامبر و همراهش گزارش می‌دهد، به این رویداد و غار اشاره دارد.

غار ثور همواره مورد توجه مسلمانان بوده و افراد بسیاری در دوره‌های گوناگون برای دیدن آن از کوه بالا می‌رفتند.

==پنهان شدن پیامبر(ص)==
اهمیت کوه ثور از این رو است که [[پیامبر(ص)]] در سال ۱۳ بعثت، هنگام [[هجرت]] به [[یثرب]] در غاری بر بالای این کوه، سه روز پنهان شد. مشرکان با بهره‌گیری از متخصصان ردیابی همچون [[کرز بن علقمه|کُرز بن علقمه]]، به تعقیب ایشان پرداختند و ردّ پا را تا دهانه [[غار ثور]] پی گرفتند.<ref>الطبقات، ج1، ص177؛ انساب الاشراف، ج1، ص307؛ امتاع الاسماع، ج1، ص58.</ref> به نوشته تاریخ‌نگاران، تخم‌گذاری پرندگان، تنیده شدن تار عنکبوت یا روییدن گیاهی کم‌دوام بر در غار، مشرکان را از یافتن پیامبر ناامید کرد و رسول خدا(ص) پس از اقامتی سه روزه در این غار راهی یثرب شد.<ref>الطبقات، ج1، ص177؛ انساب الاشراف، ج1، ص307؛ امتاع الاسماع، ج1، ص58.</ref> 

گویا تردد در مسیری که پیامبر(ص) هنگام هجرت برای صعود به کوه انتخاب کرده بود، مشکل بود و از این رو، پاهای ایشان هنگام صعود دچار خونریزی شده بود.<ref>اخبار مکه، ج4، ص80.</ref>

==موقعیت غار==
بر فراز کوه ثور، دو غار نزدیک به هم وجود دارد که هر دو مخفی‌گاه پیامبر(ص) هنگام هجرت به یثرب شمرده شده‌اند. با توجه به همراهی [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] و نیز [[عامر بن فهیره]]، راهنمای مسیر، با ایشان، می‌توان گفت غارِ گسترده‌تر، جایگاه اختفا بوده است. طول و عرض این غار 5/3 متر مربع و ارتفاع آن 30/1 متر است.<ref>تاریخ و آثار اسلامی، ص96.</ref> آیه 40 [[سوره توبه]] که در آن، [[خداوند]] از یاری پیامبر و همراهش گزارش می‌دهد، به این رویداد و غار اشاره دارد.<ref name=":0">البدایة و النهایه، ج6، ص184؛ امتاع الاسماع، ج1، ص58.</ref>

==زیارت غار ثور==
غار ثور همواره مورد توجه [[مسلمانان]] بوده و افراد بسیار در دوره‌های گوناگون برای دیدن آن از کوه بالا می‌رفتند.<ref>نک: تحصیل المرام، ج1، ص511-512.</ref> گویا در سده 14ق. رسم بر این بوده که مردم [[مکه]]، شنبه‌ها و باقی‌مانده مردم در دیگر روزها از این کوه بازدید می‌کردند.<ref>موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص912.</ref> در همان هنگام، برای راهنمایی بازدیدکنندگان، نشانه‌هایی سنگی در مسیر و بالای کوه نهاده بودند.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص61.</ref>

== تغییرات ورودی غار ==
[[محمدطاهر کردی]](درگذشت: 1400ق)، تاریخ‌نگار عربستانی، با اشاره به عبارتی از قاموس المحیط و نیز روایت [[ابوبکر]] از اقامت در غار، مدعی شده است که ورودی غار در دوره پیامبر در بخش بالای آن بوده و ورودی‌های کنونی بعدها ایجاد شده است.<ref>نک: التاریخ القویم، ج2، ص394؛ افادة الانام، ج2، ص18.</ref>

[[ابن‌جبیر]] (درگذشت: 612ق) از دو ورودی برای غار یاد کرده که یکی از آن‌ها فراخ‌تر بوده و مردم بیشتر از آن وارد غار می‌شدند.<ref>رحلة ابن جبیر، ص124-125؛ الرحلة الورثیلانیه، ج2، ص475؛ الجامع اللطیف، ص300.</ref> بر پایه این گزارش، گویا در این دوره‌ها برای دسترسی آسان زائران به غار، ورودی دوم ایجاد شد؛ زیرا دهانه اصلی غار که در سمت [[قبله]] قرار داشت، بسیار تنگ بود. به سال 800ق ورودی اصلی غار با تراشیدن سنگ‌ها اندکی گسترش یافت.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص280-281؛ اتحاف الوری، ج3، ص409.</ref>با این حال گزارش‌های بعدی همچنان از کوچک بودن ورودی غار حکایت دارد. چنان که در سال 810ق ورودی غار را به سبب به تنگنا افتادن مردم مدتی بستند.<ref>العقد الثمین، ج3، ص255؛ اتحاف الوری، ج3، ص458-459.</ref> گزارشی دیگر حاکی از آن است که در زمان [[شریف عون الرفیق]]، امیر مکه (حک: 1299ق)، امیر مکه دستور داد تا ورودی غار گسترش یابد.<ref>التاریخ القویم، ج2، ص395.</ref>

==نگارخانه==
<gallery>
پرونده:داخل غار ثور1.jpg
پرونده:ورودی غار ثور.jpg
پرونده:ورودی غار ثور2.png
پرونده:ورودی غار ثور3.jpg

</gallery>
==پانویس==

{{پانویس}}

==منابع ==

{{منابع}}

{{دانشنامه

| آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/7398

| عنوان = ثور

| نویسنده = ابوالفضل ربانی

}}

* '''اتحاف الوری''': عمر بن محمد بن فهد (م. 885ق.)، به کوشش عبدالکریم، مکه، جامعة‌ام القری، 1408ق؛

* '''اثارة الترغیب''': محمد بن اسحق الخوارزمی (م. 827ق.)، به کوشش الذهبی، مکه، مکتبه نزار مصطفی الباز، 1418ق؛

* '''اخبار مکه''': الفاکهی (م. 279ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق؛

* '''ادعیه و آداب مکه مکرمه''': مرکز تحقیقات حج، تهران، مشعر، 1386ش؛

* '''افادة الانام''': عبدالله بن محمد الغازی (م. 1365ق.)، به کوشش ابن دهیش، مکه، مکتبة الاسدی، 1430ق؛

* '''امتاع الاسماع''': المقریزی (م. 845ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1420ق؛

* '''انساب الاشراف''': البلاذری (م. 279ق.)، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق؛

* '''البدایة و النهایه''': ابن کثیر (م. 774ق.)، بیروت، مکتبة المعارف؛

* '''بهجة النفوس و الاسرار''': عبدالله المرجانی (م. 699ق.)، به کوشش محمد عبدالوهاب، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 2002م؛

* '''تاریخ الخمیس''': حسین الدیاربکری (م. 966ق.)، بیروت، مؤسسة شعبان، 1283ق؛

* '''التاریخ القویم''': محمد طاهر الکردی، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1420ق؛

* '''تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره''': اصغر قائدان، تهران، مشعر، 1386ش؛

* '''تحصیل المرام''': محمد بن احمد الصباغ (م. 1321ق.)، به کوشش ابن دهیش، 1424ق؛

* '''الجامع اللطیف''': محمد ابن ظهیره (م. 986ق.)، به کوشش علی عمر، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه، 1423ق؛

* '''خزانة التواریخ النجدیه''': عبدالله بن عبدالرحمن آل بسام، 1419ق؛

* '''الرحلة الورثیلانیه''': حسین بن محمد ورثیلانی (م. 1779م.)، قاهره، مکتبة الثقافه، 1429ق؛

* '''رحلة ابن جبیر''': محمد بن احمد (م. 614ق.)، بیروت، دار مکتبة الهلال، 1986م؛

* '''سفرنامه مکه حسام السلطنه''': رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1374ش؛

* '''شفاء الغرام''': محمد الفاسی (م. 832ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1421ق؛

* '''الطبقات الکبری''': ابن سعد (م. 230ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق؛

* '''العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین''': محمد الفاسی (م. 832ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1419ق؛

* '''مرآة الحرمین''': ابراهیم رفعت پاشا (م. 1353ق.)، قم، المطبعة العلمیه، 1344ق؛

* '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م. 626ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م؛

* '''معجم المعالم الجغرافیه''': عاتق بن غیث البلادی، دار مکه، 1402ق؛

* '''موسوعة مرآة الحرمین الشریفین''': ایوب صبری پاشا (م. 1290ق.)، قاهره، دار الآفاق العربیه، 1424ق.
{{پایان}}
[[رده:زیارتگاه‌های مکه]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[en:Thawr Cave]]