در حال ویرایش قتلگاه

|توضیح تصویر=پنجره بزرگ قتلگاه، روبه‌روی باب القبله}}

قتلگاه، در فارسی به نام‌های گودال قتلگاه و گودی قتلگاه نیز معروف بوده و در عربی به المقتل، المنحر، محل النحر و المذبح شهرت دارد. این جایگاه، به مکانی منتسب است که [[امام حسین(ع)]] در آن به شهادت رسیده است؛‌ از این روی به قتلگاه و المقتل معروف شده است. در همین مکان سر امام حسین(ع) از بدن جدا شده است؛ از این روی به المنحر، محل النحر و المذبح{{یادداشت|این سه واژه، به معانی قربانگاه، محل قربانی کردن و محل ذبح کردن است.}}شهرت یافته است. گویا قتلگاه نسبت به بخش‌هاى ديگر زمین [[كربلا]]، پايين‌تر بوده است؛ به این سبب در فارسى، به گودال و گودى قتلگاه مشهور شده است.<ref>قتلگاه حسین بن علی(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۸، ص۱۲۰.</ref>

قتلگاه، در [[کربلا]]، [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، در جنوب غربی رواق [[حبیب بن مظاهر]] و در فاصله چند متری ضریح حبیب بن مظاهر، در زاویه غربی آن قرار دارد.<ref name=":0">زیارتگاه‌های عراق، ص۱۸۶ و ۱۸۷؛ مدينة الحسين(ع)،ج 1 ،ص 54؛ تاریخ جغرافیایی کربلا، ص ۱۱۰.</ref> دو پنجره‌ای که برای این مکان نصب شده، یکی رو به روی باب القبله و دیگری رو به روی باب الرأس قرار گرفته است.<ref name=":2" />

برخی برای این مکان پیشینه تاریخی نیافته و آن را ساخته [[دوره پهلوی]] دانسته‌اند.{{یادداشت|برخی از معاصران، مدعی‌اند که درباره گودی قتلگاه در هیچ یک از منابع معتبر کهن و حتی در منابع عصر صفویه و قاجاریه، مطلبی یافت نمی‌شود و به نظر می‌رسد گودی قتلگاه از موضوعاتی است که در دوران پهلوی توسط خطبا و واعظان هنگام ذکر مصائب شهادت امام حسین(ع) بر سر زبان‌ها

افتاده و به تدریج، شهرت یافته است.}}<ref>مقتل جامع سید الشهداء، ص 559.</ref> برخی این گفته را از روی بی‌دقتی دانسته، شواهد تاریخی برای پیشینه این مکان بیان کرده‌اند.<ref>قتلگاه حسین بن علی(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۸، ص۱۲۳ و ۱۲۴.</ref>  

سید عبدالحسین کلیدار، از فردی به نام سید نورالدین نعمت الله (متولد 731ق. در [[حلب]]) یاد کرده که در سده هشتم قمری به زیارت [[کربلا]] آمده و چهل روز در جوار سرداب قتلگاه معتکف شده است.<ref>سيد عبد الحسين الكليدار آل طعمة، حاشية كتاب بغية النبلاء في تاريخ کربلاء، ص۱۸.</ref> قتلگاه پیش از بازسازی در سال ۱۳۶۶ق. مانند سردابی گود و دارای چندین پله بوده است.<ref name=":3">تاریخچه کربلا، ص 142.</ref> برخی سرداب قتلگاه را، در گذشته، اینگونه توصیف کرده‌اند: «در فاصله چند متری ضریح حبیب بن مظاهر، به سمت غرب آن، دری نقره‌ای و ضخیم است که به سردابی معروف به «مذبح» می‌رسد و در گوشه شمال شرقی آن صندوقی از نقره طلاکوب با نقش‌های برجسته است که یادبود محلی است که [[امام حسین(ع)]] در آن سر بریده شد. همه دیوارها و زمین این سرداب با سنگ مرر سفید اصل، سنگ‌فرش شده است.»<ref>سيدمحمدحسن الكليدار آل‌طعمة، مدينة الحسين(ع)،ج 1 ،ص 54.</ref> برخی به جای صندوق نقره‌ای، درِ نقره‌ای گزارش کرده‌اند که روی جایگاه قرار داشته است.<ref name=":3" />

ناصرالدین شاه قاجار، در سال قتلگاه را «خیلی گود» توصیف کرده که پله می‌خورد. درون گودی، از دری دراز خبر داده، که آن را بلند می‌کنند، زیر آن زمینی است گود، که به گفته ناصرالدین شاه، هنگامی که امام حسین(ع) از اسب در محل مدفن به زمین افتاد، خود را با زانو به این مکان کشاند.<ref>شهریار جاده‌ها، سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات، ص۱۱۶.</ref>

بر پایه گزارش عبدالوهاب عزام، در سفرنامه خود، که در سال ۱۳۴۸ق. (۱۳۰۸-۱۳۰۹ش) در [[قاهره]] منتشر شد، قتلگاه، سردابی بوده که نزدیک به ده پله به پایین می‌رفته و با شبکه‌ای آهنی پوشیده شده و به مذبح معروف بوده است. مردم بر این باور بودند که خون امام حسین(ع) هنگام شهادت در این مکان ریخته است.<ref>عبدالوهاب، رحالت، ص۵۹.</ref>

گزارشی دیگر که در سال ۱۳۶۶ق. (۱۳۲۶ش) به چاپ رسیده است،{{یادداشت|این گزارش متعلق به حسین عمادزاده اصفهانی، در کتاب تاریخ جغرافیای کربلای معلی است. وی متولد ۱۲۸۵ و متوفی ۱۳۶۹ش. است.}}<ref>[http://www.lib.ir/book/84178194/پیام-بزرگ-از-بزرگ-پیامبران-متن-کامل-خطبه-الغدیر/ کتاب‌شناسی پیام بزرگ از بزرگ پیامبران]، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران؛ [http://www.lib.ir/book/72506687/تاریخ-جغرافیای-کربلای-معلی/ معرفی کتاب تاریخ جغرافیایی کربلای معلی]، پایگاه اطلاع رسانی کتابخانه‌های ایران.</ref> گودال قتلگاه را دارای سقف دانسته و روی محل شهادت، صندوق و روی صندوق، ضریح معرفی کرده است. به گزارش نویسنده، کمتر کسی  نیروی آن داشته که پله‌ها را طی کرده و به قتلگاه برسد، بیشتر کسانی که خواسته‌اند آن جا را زیارت کنند، پس از پایین رفتن از چند پله، از خود بی خود گشته و جسد بی‌هوش آن‌ها را بیرون آورده‌اند. این گزارش، سرداب و قتلگاه را «فوق العاده تاریک، مخوف و وحشت‌ناک» معرفی کرده است.<ref>تاریخ جغرافیایی کربال، ص ۱۱۰.</ref>

در بازسازی سال ۱۳۶۶ق. قتلگاه را پر کرده، آن را مساوی با کف رواق نموده‌اند. درب نقره‌ای را که روی جایگاه شهادت امام حسین(ع)‌بود برداشته و به جای آن سنگی گذاشتند که نشانه‌ای از محل شهادت امام حسین(ع) باشد.<ref>تاریخچه کربلا، ص 142.</ref> برخی در راهروی شرقی قتلگاه، مقبره کوچکی متعلق به [[امیرکبیر]] معرفی کرده‌اند که در توسعه حرم از میان رفته است.<ref name=":0" />  

در دهه‌های پیش از سال ۱۴۳۱ق. (۱۳۸۸ش) قتلگاه به وسيله درى به سالن باريكى مرتبط بود كه در آن يك اتاق نُه مترى قرار داشت و ديوارهاى آن آيینه‌كارى و نقاشى شده بود.<ref>قتلگاه حسین بن علی(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۸، ص۱۲۵.</ref>  

در ۳۰ صفر ۱۴۳۱ق. (۲۶ بهمن ۱۳۸۸ش/۱۵ فوریه ۲۰۱۰م) دو پنجره در محل قتلگاه نصب شد؛<ref name=":2">[http://www.non14.net/7731 نصب شباکین جدیدین من الذهب و الفضة الخالصة فی موقع مذبح]، وکالة نون الخبریة؛ قتلگاه حسین بن علی(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۸، ص۱۲۵.</ref> یکی از پنجره‌ها به ابعاد ۳۰۰ در ۲۲۷ و ضخامت ۱۵ سانتی‌متر و پنجره دیگر به ابعاد ۱۶۰ در ۲۲۴ و ضخامت ۱۸ سانتی‌متر. در ساخت آن‌ها از فلزات طلا، نقره، مس و برنج استفاده شده است. آبکاری طلای آن به روش الکترونیک و قلمزنی آن به شکل برجسته‌کاری انجام شده و دارای نوشته‌هایی مانند سیدالشهدا(ع)، یا ثارالله، باب الحوائج و سفینة النجاة است. این دو پنجره، در كارگاه آفرينش‌هاي هنري ستاد بازسازي عتبات عاليات استان اصفهان ساخته شده و در ساخت آن از ۵۰۰ کیلوگرم طلا و ۳۲۵ کیلوگرم نقره استفاده شده است.<ref>[http://hajj.ir/fa/18113 رونمایی ضریح جدید قتلگاه امام حسین(ع)]، پایگاه اطلاع رسانی حج.</ref> به گفته کریم انباری، عضو  هیئت اجرائی وقت آستان امام حسین(ع)، این دو پنجره، به خاطر حل کردن مشکل ازدحام جمعیت در قتلگاه، که مساحتی کوچک دارد، طراحی شده و نصب شده است. یکی از پنجره‌ها رو به روی سمت غربی صحن امام حسین(ع) (باب القبله) و دیگری رو به روی سمت جنوبی صحن امام حسین(ع) (باب الرأس) نصب شده است. کف قتلگاه نیز با سنگ مرر سنگ‌پوش شده و با چراغ‌های قرمزرنگ نورپردازی شده است. درِ قتلگاه بسته بوده و زیارت تنها، به وسیله دو پنجره صورت می‌گیرد.<ref name=":2" />

[[پرونده:فرش گسترده در قتلگاه.jpg|بندانگشتی|فرشی که در دهه شصت میلادی، به مدت ۷۰ سال قتلگاه امام حسین(ع) را مفروش کرده بود. بالای این فرش، بیتی به زبان فارسی نوشته شده است. |جایگزین=|250x250px]]

بعد از ظهر عاشورای سال ۶۱ق. [[امام حسین(ع)]] در کارزار با لشکر عمر بن سعد، در اثر اصابت نیزه‌ای از اسب به زمین افتاده<ref>اللهوف، ص۱۲۵.</ref> و توسط دشمنانش محاصره شد. پس از دستور شمر بن ذی‌الجوشن، از هر سوی به او حمله شد. ضربه‌ای به کف دست چپ و گردن و نیزه‌ای به شانه و استخوان‌های سینه و تیری به گلو، بخشی از این حملات بود.<ref>الطبقات الكبرى، ج ١٠، ص ۴٧۴.</ref> او به سختی نشسته، تیر را از گلو درآورده، دستانش را از خون پر کرد و سر و صورت خود را با آن آغشته کرد. به گفته خود وی، دوست داشت آغشته به خون، خدا را دیدار کند.<ref>اللهوف، ص ١٢۶؛ وقعة الطف، ص ٢۵۴.</ref> هلال بن نافع، یکی از سپاهیان لشکر ابن سعد، او را زیباترین و نورانی‌ترین آغشته به خون معرفی کرده و چهره نورانی او را مانع از این دانسته که او را به قتل برساند.<ref name=":1">اللهوف، ص ١٢۶.</ref> امام(ع) مدتی طولانی، نیمه جان، در همین حال گذراند؛ لشکریان، کشتن او را به یکدگیر واگذار کرده، یکسره کردن کار او را ناپسند می‌دانستند.<ref>الطبقات الكبرى (الطبقة الخامسة من الصحابة)، ج ۱، ص ۴۷۳.</ref> وی در حالی که در گودی قتلگاه افتاده بود، آب خواست.<ref>مثير الاحزان، ص ٧۵.</ref> ولی به او آب نداده، پاسخش را با گستاخی دادند. خولی، نزدیک شد تا سر او را جدا کند، ولی لرزه به اندامش افتاد و برگشت.<ref name=":1" /> آنگاه شمر آمد و سر او را از بدن جدا کرد.<ref>الارشاد، ج۲، ص۱۱۲.</ref> برخی از منابع، قاتل او را سنان بن انس معرفی کرده<ref>انساب االشراف، ج3 ،ص 409.</ref> و برخی قاتل او را سنان با مشارکت شمر دانسته‌اند.<ref>تذكره الخواص، ص ٢۲۸.</ref> قتلگاه، منتسب به مکانی است که این رویدادها در آن رخ داده است.

در عاشورای سال ۱۳۹۴ش. بیرون آمدن خون از قتلگاه گزارش شده است. بر پایه این گزارش، از ساعت سه بعد از ظهر، از فضای درونی قتلگاه [[امام حسین(ع)]]، قطرات خون از بین سنگ‌ها بیرون زده است. پرویز اسماعیلی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رییس جمهور وقت ایران، که در آن روز، در کربلا حضور داشت، این رویداد را تأیید و فیلمی از این رخداد را در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرده است.<ref>[https://www.instagram.com/p/9O-JhQK6n5/?utm_source=ig_web_copy_link مطلب مربوط به بیرون زدن خون از قتلگاه]، صفحه شخصی پرویز اسماعیلی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رییس جمهور وقت ایران.</ref>

پرونده:قتلگاه۱.jpg|نمای درونی قتلگاه و نورپردازی قرمزرنگ.

پرونده:قتلگاه۴.jpg|نوشته «یاقتیل‌الله»، روی پنجره بزرگ قتلگاه.

 

*'''رحالت'''، عبدالوهاب