در حال ویرایش قربانی در خارج از منا
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
امروزه به سبب راحتی حمل و نقل، میلیون‌ها نفر در ایام حج به [[مکه]] مکرمه عزیمت می‌کنند که این همه جمعیت، طبیعتاً فضای بیشتری را می‌طلبد و باعث ایجاد مشکلات متعدد می‌شود. در این راستا، حکومت [[عربستان]] برای استفاده بهینه از گوشت قربانی، قربانگاه‌ها را به [[قربانگاه معیصم|معیصم]] منتقل کرده و برای پوست کندن قربانی، تکه‌تکه کردن گوشت آن، دسته‌بندی، منجمدسازی و... دستگاه‌هایی نصب کرده است. با توجه به حساسیت‌های موجود بین فقهای اسلام بر رعایت احکام [[حج]]، و مشکلات ایجاد شده در این زمان، برخی از فقهای معاصر قائل به صحیح بودن قربانی در خارج از سرزمین منا، بلکه در هر کشور دیگر هستند؛ چون قائل اند که قربانی‌ها در سرزمین منا مورد تلف و [[اسراف]] قرار می‌گیرند و [[خداوند متعال]] راضی به این کار نیست. برخی دیگر نیز مخالف قربانی در خارج از منا هستند. اما اکثر فقها در صورت اضطرار، ذبح در مسلخ‌های جدید را کافی می‌دانند و زمان قربانی را تا روز سیزدهم ([[ایام تشریق]]) جایز اعلام کرده‌اند. | امروزه به سبب راحتی حمل و نقل، میلیون‌ها نفر در ایام حج به [[مکه]] مکرمه عزیمت می‌کنند که این همه جمعیت، طبیعتاً فضای بیشتری را می‌طلبد و باعث ایجاد مشکلات متعدد می‌شود. در این راستا، حکومت [[عربستان]] برای استفاده بهینه از گوشت قربانی، قربانگاه‌ها را به [[قربانگاه معیصم|معیصم]] منتقل کرده و برای پوست کندن قربانی، تکه‌تکه کردن گوشت آن، دسته‌بندی، منجمدسازی و... دستگاه‌هایی نصب کرده است. با توجه به حساسیت‌های موجود بین فقهای اسلام بر رعایت احکام [[حج]]، و مشکلات ایجاد شده در این زمان، برخی از فقهای معاصر قائل به صحیح بودن قربانی در خارج از سرزمین منا، بلکه در هر کشور دیگر هستند؛ چون قائل اند که قربانی‌ها در سرزمین منا مورد تلف و [[اسراف]] قرار می‌گیرند و [[خداوند متعال]] راضی به این کار نیست. برخی دیگر نیز مخالف قربانی در خارج از منا هستند. اما اکثر فقها در صورت اضطرار، ذبح در مسلخ‌های جدید را کافی می‌دانند و زمان قربانی را تا روز سیزدهم ([[ایام تشریق]]) جایز اعلام کرده‌اند. | ||
==قربانی== | ==آیه قربانی در حج== | ||
یکی از اعمال واجب در سرزمین منا، برای کسانی‌که [[حج تمتع]] به جا می‌آورند، این است که پس از رمی جمرات، قربانی کنند؛ یعنی حاجی باید یک شتر، گاو یا گوسفند سالم و فربه را به قصد تقرّب به خدا و جلب رضایت او قربانی کند. | |||
خداوند در این زمینه می‌فرماید: | |||
{{قلم رنگ|سبز|﴿وَاَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَه لِله فَاِنْ اُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَیْسَرَ مِنَ الْهَدْیِ وَلا تَحْلِقُوا رُءُوسَکُمْ حَتَّی یَبْلُغَ الْهَدْیُ مَحِلَّهُ فَمَنْ کَانَ مِنْکُمْ مَرِیضًا اَوْ بِهِ اَذًی مِنْ رَاْسِهِ فَفِدْیَه مِنْ صِیَامٍ اَوْ صَدَقَه اَوْ نُسُکٍ فَاِذَا اَمِنْتُمْ فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَه اِلَی الْحَجِّ فَمَا اسْتَیْسَرَ مِنَ الْهَدْیِ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیَامُ ثَلاثَه اَیَّامٍ فِی الْحَجِّ وَسَبْعَه اِذَا رَجَعْتُمْ تِلْکَ عَشَرَه کَامِلَه ذَلِکَ لِمَنْ لَمْ یَکُنْ اَهْلُهُ حَاضِرِی الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَاتَّقُوا اللهَ وَاعْلَمُوا اَنَّ اللهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ﴾}}.(سوره بقره، آیه196) | |||
«و حج و [[عمره]] را برای خدا به اتمام رسانید و اگر محصور شدید، آنچه از قربانی فراهم شود (ذبح کنید و از [[احرام]] خارج شوید) و سرهای خود را نتراشید تا قربانی به محلش برسد (و در قربانگاه ذبح شود) و اگر کسی از شما بیمار بود ویا ناراحتی در سر داشت، (و ناچار بود سر خود را بتراشد) باید [[فدیه]] و کفاره‌ای از قبیل [[روزه]] یا [[صدقه]] یا گوسفند بدهد و هنگامی‌که از بیماری و دشمن در امان بودید، هرکس با ختم عمره، حج را آغاز کند، آنچه از قربانی برای او میسر است، ذبح کند و هرکه نیافت، سه روز در ایام حج، و هفت روز هنگامی‌که باز می‌گردید، روزه بدارد. این، ده روز کامل است. البته این برای کسی است که خانواده او، نزد [[مسجدالحرام]] نباشد (اهل مکه و اطراف آن نباشد) و از خدا بپرهیزید و بدانید‌که او سخت‌کیفر است». | |||
==پیشینه فتوای کشتار در منا== | ==پیشینه فتوای کشتار در منا== | ||
فتوای واجب بودن کشتار در منا، از روزگار [[شیخ طوسی]] شروع شده و پس از او، این حکم یقینی فرض شده است؛ به ویژه با توجه به اینکه منا، سرزمین گستردهای بوده و گشایش چندین برابر حج‌گزاران آن زمان را داشته است. ازاین‌رو، حج‌گزاران برای خوردن و خشک کردن گوشت به منا می‌رفتند و هرگز مسئله کمبود جا، مشکلات بهداشتی و...، که مورد ابتلای امروز است، در ذهن آنان وجود نداشت. ازاین‌رو، گرچه بحث‌های بسیاری پیش کشیده‌اند، از کمبود جا و آلودگی محیط (به خاطر کشتار در منا) سخنی به میان نیاورده‌اند و لزومی هم نمی‌دیدند‌که از واجب بودن و نبودن کشتار در منا سخن بگویند؛ زیرا همین‌که واجب بودن کشتار ثابت می‌شد و کشتار هم باید در جایی واقع می‌گردید، چون در آن زمان همه در منا به سر می‌بردند، ازاین‌رو، برای خوردن خود و دیگران در منا کشتار می‌کردند. <ref>حکم کشتن قربانی خارج از منا، عابدینی، 1375ش، شماره دهم، ص206</ref> | فتوای واجب بودن کشتار در منا، از روزگار [[شیخ طوسی]] شروع شده و پس از او، این حکم یقینی فرض شده است؛ به ویژه با توجه به اینکه منا، سرزمین گستردهای بوده و گشایش چندین برابر حج‌گزاران آن زمان را داشته است. ازاین‌رو، حج‌گزاران برای خوردن و خشک کردن گوشت به منا می‌رفتند و هرگز مسئله کمبود جا، مشکلات بهداشتی و...، که مورد ابتلای امروز است، در ذهن آنان وجود نداشت. ازاین‌رو، گرچه بحث‌های بسیاری پیش کشیده‌اند، از کمبود جا و آلودگی محیط (به خاطر کشتار در منا) سخنی به میان نیاورده‌اند و لزومی هم نمی‌دیدند‌که از واجب بودن و نبودن کشتار در منا سخن بگویند؛ زیرا همین‌که واجب بودن کشتار ثابت می‌شد و کشتار هم باید در جایی واقع می‌گردید، چون در آن زمان همه در منا به سر می‌بردند، ازاین‌رو، برای خوردن خود و دیگران در منا کشتار می‌کردند. <ref>حکم کشتن قربانی خارج از منا، عابدینی، 1375ش، شماره دهم، ص206</ref> | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۹: | ||
دلیل کسانی هم که آن را واجب می‌دانند، ناتمام است و با فرض تمامیت این حکم، موسمی و مربوط به برهه خاص بوده است. <ref>حکم کشتن قربانی خارج از منا، عابدینی، 1375ش، شماره دهم، ص208</ref> | دلیل کسانی هم که آن را واجب می‌دانند، ناتمام است و با فرض تمامیت این حکم، موسمی و مربوط به برهه خاص بوده است. <ref>حکم کشتن قربانی خارج از منا، عابدینی، 1375ش، شماره دهم، ص208</ref> | ||
==دیدگاه فقهای معاصر== | ==دیدگاه فقهای معاصر== | ||
با توجه به تاثیر زمان و مکان در احکام شرعی، به دلیل اهمیت موضوع قربانی، بر آن شدیم که به بیان نظرات فقهای عظام معاصر بپردازیم تا بتوانیم جمع‌بندی کاملی انجام دهیم. مهم‌ترین سؤالی‌که در اینجا مطرح است، این است که آیا قربانی کردن در مسلخ‌ها و قربانگاه‌های جدید مجزی است یا خیر؟ | با توجه به تاثیر زمان و مکان در احکام شرعی، به دلیل اهمیت موضوع قربانی، بر آن شدیم که به بیان نظرات فقهای عظام معاصر بپردازیم تا بتوانیم جمع‌بندی کاملی انجام دهیم. | ||
مهم‌ترین سؤالی‌که در اینجا مطرح است، این است که آیا قربانی کردن در مسلخ‌ها و قربانگاه‌های جدید مجزی است یا خیر؟ | |||
===امام خمینی=== | ===امام خمینی=== | ||
واجب است احتیاطاً که قربانی را از روز عید تاخیر نیندازند؛ حال اگر کسی بدون عذر تاخیر‌انداخت، قربانی او صحیح است. ولی باید ترتیب بین قربانی و حلق و اعمال مکه مراعات شود. | واجب است احتیاطاً که قربانی را از روز عید تاخیر نیندازند؛ حال اگر کسی بدون عذر تاخیر‌انداخت، قربانی او صحیح است. ولی باید ترتیب بین قربانی و حلق و اعمال مکه مراعات شود. | ||
| خط ۲۶: | خط ۳۲: | ||
اگر نتواند در روز عید در منا قربانی کند، لیکن قربانی کردن در روز عید در قربانگاهی که در حال حاضر در خارج از منا برای قربانی در نظر گرفته شده، برایش میسر باشد، بنابر احتیاط، واجب است که ابتدا قربانی کند و سپس حلق یا تقصیر نماید و اگر این کار هم برایش ممکن نباشد، بنابر احتیاط واجب، باید در روز عید حلق یا تقصیر انجام دهد‌که با انجام آن، از احرام خارج می‌شود؛ اما باید اعمال پنجگانه مکه را تا پس از ذبح قربانی به تاخیر‌اندازد. | اگر نتواند در روز عید در منا قربانی کند، لیکن قربانی کردن در روز عید در قربانگاهی که در حال حاضر در خارج از منا برای قربانی در نظر گرفته شده، برایش میسر باشد، بنابر احتیاط، واجب است که ابتدا قربانی کند و سپس حلق یا تقصیر نماید و اگر این کار هم برایش ممکن نباشد، بنابر احتیاط واجب، باید در روز عید حلق یا تقصیر انجام دهد‌که با انجام آن، از احرام خارج می‌شود؛ اما باید اعمال پنجگانه مکه را تا پس از ذبح قربانی به تاخیر‌اندازد. | ||
بعید نیست عدم تعیین ذبح در منا، اگرچه احتیاط ذبح در مناست و بنابر احتیاط واجب ذبح باید روز عید باشد. | بعید نیست عدم تعیین ذبح در منا، اگرچه احتیاط ذبح در مناست و بنابر احتیاط واجب ذبح باید روز عید باشد. | ||
محل انجام ذبح، | محل انجام ذبح، مناست و در صورتی‌که از ذبح در منا ممانعت شود، انجام آن در محل تعیین شده، در حال حاضر، بلامانع است. | ||
===آیت‌الله سیستانی=== | ===آیت‌الله سیستانی=== | ||
اگر ذبح در منا، به علت زیاد بودن زائر و حاجی و گنجایش نداشتن منا برای همه آنها ممکن نباشد، بعید نیست کشتن در وادی محسر نیز جایز باشد و اگر عدم امکان به علت منع حکومت و غیر اینها باشد، احتیاط این است که هم در وادی محسر ذبح نماید و هم سه روز روزه بگیرد. خوف از ضرر در صورت مخالفت با قانون حکومت (سعودی) رافع وجوب ذبح در | اگر ذبح در منا، به علت زیاد بودن زائر و حاجی و گنجایش نداشتن منا برای همه آنها ممکن نباشد، بعید نیست کشتن در وادی محسر نیز جایز باشد و اگر عدم امکان به علت منع حکومت و غیر اینها باشد، احتیاط این است که هم در وادی محسر ذبح نماید و هم سه روز روزه بگیرد. خوف از ضرر در صورت مخالفت با قانون حکومت (سعودی) رافع وجوب ذبح در مناست و این مسئله، مقتضی مجزی بودن ذبح در جای دیگری به جای منا نیست. ملاک مجزی بودن ذبح در وادی محسر، تنگی جا برای در برگرفتن همه حجاج است؛ لیکن اگر به دلیل فوق الذکر و مانند آن (نه بر اثر تنگی جا) ذبح در منا ممکن نبود، [[احتیاط واجب]] آن است که هم در وادی محسر ذبح کند و هم بدل از قربانی روزه بگیرد. | ||
باید وظیفه شرعی را با ذبح قربانی در منا انجام داد و گناه تضییع گوشت‌ها، اگر وجود داشته باشد، بر عهده مسئولان است. | باید وظیفه شرعی را با ذبح قربانی در منا انجام داد و گناه تضییع گوشت‌ها، اگر وجود داشته باشد، بر عهده مسئولان است. | ||
| خط ۶۹: | خط ۷۵: | ||
* برخی از فقهای معاصر نیز با ارائه استدلال‌های گوناگون، قائل به اجزای قربانی در خارج از سرزمین منا، بلکه حتی در ایران و هر کشور دیگر حجاج هستند؛ یعنی همان وجه اول را گرفته‌اند؛ چون قائلند‌که قربانی‌ها در سرزمین منا تلف گردیده و اسراف می‌شود و خداوند متعال به هیچ وجه راضی به این کار نیست. ضمن اینکه قربانگاه‌های فعلی در خارج از مناست. | * برخی از فقهای معاصر نیز با ارائه استدلال‌های گوناگون، قائل به اجزای قربانی در خارج از سرزمین منا، بلکه حتی در ایران و هر کشور دیگر حجاج هستند؛ یعنی همان وجه اول را گرفته‌اند؛ چون قائلند‌که قربانی‌ها در سرزمین منا تلف گردیده و اسراف می‌شود و خداوند متعال به هیچ وجه راضی به این کار نیست. ضمن اینکه قربانگاه‌های فعلی در خارج از مناست. | ||
* در مورد ذبح شبانه نیز بعضی از فقها آن را مجزی و بعضی غیر مجزی دانسته‌اند. در صورت اضطرار، ذبح در مسلخ‌های جدید را اکثر فقها مجزی می‌دانند و زمان قربانی را تا روز سیزدهم (ایام تشریق) جایز اعلام کرده، ولی بعضی‌ها رعایت ترتیب را لازم و بعضی غیر لازم می‌دانند؛ لیکن به هرحال، انجام اعمال مکه را پس از خروج از احرام جایز می‌دانند. خلاصه اینکه در صورت اختیار، قربانی باید در سرزمین منا و در روز قربانی صورت گیرد؛ ولی اگر این اختیار سلب شود، عمل به اضطرار مانعی ندارد. | * در مورد ذبح شبانه نیز بعضی از فقها آن را مجزی و بعضی غیر مجزی دانسته‌اند. در صورت اضطرار، ذبح در مسلخ‌های جدید را اکثر فقها مجزی می‌دانند و زمان قربانی را تا روز سیزدهم (ایام تشریق) جایز اعلام کرده، ولی بعضی‌ها رعایت ترتیب را لازم و بعضی غیر لازم می‌دانند؛ لیکن به هرحال، انجام اعمال مکه را پس از خروج از احرام جایز می‌دانند. خلاصه اینکه در صورت اختیار، قربانی باید در سرزمین منا و در روز قربانی صورت گیرد؛ ولی اگر این اختیار سلب شود، عمل به اضطرار مانعی ندارد. | ||