در حال ویرایش محراب

<br />{{در دست ویرایش|ماه=[[آبان]]|روز=[[۲۳]]|سال=[[۱۳۹۸]]|کاربر=Abbasahmadi1363  }}

[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]

محراب از حرب،{{یادداشت}} بر وزن مِفعال، اسم آلت برای مبالغه است.<ref name=":0">قبله‌نمای مسجد محراب، فصلنامه مطالعات اسلامی، شماره ۳۵، به نقل از لسان العرب، ذیل کلمه حرب.</ref> این واژه، به معانی جای ایستادن امام جماعت در مسجد،<ref name=":1">کتاب العین، ج۳، ص۲۱۴.</ref> اتاق،<ref>کتاب العین، ج۳، ص۲۱۴؛ جمهرة اللغة، ج۱، ص۲۷۵؛ الصحاح، ج۱، ص۱۰۸.</ref> صدر مجلس، بهترین بخش از اتاق،<ref name=":2">جمهرة اللغة، ج۱، ص۲۷۵؛ الصحاح، ج۱، ص۱۰۸.</ref> محل نشستن پادشاه،<ref name=":4">المحیط فی اللغة، ج۳، ص۸۵.</ref> قصر،<ref name=":3">لسان العرب، ج۱، ص۳۰۵.</ref> پناهگاه شیر<ref name=":4" /> و گردن حیوان<ref name=":1" /> آمده است. فراهیدی لغت‌شناس، محاریب [[بنی‌اسرائیل]] را مسجدهای آن‌ها دانسته که برای [[نماز]] در آن‌ها گرد می‌آمدند.<ref name=":1" /> برخی نیز، محراب را در آیه {{قلم رنگ|سبز|فَخَرَجَ عَلى‏ قَوْمِهِ مِنَ‏ الْمِحْرابِ‏}}، مسجد معنا کرده‌اند.<ref>الصحاح، ج۱، ص۱۰۹.</ref> واژه محراب، به عنوان صفت برای «رجل»، به معنای مرد شجاع و جنگاور نیز به کار رفته است.<ref>معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۴۸.</ref> برخی، محراب را مکان رفیع و مجلس شریف معرفی کرده و علت نامگذاری آن را این دانسته‌اند که از مکان شریف دفاع شده و برای به دست آوردنش جنگ می‌شود.<ref>فقه اللغة، ص۳۲۹.</ref> برخی نیز، یکی از معانی محراب را بالاترین اتاق در خانه و بالاترین مکان در مسجد دانسته‌اند.<ref name=":3" />

به باور برخی واژه‌شناسان، محراب را به این نام خوانده‌اند، زیرا محل ستيز امام جماعت با شيطان و هواى نفس است.<ref>مفردات الفاظ قرآن، ص۲۲۵؛ مجمع‌البحرین، ذیل واژه حرب.</ref> به باور برخی دیگر، انسان در محراب، بايد «حريب» باشد. حریب، کسی است که مالی را که با آن زندگی می‌گذراند، از او گرفته باشند؛<ref>کتاب العین، ج۳، ص۲۱۳.</ref> از این رو، انسان باید در محراب، بدون اشتغالات دنیایی و بدون پريشانى انديشه بایستد. شماری بر این باورند كه محراب در اصل به معناى صدر مجلس در خانه است؛ سپس صدر مسجد را هم محراب گفته‌اند.<ref name=":2" /> گروهی برعکس بر آنند که محراب در اصل در مورد صدر مسجد به کار رفته، سپس صدر اتاق را هم محراب نامیده‌اند.<ref>مجموعه مقالات همايش معمارى مسجد، ج ٢، ص ٢۶٨؛ به نقل از المفردات فی غریب القرآن، ص۱۱۰.</ref> [[سید روح‌الله خمینی]]، بنیانگذار انقلاب اسلامی [[ايران|ایران]]، در تحلیلی سیاسی، محراب را از حرب و به معنای سنگر برای اسلام دانسته‌ است.<ref>صحيفۀ نور، ج ١۵، ص ۵٨.</ref>

گفته شده محراب، محلی است که پادشاه در آن تنها شده و خلوت می‌کند؛ از این رو، به محرابِ مسجد، که امام جماعت در آن خلوت کرده و از مردم دور می‌شود محراب گفته‌اند.<ref>لسان العرب، ج۱، ص۳۰۶.</ref>

محراب، جايى در مسجدها و معبدها است كه براى نماز و عبادت ساخته شده و در مسجدها، امام جماعت در آن مکان، به [[نماز]] مى‌ايستد. محراب، حالت فرورفتگى در ديوار داشته و داراى قوس و طاق است. این سازه، با كاشى‌كارى، نقش و نگار، تذهيب، آیه‌های قرآن و نام‌های خدا تزیین شده است. محراب، در عبادت‌هاى گروهی، مركز توجه نمازگزاران است.<ref>فرهنگ‌نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۸، ص39.</ref>

در هنر مسلمان، اهميت ويژه اى به معمارى محراب در مساجد داده مى‌شود و صنعت‌كاران، شاهكار صنعت خود را در محراب نشان مى‌دهند و گاهى سنگ‌هاى قيمتى در آن به كار مى‌رود كه سراسر محراب را مى‌پوشاند.<ref>فرهنگ‌نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۸، ص۳۹.</ref> معروف ترين محراب‌ها توسط سلاطين عثمانى در مدينه و در حرم مطهر نبى گرامى ايجاد شدند.<ref>اولين دانشگاه و آخرين پيامبر، ج ٢، ص ١١٨.</ref> محراب، «سندگويايى از نهايت استعداد هنر هنرمندان مسلمان و مجموعه‌اى از بسيارى هنرها و خلاقيت‌ها، از گچ برى تا خط و كاشى كارى و ديگر رشته‌هاى هنر تزينيى است. به يقين، هنرمندان مسلمان، با ايمان و مخلص، نيك آگاه بوده‌اند كه محراب را چونان درى گشوده شده به بهشت، در پيش چشم نماز گزاران بر پا نمايند و تزيين كنند» .<ref>فصلنامۀ هنر، وازرت ارشاد، ج ٣، ص ١۵۴ ١۵٣.</ref>  

 

}}'''قبله‌نمای مسجد، محراب'''، عباسعلی تفضلی، فصلنامه مطالعات اسلامی، بهار و تابستان ۱۳۷۶، شماره ۳۵ و ۳۶ (۳۵).

 

'''مجموعه مقالات همایش معماری مسجد: گذشته، حال، آینده'''، دانشگاه هنر، تهران، ۱۳۷۸ش.

 

'''وفاءالوفاء'''، نورالدین علی بن احمد سمهودی، دارالکتب العلمیه، بیروت.

 

'''مفردات ألفاظ القرآن'''،‏ راغب اصفهانى، دار القلم‏، بيروت، 1412ق.

 

'''فقه اللغة'''، عبدالملك بن محمد ثعالبى، تصحیح و تحقیق جمال‏ طلبه،  دار الكتب العلمية، بيروت‏، 1414ق.

 

'''اولين دانشگاه و آخرين پيامبر(ص)'''، رضا پاك نژاد، كتابفروشي اسلاميه، تهران، ۱۳۶۰ش.

 

'''محراب جلوه‌گاه اصیل هنر تزئینی اسلامی'''، فصلنامه هنر، شماره ۳، بهار ۱۳۶۳ش.{{پایان}}