در حال ویرایش مدرسه سید یزدی (نجف)

{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
| تصویر =مدرسه سید یزدی (نجف).jpg
| وبگاه = http://www.alyazdi.org/
|بنیانگذار=[[سید کاظم یزدی]]|نام‌های دیگر=مدرسه سید، مدرسة السید الکبری|تأسیس=۱۳۲۷ق.|کاربری=تحصیل علوم حوزوی|مکان=نجف، محله حُویش|ظرفیت=۲طبقه، ۸۰حجره، ۲سرداب|مساحت=۷۵۰ متر مربع|امکانات=کتابخانه|سبک=معماری دوره صفوی|وضعیت=فعال|بازسازی=۱۳۸۸ش. (۱۴۳۰–۱۴۳۱ق)}}
'''مدرسه سید یزدی'''، معروف به‌'''مدرسه سید'''، در [[نجف]]، نزدیک [[حرم امام علی(ع)]]، در محله حُویش قرار دارد. این مدرسه علمیه، به دستور [[سید محمدکاظم یزدی،|سید محمدکاظم یزدی]] و توسط آستان قلی‌بیگ ساخته شده و مشهورترین مدرسه حوزه نجف شمرده می‌شد. عالمانی مانند [[آقا ضیاء عراقی]] در آن درس خوانده و بزرگانی مانند [[امام خمینی]] در آن رفت و آمد داشتند. زائران و گردشگران داخلی و خارجی برای دیدن معماری زیبای مدرسه سید، به دیدن آن می‌رفتند.

== مکان ==
مدرسه سید یزدی، معروف به مدرسه سید و مدرسة السید الکبری، در [[نجف]]، نزدیک [[آستان مقدس امام علی(ع)|حرم امام علی(ع)]]،<ref name=":2"/> در محله حُویش قرار دارد.<ref name=":3">موسوعة النجف الاشرف، ج۶، ص۴٢٩.</ref> درب اصلی آن، از شرق به کوچه‌ای که بیت [[سید عبدالهادی شیرازی]] واقع است، باز می‌شود؛ این کوچه از سمت جنوب، به شارع الرسول می‌رسد. درب پشتی و فرعی آن، به کوچه‌ای گشوده می‌شود که در سمت جنوب آن، منزل [[سید روح‌الله خمینی]] قرار داشته و در ضلع شمالی آن کتابخانه و مقبره [[عبدالحسین امینی]] است و به بازار معروف حویش راه دارد.<ref name=":2">خاطرات حاج شیخ محمدفاضل استرآبادی، ص ٢٨.</ref>

== ساخت ==
[[پرونده:مدرسه سید یزدی (نجف)۴.jpg|بندانگشتی|سردر ورودی مدرسه سید.|جایگزین=|284x284پیکسل]]
این مدرسه علمیه، به دستور [[سید محمدکاظم یزدی]]، مرجع شیعی و نویسنده کتاب [[عروة الوثقی (کتاب)|عروة الوثقی]]<ref name=":0">موسوعة النجف الاشرف، ج۶، ص ٣٩٨.</ref>توسط آستان قلی‌بیگ، وزیر سلطان عبدالاحد بخاری ساخته شد. ساخت آن از سال ۱۳۲۵ تا ۱۳۲۷ق. طول کشید.<ref name=":0"/> در زمان ساخت، نصف مشاعِ دو حمام عمومی، یازده مغازه و یک مسافرخانه در بازار خلخالی نجف، هفت مغازه دیگر و یک کاروانسرا و چند کارگاه در بازار وسطی کوفه خریداری و جزء موقوفات این مدرسه قرار گرفت، که بیشتر هزینه‌های آب و برق، تعمیرات و سایر هزینه‌ها از درآمد این موقوفات پرداخت می‌شد.<ref name=":0"/>

نخستین متولی مدرسه، سید محمد یزدی، فرزند [[سید محمدکاظم یزدی]] بود.<ref name=":1">السید محمد کاظم الیزدی، ص١۵٢.</ref> پس از او، تولیت و مدیریت، دست دیگر فرزندان و نوادگان سید محمدکاظم یزدی بوده است. مشهورترین مدیر آن، باقر طباطبایی، نوه آیت‌الله یزدی بود که در میان عالمان و طلبه‌ها به سخت‌گیری و رعایت دقیق مقررات معروف بوده<ref name=":2"/> و حجره در اختیار هر کسی نمی‌داده است.{{یادداشت|معروف بود که می‌گفتند: «حاج آقا باقر مدرسه را برای طلبه‌ها نمی‌خواهد؛ بلکه طلبه‌ها را برای مدرسه می‌خواهد.»}}<ref>خاطرات حاج شیخ محمد فاضل استرآبادی ص ٨۵.</ref>

== بنا ==
[[پرونده:مدرسه سید یزدی (نجف)۲.jpg|بندانگشتی|نمایی از طبقه دوم.|جایگزین=|267x267پیکسل|راست]]
مدرسه سید، با مساحت ۷۵۰ متر مربع دارای ۲طبقه و ۸۰حجره<ref name=":4"/> و دو در اصلی و فرعی است.<ref name=":2"/> کف مدرسه با سنگ سفید صیقل داده شده سنگ‌فرش شده و دیوارهایش با کاشی‌های لاجوردی<ref name=":4">السید محمد کاظم الیزدی، ص۱۵۲؛ ماضی النجف و حاضرها، ج۱، ص۱۳۹ و ۱۴۰.</ref> که از ایران آمده،<ref name=":2"/> آراسته شده است.<ref name=":4"/> جلوی هر حجره، ایوان کوچکی به سبک معماری دوران صفوی ساخته شده<ref name=":3"/> و اطراف درِ آن‌ها حدیثی با خط زیبا نوشته شده است.<ref name=":2"/> برای هر حجره، سرداب‌هایی نیز به شکل جذاب در نظر گرفته شده<ref name=":3"/> که در هوای گرم از آن‌ها استفاده می‌شود.<ref name=":2"/> این مدرسه، غیر از سرداب حجره‌ها، دارای ۲سرداب است؛ سرداب فوقانی و سرداب سن که زیرزمین است. سرداب‌ها کاشی‌کاری شده و تاریک است؛ پنجره‌ها طوری گذاشته شده که مقداری روشنایی را وارد سرداب کند.<ref name=":2"/>این مدرسه، از نظر استواری بنا، نقشه ساختمان و چگونگی چینش حجره‌ها، یکی از کم‌نظیرترین مدرسه‌های حوزه نجف شمرده شده<ref name=":4"/> و به سبب معماری جذاب و ویژگی‌های باستانی، مورد بازدید زائران و گردشگران،<ref name=":3"/> از جمله گردشگران اروپایی<ref name=":2"/> قرار می‌گیرد.

== کتابخانه ==
نخستین متولّی مدرسه، سید محمد یزدی، کتابخانه بزرگی در طبقه دوم مدرسه ساخت و کتاب‌های منبع و خطی نفیسی را در آن گرد آورد. این کتابخانه، بزرگ‌ترین کتابخانه عمومی نجف تا اواخر دوره پهلوی به شمار می‌رفت و شامل کتاب‌های خطی بسیار و کتاب‌های چاپی در موضوعات گوناگون بود. در دوره حاکمیت صدام و اشغالگری آمریکا در عراق، با این که بیشتر کتابخانه‌ها و موزه‌ها به غارت رفت، ولی این کتابخانه در امان ماند و همچنان از منابع مهم کتابخانه‌ای در حوزه به‌شمار می‌رود.<ref name=":1"/>

== اهمیت ==
[[پرونده:مدرسه سید یزدی (نجف)۳.jpg|بندانگشتی|265x265px|ایوان و ورودی یکی از حجره‌ها.|جایگزین=]]
این مدرسه سال‌ها در حوزه نجف محوریت داشت و محل اجتماع بزرگان و استادان بود. برخی بر این باورند که در آن دوره، هیچ‌یک از مدرسه‌های نجف به موقعیت و شهرت این مدرسه نمی‌رسید.<ref name=":2"/>

مدرسه سید، محل رفت و آمد، گردهمایی و گفت‌وگوی علمی طلبه‌هایی مانند [[آقا ضیاء عراقی]] و [[سید علی یثربی کاشانی]] بود، که بعدها جزء عالمان [[شیعه]] شدند.<ref>خاطرات سید میرزا حسینی شیرازی، ص۳۸.</ref> عالمان سرشناسی مانند [[امام خمینی]]، شهید [[سید اسدالله مدنی]] و [[محمدتقی بهجت]] به این مدرسه رفت و آمد داشتند. امام خمینی از درِ فرعی مدرسه که به منزل وی بود، وارد مدرسه شده و لحظاتی را در بین طلبه‌ها بود و سپس به منزل بازمی‌گشت.<ref>به نقل از خادم مدرسه، مدرسه سید در نجف، نگاهی به مدرسه آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۶، بهار ص ۹۴.</ref> [[شیخ عباس قمی]]، صاحب مفاتیح الجنان و [[آقابزرگ تهرانی]]، نویسنده کتاب الذریعة در این مدرسه با هم در یک حجره اقامت داشتند و با هم به درس مرحوم میرزا حسین نوری می‌رفتند.<ref>مفاخر اسلام، ج١١، بخش اول، ص۴٧.</ref> شیخ عباس قمی در مدتی که به ترجمه کتاب عروةالوثقی مشغول بود، در یکی از حجره‌های نمناک و کوچک این مدرسه که در زیر پله‌ها قرار داشت، سکونت کرد و در همین مدرسه به پایان رسانده، به نام غایةالقصوی به چاپ رساند.{{یادداشت|باقر طباطبایی، مدیر سخت‌گیر مدرسه سید، گاهی طلبه‌ها را نصیحت می‌کرد و می‌گفت: «وقتی شیخ عباس قمی در نجف بود، در حجره‌ای بسیار کوچک و تاریک و زیرپله‌های طبقه دوم این مدرسه سکونت داشت و در همان جای تنگ و تاریک «غایة القصوی» را در ترجمه «عروةالوثقی» نوشت. هر بار از آن مرحوم می‌خواستیم حجره‌اش را عوض کند و یک حجره بهتر و بزرگ‌تر برگزیند، می‌گفت: نه همین‌جا کفاف کار مرا می‌کند و به راحتی می‌توانم به کارم ادامه بدهم. چرا اتاق دیگری را که سایر طلاب احتیاج به آن دارند، اشغال بکنم؟ با همه اصرار و خواهش ما برای تعویض حجره، او هرگز نپذیرفت و در همان‌جا به سر برد و مشغول کارش بود.»}}<ref>مفاخر اسلام، ج۱۱، بخش اول، ص۵۱.</ref> در سال ۱۳۴۰ق. [[محمدهادی معرفت]]، مفسر قرآن با هادی مقدس قمی به مدت ۸ماه در یک حجره، در این مدرسه سکونت داشتند.<ref>گلشن ابرار، ج ٨، ص ٣٩٨.</ref> [[سید عبدالکریم موسوی اردبیلی]] که در سال ۱۳۲۶ش. به نجف اشرف هجرت کرد، به مدت دو سال در این مدرسه ساکن بود.<ref>گلشن ابرار، ص ۴۵٩.</ref>

== اکنون ==
بر پایه گزارشی در سال ۱۳۸۸ش. مدرسه سید در حال تغییرات و بازسازی اساسی بوده است. درون حیاط و پیرامون ستون‌ها را حفاری و بتون‌ریزی کرده بودند. مدرسه دارای دو طبقه و حجره‌های کوچک و یک‌نفره بوده است. افرادی که در حال بازسازی بودند، تعمیرات را زیر نظر دفتر [[سید علی سیستانی]] می‌دانستند.<ref>بر پایه گزارشی از سفر هیئت تحریریه فصلنامه فرهنگ زیارت به عتبات عالیات، مقاله مدرسه سید در نجف نگاهی به مدرسه آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۶، ص۹۷.</ref>

== مدرسه دوم ==
کاروانسرایی که [[سید محمدکاظم یزدی،|سید محمدکاظم یزدی]]، در [[نجف]]، در محله عماره، ساخته بود، به دلیل ساخته‌شدن هتل و مسافرخانه در شهر نجف، به حالت تعطیل درآمده بود. فرزند او، سید اسدالله یزدی با اجازه و حمایت مالی [[سید محسن حکیم]] این کاروانسرا را به مدرسه تبدیل کرد. ساخت این مدرسه، که از سمت غرب به مدرسه خلیلی صغری و از سمت جنوب به مدرسه خلیلی کبری متصل بود، در سال ۱۳۸۵ق. به پایان رسید. مساحت آن ۶۰۰ متر مربع، دارای دو طبقه و ۵۱ حجره بود. به این مدرسه، مدرسة الیزدی الثانی، مدرسة الیزدی الصغری و مدرسة سید اسدالله یزدی گفته می‌شد. این مدرسه در دوره صدام، به همراه دیگر ساختمان‌ها، در محله عماره تخریب شد.<ref>السید محمدکاظم الیزدی، ص۱۴۵ و ۱۴۶.</ref>

== پیوند به بیرون ==
*[https://www.dideo.ir/v/yt/gTvq7nj8clM فیلمی از درون مدرسه سید یزدی.]
*[https://www.dideo.ir/v/yt/Ctp11wDDTk4 فیلمی از سردر و درون مدرسه سید یزدی.]

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
| پیش از لینک = مقاله
| منبع = مدرسه سید در نجف، نگاهی به مدرسه آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی،
| پس از لینک = عبدالرحیم اباذری، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ششم، بهار ۱۳۹۰، ص ۹۲
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1178/1/92
}}
* '''السید محمد کاظم الیزدی'''، کامل سلمان الجبوری، انتشارات ذوی‌القربی، ۱۳۸۵.
* '''موسوعة النجف الاشرف'''، جعفر دجیلی، دارالاضواء، بیروت، ۱۴۱۵ق.
* '''خاطرات حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد فاضل استرآبادی'''، محمد فاضل استرآبادی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۸۷ش.
* '''ماضی النجف و حاضرها'''، آل باقر محبوبه، دارالاضواء، بیروت، ۱۴۰۶ق.
* '''مفاخر اسلام'''، علی دوانی،
* '''گلشن ابرار'''،
{{پایان}}

[[رده:مدارس علمیه نجف]]