در حال ویرایش مدینه
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شهر | {{جعبه اطلاعات شهر | ||
| عنوان = مدینه | | عنوان = مدینه | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| طول جغرافیایی = | | طول جغرافیایی = | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
'''مدینه'''، شهری در [[عربستان]] و [[حجاز]] که نام قدیمی آن یثرب بود و پس از ورود [[پیامبر اسلام(ص)]] به آن به مدینة النبی و به تدریج به مدینه مشهور شد. | '''مدینه'''، شهری در [[عربستان]] و [[حجاز]] که نام قدیمی آن یثرب بود و پس از ورود [[پیامبر اسلام(ص)]] به آن به مدینة النبی و به تدریج به مدینه مشهور شد. | ||
[[مسجدالنبی]]، شریف‌ترین مسجد پس از [[مسجدالحرام]] نزد [[اسلام|مسلمانان]] در این شهر قرار دارد. | [[مسجدالنبی]]، شریف‌ترین مسجد پس از [[مسجدالحرام]] نزد [[اسلام|مسلمانان]] در این شهر قرار دارد. [[قبرستان بقیع]] که مزار چهار امام [[شیعه|شیعیان]] در آن است نیز، در مدینه قرار دارد. | ||
مساجد مهم دیگری مانند [[مسجد قبا]]، [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]]، [[مسجد غمامه]]، [[مسجد فضیخ]] و [[مساجد فتح]] نیز در شهر مدینه واقع شده است. | مساجد مهم دیگری مانند [[مسجد قبا]]، [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]]، [[مسجد غمامه]]، [[مسجد فضیخ]] و [[مساجد فتح]] نیز در شهر مدینه واقع شده است. | ||
==جغرافیای طبیعی== | ==جغرافیای طبیعی== | ||
شهر مدینه از شمال به [[کوه احد]]، از شمال غربی به [[کوه سلع]]، از جنوب غربی به [[کوه عیر]] محدود می‌شود. در شرق و غرب مدینه زمین‌های سنگلاحی سوخته که به آن | شهر مدینه از شمال به [[کوه احد]]، از شمال غربی به [[کوه سلع]]، از جنوب غربی به [[کوه عیر]] محدود می‌شود. در شرق و غرب مدینه زمین‌های سنگلاحی سوخته که به آن حرات (جمع حره) گفته می‌شود قرار دارد. <ref>مدینه منوره، لمعی مصطفی، ص 15</ref> | ||
==== کوه‌های مشهور مدینه ==== | |||
{{ستون-شروع|۲}} | |||
* [[کوه احد]] | |||
* [[کوه عینین]] | |||
* [[کوه رماة]] | |||
* [[کوه سلع]] | |||
* [[کوه سلیع]] | |||
* [[کوه المستندر]] | |||
{{پایان}} | |||
== تقسیمات اداری == | == تقسیمات اداری == | ||
امروزه شهر مدینه در محفظة المدینة المنورة یکی از بخش‌های هفت‌گانه منطقه (استان) المدینة المنورة در کشور [[عربستان سعودی]] قرار دارد. | امروزه شهر مدینه در محفظة المدینة المنورة یکی از بخش‌های هفت‌گانه منطقه (استان) المدینة المنورة در کشور [[عربستان سعودی]] قرار دارد. | ||
جمعیت این شهر در سال | جمعیت این شهر در سال ۲۰۰۴ تعداد ۹۱۹۸۳۸ نفر بوده است.<ref>موسوعة المملکة السعودیة، مجلد ۴، بخش ۱، ص ۸</ref> | ||
[[پرونده:استان مدینه۲.png|وسط|بی‌قاب|445x445پیکسل]] | [[پرونده:استان مدینه۲.png|وسط|بی‌قاب|445x445پیکسل]] | ||
== تاریخچه تحول شهر مدینه == | == تاریخچه تحول شهر مدینه == | ||
[[پرونده:معماری خانه‌های مدینه.jpg|250px|بندانگشتی|نمونه‌ای از معماری قدیم خانه‌های مدینه]] | [[پرونده:معماری خانه‌های مدینه.jpg|250px|بندانگشتی|نمونه‌ای از معماری قدیم خانه‌های مدینه]] | ||
==== شکل بازار ==== | ==== شکل بازار ==== | ||
* در عصر [[پیامبر(ص)]] در مدینه دیواری نبود، بازار تجاری در خارج مدینه در مکان [[مناخه]] فعلی بر پا می‌شد و بین مناطق مسکونی و تجاری جدایی بود. بازار | * در عصر [[پیامبر(ص)]] در مدینه دیواری نبود، بازار تجاری در خارج مدینه در مکان [[مناخه]] فعلی بر پا می‌شد و بین مناطق مسکونی و تجاری جدایی بود. بازار میدان بزرگی بود که ساختمانی در آن نبود. | ||
* شکل بازار بعدا تغییر یافت و هشام بن عبدالملک (۷۴۳-۷۲۴ق.) ساختمان‌هایی در بازار در مکان مناخه ساخت که شامل دکان‌هایی بود که طبقه بالای آن محل سکونت بود و به این ترتیب میان منطقه تجاری و مسکونی پیوستگی ایجاد شد.<ref>مدینه منوره، لمعی مصطفی، ص ۲۰</ref> | * شکل بازار بعدا تغییر یافت و هشام بن عبدالملک (۷۴۳-۷۲۴ق.) ساختمان‌هایی در بازار در مکان مناخه ساخت که شامل دکان‌هایی بود که طبقه بالای آن محل سکونت بود و به این ترتیب میان منطقه تجاری و مسکونی پیوستگی ایجاد شد.<ref>مدینه منوره، لمعی مصطفی، ص ۲۰</ref> | ||
* در دوره‌های بعدی بازارهای مدینه تنوع و گستردگی بیشتری یافت و هر بازار به نام کالایی که در آن فروخته می‌شد معروف شد. از جمله مشهورترین بازارهای مدینه: | * در دوره‌های بعدی بازارهای مدینه تنوع و گستردگی بیشتری یافت و هر بازار به نام کالایی که در آن فروخته می‌شد معروف شد. از جمله مشهورترین بازارهای مدینه: | ||
| خط ۹۸: | خط ۸۷: | ||
==== دوره عثمانی ==== | ==== دوره عثمانی ==== | ||
توجه به آبادانی مدینه در عهد [[عثمانی]] (۹۲۳-۱۳۳۶ق) بیشتر شد. در این دوران دیوار مدینه دوباره بنا شد. | توجه به آبادانی مدینه در عهد [[عثمانی]] (۹۲۳-۱۳۳۶ق) بیشتر شد. در این دوران دیوار مدینه دوباره بنا شد. | ||
* در عصر عثمانی، حاکمان مدینه | * در عصر عثمانی، حاکمان مدینه خانه های خود را در حومه غربی شهر بنا می‌کردند و بقیه مساحت شهر عبارت بود از مجموعه‌هایی از خانه‌های یک یا دو طبقه که در اطراف محوطه‌های بزرگی گرد آمده بود و در هر محوطه‌ای حدود چهل خانوار ساکن بودند و خانه‌ها به واسطه نخلستان‌هایی از یکدیگر متمایز و جدا می‌شد. | ||
==== سده نوزدهم و بیستم میلادی ==== | ==== سده نوزدهم و بیستم میلادی ==== | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۹۵: | ||
* در نیمه اول قرن نوزدهم میلادی جمعیت مدینه در حدود ۱۶ هزار نفر بوده است و بنابر گزارشاتی این میزان در ابتدای سده بیستم به حدود ۸۰ هزار نفر رسید. | * در نیمه اول قرن نوزدهم میلادی جمعیت مدینه در حدود ۱۶ هزار نفر بوده است و بنابر گزارشاتی این میزان در ابتدای سده بیستم به حدود ۸۰ هزار نفر رسید. | ||
== دیوار شهر و تحولات آن == | == دیوار شهر و تحولات آن == | ||
در سال ۲۶۳ نخستن دیوار مدینه با خشت ساخته شد. [[عضد الدوله بویه‌ای]] در سالهای ۳۶۷ -۳۷۲ این دیوار را تخریب و دیواری جدیدی از سنگ برای مدینه ساخت. | در سال ۲۶۳ نخستن دیوار مدینه با خشت ساخته شد. [[عضد الدوله بویه‌ای]] در سالهای ۳۶۷ -۳۷۲ این دیوار را تخریب و دیواری جدیدی از سنگ برای مدینه ساخت. | ||
| خط ۱۲۶: | خط ۱۱۵: | ||
== تاریخ سیاسی مدینه == | == تاریخ سیاسی مدینه == | ||
{{اصلی|امرای مدینه}} | {{اصلی|امرای مدینه}} | ||
پس از رحلت رسول خدا(ص) ، شهر | پس از رحلت رسول خدا(ص) ، شهر مدينه مركز خلافت شد. اين مركزيت تا سال نخست خلافت [[امام على(ع)]] يعنى سال ٣۶ هجرى ادامه داشت. پس از آن كه امام از مدينه عازم [[کوفه|كوفه]] شد، مدينه، از مركزيت خارج گرديد و اداره آن در عهده اميرانى درآمد كه از سوى [[عراق]] و سپس [[شام]] و نقاط ديگر بر دنياى اسلام حكومت مى‌كردند توسط خلفای [[بنی‌امیه|اموی]] و سپس [[بنی‌عباس|عباسیان]] انتخاب می‌شدند. در این مدت مدینه شاهد جنگ‌هایی از جمله [[واقعه حره]] و قیام هایی از جمله [[قیام نفس زکیه]] در سال ۱۴۵ بود. | ||
=== اشراف حسینی === | ====اشراف حسینی==== | ||
{{اصلی|اشراف حسینی}} | {{اصلی|اشراف حسینی}} | ||
حکومت | حکومت علويان بر مدينه، از اوايل قرن چهارم آغاز شد. زمان دقیق پایه‌گذاری حکمرانی [[اشراف حسینی]] و چگونگی آن چندان روشن نیست؛ ولی از حدود سال ۳۸۱ق. تا اواخر سده یازدهم قمری پیوسته سادات حسینی حکومت مدینه را در دست داشتند. درباره این‌که چه کسی از نسل [[امام حسین(ع)]] نخستین بار به حکمرانی مدینه دست یافت، اختلاف نظر است. برخی این شخص را «طاهر<ref group="یادداشت">یا ظاهر.</ref> بن محمد<ref group="یادداشت">یا مسلم.</ref> بن عبیدالله بن طاهر بن یحیی بن حسن بن جعفر بن عبیدالله الاعرج بن حسین اصغر بن علی بن الحسین(ع)» دانسته‌اند.<ref>. جمهرة انساب العرب، ص55؛ تاریخ ابن خلدون، ج4، ص139-140.</ref>شاخه‌های مختلفی از خاندان اشراف حسینی از جمله آل مهنا و آل جماز بر مدینه حکم راندند. | ||
از عصر غلبه سلطه [[حکومت عثمانی]] بر حجاز، حاکم مدینه تحت نفوذ این دولت قرار گرفت و [[شیخ الحرم]] که از سوی سلطان عثمانی برگزیده می‌شد عملا حاکم شهر بود و کم کم امیر مدینه به مقامی تشریفاتی تبدیل شد. در اواخر عصر عثمانی نیز مدینه به صورت یکی از استان‌های حکومت عثمانی درآمد. | |||
از | |||
شریف حسین که در حجاز برای استقلال از عثمانی قیام کرد، در سال ۱۳۳۷ قمری مدینه را از سلطه عثمانیان بیرون آورد. چند سال بعد با تشکیل دولت آل سعود، این شهر نیز در سال ۱۳۴۴ قمری به قلمرو آل سعود اضافه شد. در ابتدای سلطه آل سعود بناهای [[قبرستان بقیع]] تخریب شد که واکنش‌های بسیاری در جهان اسلام در پی داشت. | |||
=== | ==مسجدهای مدینه== | ||
{{اصلی| | {{اصلی|فهرست مکان‌های مدینه}} | ||
===مسجد النبی=== | |||
{{اصلی|مسجد النبی}} | |||
شريف‌ترين و والاترين مسجد، پس از مسجدالحرام، مسجد پيامبرخدا(ص) در مدينه منوّره است. پيامبر درباره نماز خواندن در اين مسجد فرمود: | |||
«صَلاة فى مسجدى هذا خيرٌ مِن أَلْفِ صَلاة فيما سواه مِنَ الْمَساجد الاّ المسجد الحرام». <sup>٢</sup> | |||
«يك نماز در مسجد من [ثوابش] بهتر از هزار نماز در ديگر مساجد است، مگر مسجدالحرام». | |||
مسجد با همين بنا براى هفت سال محل برگزارى نماز جماعت، نماز جمعه وخطبه‌هاى رسول خدا(ص) بود. گرچه برخى نوشته‌اند كه در سال چهارم هجرى، ديواره‌هاى آن از خشت و گِل بنا شد. در سال هفتم هجرت، با گسترش اسلام و افزايش شمار مسلمانان، ضرورت توسعه مساحت مسجد مطرح شد. رسول خدا(ص) بر طول و عرض مسجد افزود و مساحت آن به ٢۴٧۵ متر مربع رسيد. در اين توسعه، شكل مسجد به صورت مربع درآمد. قبله مسجد نيز از سال دوم هجرى از شمال به سمت جنوب تغيير كرد و از آن پس، نه به سوى بيت‌المقدس، كه قبله يهود بود، بلكه به سوى مكه نماز خوانده مى‌شد. | |||
=== مسجدهای تاریخی === | === مسجدهای تاریخی === | ||
برخی از مساجد مدینه تاریخی که اغلب از عصر پیامبر به یادگار مانده اند: | |||
{{ستون-شروع|۲}} | |||
* [[مسجد قبا]]؛ | |||
* [[مسجد ضرار]] | |||
* [[مسجد جمعه (مدینه)|مسجد جمعه]] | |||
* [[مسجد بنات بنی‌النجار]] | |||
* [[مسجد بنی وائل]] | |||
* [[مسجد العمره]] | |||
* [[مسجد عتبان بن مالک]] | |||
* [[مسجد بنی‌بیاضه]] | |||
* [[مسجد فاطمه]] | |||
* [[مسجد فضیخ|مسجد فضیح]] | |||
* [[مسجد شجره]] | |||
* [[مسجد غمامه]] | |||
* [[مسجد علی بن ابی‌طالب(ع)|مسجد امام علی بن ابی‌طالب(ع)]] | |||
* [[مسجد ابوبکر]] | |||
* [[مسجد عمر]] | |||
* [[مسجد عثمان]] | |||
* [[مساجد فتح]] | |||
* [[مسجد ثنایا|مسجد الثنایا]] | |||
{{پایان}} | |||
==بقیع== | ==بقیع== | ||
{{اصلی|بقیع}}بقیع مشهورترین و | {{اصلی|بقیع}}بقیع مشهورترین و بافضیلتترین قبرستان مسلمانان در شهر مدینه است. این زمین به دلیل وجود درختان خاردار غرقد به بقیع الغرقد نیز معروف بوده است. برخی از مکان‌های هم‌جوار به این نام معروف بوده‌اند. بقیع مسیر دسترسی به قبایل یهودی‌نشین و مجاور گورستان یهودیان و [[قبیله بنی‌قریظه]] بود. بعدها در هنگام دیوارکشی مدینه، بقیع بیرون از دیوار شهر قرار گرفت. | ||
پیامبر(ص) بعد از هجرت به مدینه، زمین بقیع را برای دفن مردگان مسلمانان انتخاب نمود، این زمین در جنوب شرق مسجدالنبی و در نزدیکی آن قرار داشت. اسعد بن زراره خزرجی اولین فرد از [[انصار]] و عثمان بن مظعون اولین فرد از مهاجران بودند که در این قبرستان دفن شدند. بعدها با الحاق حش کوکب و خانه‌های صحابه که بین مسجدالنبی و بقیع قرار داشت وسعت این قبرستان افزوده شد. در دوره معاصر نیز زمین شهرداری مدینه، به این قبرستان الحاق شد. | |||
روایات زیادی درباب فضیلت قبرستان بقیع نقل شده و این قبرستان همواره مورد توجه و احترام مسلمانان بوده است. پیامبر(ص) و [[اهل بیت|اهل بیت(ع)]] به زیارت مدفونان این قبرستان می‌رفتند و استحباب [[زیارت]] این قبرستان مورد تاکید علمای شیعه قرار گرفته است. | |||
از جمله مدفونان در بقیع می‌توان به چهار امام شیعیان (امام حسن(ع)، امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و [[امام صادق(ع)]]) و برخی از منسوبان و صحابه پیامبر(ص) و نیز شخصیت‌های اسلامی در طول تاریخ اسلام اشاره کرد. | |||
در سده‌های گذشته بر قبر ائمه بقیع و نیز برخی از قبور دیگر در این قبرستان، | در سده‌های گذشته بر قبر ائمه بقیع و نیز برخی از قبور دیگر در این قبرستان، گنبد و بارگاه ساخته شده بود. این بناها با سیطره وهابیان و [[آل سعود]] بر عربستان تخریب شد. این تخریب‌ها با اعتراضات وسیع مردمی و برخی از دولت‌های کشورهای اسلامی همراه شد. بعدها با فشار مردم و دولت عراق و علماء بر محل قبور ائمه سایبان ساخته شد. | ||
== مکان‌های تاریخی و مذهبی == | == مکان‌های تاریخی و مذهبی == | ||
| خط ۱۷۸: | خط ۱۸۵: | ||
* کتابخانه ملک عبدالعزیز | * کتابخانه ملک عبدالعزیز | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۱۸۸: | خط ۱۹۰: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | |||
{{برگرفتگی | {{برگرفتگی | ||
| پیش از لینک = کتاب | | پیش از لینک = کتاب | ||
| منبع = آثار اسلامی مکه و مدینه، | | منبع = آثار اسلامی مکه و مدینه، | ||
| توضیحات منبع = | | توضیحات منبع = | ||
| لینک = | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1077 | ||
}} | }} | ||
* مدینه منوره، صالح لمعی مصطفی، ترجمه صدیقه وسمقی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارف فرهنگ و ارشاد اسلامی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، ۱۳۷۲ | * مدینه منوره، صالح لمعی مصطفی، ترجمه صدیقه وسمقی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارف فرهنگ و ارشاد اسلامی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، ۱۳۷۲ | ||
* احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، محمد المقدسی، بیروت، دارالصادر | * احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، محمد المقدسی، بیروت، دارالصادر | ||
* آثار المدینة المنورة، عبدالقدوس الانصاری، مدینه، کتاب المنهل، 1420ق. | * آثار المدینة المنورة، عبدالقدوس الانصاری، مدینه، کتاب المنهل، 1420ق. | ||
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]] | |||