در حال ویرایش مذبح

[[پرونده:136.jpg|بندانگشتی|پنجره بزرگ مذبح یا قتلگاه، که روبه‌روی باب القبله، نزدیک ضریح حبیب بن مظاهر قرار دارد.]]
'''مَذْبَح'''، در زبان عربی، به [[قتلگاه]]، جایی که به مکان شهادت [[امام حسین(ع)]] انتساب یافته، گفته می‌شود. این مکان، در [[کربلا]]، در [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، در جنوب غربی رواق حبیب بن مظاهر قرار دارد. 

واژه مذبح، به معنای جای سر بریده شدن بوده و در برخی روایات، درباره نحوه شهادت [[امام حسین(ع)]]، از این واژه استفاده شده است. مذبح، به بخشی از معبدهای [[مسیحیت|نصارا]] و [[یهودیت|یهود]] که شبیه مقصوره یا [[محراب]] است نیز، گفته شده است.<br />

==واژه‌شناسی==
مذبح، واژه‌ای عربی، اسم مکان از ذبح و به معنای جای سر بریده شدن است.<ref>کتاب العین، ج‏3، ص202؛ المحیط فی اللغة، ج‏3، ص70.</ref> در واژه‌نامه‌های فارسی، به معنای جای قربانی کردن، کشتارگاه،<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه مذبح.</ref> قربانگاه، جایی که گوسفند و مانند آن را ذبح می‌کنند و جایی از گلوی حیوانِ حلال‌گوشت که آن را از آنجا ذبح می‌کنند، آمده است.<ref name=":0">لغت‌نامه دهخدا، واژه «مذبح».</ref>
==قتلگاه امام حسین(ع)==
{{اصلی|قتلگاه}}
در زبان عربی، به [[قتلگاه]]، جایی که به مکان شهادت [[امام حسین(ع)]] انتساب یافته، مذبح گفته می‌شود. یکی از لقب‌های امام حسین(ع) نیز، «مذبوحٌ مِن القفا» است.<ref name=":1">فرهنگ نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره 21، ص87.</ref> این لقب، از سخنان یکی از زنان اهل بیتِ وی، پس از رویداد [[عاشورا]] گرفته شده است.{{یادداشت|هی تنوح بصوت شجی یقرع القلوب علی الرضیع [الصغیر و علی‏] الشیخ الکبیر، و علی المذبوح من القفا،}}<ref>مدینة معاجز الأئمة الإثنی عشر، ج‏4، ص132.</ref> از زبان [[حضرت زینب(ع)|حضرت زینب(س)]]، «محزوز الرأس من القفا»<ref>مناقب آل أبی طالب(ع)، ج‏4، ص113.</ref> و «مجزوز الرأس من القفا»<ref>اللهوف علی قتلی الطفوف، ص133.</ref> نیز ذکر شده که مانند عبارت پیشین به معنای سربریده از پشت سر است.<ref>کتاب العین، ج‏6، ص6؛ جمهرة اللغة، ج‏1، ص97.</ref> در برخی روایات، از شهادت امام حسین(ع)، با عبارت «ذُبِحَ کما یُذبَحُ الکَبْشُ»، یاد شده<ref>الأمالی للصدوق، ص130.</ref> و در نوحه‌خوانی پرندگانی که خبر شهادت امام حسین(ع) را به [[مدینه]] رسانده بودند، عبارت «ألا ذُبِحَ الحسینُ بِکربلا» ذکر شده است.<ref>مدینة معاجز الأئمة الإثنی عشر، ج‏4، ص73؛ بحارالأنوار، ج۴۵ ص١٩٢.</ref>

مذبح، در [[کربلا]]، در [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، در جنوب غربی رواق حبیب بن مظاهر و در فاصله چند متری ضریح حبیب بن مظاهر، در زاویه غربی آن قرار دارد. دو پنجره‌ای که برای این مکان نصب شده، یکی رو به روی باب القبله و دیگری رو به روی باب الرأس قرار گرفته است.<ref>[http://www.non14.net/7731 نصب شباکین جدیدین من الذهب و الفضة الخالصة فی موقع مذبح]، وکالة نون الخبریة؛ قتلگاه حسین بن علی(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۸، ص۱۲۵.</ref>

==در معبدها==
در برخی معبدها، «مذبح» جایگاه مقدسی است.<ref name=":1" /> مذبح که به مذابح جمع بسته می‌شود،<ref name=":2">تهذیب اللغة، ج‏4، ص272؛ المحیط فی اللغة، ج‏3، ص70.</ref> در معبدهای [[مسیحیت|نصارا]]<ref>أساس البلاغة، ص202.</ref> و [[یهودیت|یهودیان]]<ref name=":3" /> ساخته شده و به مقصوره،<ref name=":4">تهذیب اللغة، ج‏4، ص272؛ المحکم و المحیط الأعظم، ج‏3، ص293؛  النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، ج‏2، ص154.</ref> [[محراب]]<ref>تهذیب اللغة، ج‏4، ص272؛ المحکم و المحیط الأعظم، ج‏3، ص293؛ أساس البلاغة، ص202؛  النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، ج‏2، ص154.</ref> و مانند آن<ref name=":4" /> معنا شده است. برخی، مذبح را جایی دانسته‌اند که نصارا کتاب‌های<ref name=":2" /> مقدس<ref name=":5">محمدباقر مجلسی، بحارالأنوار، ج٨٠ ص٣۵٣ به نقل از نهایه و قاموس.</ref> را در آن می‌گذراند؛ برخی آن را شامل یهود نیز دانسته‌اند.<ref name=":5" /> بر پایه روایتی تاریخی، که در واژه‌نامه‌های عربی نیز آمده، در زمان ابن مُهَلب، کسی را که پس از اسلامش کافر شده بود نزد [[مروان بن حکم|مروان]] آوردند. کعب، دستور داد او را وارد «مذبح» کنند و [[تورات]] بگذراند و او را به خدا قسم دهند.<ref>تهذیب اللغة، ج‏4، ص272؛  المحکم و المحیط الأعظم، ج‏3، ص293، به نقل از هروی در غریین.</ref>

بر پایه برخی روایات، [[امام علی(ع)]] وقتی در مسجدها [[محراب]] می‌دید، آن‌ها را می‌شکست؛ وی این کار را به سبب شباهت آن‌ها به «مذابح یهود» انجام می‌داد.<ref name=":3">من لا یحضره الفقیه، ج‏1، ص236؛ ترجمه من لا یحضره الفقیه، ج‏1،  ص355.</ref> برخی، ساخت این محراب‌ها را پس از فتوحات زمان خلفا دانسته‌اند.<ref>ترجمه من لا یحضره الفقیه، ج‏1،  ص355.</ref>
==جستارهای وابسته==

*[[قتلگاه]]

==پانوشت==
{{پانویس}}
==منابع==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
| پیش از لینک = مقاله
| منبع = فرهنگ نامه زیارت،
| پس از لینک = جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره بیست و یکم، زمستان ۱۳۹۳، ص۸۷
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1374/1/86
}}
* '''أساس البلاغة'''، ‏محمود بن عمر زمخشری، دار صادر، بیروت، ۱۹۷۹م.
* '''الأمالی'''، ‏ابن بابویه، تهران، ۱۳۷۶ش.
* '''اللهوف علی قتلی الطفوف'''، علی بن موسی بن طاووس، ترجمه فهری، تهران، ۱۳۴۸ش.
* '''المحکم و المحیط الأعظم'''، علی بن اسماعیل بن سیده، دار الکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۲۱ق.
* '''المحیط فی اللغة'''، اسماعیل بن عباد صاحب، عالم الکتب، بیروت، ۱۴۱۴ق.
* '''النهایة فی غریب الحدیث و الأثر'''، مبارک بن محمد بن اثیر، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم، ۱۳۶۷ش.
* '''ترجمه من لا یحضره الفقیه'''، محمد بن علی ابن بابویه، تهران، ۱۳۶۷ش.
* '''تهذیب اللغة'''، محمد بن احمد ازهری، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۲۱ق.
* '''جمهرة اللغة'''، محمد بن حسن ابن درید، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۹۸۸م.
* '''قتلگاه حسین بن علی(ع)'''، احمد نبوی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هجدهم، ص۱۱۹.
* '''کتاب العین'''، خلیل بن احمد فراهیدی، نشر هجرت، قم، ۱۴۰۹ق.
* '''مدینة معاجز الأئمة الإثنی عشر'''، سید هاشم بن سلیمان بحرانی، قم، ۱۴۱۳ق.
* '''من لا یحضره الفقیه'''، محمد بن علی بن بابویه، قم، ۱۴۱۳ق.
* '''مناقب آل أبی طالب(ع)'''، ابن شهر آشوب مازندرانی، قم، ۱۳۷۹ق.
* [http://www.non14.net/ '''وکالة نون الخبریة'''.]
{{پایان}}

[[رده:حرم امام حسین]]
[[رده:مکان‌های تاریخی کربلا]]
[[رده:مکان‌های مذهبی کربلا]]
[[رده:مکان‌های متبرک کربلا]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]