| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | | {{در دست ویرایش|ماه=[[بهمن]]|روز=[[۱۹]]|سال=[[۱۳۹۷]]|کاربر=Sajjadd }} |
| | عنوان =
| |
| | تصویر =مرقد سلمان فارسی.jpg
| |
| | اندازه تصویر = مرقد سلمان فارسی در مدائن
| |
| | توضیح تصویر =
| |
| | بنيانگذار = | |
| | تأسیس =
| |
| | کاربری =زیارتگاه
| |
| | مکان = [[عراق]]، سلمان‌پاک در نزدیکی [[بغداد]]
| |
| | نام‌های دیگر =مرقد سلمان محمدی
| |
| | وقایع مرتبط =
| |
| | تخریب =
| |
| | ظرفیت =
| |
| | وضعیت =
| |
| | مساحت =
| |
| | امکانات =
| |
| | شماره ثبت =
| |
| | معمار =
| |
| | سبک = | |
| | بازسازی = دوره [[صفویه]] و [[قاجاریه]]
| |
| | وبگاه = | |
| }} | |
| '''مرقد سلمان فارسی''' در شهر مدائن در حدود چهل کیلومتری جنوب شرقی [[بغداد]] واقع است. قبر [[حذیفة بن یمان]] صحابی پیامبر(ص)، قبری منسوب به عبدالله فرزند [[جابر بن عبدالله انصاری]] و قبری منسوب به طاهر فرزند [[امام سجاد(ع)]] یا [[امام باقر(ع)]] نیز در این آستانه قرار دارد؛ اما برخی منابع وجود فرزندی به نام طاهر برای این دو امام را رد کرده‌اند.
| |
|
| |
|
| دو قبر حذیفه و عبدالله انصاری تا نیمه قرن چهاردهم قمری در کنار رود [[دجله]] قرار داشت، که به علت از بین رفتن ساحل رودخانه به زیارتگاه سلمان فارسی منتقل شد. | | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] |
| | '''مرقد سلمان فارسی''' در مدائن دربرگیرنده تربت مطهر دو تن از یاران عظیم‌الشان [[پیامبر(ص)]] و [[امیرمؤمنان علی(ع)]]، یعنی [[سلمان فارسی|سلمان محمدی]] (فارسی) و [[حذیفة بن یمان]] است. این قبور، در یک مجموعه می‌باشند که به آستان سلمان فارسی شناخته می‌شود. این بارگاه مطهر امروزه از زیارتگاههای مهم اسلامی [[عراق]] به‌شمار می‌آید. |
| | [[پرونده:مرقد سلمان فارسی.jpg|بندانگشتی|تصویری از مرقد سلمان فارسی در مدائن]] |
| | ==معرفی سلمان فارسی== |
|
| |
|
| مرقد سلمان فارسی و دیگر دفن‌شدگان این آرامگاه، از زیارتگاههای اسلامی عراق به شمار می‌آید. همچنین مرقد هر یک از این شخصیت‌ها، دارای گنبد و ضریح جداگانه است.
| | سلمان فارسی، مکنا به ابوعبدالله و معروف به سلمان الخیر یا سلمان محمدی، آزاد شده رسول خدا(ص) است. او ایرانی و اصالتاً از رامهرمز یا جی اصفهان بود که پیش از اسلام، نامش مابه یا ماهویه بود.<ref>کتاب تاریخ اصبهان (ذکر اخبار اصبهان)، ج1، ص74.</ref> به گزارشی، او در فارس از فرزندان یکی از دهقان‌های توانگر فارس و از محافظان معبد آتش بود. هنگامی که از نسب وی می‌پرسیدند، می‌گفت: «من سلمان فرزند اسلام از بنی‌آدم هستم». <ref>الاستیعاب، ج2، ص634.</ref> به گزارش دیگری، پدر سلمان یک اصفهانی بود که در رامهرمز زندگی می‌کرد و سلمان در رامهرمز از توابع اهواز به دنیا آمد.<ref>طبقات المحدثین باصبهان والواردین علیها، ج1، ص218؛ تاریخ مدینة دمشق، ج21، ص383.</ref> |
| ==تاریخچه آستانه==
| |
| مرقد سلمان فارسی در شهر مدائن در [[عراق]] و در حدود چهل کیلومتری جنوب شرقی [[بغداد]] واقع است. مدائن با توجه به اینکه مرقد سلمان در آن قرار دارد، به «سلمان پاک» (به عربی: سلمان باک) شناخته می‌شود.<ref>الموسوعة التاریخیة الجغرافیة، ج۱۲، ص۲۲۳.</ref>
| |
|
| |
|
| ناصرالدین قُتلُغ‌شاه صاحبی از امیران [[حکومت مغول|مغول]]، در سال ۶۸۰ قمری [[رباط|رِباطی]] (برج دیده‌بانی) برای دراویش، کنار زیارتگاه سلمان بنا و گروهی را در آن ساکن کرد. او همچنین چند روستا در منطقه واسط و جاهایی در بغداد برای تهیه هزینه‌های رباط، وقف کرد.<ref>الحوادث الجامعة، ص۲۹۰.</ref> وی در سال ۶۸۸ق، در تبریز به قتل رسید و در همین برج دیدبانی در کنار مرقد سلمان فارسی دفن شد.<ref>الحوادث الجامعة، ص۳۱۴.</ref>
| | او پس از آشنا شدن با [[دین مسیحیت]] و مقایسه آن با زرتشتی‌گری، مسیحی شد و سپس دورانی طولانی را در خدمت راهبان صومعه‌نشین در نقاط مختلفی، چون [[شام]]، [[موصل]] و عموریه، سپری کرد. آخرین راهبی که سلمان، او را درک کرد، به وی بشارت نزدیکی ظهور پیامبر اسلام(ص) را داد. از این‌رو او، در جست‌وجوی پیامبر(ص)، به سمت [[حجاز]] رفت. سلمان در راه حجاز، به اسارت گرفته شد و به‌صورت برده‌ای میان مالکان، دست به دست می‌شد؛ تا اینکه او را به حجاز بردند و به یک یهودی از [[بنی‌قریظه]]، به نام عثمان بن اشهل، در [[مدینه]] فروختند.<ref>تاریخ بغداد، ج1، ص176؛ الاستیعاب، ج2، ص634؛ اسد الغابة، ج2، ص265.</ref> او پس از هجرت پیامبر(ص) به مدینه، در [[قبا]] به خدمت ایشان رسید و نشانه‌های پیامبری را که شنیده بود، در آن حضرت یافت. اما به علت بردگی، نتوانست در نبردهای [[نبرد بدر|بدر]] و [[نبرد احد|احد]]، کنار آن حضرت باشد. پس از نبرد احد، به فرمان پیامبر(ص) با مالکش قرارداد مکاتبه بست و خود را در ازای سیصد اصله نخل و چهل اوقیه طلا که با کمک پیامبر اکرم(ص) توانست تامین کند، آزاد کرد و به پیامبر(ص) و [[اهل‌بیت]] آن حضرت، [[موالات]] ورزید.<ref>تاریخ بغداد، ج1، ص176.</ref> |
|
| |
|
| در [[دوره صفوی]]، شاه اسماعیل، زیارتگاه سلمان فارسی را بازسازی کرد. پدر [[آقاخان محلاتی]] از امامان اسماعیلیان نزاری (درگذشت ۱۲۹۸ق) نیز، صحنی برای این مزار بنا کرد.<ref>سفرنامه عتبات ناصر الدین شاه، ص۱۳۴؛ سفرنامه ادیب الملک به عتبات، ص۱۳۴.</ref> | | سلمان در سال 35 ه. ق، در آخر خلافت عثمان، در حالی‌که بیش از 250 یا 350 سال سن داشت، در مدائن از دنیا رفت. به گزارشی، پس از وفات سلمان، امیرمؤمنان علی(ع) با طی‌الارض، از مدینه به مدائن آمد و [[غسل]]، [[تکفین]]، [[نماز]] بر جنازه و دفن وی را انجام داد.<ref>الفضائل، ص92؛ بحار الانوار، ج28، ص308.</ref> از او، دختری در اصفهان و دو دختر در حجاز، باقی ماند و جماعتی از اهل اصفهان، خود را از نسل دختر سلمان می‌دانستند.<ref>تاریخ بغداد، ج1، ص181؛ اسد الغابة، ج2، ص269؛ طبقات المحدثین باصبهان والواردین علیها، ج1، ص235.</ref> |
| ===بنای فعلی===
| |
| مسجد و مرقد سلمان فارسی و دیگر دفن‌شدگان این آرامگاه، از زیارتگاههای اسلامی عراق به شمار می‌آید. همچنین مرقد هر یک از این شخصیت‌ها، دارای گنبد و ضریح جداگانه است.<ref>زیارتگاههای عراق، ج۱، ص۴۵۸.</ref> به نوشته خبرگزاری شبستان، مسجد سلمان دارای ۲ مناره و چهار گنبد است. این مسجد در سال 1950 میلادی ساخته شده و دارای بخش‌هایی مانند منزلی برای امام و خطیب مسجد، بخشی برای بانوان، غسالخانه، کتابخانه و مدرسه دینی است.<ref>[https://www.shabestan.news/news/665485/مسجد-و-مرقد-سلمان-فارسی-در-بغداد-تصاویر «مسجد و مرقد «سلمان فارسی» در بغداد + تصاویر»]، خبرگزاری شبستان.</ref>
| |
| ===مدفونان در بقعه===
| |
| در آستانه سلمان فارسی، افزون بر پیکر سلمان، چند مقبره دیگر نیز وجود دارد.
| |
|
| |
|
| تا نیمه اول قرن چهاردهم قمری/بیستم میلادی، قبر [[حذیفة بن یمان|حُذَیفَة بن یمان]] و عبدالله انصاری (فرزند [[جابر بن عبدالله انصاری]]) در زیارتگاه مستقلی، کنار رود [[دجله]] قرار داشت؛ ولی به علت جریان سیلاب‌ها و از بین رفتن ساحل غربی این رودخانه دولت عراق در سال ۱۳۵۰ق/۱۹۳۱م، اجساد این دو را به زیارتگاه سلمان فارسی منتقل کرد و برای هریک، قبر جدیدی ساخت.<ref>مزارات اهل البیت(ع) وتاریخها، محمد حسین الحسینی الجلالی، ص۱۳۴.</ref> گفته شده در زمان انتقال قبر حذیفه، جسد او سالم و تازه مشاهد شد.<ref>برای آگاهی بیشتر نگاه کنید به اجساد جاویدان، علی‌اکبر مهدی‌پور، ص۵۱.</ref>
| | ==مدفونان در بقعه== |
|
| |
|
| قبر منسوب به طاهر فرزند امام محمد باقر(ع) نیز در مرقد سلمان است.
| | همچنین مدائن دربرگیرنده تربت مطهر دو تن از یاران عظیم‌الشان [[پیامبر(ص)]] و [[امیرمؤمنان علی(ع)]]، یعنی [[سلمان فارسی|سلمان محمدی]] (فارسی) و [[حذیفة بن یمان]] است، كه كنار آنها، دو قبر ديگر نيز منسوب به [[عبدالله بن جابر انصارى]] و طاهر بن امام محمد باقر(ع) وجود دارد. این قبور، در یک مجموعه می‌باشند که به آستان سلمان فارسی شناخته می‌شود؛ با این‌حال، مرقد هریک از این شخصیت‌ها، دارای گنبد و ضریح جداگانه است. این بارگاه مطهر امروزه از زیارتگاههای مهم اسلامی [[عراق]] به‌شمار می‌آید. |
| [[پرونده:انتقال عبدالله انصاری و حذیفة بن یمان به مرقد سلمان فارسی.jpg|بندانگشتی|انتقال پیکر عبدالله انصاری و [[حذیفة بن یمان]] به مرقد سلمان فارسی در سال ۱۳۵۰ق.<ref>«[https://www.algardenia.com/maqalat/3949-2013-04-16-18-34-52.html الملک غازی ینقل جثمان حذیفة بن الیمان بجوار سیدنا سلمان]»، الکاردینا، تاریخ درج مطلب: ۱۹ آوریل ۲۰۱۳م، تاریخ بازدید: ۹ مهر ۱۴۰۰ش.</ref>]] | |
| ==== سلمان فارسی ====
| |
| {{اصلی|سلمان فارسی}}
| |
| سلمان فارسی، ایرانی و از رامهرمز یا جی اصفهان بود.<ref>کتاب تاریخ اصبهان (ذکر اخبار اصبهان)، ج1، ص74.</ref> پیش از مسلمان شدن به دین مسیحیت درآمد و سفرهای طولانی انجام داد و مدتی در شام و موصل و عموریه{{یادداشت|عموریه شهری تاریخی و ویران شده در ترکیه کنونی}} زندگی کرد. سپس در جستجوی پیامبر جدیدی که یک راهب مسیحی بشارت ظهورش را داده بود به [[حجاز]] رفت. وی در راه اسیر شده و به بردگی فروخته و به [[حجاز]] منتقل شد.<ref>تاریخ بغداد، ج1، ص176؛ الاستیعاب، ج2، ص634؛ اسد الغابة، ج2، ص265.</ref> او پس از هجرت پیامبر(ص) به [[مدینه]]، در [[قبا]] نزد او رفت و با کمک پیامبر(ص) آزادی خود را خرید.<ref>تاریخ بغداد، ج1، ص176.</ref> سلمان در سال 35ق، در آخر خلافت عثمان، درگذشت.<ref>الفضائل، ص92؛ بحار الانوار، ج28، ص308.</ref>
| |
|
| |
|
| [[علامه مجلسی]] در کتاب [[بحارالانوار]] روایتی نقل کرده که بر اساس آن [[امام علی(ع)]] پس از درگذشت سلمان، از [[مدینه]] به مدائن آمد. او را غسل داد و کفن کرد و بر او نماز خواند و دفن کرد.<ref>بحار الانوار، ج۲۹، ص۶۴۷ و ج۹۹، ص۲۷۸.</ref> در مزار وی نیز، محلی با عنوان «مکان تجهیز سلمان توسط امام علی(ع)»{{یادداشت|تجهیز میّت به معنای مقدمات دفن میت از قبیل غسل دادن، کفن کردن و نمازگزاردن بر او است.}} نام‌گذاری شده که زائران در آن مکان نماز می‌خوانند.<ref>«[https://ar.hawzahnews.com/photo/355805 فی ذکری وفاته... مرقد الصاحبی الجلیل سلمان المحمدی فی المدائن]»، وکالة انباء الحوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۹ اوکتوبر ۲۰۱۸م، تاریخ بازدید: ۱۰ مهر ۱۴۰۰ش.</ref>
| | ==معرفی شهر مدائن== |
|
| |
|
| ====زیارتنامه سلمان فارسی====
| | مدائن (شهرها)، مجموعه‌ای از هفت شهر نزدیک به یکدیگر بوده که میان آنها، «تیسفون»، از همه مهم‌تر به‌شمار می‌آمده است. [[اشکانیان]] پس از تصرف [[عراق]] در سال 141 پیش از میلاد، به ساختن این شهر اقدام نمودند. در اواخر [[دوره ساسانی]]، انوشیروان، مدائن را پایتخت خود قرار داد و در آن، کاخ معروف خود را بنا کرد.<ref>الموسوعة التاریخیة الجغرافیة، ج12، ص223.</ref> |
| زیارت قبر سلمان فارسی را مستحب دانسته‌اند<ref>تحریر الاحکام، ج۲، ص۱۲۶.</ref> و شیخ طوسی در تهذیب الاحکام، زیارتنامه‌ای برای سلمان نقل کرده است که با عبارت «السلام علیک یا ابا عبدالله سلمان» شروع می‌شود.<ref>تهذیب الاحکام، ج۶، ص۱۱۸-۱۱۹.</ref>
| |
|
| |
|
| ===حذیفة بن یمان===
| | این شهر در صدر اسلام، همچنان شهر مهمی بود. اما به تدریج، اهمیت خود را از دست داد و به روستا یا شهر کوچکی، تبدیل شد. امروزه این شهر در حدود چهل کیلومتری جنوب شرقی [[بغداد]] واقع است و با توجه به اینکه مرقد سلمان فارسی در آن قرار دارد، به «سلمان پاک» شناخته می‌شود. |
| {{اصلی|حذیفه بن یمان}}
| |
| حذیفة بن حِسْل یا حُسَیل بن جابر، از صحابه پیامبر در شهر [[مدینه]] بود. حذیفه در همه غزوه‌های پیامبر(ص)، به‌جز بدر، حضور داشت.<ref>الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۱۷.</ref> او و پدرش، پیش از [[نبرد بدر]]، در مسیر بازگشت به یثرب، از سوی [[قریش]] دستگیر و به شرط همراهی نکردن با پیامبر در نبرد، آزاد شدند.<ref>همان؛ اسد الغابة، ج۱، ص۳۹۱؛ سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۳۶۴.</ref> حذیفه مدتی کارگزار مدائن بود. مکان وفاتش را مدائن<ref>المغازی، ج۱، ص۳۸۴.</ref> و برخی [[کوفه]] دانسته‌اند.<ref>الطبقات الكبرى، ص۹۸.</ref>
| |
|
| |
|
| ===عبدالله بن جابر انصاری===
| | مهم‌ترین اثر باستانی به‌جا مانده در مدائن، بنای معروف به «ایوان مدائن» است که بقایای کاخ عظیم انوشیروان، پادشاه ساسانی، به‌شمار می‌آید و امروزه بیشتر بخش‌های آن، از بین رفته است. در منابع تاریخی دوره اسلامی، از این کاخ به نام‌های طاق کسری، ایوان کسری و قصر ابیض (قصر سفید) نیز یاد شده است. این ایوان با ارتفاع 31 متر، از آثار برجسته معماری اسلامی، از دوره پیش از [[اسلام]] و از طاق‌های بزرگ شناخته شده در جهان باستان، به‌شمار می‌آید.<ref>همان.</ref> |
| عبدالله انصاری از فرزندان [[جابر بن عبدالله انصاری]] است که از جزئیات زندگی وی، اطلاع چندانی در دست نیست. تنها [[بخاری]] مؤلف یکی از صحاح اهل سنت، در کتاب تاریخ الکبیر، از وی یاد کرده و نوشته است که او از پدرش، حدیث شنیده و سعید مقبری از وی، روایت کرده است.<ref>التاریخ الکبیر، البخاری، ج5، ص60.</ref>
| |
|
| |
|
| === طاهر بن باقر(ع) === | | ==پانویس== |
| زیارتگاهی دیگر به نام طاهر، بین مرقد سلمان فارسی و حذیفة بن یمان قرار دارد و به یکی از فرزندان [[امام سجاد(ع)]]<ref>المجدی، ص۲۸۳؛ النفحة العنبریه، ص۴۷؛ الشجرة المبارکه، ص۸۷ و ۸۸، لباب الانساب، ج۱، ص381.</ref> یا امام باقر(ع)،<ref>دلیل العتبات و المراقد فی العراق، ص۱۰۱.</ref> منسوب است؛ اما برخی منابع وجود فرزندی به نام طاهر برای امام سجاد<ref>المجدی، ص۲۸۳؛ النفحة العنبریه، ص۴۷؛ الشجرة المبارکه، ص۸۷ و ۸۸، لباب الانساب، ج۱، ص381.</ref> و امام باقر<ref>الشجرة المبارکه، ص۸۹؛ الارشاد، ج۲، ص۱۷۶؛ بحار الانوار، ج۴۶، ص۲۶۶.</ref> را رد کرده‌اند.
| |
| | |
| این قبر در گذشته، در زیارتگاهی به نام «امام طه» در محله‌ای به همین نام و در میدان امین شهر بغداد، قرار داشته است که در جریان توسعه خیابان الرشید در سال ۱۹۴۰م، خراب گردید و استخوان‌های شخص مدفون در آن، به آستانه سلمان فارسی منتقل گردید و در اتاق شرقی مقبره وی، دفن شد.<ref>مراقد بغداد، ص51.</ref>
| |
| | |
| == نگارخانه ==
| |
| <gallery class="center">
| |
| پرونده:ضریح سلمان فارسی۲.jpg|بندانگشتی|ضریح جدید سلمان فارسی
| |
| پرونده:قبر حذیفة بن یمان۲.jpg|بندانگشتی|قبر حذیفة بن یمان
| |
| پرونده:مرقد سلمان فارسی۳.jpg|بندانگشتی|مکانی که گفته شده محل تجهیز سلمان توسط [[امام علی(ع)]] است.
| |
| پرونده:ضریح سلمان فارسی.jpg|بندانگشتی|ضریح قدیمی سلمان فارسی
| |
| پرونده:قبر حذیفة بن یمان.jpg|بندانگشتی|ضریح قدیمی حذیفه بن یمان
| |
| پرونده:قبر عبدالله بن جابر انصاری و امامزاده طاهر بن محمدباقر(ع).jpg|بندانگشتی|ضریح عبدالله بن جابر و طاهر بن باقر(ع)
| |
| </gallery>
| |
|
| |
|
| ==پانویس==
| |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
|
| |
|
| خط ۸۳: |
خط ۳۶: |
| |پیش از لینک = کتاب | | |پیش از لینک = کتاب |
|
| |
|
| |منبع = زیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم و احمد خامه یار | | |منبع = زیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم. |
|
| |
|
| |پس از لینک = بخش «آستان سلمان فارسی»، ج1، ص457-464، | | |پس از لینک = بخش «مزار اولاد الحسن»، ج1، ص457-460، |
|
| |
|
| | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1472 | | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1472 |
|
| |
|
| }} | | }} |
| * '''الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد'''، محمد بن محمد بن نعمان (الشیخ المفید)، تحقیق: مؤسسة آل البیت (علیهم السلام) لاحیاء التراث، ط ۲، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م.
| | |
| * '''الاستیعاب فی معرفة الاصحاب'''، یوسف بن عبدالله القرطبی (ابن عبدالبر)، تصحیح: عادل مرشد، ط ۱، عَمّان، دار الاعلام، ۱۴۲۳ق/۲۰۰۲م.
| | *'''اسد الغابة في معرفة الصحابه'''، علي بن محمد الجزري (ابن الاثير)، تحقيق: علي محمد معّوض و عادل احمد عبدالموجود، بيروت، دار الكتب العلميه، (لا ت). |
| * '''اسد الغابة فی معرفة الصحابه'''، علی بن محمد الجزری (ابن الاثیر)، تحقیق علی محمد معّوض و عادل احمد عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا. | | |
| * '''الاصابة فی تمییز الصحابة'''، احمد بن علی (ابن حجر العسقلانی)، تحقیق: عبدالله بن عبدالمحسن الترکی، بی‌جا، مرکز هجر للبحوث والدراسات العربیة والاسلامیة، بی‌تا.
| | *'''بحارالانوار'''، محمدباقر المجلسي، ط ٢، بيروت، مؤسسة الوفاء، ١۴٠٣ه. ق - ١٩٨٣م. |
| * '''الاصیلی فی انساب الطالبیین'''، صفی‌الدین محمد بن تاج‌الدین علی (ابن طقطقی)، قم، مکتبة آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی الکبری، ۱۴۱۸ق. | | |
| * '''انساب الاشراف'''، احمد بن یحیی البلاذری، تحقیق: محمد حمیدالله، نجف، دار المعارف. | | *'''الفضائل'''، شاذان بن جبرئيل القمي، النجف الاشرف، المكتبة الحيدرية ومطبعتها، ١٣٨١ه. ق - ١٩۶٢م. |
| * '''بحارالانوار'''، محمدباقر المجلسی، ط ۲، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
| | |
| * '''تاریخ بغداد (تاریخ مدینة السلام)'''، احمد بن علی بن ثابت (الخطیب البغدادی)، تحقیق: بشّار عوّاد معروف، ط ۱، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ۱۴۲۲ق/۲۰۰۱م. | | *'''تاريخ بغداد (تاريخ مدينة السلام)'''، احمد بن علي بن ثابت (الخطيب البغدادي)، تحقيق: بشّار عوّاد معروف، ط ١، بيروت، دار الغرب الاسلامي، ١۴٢٢ه. ق - ٢٠٠١م. |
| * '''تاریخ مدینة دمشق'''، علی بن الحسن الشافعی الدمشقی (ابن عساکر)، تحقیق: علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م. | | |
| * '''التاریخ الکبیر'''، محمد بن اسماعیل البخاری، بیروت، لبنان، دارالکتب العلمیه.
| | *'''تاريخ مدينة دمشق'''، علي بن الحسن الشافعي الدمشقي (ابن عساكر)، تحقيق: علي شيري، بيروت، دار الفكر، ١۴١۵ه. ق - ١٩٩۵م. |
| * '''تحریر الاحکام'''، علامه حلی، به تحقیق: جعفر سبحانی و ابراهیم بهادری، قم، مؤسسة الإمام الصادق(ع)، ۱۴۲۰ق.
| | |
| * '''تهذیب الاحکام'''، شیخ طوسی، به تحقیق: حسن خرسان، تهران، دار الكتب العلمية، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ش.
| | *'''طبقات المحدثین باصبهان و الواردین علیها'''، ابومحمد بن محمد بن جعفر بن حیان المعروف بابی الشیخ الانصاری، موسسة الرسالة، چاپ اول، بیروت، 1987م.، 4 جلد. |
| * '''دلیل العتبات والمراقد فی العراق'''، عادل الحسنی، ط ۱، بیروت، دار المؤرخ العربی، ۱۴۳۱ق/۲۰۱۰م.
| | |
| * '''السیرة النبویة'''، ابن هشام، عبد الملک بن هشام، دار المعرفة، مصحح: آبیاری، ابراهیم، سقاء، مصطفی، شبلی، عبدالحفیظ.
| | *'''الاستيعاب في معرفة الاصحاب'''، يوسف بن عبدالله القرطبي (ابن عبدالبر)، تصحيح: عادل مرشد، ط ١، عَمّان، دار الاعلام، ١۴٢٣ه. ق - ٢٠٠٢م. |
| * '''الشجرة المبارکة فی انساب الطالبیة'''، فخرالدین الرازی، ط ۲، قم، مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۱۹ق.
| | |
| * '''الطبقات الکبری'''، محمد بن سعد بن منیع الهاشمی البصری (م ۲۳۰)، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، ط الاولی، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.
| | *'''الموسوعة التاريخية الجغرافية'''، (ج ١٢)، مسعود الخوند، بيروت، (لا. ن)، (لا. ت). |
| * '''طبقات المحدثین باصبهان و الواردین علیها'''، ابومحمد بن محمد بن جعفر بن حیان المعروف بابی الشیخ الانصاری، موسسة الرسالة، چاپ اول، بیروت، ۱۹۸۷م. | | |
| * '''الفضائل'''، شاذان بن جبرئیل القمی، النجف الاشرف، المکتبة الحیدریة ومطبعتها، ۱۳۸۱ق/۱۹۶۲م.
| |
| * '''الکواکب المشرقة فی انساب وتاریخ و تراجم الاسرة العلویة الزاهرة'''، السید مهدی الرجائی، قم، مکتبة آیةالله المرعشی النجفی، ۱۳۹۰ش.
| |
| * '''لباب الانساب والالقاب والاعقاب'''، ابوالحسن علی بن زید بیهقی (ابن فندق)، قم، کتابخانه آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۴۱۰ق. | |
| * '''المجدی فی انساب الطالبیین'''، علی بن محمد العلوی العمری، تحقیق: احمد المهدوی الدامغانی، ط ۲، قم، مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی العامة، ۱۴۲۲ق/۱۳۸۰ش.
| |
| * '''مراقد بغداد'''، یونس الشیخ ابراهیم السامرائی، بغداد، مکتبة الشرق الجدید، بی‌تا.
| |
| * '''مروج الذهب ومعادن الجوهر'''، علی بن الحسین بن علی (المسعودی)، تحقیق: اسعد داغر، ط ۲، قم، دار الهجرة، ۱۴۰۹ق.
| |
| * '''المعارف'''، عبدالله بن مسلم (ابن قتیبة)، تحقیق: ثروت عکاشة، ط ۶، القاهرة، الهیئة المصریة العامة للکتاب، ۱۹۹۲م.
| |
| * '''المغازی'''، محمد بن عمر الواقدی، تحقیق: مارسدن جونس، ط ۳، بیروت، مؤسسة الأعلمی، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
| |
| * '''الموسوعة التاریخیة الجغرافیة'''، (ج ۱۲)، مسعود الخوند، بیروت، بی‌نا، بی‌تا. | |
| * '''النفحة العنبریة فی أنساب خیر البریة'''، محمدکاظم الیمانی الموسوی، تحقیق: السید مهدی الرجائی، ط ۱، قم، مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۱۹ق/۱۳۷۷ش.
| |
| {{پایان}} | | {{پایان}} |
|
| |
|
| {{زیارتگاه‌ها و مقبره‌های عراق}} | | {{زیارتگاه‌ها و مقبره‌های عراق}} |
|
| |
|
| [[Category:مکان‌های مذهبی عراق]] | | [[رده:زیارتگاههای عراق]] |
| [[Category:مکان‌های تاریخی عراق]]
| |
| [[Category:مزار اصحاب پیامبر در عراق]]
| |
| [[Category:مزار اصحاب امام علی(ع)]]
| |
| | |
| [[رده:مکان‌های مذهبی عراق]] | | [[رده:مکان‌های مذهبی عراق]] |
| [[رده:مکان‌های تاریخی عراق]] | | [[رده:مکان‌های تاریخی عراق]] |
| [[رده:مزار اصحاب پیامبر در عراق]]
| |
| [[رده:مزار اصحاب امام علی(ع)]]
| |
| [[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
| |
