در حال ویرایش مرقد عون بن عبدالله

{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی

| کاربری =زیارتگاه

| مکان =[[عراق]]، 11 کیلومتری [[شهر کربلا]]  

| نام‌های دیگر =

| وقایع مرتبط =مردم عراق هر سال در روز ۱۳ صفر به صورت پیاده‌روی، مسافتی 11 کیلومتری را برای زیارت عون طی می‌کنند

| ظرفیت =

| وبگاه =  

}}

درباره هویت شخص مدفون در این زیارتگاه اختلاف است؛ برخی بارگاه موجود را برای عون بن [[عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب|عبدالله]] بن [[جعفر بن ابی‌طالب]] می‌دانند که به گفته صاحب کتاب «[[مراقد المعارف]]» این نسبت درست نیست. [[شیخ مفید ]] نیز مدفن عون بن عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب را پایین قبر مطهر امام حسین(ع) دانسته است.

به اعتقاد تاریخ‌پژوهان معاصر، شخص مدفون در این مزار، عَون بن عبدالله بن جعفر بن مَرعی مشهور به «[[عون ابونجم]]»، از نوادگان امام حسن(ع) است.

امروزه بالای قبر وی، گنبدی فیروزه‌فام قرار دارد و دارای حرمی است که زائران و اعراب و اهالی روستاهای مجاور، در طول سال و به‌ویژه در مناسبت‌ها و اعیاد اسلامی، برای زیارت به آنجا می‌روند و برای او [[نذر]] می‌کنند. مردم معتقدند که خداوند نیازهای آنان را به واسطه او برآورده خواهد کرد.<ref>مراقد المعارف، ج2، ص142؛ معجم المراقد والمزارات فی العراق، ص264.</ref>  

==تردید در هویت عون==

[[سیدمهدی قزوینی]]، به نقل از [[سیدعبدالرزاق کمونه]]، می‌نویسد که قبر عون بن [[عبدالله بن جعفر طیار|عبدالله]] بن [[جعفر طیار]]، خارج از [[شهر کربلا]] و در مسیر شهر مسیب، واقع شده است.<ref>المزار، ص120؛ مشاهد العترة الطاهرة، ص173.</ref>  

[[پرونده:161.jpg|بندانگشتی|نمای بیرونی مرقد عون بن عبدالله]]

سیدعبدالرزاق حسنی، معتقد است که دلیل دفن عون در این مکانِ دورافتاده این بود که دایی‌اش، امام حسین(ع)، او را برای کمک‌خواهی، نزد نجیه فزاری و گروهی از [[بنی‌اسد]] فرستاد. اما اسحاق بن خویلد، از فرماندهان لشکر یزید که نگهبانی از رودخانه به او سپرده شده بود تا نگذارد کسی از یاران امام حسین(ع) از آنجا آب ببرد، راه را بر وی بست و او را کشت و عون در همانجا، دفن شد.<ref>تاریخ العراق قدیماً وحدیثاً، عبدالرزاق الحسنی، ص128.</ref>  

[[حبیب بن مظاهر اسدی]]، زمانی که دید اهل کوفه برای کشتن [[امام حسین(ع)]] جمع شدند، به آن حضرت گفت: «در اینجا از بنی‌اسد، گروهی‌اند که من آنها را به نیکی می‌شناسم. پس به من اجازه بده که به‌سوی آنها بروم و آنها را برای کمک به شما، فراخوانم. پس عده‌ای از اهل‌بیت شما با من باشند». پس حبیب به همراه عون بن عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب به نزد آنها رفت و هنگامی که به نزد آنها رسید، بین آنها جاسوسی برای [[عمر بن سعد]] وجود داشت. یاران ابن سعد با آنها روبه‌رو شدند و عون در اینجا کشته شد. گفته شده است که اسب، او را برد و در اینجا، به زمین‌انداخت و از دنیا رفت».<ref>مراقد المعارف، ج2، ص141.</ref>  

این مطلب درست نیست و با آنچه [[شیخ مفید]] در ارشاد، در فصل تعداد اشخاصی که با حسین(ع) در کربلا کشته شدند، تعارض دارد. شیخ مفید می‌گوید: «محمد و عون، دو فرزند عبدالله بن جعفر طیار، در زیر پای امام حسین(ع) در مشهدش دفن شده‌اند».<ref>مراقد المعارف، ج2، ص141؛ آرامگاه‌های مشهور، ج2، ص412.</ref>  

برخی گمان می‌کنند مرقدی که نزدیک شهر کربلا و در فاصله هفت مایلی شرق آن قرار دارد، برای عون بن عبدالله بن جعفر است که مادرش [[حضرت زینب(س)]]، دختر امام علی(ع) بود. ولی عون مورد نظر، با سایر شهدای کربلا، در یک قبر گروهی، پایین پای امام حسین(ع)، به خاک سپرده شده است.<ref>المزار، ص120.</ref>  

صاحب کتاب المراقد والمقامات فی کربلا نیز معتقد است که اعتقاد مردم بر قبر عون بن عبدالله بن جعفر طیار، صحیح نیست.<ref>مرقدها و مکان‌های زیارتی کربلا، ص127.</ref>  

بیهقی و دیگران معتقدند که عون ابن عبدالله، در کربلا به شهادت رسیده است و عبدالله بن قطبه نبهانی یا شخصی از بنی‌دارم در مصاف، او را به قتل رسانده و [[جابر بن عبدالله انصاری]] بر جنازه او، نماز گزارده است.<ref>لباب الانساب، ج1، ص400؛ المعقّبون، ص111؛ المجدی، ص297؛ عمدة الطالب، ص186؛ الکواکب المشرقة، ج2، ص696.</ref>  

"به جانم سوگند! اجر ذوی القربی را ادا کردی، پس بر آن مصیبت، گریه کن".<ref>مقاتل الطالبیین، ص60؛ مشاهد العترة الطاهرة، ص173.</ref>  

اما آنچه بر سر زبان اعراب و عموم مردم، مشهور شده که اینجا، قبر عون ابن علی امیرمؤمنان(ع) است، مورد تایید ارباب سیره و تاریخ نیست و ما نیز به چیزی از این قبیل، دست نیافته‌ایم.<ref>مراقد المعارف، ج2، ص143.</ref>  

همین مطلب را «ثامر عبدالحسن العامری» در کتابش ذکر نموده و مدفون بودن عون بن علی(ع) را در این مکان، بعید دانسته است؛<ref>معجم المراقد والمزارات فی العراق، ج2، ص143.</ref> زیرا به اجماع مورخان، جناب عون بن علی(ع)، به همراه برادرانش یحیی، محمداصغر، [[عباس بن علی|عباس]]، عبدالله، جعفر و عثمان، در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسیده‌اند.<ref>المجدی، صص 194 و 199؛ مناهل الضرب، ص86؛ عمدة الطالب، ص71، المعقّبون، صص 111 و 112؛ سر السلسلة العلویة، ص25.</ref>  

بیشتر پژوهشگران معاصر معتقدند که آرامگاه کنونی خارج از کربلا، برای عون بن عبدالله بن جعفر بن مرعی بن علی بن حسن البنفسج ابن ادریس بن داوود بن احمد المسود بن عبدالله بن موسی الجون بن عبدالله المحض ابن [[حسن المثنی]] بن [[امام حسن مجتبی(ع)]] است.<ref>الدر المنثور فی انساب المعارف والصدور، ص133؛ الاساس لانساب الناس، ص162.</ref>  

نخستین کسی که این ادعا را مطرح کرده، «سیدجعفر اعرجی» است که می‌نویسد: «او یکی از سادات جلیل‌القدر کربلا بود و مزرعه‌ای در چند فرسخی کربلا داشت». (کان فی الحائر الشریف، ومات فی ضیعة له ثلاث فراسخ عن الحائر الشریف تقریباً، والناس یظنّون انه قبر عون بن علی بن ابی‌طالب(ع)، وبعض اهل العلم یزعم انه قبر عون بن عبدالله بن جعفر الطیار وکلاهما وهم، لانهما دفنا فی حضیرة العلویین فی الحائر الشریف.)<ref>مناهل الضرب، ص227.</ref> دیگران افزوده‌اند: «اجلش رسید و در همان مزرعه، به خاک سپرده شد».<ref>المزار، صص 120 و 121؛ مراقد المعارف، ج2، ص141.</ref>  

روی اتاق مرقد، گنبدی به قطر 5/5 متر و ارتفاع هفت متر قرار دارد که از بیرون با کاشی‌های فیروزه‌ای، تزیین شده و آیات قرآن در آن، نقش بسته است. وسط دیوارهای اتاق مرقد، چهار خروجی وجود دارد که عرض هرکدام، دو متر و ارتفاع آنها 2/5 متر است که با سنگ مرمر، پوشش یافته است. خروجی‌های سمت راست، به مسجد آقایان و خروجی‌های سمت چپ، به مسجد بانوان متصل است. اطراف ساختمان حرم، صحن روبازی وجود دارد که دو طرف آن، اتاق‌هایی کنار دیوار بیرونی مرقد قرار دارد. اتاق مرقد، دو در فرعی دیگر نیز دارد که یکی وسط دیوار سمت راست و دیگری آخر دیوار سمت چپ، قرار شده است.<ref>مرقدها و مکان‌های زیارتی کربلا، ص128؛ معجم المراقد والمزارات فی العراق، صص264 و265.</ref>  

* '''معجم المراقد والمزارات فی العراق'''، ثامر عبدالحسن العامری، (لا م)، (لا ن)، (لا ت).  

* '''عمدة الطالب فی انساب آل ابی‌طالب'''، جمال‌الدین احمد بن علی الحسینی (ابن عنبة)، تحقیق: السید مهدی الرجائی، ط ١، قم، ١4٢5ه. ق - ١٣٨٣ ه. ش - ٢٠٠4م.

* '''سرّ السلسله العلویه'''، سهل بن عبدالله (ابونصر البخاری)، تحقیق: سید محمدصادق بحرالعلوم، النجف، المکتبة الحیدریة، ١٣٨١ه. ق.