| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| '''مزار فاطمه بنت اسد''' مزار مادر [[امام علی(ع)]]، که در [[بقیع|قبرستان بقیع]] واقع شده است. فاطمه بنت اسد به همراه [[ابوطالب]] سرپرستی [[پیامبراسلام|پیامبر]] را در کودکی بر عهده گرفته بود. فاطمه بنت اسد سال چهارم هجری از دنیا رفت. [[پیامبراسلام|پیامبر]] [[و امام علی(ع)]] او را در [[بقیع]] به خاک سپردند.
| | مزار فاطمه بنت اسد، مکان دفن وی در بقیع است. فاطمه بنت اسد مادر امام علی(ع) بود که به همراه [[ابوطالب]] سرپرستی [[پیامبراسلام|پیامبر]] را در کودکی بر عهده گرفته بود. فاطمه بنت اسد سال چهارم هجری از دنیا رفت. [[پیامبراسلام|پیامبر]] [[و امام علی(ع)]] او را در [[بقیع]] به خاک سپردند. |
|
| |
|
| درباره مکان دفن فاطمه بنت اسد، اختلاف نظرهایی در منابع وجود دارد. برخی مکان دفن او را ابتدای [[بقیع]] و داخل در آن و برخی انتها و خارج از [[بقیع]] دانسته اند. بسیاری از گزارش‌های تاریخی محل قبر او را ابتدای بقیع دانسته اند. از نیمه دوم قرن ششم قبه‌ای در انتهای [[بقیع]] مزار [[فاطمه بنت اسد]] معرفی شده است. | | درباره مکان دفن فاطمه بنت اسد، اختلاف نظرهایی در منابع وجود دارد. برخی مکان دفن او را ابتدای [[بقیع]] و داخل در آن و برخی انتها و خارج از [[بقیع]] دانسته اند. گزارش‌های تاریخی تا قرن سوم محل قبر او را ابتدای بقیع دانسته اند. از نیمه دوم قرن ششم قبه‌ای در انتهای [[بقیع]] مزار [[فاطمه بنت اسد]] معرفی شده است. |
|
| |
|
| ==فاطمه بنت اسد== | | ==فاطمه بنت اسد== |
|
| |
|
| فاطمه دختر اسد بن هاشم بن عبدمناف و همسر [[ابوطالب]] بود.<ref>کتاب نسب قریش، ص 91</ref> وی مادر طالب، [[عقیل]]، [[جعفر بن ابی طالب|جعفر]]، [[امام علی(ع)]] و [[ام هانی|ام‌هانی]] ست.<ref>الطبقات الکبری، ج8، ص178</ref> هنگام تولد [[امام علی(ع)]] [[بیت‌الله|کعبه]] شکافته شد و [[فاطمه بنت اسد|فاطمه]] فرزندش را در خانه خدا به‌دنیا آورد.<ref>إثبات الوصیه لإمام علی بن أبی طالب، ص133</ref> او و ابوطالب سرپرستی [[پیامبراسلام|پیامبر]] را در کودکی و پس از وفات [[عبدالمطلب]] برعهده داشتند.<ref>أمالی شیخ صدوق، ص314</ref> | | فاطمه دختر اسد بن هاشم بن عبدمناف و همسر [[ابوطالب]] بود. وی مادر طالب، [[عقیل]]، [[جعفر بن ابی طالب|جعفر]]، [[امام علی(ع)]] و [[ام هانی|ام‌هانی]] ست. هنگام تولد [[امام علی(ع)]] [[بیت‌الله|کعبه]] شکافته شد و [[فاطمه بنت اسد|فاطمه]] فرزندش را در خانه خدا به‌دنیا آورد. او و ابوطالب سرپرستی [[پیامبراسلام|پیامبر]] را در کودکی و پس از وفات [[عبدالمطلب]] برعهده داشتند. |
|
| |
|
| [[فاطمه بنت اسد]] نخستین زنی است که پیاده از [[مکه]] به [[مدینه]] هجرت کرد<ref>الکافی، ج2، ص474</ref> و در زمره صحابه پیامبر شمرده می‌شود.<ref>تاریخ الصحابه الذین روی عنهم الاخبار، ص 209</ref> او در سال چهارم هجری وفات یافت. [[پیامبراسلام|پیامبر]] و [[امام علی(ع)]] وی را به خاک سپردند.<ref>أمالی شیخ صدوق، ص314</ref> پیامبر علاقه زیادی به فاطمه بنت اسد داشت. اوخود وارد قبر شد و به همراه علی(ع) در قبر خوابیدند تا خداوند عذاب قبر را از فاطمه بگرداند.<ref>استیعاب فی معرفه الاصحاب، ج 4، ص 1891</ref> | | [[فاطمه بنت اسد]] نخستین زنی است که پیاده از [[مکه]] به [[مدینه]] هجرت کرد. او در سال چهارم هجری وفات یافت. [[پیامبراسلام|پیامبر]] و [[امام علی(ع)]] وی را به خاک سپردند. پیامبر که به او علاقه زیادی داشت، خود وارد قبر وی شد. |
|
| |
|
| ==مزار فاطمه بنت اسد کجاست؟== | | ==مزار فاطمه بنت اسد کجاست؟== |
| خط ۱۳: |
خط ۱۳: |
|
| |
|
| ===ابتدای بقیع و داخل در آن=== | | ===ابتدای بقیع و داخل در آن=== |
| منابعی که ابتدای [[بقیع]] را صحیح می‌دانند به روایتی از [[پیامبراسلام|پیامبر]] استناد می‌کنند که پس از دفن [[عثمان بن معظون]] در [[بقیع]]، گفت هر کس از خاندان من فوت کند او را نزدیک [[عثمان بن معضون|عثمان]] دفن خواهم نمود.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص 102</ref> | | منابعی که ابتدای [[بقیع]] را صحیح می‌دانند به روایتی از [[پیامبراسلام|پیامبر]] استناد می‌کنند که پس از دفن [[عثمان بن معظون]] در [[بقیع]]، گفت هر کس از خاندان من فوت کند او را نزدیک [[عثمان بن معضون|عثمان]] دفن خواهم نمود. |
|
| |
|
| این منابع چند جای مشخص را به عنوان مدفن [[فاطمه بنت اسد]] ذکر کردهاند: [[بیت‌الاحزان|مسجد فاطمه(بیت الحزن)]]، منطقه [[روحاء]]، [[خانه عقیل]]، [[مقبره ابراهیم بن محمد|مقبره ابراهیم]] | | این منابع چند جای مشخص را به عنوان مدفن [[فاطمه بنت اسد]] ذکر کردهاند: [[بیت‌الاحزان|مسجد فاطمه(بیت الحزن)]]، منطقه [[روحاء]]، [[خانه عقیل]]، [[مقبره ابراهیم بن محمد|مقبره ابراهیم]] |
| خط ۱۹: |
خط ۱۹: |
| '''مسجد فاطمه(بیت الحزن)''' | | '''مسجد فاطمه(بیت الحزن)''' |
|
| |
|
| در منابع آمده پیامبر، فاطمه بنت اسد را در مسجدی دفن کرد که بعدها آن را قبر حضرت فاطمه نیز نامیدند.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص 123</ref>این همان مسجدی است که [[بیت‌الاحزان|بیت الحزن]] و بعدتر [[بیت‌الاحزان|بیت الاحزان]] نامیده شد. | | در منابع آمده پیامبر، فاطمه بنت اسد را در مسجدی که قبر فاطمه نیز نامیده شده، دفن کرد. همچنین قبر [[عباس بن عبدالمطلب]] را نیز مقابل این مسجد ذکر کردهاند. این همان مسجدی است که [[بیت‌الاحزان|بیت الحزن]] و بعدتر [[بیت‌الاحزان|بیت الاحزان]] نامیده شد. |
|
| |
|
| '''منطقه روحاء''' | | '''منطقه روحاء''' |
|
| |
|
| برخی از منابع نیز قبر [[فاطمه بنت اسد]] را به استناد روایتی از [[پیامبراسلام|پیامبر]]، در منطقه [[روحاء]] و مقابل [[حمام ابی قطیفه]] دانسته‌اند. <ref>اخبار المدینه، ص208، مقاتل الطالبیین، ص29، عمده الاخبار فی مدینه مختار، ص128، وفاءالوفا باخباردارالمصطفی، ج3، ص274، أمالی شیخ صدوق، ج2، ص469</ref>درباره موقعیت جغرافیایی [[حماء]] و [[حمام ابی قطیفه]] نیز در منابع اقوال مختلفی آمده‌است. | | برخی از منابع نیز قبر [[فاطمه بنت اسد]] را به استناد روایتی از [[پیامبراسلام|پیامبر]]، در منطقه [[روحاء]] و مقابل [[حمام ابی قطیفه]] دانسته‌اند. درباره موقعیت جغرافیایی [[حماء]] و [[حمام ابی قطیفه]] نیز در منابع اقوال مختلفی آمده‌است. |
|
| |
|
| برخی براساس روایتی از پیامبر که از جنوب شرق [[خانه عقیل]] تا [[خانه محمد بن زید]] در شرق [[قبر ابراهیم]] را روحاء دانسته، قبر [[عثمان بن معضون|عثمان بن معظون]] را نزدیک [[خانه محمد بن زید]] در روحاء عنوان می‌کنند.<ref>اخبارالمدینه، ص208، تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص100-101، وفاءالوفا باخباردارالمصطفی، ج3، ص269</ref> | | برخی براساس روایتی از پیامبر که از جنوب شرق [[خانه عقیل]] تا [[خانه محمد بن زید]] در شرق [[قبر ابراهیم]] را روحاء دانسته، قبر [[عثمان بن معضون]] را نزدیک [[خانه محمد بن زید]] در روحاء عنوان می‌کنند. |
|
| |
|
| برخی دیگر با قرار داشتن قبر فاطمه بنت اسد در روحاء موافقند اما مکان روحاء را انتهای [[بقیع]] می‌دانند.<ref>الدرة الثمینه فی اخبارالمدینه، ج3، ص462-463</ref> | | برخی دیگر با قرار داشتن قبر فاطمه بنت اسد در روحاء موافقند اما مکان روحاء را انتهای [[بقیع]] می‌دانند. |
|
| |
|
| همچنین در منابع دیگر، بنابر روایتی از پیامبر روحاء را از [[خانه محمدبن زید]] تا انتهای [[بقیع]] آن زمان، یعنی از شرق [[قبر ابراهیم]] تا منتهی‌الیه شرقی شرقی [[بقیع]] آن زمان دانسته‌اند.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص100</ref> | | همچنین در منابع دیگر، بنابر روایتی از پیامبر روحاء را از [[خانه محمدبن زید]] تا انتهای [[بقیع]] آن زمان، یعنی از شرق [[قبر ابراهیم]] تا منتهی‌الیه شرقی شرقی [[بقیع]] آن زمان دانسته‌اند. |
|
| |
|
| عده‌ای نیز قائل به دو روحاء بوده‌اند؛ یکی از جنوب شرق [[خانه عقیل]] یعنی از [[مزار امام حسن]] تا شرق [[قبر ابراهیم]] و دیگری از شرق قبر ابراهیم تا انتهای [[بقیع]] آن زمان. این گروه بر آنند که مدفن [[فاطمه بنت اسد]] در همان [[روحاء]] اول قرار دارد.<ref>وفاءوفاباخباردارالمصطفی، ج3، ص 270</ref> | | عده‌ای نیز قائل به دو روحاء بوده‌اند؛ یکی از جنوب شرق [[خانه عقیل]] یعنی از [[مزار امام حسن]] تا شرق [[قبر ابراهیم]] و دیگری از شرق قبر ابراهیم تا انتهای [[بقیع]] آن زمان. این گروه بر آنند که مدفن [[فاطمه بنت اسد]] در همان [[روحاء]] اول قرار دارد. |
|
| |
|
| برخی منابع نیز با مدنظر قراردادن این نکته که پیامبر [[بنی هاشم]] را در روحاء دفن می‌کردند، آن را در محدوده [[قبر ابراهیم]] تا [[مزار امام حسن(ع)]] دانسته‌اند.<ref>تحفةالأزهار و زلال الأنهار فی نسب ابناء الائمه الاطهار، ج1، ص142، المظاهرالحضریه للمدینه المنوره فی عصرالنبوه، ص 79</ref> | | برخی منابع نیز با مدنظر قراردادن این نکته که پیامبر [[بنی هاشم]] را در روحاء دفن می‌کردند، آن را در محدوده [[قبر ابراهیم]] تا [[مزار امام حسن(ع)]] دانسته‌اند. |
|
| |
|
| [[حمام]] نام نخل [[ابی قطیفه]] شاعر [[بنی‌امیه|اموی]] بود که در [[بقیع]] قرار داشت. برای [[حمام ابی قطیفه]] نیز چند مکان در منابع ذکر شده است: | | [[حمام]] نام نخل [[ابی قطیفه]] شاعر [[بنی‌امیه|اموی]] بود که در [[بقیع]] قرار داشت. برای [[حمام ابی قطیفه]] نیز سه مکان در منابع ذکر شده است: |
|
| |
|
| * نخلی مقابل روحاء<ref>اخبارالمدینه، ص208، مقاتل الطالبیین، ص129، عمده الاخبار فی مدینه المختار، ص128، وفاءالوفاباخباردارالمصطفی، ج3، ص274، تحفةالازهار و زلال الانهار فی نسب ابنا ائمه الاطهار، ج1، ص142</ref>
| | * نخلی در انتهای [[بقیع]] |
| | | * نخلی در شمال [[قبر ابراهیم]] |
| * نخلی در انتهای [[بقیع]]<ref>الدره الثمینه فی اخبار المدینه، ص463، إتحاف الزائر و إطراف المقیم للسائر فی زیارة النبی، ص 91</ref> | | * نخلی در مقابل [[مزار امام حسن(ع)]] |
| * نخلی در شمال [[قبر ابراهیم]]<ref>وفاءالوفاباخباردارالمصطفی، ج3، ص274-275</ref> | |
| * نخلی در مقابل [[مزار امام حسن(ع)]]<ref>تحفه الازهار و زلال الانهار فی نسب ابناءلائمه الاطهار</ref> | |
|
| |
|
| '''خانه عقیل''' | | '''خانه عقیل''' |
|
| |
|
| برخی منابع مدفن [[فاطمه بنت اسد]] را ابتدای مقابر [[بنی هاشم]] و در [[خانه عقیل]] ذکر کردهاند.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص127، وفاءالوفاباخباردارالمصطفی، ج3، ص292</ref> | | برخی منابع مدفن [[فاطمه بنت اسد]] را ابتدای مقابر [[بنی هاشم]] و در [[خانه عقیل]] ذکر کردهاند. |
|
| |
|
| '''قبه ابراهیم''' | | '''قبه ابراهیم''' |
|
| |
|
| عده‌ای نیز مدفن [[فاطمه بنت اسد]] را در [[قبه ابراهیم]] ذکر کردهاند.<ref>اخبارالمدینه،ص 208، وفاءالوفاباخباردارالمصطفی، ج3، ص274-275، الرحله الحجازیه، ص488، الرحله العیاشیه، ج1، ص378</ref> | | عده‌ای نیز مدفن [[فاطمه بنت اسد]] را در [[قبه ابراهیم]] ذکر کردهاند. |
| | |
| ====مزار فاطمه بنت اسد در کنار سایر مدفونین بنی هاشم====
| |
| | |
| منابعی که قرار گرفتن مزار فاطمه بنت اسد در ابتدای [[بقیع]] را مطرح کردهاند، به مقابری از [[بنی هاشم]] اشاره کردهاند که در جوار مدفن فاطمه بنت اسد قرارداشته است:
| |
|
| |
|
| *[[عباس بن عبدالمطلب]] : عباس عموی [[پیامبراسلام|پیامبر]]، سال ۲۳ هجری وفات نمود<ref>اسدالغابه فی معرفة الصحابه، ج3، ص63، الطبقات الکبری، ج4، ص22</ref> و در منابع آمده وی در کنار مزار [[فاطمه بنت اسد]] به خاک سپرده شده‌است.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص127، وفاءالوفاباخباردارالمصطفی، ج3، ص292، عمده الاخبار فی مدینه المختار، ص128</ref>
| |
| *[[امام حسن(ع)]]: در منابع آمده امام حسن (ع) کنار مادرش فاطمه دفن شده‌است. برخی فاطمه را حضرت فاطمه<ref>تاریخ مدینه دمشق، ج13، ص289، حیاة الحیوان الکبری، ج1، ص90، تاریخ الخمیس فی احوال أنفس النفیس، ج1، ص278، إثبات الوصیه لإمام علی بن ابی طالب، ص260، الدرة الثمینه، ص456</ref> و برخی دیگر فاطمه بنت اسد دانسته‌اند.<ref>إعلام الوری بأعلام الهدی، ج1، ص403، المناقب، ج4، ص29</ref> عده‌ای نیز بنابر روایتی از امام صادق معتقدند امام حسن وصیت کرد پس از مرگ ابتدا برای تجدید عهد به مزار پیامبر برده و سپس در کنار فاطمه بنت اسد به خاک سپرده شود.<ref>الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، ج2، ص17، الخرائج و الجرائح، ص1و 242، مختصر فی تعریف احوال ساده الانام النبی و الاثنی عشر الام، ج1، ص65، عمده الطالب فی انساب آل ابی طالب، ص61</ref> چهار منبع [[سنی]] الفصول المهمه، کفایت الطالب، نزهة المجالس و عمدة الاخبار نیز قرارداشتن مزار [[امام حسن(ع)]] کنار مدفن [[فاطمه بنت اسد]] را تأیید کردهاند.<ref>الفصول المهمه فی معرفه الائمه، ج2، ص740، کفایه الطالب فی مناقب علی بن ابی طالب، ص415، نزهة المجالس ومنتخب النفائس، ج2، ص327، عمده الاخبار فی مدینه المختار،ص 128</ref>
| |
| *[[امام صادق(ع)]]: عده‌ای مدفن [[فاطمه بنت اسد]] را کنار مزار امام صادق(ع) گفته‌اند.<ref>تهذیب الاحکام، ج6، ص78، بحارالانوار، ج97، ص219</ref>
| |
| *[[ابراهیم بن محمد(ص)|ابراهیم]]: برخی از منابع قبر فاطمه بنت اسد را داخل در قبه [[ابراهیم بن محمد(ص)|ابراهیم]]<ref>اخبارالمدینه، ص208، وفاءالوفاباخباردارالمصطفی، ج3، ص274-275، الرحله الحجازیه، ص488</ref> دانسته‌اند.
| |
| * دختران پیامبر: عده‌ای نیز مزار فاطمه بنت اسد را نزدیک قبر دختران پیامبر گفته‌اند.<ref>المظاهرالحضریه للمدینه المنوره فی عصرالنبوه، ص79</ref>
| |
| ===انتهای بقیع و خارج از آن=== | | ===انتهای بقیع و خارج از آن=== |
| از نیمه دوم قرن ششم هجری، برخی منابع، از جمله سفرنامه‌های حج مدفن [[فاطمه بنت اسد]] را نزدیک قبر [[عثمان بن عفان|خلیفه سوم]] [[عثمان بن عفان|عثمان]]، ذکر کردهاند. | | از نیمه دوم قرن ششم هجری، برخی منابع، از جمله سفرنامه‌های حج مدفن [[فاطمه بنت اسد]] را نزدیک قبر [[عثمان بن عفان|خلیفه سوم]] [[عثمان بن عفان|عثمان]]، ذکر کردهاند. |
|
| |
|
| برخی مزار [[فاطمه بنت اسد|فاطمه]] را نزدیک قبر [[عثمان بن عفان]]<ref>تذکرة بالاخبار عن اتفاقات الاسفار، ص155، لطائف الاذکار، ص208، شرح مقامات الحریری، ج2، ص277</ref>، برخی در شمال قبر عثمان جایی به نام [[حمام]] ذکر کردهاند<ref>ادرر الفرائد المنظمه فی اخبار الحاج و طریق مکه المعظمه، 643-645، إثاره الترغیب و التشویق إلی المساجد الثلاثه و البیت العتیق، ج2، ص 351، المغانم المطابه فی معالم طابه، ج2، ص512، التعریف بما انست الهجره من معالم دارالهجره، ص351</ref>. برخی از منابع و سفرنامه ها نیز بدون نام بردن از [[عثمان بن عفان|عثمان]]، مدفن [[فاطمه بنت اسد|فاطمه]] را انتهای [[بقیع]] و خارج از آن گفته‌اند.<ref>الدره الثمینه فی اخبار المدینه، ص462</ref> برخی نیز مزار او را بیرون از دیوار [[بقیع]] و کنار قبر [[ابوسعید خدری]] دانسته‌اند.<ref>رحله المکناسی، ص261، الوجیزه فی تعریف المدینه، ص524</ref> | | برخی مزار [[فاطمه بنت اسد|فاطمه]] را نزدیک قبر [[عثمان بن عفان]]، برخی در شمال قبر [[عثمان بن عفان|عثمان]] جایی به نام [[حمام]] ذکر کردهاند. برخی از منابع و سفرنامه ها نیز بدون نام بردن از [[عثمان بن عفان|عثمان]]، مدفن [[فاطمه بنت اسد|فاطمه]] را انتهای [[بقیع]] و خارج از آن گفته‌اند. برخی نیز مزار او را بیرون از دیوار [[بقیع]] و کنار قبر [[ابوسعید خدری]] دانسته‌اند. |
|
| |
|
| ====تردیدها درباره قرارداشتن مزار در انتهای بقیع====
| | ==تردیدها درباره قرارداشتن مزار در انتهای بقیع== |
| برخی منابع بخصوص منابع تاریخ نگاری [[مدینه]]، قرار داشتن مزار [[فاطمه بنت اسد]] در انتها و خارج از [[بقیع]] را مورد تشکیک قرار داده و براساس روایات [[پیامبراسلام|پیامبر]] دفن شدن [[فاطمه بنت اسد]] را در جایی به‌غیر از نزدیک مدفن [[عثمان بن معضون|عثمان بن معظون]] بعید دانسته‌اند.<ref>وفاءالوفاباخباردارالمصطفی، ج3، ص274، عمده الاخبار فی مدینه المختار، ص128</ref> | | برخی منابع بخصوص منابع تاریخ نگاری [[مدینه]]، قرار داشتن مزار [[فاطمه بنت اسد]] در انتها و خارج از [[بقیع]] را مورد تشکیک قرار داده و براساس روایات [[پیامبراسلام|پیامبر]] دفن شدن [[فاطمه بنت اسد]] را در جایی به‌غیر از نزدیک مدفن [[عثمان بن معضون|عثمان بن معظون]] بعید دانسته‌اند. |
|
| |
|
| برخی سفرنامه‌های حج نیز مدفن [[فاطمه بنت اسد|فاطمه]] را ابتدای بقیع دانسته و قرار داشتن مزار در انتهای [[بقیع]] را محال می‌دانند.<ref>الرحله العیاشیه، ج1، ص377، الرحله الحجازیه، ص488، مرآت الحرمین، ج4، ص970</ref> | | برخی سفرنامه‌های حج نیز مدفن فاطمه را ابتدای بقیع دانسته و قرار داشتن مزار در انتهای [[بقیع]] را محال می‌دانند. |
|
| |
|
| ==پانویس== | | ==مزار فاطمه بنت اسد در کنار سایر مدفونین بنی هاشم== |
| {{پانویس}}
| | منابعی که قرار گرفتن مزار فاطمه بنت اسد در ابتدای [[بقیع]] را مطرح کردهاند، به مقابری از [[بنی هاشم]] اشاره کردهاند که در جوار مدفن فاطمه بنت اسد قرارداشته است: |
| | |
| ==فهرست منابع==
| |
| {{منابع}}
| |
| {{برگرفتگی
| |
| | پیش از لینک = مقاله
| |
| | منبع = '''کاوشی درباره مدفن فاطمه بنت اسد'''
| |
| | لینک = https://journal.hzrc.ac.ir/article_35956.html
| |
| | توضیحات منبع = نعمت الله صفری فروشانی، عمار ابوطالبی، پژوهشنامه حج و زیارت، شماره۲، ۱۳۹۷
| |
| }}
| |
| * '''إثاره الترغیب و التشویق الی المساجد الثلاثه و البیت العتیق'''، محمدبن اسحاق خوارزمی، مکه مکرمه، مکتبه نزار مصطفی الباز، بی تا
| |
| * '''إثبات الوصیه للام علی بن ابی طالب'''، علی بن حسین مسعودی، قم، انصاریان، 1384
| |
| * '''إعلام الوری بأعلام الهدی'''، فضل بن حسن طبرسی، قم، مؤسسهه آل البیت لإحیاءالتراث، 1376
| |
| * '''التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة'''، محمدبن احمد مطری، تصحیح سلیمان الرحیلی، ریاض، دارةالملک عبدالعزیز، 1426
| |
| * '''الرحله العیاشیه'''، عبدالله بن محمد عیاشی، تصحیح سعید الفاضلی، ابوظبی، دارالسویدی للنشر و التوزیع، 2006
| |
| * '''الفصول المهمه فی معرفه الائمه'''، علی بن محمد ابن صباغ، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر، بی‌تا
| |
| * '''الکافی'''، محمد بن یعقوب کلینی، تحقیق دارالحدیث، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر، 1429
| |
| * '''المظاهر الحضریه للمدینه المنوره فی عصر النبوه'''، سامرائی، خلیل ابراهیم و ثائر حامد محمد، موصل، مکتبه بسام
| |
| * '''الوجیزه فی تعریف المدینة(50 سفرنامه قاجاری به کوشش رسول جعفریان) تاریخ سفر1292-1494'''، میرزامحمد مهندس، تهران، نشر علم، 1389
| |
| * '''أمالی شیخ صدوق'''، محمدبن علی شیخ صدوق، تهران، کتابچی، 1376
| |
| * '''بحارالانوار الجامعه لدرر أخبار الائمه الاطهار'''، محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، دارإحیا التراث العربی، 1365
| |
| * '''تاریخ مدینه دمشق'''، علی بن حسن ابن عساکر، بیروت، دارالفکر، 1415
| |
| * '''تحفه الازهار و زلال الانهار فی نسب ابناءالائمه الاطهار علیهم صلوات الملک الغفار'''، ضامن بن شدقم، ، تهران، کتابخانه تخصص تاریخ اسلام و ایران، 1378
| |
| * '''تهذیب الاحکام'''، محمدبن حسن طوسی، تحقیق خرسان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، بی‌تا
| |
| * '''ذراع المدینه(50 سفرنامه حج قاجاری به کوشش رسول جعفریان) تألیف 1037'''-'''1042'''، فرشی، قم، نشر مورخ، 1395
| |
| * '''رحلة المکناسی'''، محمدبن عبدالوهاب مکناسی، تصحیح محمد بوکبوط، ابوظبی، دارالسویدی للنشر و التوزیع، 2003
| |
| * '''عمدة الاخبار فی مدینه احمد بن عبدالحمید المختار'''، احمد بن عبدالحمید عباسی، تصحیح محمد طیب الانصاری، مدینه منوره، اسعد درابزونی الحسینی، بی‌تا
| |
| * '''عمدة الطالب فی أنساب آل ابی طالب'''، احمدبن علی ابن عنبه، قم، مؤسسه أنصاریان للطباعه و النشر، 1417
| |
| * '''کتاب نسب قریش'''، مصعب بن عبدالله، تصحیح لوی، پرووانسال، اواریست، قاهره، دارالمعارف، 1999
| |
| * '''کفایة الطالب فی مناقب علی بن ابی طالب'''، محمدبن یوسف گنجی، تهران، دارإحیا تراث أهل البیت، بی‌تا
| |
| * '''لطائف الاذکار'''، محمدبن عمر ابن مازه، تصحیح رسول جعفریان، تهران، نشر علم، 1392
| |
| * '''مرآت الحرمین'''، صبری پاشا ایوب(n.d.)، قسطنطنیه، بحریه
| |
| * '''نزهة المجالس و منتخب النفاس'''، عبدالرحمن بن عبدالسلام صفوری ، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌تا
| |
| *'''إتحاف الزائر و إطاف المقیم للسائر فی زیارة‌النبی'''، عبدالصم بن عبدالوهاب ابن عساکر الدمشقی، تحقیق حسین محمد شکری، شرکه دارالارقم بین أبیالارقم، بی‌تا
| |
| *'''اخبار المدینه''' ، محمد بن حسن ابن زباله، تحقیق صلاح عبدالعزیز زین السلامه، مدینه منوره، مرکز بحوث و دراسات المدینه المنوره، 2003
| |
| *'''استیعاب فی معرفه الاصحاب'''، یوسف بن عبدالله ابن عبدالبر، بیروت، دارالجیل، 1412
| |
| *'''أسد الغابه فی معرفه الصحابه'''، علی بن محمد ابن اثیر، بیروت، دارالفکر، 1409
| |
| *'''الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد''' ، محمدبن محمد مفید، قم، المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید، 1372
| |
| *'''الخرائج و الجرائح'''، سعید بن هبة‌الله قطب راوندی، قم، مؤسسه الامام المهدی، بی‌تا
| |
| *'''الدرة الثمینه فی اخبارالمدینه'''، محمد بن محمود ابن نجار، تصحیح صلاح الدین بن عباس شکر، مرکز بحوث ودراسات المدینه المنورة، 2006
| |
| *'''الدررالفوائد المنظمه فی اخبار الحاج و طریق مکه المعظمه''' ، عبدالقادر بن محمد انصاری الجزیری الحنبلی ، قاهره، المطبعه السلفیه، 1384
| |
| *'''الرحله الحجازیه''' ، محمد بن الطیب شرقی الفاسی، تحقیق نورالدین شوبد، ابوظبی، دارالسویدی للنشرو توزیع، 2014
| |
| *'''الطبقات الکبری''' ، محمد بن سعد ابن سعد، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1410
| |
| *'''المغانم المطالبه فی معالم طابة'''، محمدبن یعقوب فیروزآبادی، مدینه منوره، مرکز بحوث و دراسات المدینه المنوره، 2002
| |
| *'''المناقب''' ، محمد بن علی ابن شهرآشوب، قم، علامه، بی‌تا
| |
| *'''تاریخ الخمیس فی احوال أنفس النفیس'''، حسین بن محمد دیاربکری، بیروت، دار صادر، بی‌تا
| |
| *'''تاریخ الصحابه الذین روی عنهم الاخبار''' ، محمد ابن حبان، تحقیق بوران ضناوی، بیروت، دارالکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون، 1408
| |
| *'''تاریخ المدینه المنوره''' ، عمربن شبه ابن شبه نمیری، تصحیح فهیم شلتوت، قم، دارالفکر، 1410
| |
| *'''تذکرة بالاخبار عن اتفاقات الاسفار''' ، محمد بن احمد ابن جبیر، بیروت، المؤسسه العربیه للدراسات و النشر، دارالسویدی، 2008
| |
| *'''حیاة الحیوان الکبری''' ، محمدبن موسی دمیری، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌تا
| |
| *'''شرح مقامات الحریری''' ، احمد بن عبدالمؤمن شریشی، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌تا
| |
| *َ'''مختصر فی تعریف أحوال ساده الانام النبی والاثنی عشر الامام علیهم أفضل الصلاه و اسلام'''، راشد بن ابراهیم بحرانی، تحقیق نبیل رضا علوان، قم، باقیات، 1429
| |
| *'''مقاتل الطابیین'''، علی بن حسین ابوالفرج اصفهانی، تحقیق احمد صقر، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، 1419
| |
| *'''وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی''' ، علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم سامرائی، مؤسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 2001
| |
|
| |
|
| {{پایان}}
| | * [[عباس بن عبدالمطلب]] : عباس عموی [[پیامبراسلام|پیامبر]]، سال 23 هجری وفات نمود و در منابع آمده وی در کنار مزار [[فاطمه بنت اسد]] به خاک سپرده شده‌است. |
| {{بقیع}}
| | * [[امام حسن(ع)]]: در منابع آمده امام حسن (ع) کنار مادربزرگش [[فاطمه بنت اسد]] دفن شده‌است. چهار منبع [[سنی]] [[الفصول المهمه]]، [[کفایت الطالب]]، [[نزهة المجالس]] و [[عمدة الاخبار]] نیز قرارداشتن مزار [[امام حسن(ع)]] کنار مدفن [[فاطمه بنت اسد]] را تأیید کردهاند. |
| [[رده:مدفونان در بقیع]] | | * [[امام صادق(ع)]]: عده‌ای مدفن [[فاطمه بنت اسد]] را کنار مزار امام صادق(ع) گفته‌اند. |
| [[رده:زنان صحابی]] | | * [[ابراهیم بن محمد(ص)|ابراهیم]]: برخی از منابع قبر فاطمه بنت اسد را داخل در قبه ابراهیم و برخی نزدیک قبر ابراهیم دانسته‌اند. |
| [[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]] | | * دختران پیامبر: عده‌ای با بیان نظر پیامبر که بنی هاشم را در ابتدای بقیع و کنار قبر عثمان بن معضون دفن خواهد کرد، مزار فاطمه بنت اسد را نزدیک قبر دختران پیامبر گفته‌اند. |
