ویکی حج

در حال ویرایش مسجد ثنیة الوداع

هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.

این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.

نسخهٔ فعلی متن شما
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|ماه=[[فروردین]]|روز=[[۵]]|سال=[[۱۴۰۳]]|کاربر=Rezashams  }}
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]
{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
خط ۱۹: خط ۲۱:
| بازسازی          =
| بازسازی          =
| وبگاه            =  
| وبگاه            =  
| عرض جغرافیایی =  24°28'35.0
| طول جغرافیایی =39°36'18.2
}}
}}
'''مسجد ثَنِیَّةُ الوداع'''، مسجدی در [[مدینه|شهر مدینه]] و بر [[ثنیة الوداع|تپه ثنیة الوداع]] بوده است كه از تاریخ 1406 قمری تخریب شده است. مسجد ثنیة الوداع در موقعیت شمالی شهر مدینه و شرقی کوه‌های [[کوه سلع|سَلع]] و [[کوه الرایه|ذُباب]]، ابتدای وروردی مدینه از سمت شام محسوب می‌شده است. فاصله مسجد تا [[مسجد النبی|مسجد نبوی]] کمتر از یک کیلومتر و جایگاه امروزی آن حد فاصل خیابان ابوبکر معروف به خیابان سلطانه و خیابان سید الشهداء است.
'''مسجد ثَنِیَّةُالوداع'''، بر [[ثنیة الوداع|تپه ثنیة الوداع]] در مدخل ورودی [[شهر مدینه]] از سمت شام و در میان جاده احد و طریق ابوبکر قرار دارد. مسجد ثنیةالوداع بر تپه ثنیة الوداع در سمت راست و جهت شرقی کوه‌های [[کوه سلع|سَلْع]] و [[کوه ذباب|ذُباب]] قرار دارد. که با طى پلكانى تا قسمت فوقانى تپه، به مسجد مى‌رسيم.


مسجد ثنیة الوداع بنایی ساخته شده از بتن بود که یک حیاط اصلی، رواق و یک گلدسته داشت.  
.
==موقعیت جغرافیایی==
==موقعیت جغرافیایی ثنیة الوداع==
[[پرونده:عکس قدیمی مسجد ثنیة الوداع.jpg|بندانگشتی|عکس قدیمی مسجد ثنیة الوداع]]
کعکی موقعیت مسجد ثنیة الوداع را بر تپه ثنیة الوداع در ضلع شمالی مدینه به فاصله کمتر از یک کیلومتر تا حرم نبوی میداند.<ref>133</ref> تپه ثنیة الوداع در سمت راست و جهت شرقی کوه‌های [[کوه سلع|سَلْع]] و [[کوه ذباب|ذُباب]] قرار دارد و از سمت شمال مشرف بر دشت قناة است. به گفته او این تپه و مسجد امروزه به جهت توسعه میدان و احداث خروجی تونل مناخه صورت کامل تخریب شده است.<ref>133</ref> هم چنین او معتقد است این مسجد در مکان [[مسجد بنی‌ خداره]] که سابقا پیامبر(ص) در آن نماز گذاشته و سر خودرا تراشیده ساخته شده است<ref>133</ref>


ثنیة الوداع گردنه‌ای در شمال [[مدینه]] در مسیر شام بود. این ثنیه محل توقف پیامبر(ص) هنگام عزیمت به [[غزوه تبوک]]<ref>دلائل النبوه، ج5، ص265-266.</ref> و نیز محل غارت گله شتران ایشان بوده است.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص281.</ref> مسجد ثنیة الوداع بر تپه ثنیة الوداع در ضلع شمالی مدینه به فاصله کمتر از یک کیلومتر تا [[مسجد النبی|مسجد نبوی]] ساخته شده بود.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص133.</ref> تپه ثنیة الوداع در سمت راست و جهت شرقی کوه‌های [[کوه سلع|سَلْع]] و [[کوه ذباب|ذُباب]] قرار دارد.
== معماری مسجد ==


به گفته کعکی این تپه و مسجد به جهت توسعه میدان و احداث خروجی زیرگذر مناخه در سال 1406ق به صورت کامل تخریب شده است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص133-134.</ref>
به گفته کعکی مسجد ثنیة الوداع بصورت بنائی ساخته شده از بتن است که ورودی اصلی آن در جهت غرب مسجد است. و به جهت ارتفاع بنا از سطح زمین باید مسیری پلکانی جهت ورود به مسجد طی شود.<ref>138</ref> این مسجد متشکل از یک حیاط اصلی، یک حیاط فرعی در ضلع شرقی، یک مأذنه و صحن داخلی مسجد است.


== تاریخچه بنا ==
=== داخل مسجد ===
در منابع کهن جغرافیای مدینه از این مسجد یاد نشده است. مطری در قرن هشتم از وجود مسجدی در ثنیه الوداع یاد می‌کند.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص137.</ref> اما در منابع دیگر نامی از این مسجد به میان نیامده است. برخی از منابع معاصر به وجود مسجدی روی تپه اشاره کرده ‌اند.<ref>فصول من تاریخ المدینه المنوره،</ref>
صحن داخلی مستطیلی شکل دارای طول 12 متر در جهت جنوب و شمال و عرض تقریبی 8 متر موازات شرق و غرب است. که دارای 6 پنجره بر دیوارهای شرق، غرب و جنوب است.<ref>139</ref> سقف رواق شش تیرچه دارد که 4 ستون استوانه‌ای زیر آن واقع شده است و محراب آن به صورت نیم دایره ای به قطر تقریبی یک متر است که از دیواری که به سمت قبله است بیرون زده شده و از خارج مسجد نیز محل محراب قابل مشاهده است. این محراب بدون هیچ گونه آثار زینت بناشده است.<ref>139-140</ref>
 
کعکی از بازسازی مسجد در عهد عثمانی خبر داده و توصیفی از بنای عصر عثمانی ارائه کرده اما منبع خود را ذکر نمی‌کند.<ref>معالم المدینه المنوره، جزء ۴، مجلد ۲، ص</ref>
 
کعکی احتمال اینکه این مسجد از بناهایی باشد که در دوران عمران و آبادی مدینه زمان خلافت عمر بن عبدالعزیز بنا شده و بعد از سالها دوباره بازسازی و توسعه یافته را قوی میداند.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص137.</ref>او معتقد است این مسجد در مکان [[مسجد بنی خداره|مسجد بنی‌ خداره]] که سابقا [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در آن نماز گذاشته و سر خود را تراشیده ساخته شده است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص133.</ref>
 
به گفته کعکی بنای عهد عثمانی مسجد در دوره آل سعود تخریب و مجدد بازسازی شد.<ref>المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد ۲، ص ۱۳۷-۱۳۸</ref> محمد علی نجفی، پژوهشگر تاریخ مدینه این مسجد را در سال 1396 قمری دیده است.<ref>مدینه شناسی، ج۲، ص ۲۲۶</ref>
 
== معماری مسجد ==
[[پرونده:نقشه مسجد ثنیة الوداع.JPG|بندانگشتی|نقشه معماری مسجد ثنیة الوداع]]
به گفته کعکی مسجد ثنیة الوداع بصورت بنائی ساخته شده از بتن است که ورودی اصلی آن در جهت غرب مسجد و دارای دری فرعی در قسمت شرق است. برای ورود به مسجد به جهت ارتفاع بنا از سطح زمین باید مسیری پلکانی کوتاهی جهت ورود به آن طی شود.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص138.</ref> این مسجد متشکل از یک حیاط اصلی، یک حیاط فرعی در ضلع شرقی، یک مأذنه و صحن داخلی مسجد است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص138.</ref>
 
=== رواق مسجد ===
صحن داخلی مسجد مستطیلی شکل و دارای طول 12 متر در جهت جنوب و شمال و عرض تقریبی 8 متر موازات شرق و غرب است. رواق مسجد دارای 6 پنجره بر دیوارهای شرق، غرب و جنوب است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص139.</ref> سقف رواق شش تیرچه دارد که 4 ستون استوانه‌ای زیر آن واقع شده است و محراب آن به صورت نیم دایره ای به قطر تقریبی یک متر است که از دیواری که به سمت قبله است بیرون زده شده و از خارج مسجد نیز محل نیم‌دایره محراب قابل مشاهده است. در این محراب هیچ گونه آثار زینت وجود ندارد و دیوار مسجد تا حدود یک متر از زمین به رنگ سبز رنگ‌آمیزی شده است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص139-140.</ref>


=== حیاط مسجد ===
=== حیاط مسجد ===
حیاط مسجد دارای طول 12 متر و عرض 7.5 متر از شمال به جنوب است که در جانب غربی آن درب اصلی مسجد وجود دارد. و در جهت شرقی، حیاط کوچکی وجود دارد که ظاهرا بعد از بازسازی مسجد به آن ملحق شده و بواسطه دری کوچک به حیاط اصلی متصل می‌شود.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص141-142.</ref>
حیاط مسجد دارای طول 12 متر و عرض 7.5 متر از شمال به جنوب است که در جانب غربی درب اصلی مسجد وجود دارد که در وسط دیوار غربی حیاط است.. و در جهت غربی حیاط، حیاط کوچکی وجود دارد ظاهرا بعد از ساخت مسجد به آن ملحق شده است. این مدخل بواسطه دربی کوچک به حیاط اصلی متصل میشود.<ref>141-142</ref>


=== مأذنه مسجد ===
=== مأذنه مسجد ===
این مسجد دارای یک مأذنه است که در قسمت شمال غربی مسجد و حیاط اصلی واقع شده است و درب آن رو به شرق است. بالای ماذنه به صورت هشت ضلعی بنا شده است که ارتفاع آن تا زمین حدود 5.5 متر است. بالای ماذنه و در ورودی این هشت ضلعی استوانه‌ای به طول تقریبی دومتر و سقفی مخروطی وجود دارد که بر این استوانه محاط است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، 2011م، ج2، ص142-143.</ref>
این مسجد دارای یک مأذنه است که در قسمت شمال غربی مسجد واقع شده است و درب آن رو به شرق و در حیاط اصلی است. بالای ماذنه به صورت هشت ضلعی استه که ارتفاع آن تا زمین حدود 5.5 متر است. ورودی این هشت ضلعی استوانه‌ای به طول تقریبی دومتر و سقفی مخروطی وجود دارد که بر این استوانه محاط است.<ref>142-143</ref>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۶۰: خط ۴۹:
{{برگرفتگی
{{برگرفتگی
|پیش از لینک = کتاب
|پیش از لینک = کتاب
|منبع = معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ
|منبع = آثار اسلامی مکه و مدينه، رسول جعفریان.
|پس از لینک = بخش «مسجد ثنیة الوداع»، ج2، ص126،
|پس از لینک = بخش «مسجد ثنیة الوداع»، ج1، ص364،
| لینک = https://wikihaj.com/view/رده:کتاب‌های_تمام_متن_درباره_مدینه
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1077
}}
}}
* '''معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ'''، عبدالعزیز الکعکی، بیروت، 2011م.  
*'''المجموعة المصورة لاشهر المعالم المدینة المنورة'''، عبدالعزیز الکعکی، مدینه، ١٩٩٩ م.
* '''دلائل النبوه'''، البیهقی، به کوشش عبدالمعطی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1405ق.
*'''إمتاع الأسماع'''، احمد بن على المقریزی، محقق محمد عبد الحميد النميسی، بيروت، دار الكتب العلمية، 1420ق.
* '''السیرة النبویه'''، ابن هشام، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، دار المعرفه.
*'''تاریخ المعالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، الخیاری، تصحیح محمد امین کردی، مدینه، دارالعلم، 1410.
 
*'''زاد المعاد في هدي خير العباد'''،ابن قيم الجوزية، بيروت، مؤسسة الرسالة، 1415ق.
*'''عمدة القاري شرح صحيح البخاري'''،  بدر الدين العينى، بيروت، دار إحياء التراث العربي، [بی‌تا].
*'''معجم البلدان'''، ياقوت بن عبدالله حموى، بيروت، دار إحياء التراث العربى،[بی‌تا].
* '''الطبقات الکبری'''، ابن سعد، تحقيق، محمد عبد القادر عطا، بيروت، دار الكتب العلمية، 1410ق.
*'''صحيح البخاری'''، محمد بن إسماعيل بخاری، تحقیق، محمد زهير بن ناصر الناصر، بیروت، دار طوق النجاة، 1422ق.
*'''دلائل النبوة'''، أبوبكر البيهقی، محقق، عبد المعطی قلعجی، لبنان، دار الكتب العلمية، دار الريان للتراث،  1408ق.  
*'''البداية والنهاية'''، ابن کثیر، تحقيق، عبد الله بن عبد المحسن التركی، قاهره: دار هجر للطباعة والنشر والتوزيع والإعلان، 1418ق.  
*'''وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفى'''،  نورالدين على بن احمد سمهودى، بيروت، دار الكتب العلمية، 1419ق. 
{{پایان}}
{{پایان}}
{{مساجد}}
{{مساجد}}
لطفاً توجه داشته‌باشید که همهٔ مشارکت‌ها در ویکی حج منتشرشده تحت Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike در نظر گرفته‌می‌شوند (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). اگر نمی‌خواهید نوشته‌هایتان بی‌رحمانه ویرایش و توزیع شوند؛ بنابراین، آنها را اینجا ارائه نکنید.
شما همچنین به ما تعهد می‌کنید که خودتان این را نوشته‌اید یا آن را از یک منبع با مالکیت عمومی یا مشابه آزاد آن برداشته‌اید (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). کارهای دارای حق تکثیر را بدون اجازه ارائه نکنید!
لغو راهنمای ویرایش‌کردن (در پنجرهٔ تازه باز می‌شود)

الگوهای به‌کاررفته در این صفحه:

این صفحه عضوی از یک ردهٔ پنهان است:

برگرفته از «https://wikihaj.com/view/مسجد_ثنیة_الوداع»