| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات بنا | | سعد بن خیثمه از اصحاب [[بیعت عقبه دوم|بیت عقبه]] و از جمله حاضرین در [[غزوه بدر|غزوات پیامبر]](ص) بوده. خانه سعد در جنوب غربی [[مسجد قبا]] قرار داشته و با توجه به تردد و نماز خواندن رسول خدا(ص) در این خانه، در مکان آن مسجدی بنا کرده اند.{{جعبه اطلاعات بنا |
| | عنوان = مسجد سعد بن خیثمه | | | عنوان = مسجد سعد بن خثیمه |
| | تصویر = سعد2.jpg | | | تصویر = سعد2.jpg |
| | اندازه تصویر = | | | اندازه تصویر = |
| | پیوند تصویر = | | | پیوند تصویر = |
| | توضیح تصویر = | | | توضیح تصویر = |
| | نامهای دیگر = دار سعد بن خیثمه | | | نامهای دیگر = دار سعد بن خثیمه |
| | مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] * در نزدیکی [[مسجد قبا]] | | | مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] * در نزدیکی [[مسجد قباء]] |
| | کاربری = مسجد | | | کاربری = مسجد |
| | بزرگداشت نزد = مسلمانان | | | بزرگداشت نزد = مسلمانان |
| | وابسته به دین/مذهب = اسلام | | | وابسته به دین/مذهب = اسلام |
| | باورها = وضو گرفتن پیامبر(ص) در محدوده این مسجد | | | باورها = نماز خواندن پیامبر(ص) در محدوده این مسجد |
| | آیینها = | | | آیینها = |
| | زمان پایهگذاری = قرن اول هجری | | | زمان پایهگذاری = قرن اول هجری |
| خط ۲۵: |
خط ۲۵: |
| | امکانات = | | | امکانات = |
| | بخشهای بنا = | | | بخشهای بنا = |
| | ویژگیها = مکان اولین نماز جمعه مسلمانان (با راهنمایی و بدون حضور پیامبر) | | | ویژگیها = مکان نماز پبامبر(ص) |
| | عرض جغرافیایی = 24.438899 | | | عرض جغرافیایی = 24.480274 |
| | طول جغرافیایی = 39.616941 | | | طول جغرافیایی = 39.603538 |
| | توضیح نقشه = | | | توضیح نقشه = |
| }} | | }} |
|
| |
| '''مسجد سَعْد بن خَیْثَمه''' در [[مدینه]] قرار دارد. این مسجد در ابتدا خانه سعد بن خیثمه و محل ملاقات [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(ص)]] با مردم بود؛ اما با توجه به تردّد پیامبر به این خانه، در مکان آن مسجدی بنا کردند. همچنین مسلمانان اولین نماز جمعه خود را در مسجد سعد خواندند.
| |
|
| |
| سعد از اصحاب [[بیعت عقبه دوم]] و از جمله حاضران در جنگهای [[غزوه احد|احد]] و [[غزوه بدر|بدر]] بود. مسجد سعد بن خیثمه در حال حاضر پس از توسعههای سعودی، در ذیل [[مسجد قبا|مسجد قُبا]] قرار گرفته و موقعیت آن در ضلع جنوب غربی داخل مسجد قبا است.
| |
|
| |
|
| == معرفی سعد بن خیثمه == | | == معرفی سعد بن خیثمه == |
| سَعْد بن خَیْثمة بن الحارث، از [[اوس|قبیله اوس]] و از جمله دوازده نفر بزرگ مدینه بود که به نمایندگی در [[بیعت عقبه دوم]] حضور داشتند. وی در [[غزوه احد]] حضور داشته و در [[غزوه بدر]] شهید شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=74 مساجد الاثریه، الیاس عبد الغنی، ص74]</ref>
| | '''سعد بن خيثمة بن الحارث'''، از [[اوس|قبيله اوس]] و از جمله دوازده نفر نقیب و بزرگ مدینه بود که به نمایندگی در [[بیعت عقبه دوم|بيعت عقبه دوم]] حضور داشتند. وی در [[غزوه احد]] حضور داشته و در [[غزوه بدر|بدر]] شهید شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=74 مساجد الاثریه، الیاس عبد الغنی، ص74]</ref> |
| | |
| خانه سعد در جنوب غربی [[مسجد قبا]] قرار داشته و با توجه به تردد رسول خدا(ص) به این خانه، در مکان آن مسجدی بنا کردند.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=75 مساجد الاثریه، الیاس عبد الغنی، ص75.]</ref>
| |
|
| |
|
| ===میزبانی از پیامبر در مدینه===
| | خانه سعد در جنوب غربی [[مسجد قبا]] قرار داشته و با توجه به تردد و نماز خواندن رسول خدا(ص) در این خانه، در مکان آن مسجدی بنا کرده اند.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=75 مساجد الاثریه، الیاس عبد الغنی، ص75.]</ref> |
| گفته شده پس از کلثوم بن هدم، بزرگ قبیله بنی عَمْرو، سعد بن خیثمه دومین میزبان [[حضرت محمد (ص)]] در [[مدینه]] بود.<ref>البلدان، ص152؛ تاریخ الامم و الملوک، ج2، ص382.</ref> پیامبر اسلام(ص) در جریان [[هجرت|هجرت به مدینه]]<ref>السیرة النبویه، ج1، ص492.</ref> و ورود به [[منطقه قبا]]، خانه ابن هدم را محل استراحت، و خانه سعد بن خیثمه را محل ملاقات با مردم قرار داد؛<ref>تاریخ الامم و الملوک، ج2، ص382؛ اعلام الوری باعلام الهدی، ج1، ص150.</ref> اما با مرگ ناگهانی کلثوم بن هدم، با دعوت سعد بن خیثمه، پیامبر به همراه [[امام علی(ع)|علی بن ابیطالب(ع)]] در خانه او ساکن شدند.<ref>البلدان، ص152.</ref>
| |
| == اولین نماز جمعه ==
| |
| گفته شده مسلمانان اولین نماز جمعه خود را در مسجد سعد بن خیثمه خواندهاند.<ref name=":0" /> پیش از حضور [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام]] در مدینه، مصعب بن عمیر با اجازه و راهنمایی پیامبر، از طریق روز شنبه یهودیها، روز جمعهای را شناسایی کرده و در خانه سعد بن خیثمه نماز جمعه را همراه با خطبه برپا میکند که اولین اجتماع برای نماز جمعه در اسلام شناخته میشود.<ref>طبقات الکبری، ابن سعد، ج3، ص118</ref>
| |
|
| |
|
| == تاریخچه و سرگذشت مسجد == | | == خانه سعد == |
| به نقل از مَطَری(متوفی741ق) خانه سعد یکی از خانه های اطراف [[مسجد قبا]] در [[مدینه]] بوده که در زمان وی، مردم پس از زیارت مسجد قبا به مسجد سعد وارد شده و در آن نماز میخواندهاند و همچنین نقل میکند که مردم به واسطه حضور پیامبر در این مسجد، خود را به آن مکان متبرک میکنند.<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=216 التعریف بما انست الهجرة من معالم دار الهجرة، مطری، ص216.]</ref> | | سعد بن خیثمه، از اهالی قبا و به نقلی، میزبان پیامبر(ص)، پس از کلثوم بن هدم بود.<ref>البلدان، ص152؛ تاریخ الامم و الملوک، ج2، ص382.</ref> [[حضرت محمد (ص)|نبی مکرم اسلام(ص)]] در جریان هجرت به [[مدینه]]<ref>السیرة النبویه، ج1، ص492.</ref> پس از ورود به قبا، خانه کلثوم بن هدم، بزرگ بنیعمرو را محل استراحت، و خانه سعد بن خیثمه را محل ملاقات با مردم قرار دادند.<ref>تاریخ الامم و الملوک، ج2، ص382؛ اعلام الوری باعلام الهدی، ج1، ص150.</ref> |
|
| |
|
| به نوشته عیاشی(متوفی1400ق) در المدینه بین الماضی و الحاضر، خانه سعد دو تکه بوده؛ در قسمت شرقی یکی از آل خوج سکونت داشته و قسمت دوم آن چیزی است که به آن مسجد سعد بن خیثمه گفته میشود و بالای آن گنبدی قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=293 المدینه بین الماضی و الحاضر، عیاشی، 287.]</ref> همچنین درِ غربی مسجد قبا به وسیله خانه سعد مسدود است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=291 المدینه بین الماضی و الحاضر، عیاشی، 285.]</ref>
| | پیامبر(ص) و علی بن ابیطالب(ع) در نظر گرفته شد. آنها که تا پیش از این میهمان کلثوم بن هدم بودند، پس از مرگ ناگهانی وی، میزبانی سعد بن خیثمه انصاری را پذیرفتند.<ref>البلدان، ص152.</ref> |
|
| |
|
| در حال حاضر خانه این مکان در ضمن دیوارهای اصلی مسجد قبا و در سمت راست محراب قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=77 مساجد الاثریه، الیاس عبد الغنی، ص77.]</ref> | | == تاسیس مسجد == |
| | الیاس عبدالغنی زمان احتمالی تاسیس مسجد را در زمان عمر بن عبد العزیز(87-93ه) میداند و اینکه ابن زباله (متوفی بعد از 200 ه) به این مکان مسجد گفته را موید قول خود میداند.<ref name=":0" /> |
|
| |
|
| ==تأسیس و تخریب مسجد==
| | این مسجد تا ابتدای قرن پانزدهم هجری موجود بوده و برای توسعه مسجد قبا در سال 1405 هجری از بین رفته است. موقعیت آن در بخش جنوب غربی داخل مسجد قبا میباشد.<ref name=":0" /> |
| [[پرونده:Almadina-history-035.jpg|بندانگشتی|150px|محدوده خانه سعد در کنار خانه ابن الهدم]]
| |
|
| |
|
| الیاس عبدالغنی در [[:پرونده:مساجد الاثریه|مساجد الاثریه]]، زمان احتمالی تأسیس مسجد سعد بن خیثمه را در زمان [[عمر بن عبد العزیز]](87-93ق) میداند و اینکه ابن زباله (درگذشت: بعد از 200ق)، نسبشناس و تاریخنگار اهل مدینه، به این مکان، مسجد گفته را در تأیید نظر خود میآورد.<ref name=":0" />
| | == اولین نماز جمعه == |
|
| |
|
| مسجد سعد بن خیثمه تا ابتدای قرن پانزدهم هجری موجود بوده و برای توسعه [[مسجد قبا]] در سال 1405 هجری از بین رفته است. این مسجد در حال حاضر در ذیل مسجد قبا قرار دارد و موقعیت آن در بخش جنوب غربی داخل مسجد قبا میباشد.<ref name=":0" />
| | نماز رسول خدا(ص) |
|
| |
|
| == رسول خدا(ص) و خانه سعد == | | == تاریخچه == |
|
| |
|
| درباره نماز خواندن پیامبر(ص) در خانه سعد اختلاف است. به گفته [[محمد بن حسن ابن زبالة|ابن زباله]]، [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(ص)]] از مِهْراسی{{یادداشت|مِهْراس، سنگی است که درون آن را خالی کرده باشند و در آن چیز گذارند یا آب ریزند و بدان وضو گیرند. در معنای دیگر هاونی است که با آن گندم و مانند آن می کوبند.}} که بر درِ خانه سعد بن خیثمه بوده وضو گرفت.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%87.pdf&page=139 اخبار المدینه، ابن زباله، ص139.]</ref> همچنین پیامبر در مسجد قبا در نزدیک ستون سوم مسجد نماز خواند؛ این ستون نزدیک به درِ حیاط خانه سعد بود که به مسجد قبا راه داشت.<ref name=":1" /> اما [[علی بن عبدالله سمهودی|سمهودی]] به استناد نقل مطری از ابن زباله، نماز پیامبر در این مکان را واقع شده میداند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=246 وفاء الوفاء، سمهودی، ج3، ص246.]</ref> این در حالی است که مَطَری نماز پیامبر در خانه سعد را به این صورت آورده: «ذکر کردهاند که پیامبر در این خانه نماز خوانده» و نامی از ابن زباله نیاورده است.<ref name=":2" /> همچنین الیاس عبدالغنی علت تبدیل خانه سعد به مسجد را تردّد پیامبر به این خانه و نماز او در آن میداند<ref name=":0" /> ولی سندی بر مدعای خود جز همانکه سمهودی نقل کرده، نیاورده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=76 مساجد الاثریه، الیاس عبد الغنی، ص76.]</ref>
| | == نگارخانه == |
| | <gallery> |
| | پرونده:سعد.jpg|تصویر قدیمی از مسجد سعد و مسجد کوچک تر در مکان خانه کلثوم بن هدم بوده |
| | پرونده:Almadina-history-035.jpg|محدوده خانه سعد در کنار خانه ابن الهدم |
| | </gallery> |
|
| |
|
| == پانویس == | | == پانویس == |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}}{{منابع}} |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}} | |
| *'''البلدان'''، ابن الفقیه، احمد بن محمد بن اسحاق الهمذانی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1349ش. | | *'''البلدان'''، ابن الفقیه، احمد بن محمد بن اسحاق الهمذانی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1349ش. |
| *'''المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک'''، ابنجوزی، عبدالرحمن بن علی، تحقیق: عطا، مصطفی عبدالقادر، دار الکتب العلمیه، بیروت - لبنان. | | *'''المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک'''، ابنجوزی، عبدالرحمن بن علی، تحقیق: عطا، مصطفی عبدالقادر، دار الکتب العلمیه، بیروت - لبنان. |
| *'''الطبقات الكبرى'''، ابن سعد، دار صادر - بيروت. | | *'''الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین'''، غالی محمدامین الشنقیطی، جده، دارالقبلة، ١٩٩٢. |
| | *'''المجموعة المصورة لاشهر المعالم المدینة المنورة'''، عبدالعزیز الکعکی، مدینه، ١٩٩٩ م. |
| | *'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م. |
| | *'''آثار المدینة المنورة'''، عبدالقدوس الانصاری، المکتبة السلفیة بالمدینة المنورة، الطبعة الثالثة، 1393هجری. |
| *'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی1418ه، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه. | | *'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی1418ه، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه. |
| *'''السیرة النبویة'''، عبدالملک بن هشام الحمیری المعافری (م ٢١٨)، تحقیق مصطفی السقا و ابراهیم الابیاری و عبدالحفیظ شلبی، بیروت، دار المعرفة، بیتا.
| |
| *'''اعلام الوری باعلام الهدی'''، فضل بن حسن طبرسی، قم، آل البیت، ١4١٧ق.
| |
| *'''المدینة بین الماضی و الحاضر'''، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972.
| |
| *'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م. | | *'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م. |
| *'''تاریخ مدینه منوره'''، عمر بن شبه نمیری، . | | *'''تاریخ مدینه منوره'''، عمر بن شبه نمیری، . |
| *'''التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة'''، جمالالدین محمدبناحمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، دارة الملک عبدالعزیز، 1426ه. | | *'''الرحلة العیاشیة'''، ابوسالم عبدالله بن محمد عیاشی، دارالسویدی للنشر و التوزیع، طبعة الاولی، 2006. |
| *'''اخبار المدینه'''، محمدبن حسن ابن زباله(متوفی199ه)، المملکه العربیه السعودیه، مرکز بحوث و دراسات المدینة المنورة، الطبعة الاولی، 1424ه.{{پایان}}{{اماکن مدینه}} | | *'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة. |
| [[رده:مسجدهای مدینه]]
| | *'''وبسایت «وکالة الانباء السعودیه»'''{{پایان}} |
| [[رده:مسجدهای تاریخی ناموجود مدینه]]
| |
| [[رده:مقالههای تکمیلشده]]
| |
| [[رده:مقالههای آماده ترجمه]]
| |
