در حال ویرایش مسجد عتبان بن مالک

هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.

این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.

نسخهٔ فعلی متن شما
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات بنا
'''مسجد عَتبان بن مالک''' در مدینه قرار دارد، این مسجد در موقعیت شمالی [[مسجد جمعه|مسجد الجمعه]] و در محیط باز روبروی آن قرار گرفته است.
 
عتبان بن مالک از [[انصار]] و اصحاب [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] و از حاضرین در [[غزوه بدر]] می‌باشد. حضرت محمد(ص) در گوشه ای از خانه عتبان نماز خوانده بودند و او آن بخش را به عنوان مصلی در خانه خود قرار داده بود.
 
دولت سعودی در عملیات توسعه و عمران سال 2015، اقدام به تخریب دیوارهای مسجد عتبان نمود و بقایای زیرین این بنا را در قالب مکانی تاریخی و گردشگری باقی گذاشته است.{{جعبه اطلاعات بنا
| عنوان = مسجد عتبان بن مالک
| عنوان = مسجد عتبان بن مالک
| تصویر = Itban-bin-malik-3-1024x768.jpg
| تصویر = عتبان.jpg
| اندازه تصویر =  
| اندازه تصویر =  
| پیوند تصویر =  
| پیوند تصویر =  
خط ۳۰: خط ۳۴:
| توضیح نقشه =  
| توضیح نقشه =  
}}   
}}   
'''مسجد عَتبان بن مالک''' در [[مدینه]] قرار دارد، این مسجد در موقعیت شمالی [[مسجد جمعه|مسجد الجمعه]] و در محیط باز روبروی آن قرار گرفته است. عتبان بن مالک از [[انصار]] و اصحاب [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] و از حاضران در [[غزوه بدر]] بود. حضرت محمد(ص) در گوشه‌ای از خانه عتبان نماز خوانده بودند و او آن بخش را به محل نمازگزاری در خانه خود قرار داده بود.


دولت سعودی در عملیات توسعه و عمران سال 2015، اقدام به تخریب دیوارهای مسجد عتبان نمود و بقایای زیرین این بنا را در قالب مکانی تاریخی و گردشگری باقی گذاشته است.
== معرفی عتبان بن مالک ==
'''عَتبان بن مالک''' از [[انصار]] [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در قبیله بنی سالم از [[قبیله خزرج]] بود، وی صحابی{{یادداشت|اصحاب و یاران حاضر در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله.}} رسول خدا و از حاضرین در [[غزوه بدر]] می‌باشد. او در زمان خلافت معاویه، مطابق با سال 50 هجری از دنیا رفته است.<ref>اُسد الغابه، ابن اثیر، ج3، صص359و360</ref>حضرت محمد(ص) در گوشه ای از خانه عتبان نماز خوانده بودند و او آن بخش را به عنوان مصلی در خانه خود قرار داده بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=119 مساجد الاثریه، الیاس عبدالغنی، ص119.]</ref>


== معرفی عتبان بن مالک ==
== نماز پیامبر در خانه عتبان ==
'''عَتبان بن مالک''' از [[انصار|انصار پیامبر(ص)]] در قبیله بنی سالم از [[قبیله خزرج]] بود. وی صحابی{{یادداشت|اصحاب و یاران حاضر در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله.}} رسول خدا و از حاضرین در [[غزوه بدر]] می‌باشد. او در زمان خلافت معاویه، مطابق با سال 50 هجری از دنیا رفته است.<ref>اُسد الغابه، ابن اثیر، ج3، صص359و360</ref>


=== نماز پیامبر در خانه عتبان ===
عتبان به علت ناتوانی در خواندن نماز جماعت از پیامبر(ص) تقاضا میکند تا ایشان در گوشه ای از خانه وی نماز بخوانند تا او آنجا را مصلای خویش قرار دهد و رسول خدا نیز چنین کردند.<ref>اُسد الغابه، ابن اثیر، ج3، ص360.</ref> ابن‌ شبه(متوفی262ه) این مسجد را جزو مساجدی آورده که پیامبر(ص) در آن نماز خوانده است و روایت مربوطه درباره حضور پیامبر در خانه عتبان را نیز بیان کرده.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=71 تاریخ المدینة المنورة، ابن شبه، ص71.]</ref>
عتبان به علت ناتوانی در خواندن نماز جماعت از [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] تقاضا کرد تا در گوشه ای از خانه وی نماز بخوانند تا او آنجا را مصلای خویش قرار دهد و رسول خدا نیز چنین کردند.<ref>اُسد الغابه، ابن اثیر، ج3، ص360.</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=71 تاریخ المدینة المنورة، ابن شبه، ص71.]</ref>
== بنای مسجد ==
== بنای مسجد ==


=== مکان بنا ===
=== مکان بنا ===
این مسجد در موقعیت شمالی [[مسجد جمعه|مسجد الجمعه]] و در محیط باز روبروی آن قرار گرفته است.<ref name=":0" /> این مکان در واقع تکه زمین مربعی شکلی است که با دیوار محصور شده<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=120 مساجد الاثریه، الیاس عبدالغنی، ص120]</ref>  
این مسجد در موقعیت شمالی [[مسجد جمعه|مسجد الجمعه]] و در محیط باز روبروی آن قرار گرفته است.<ref name=":0" />
 
=== ویژگی بنا ===
این مکان در واقع تکه زمین مربعی شکلی است که با دیوار محصور شده<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=120 مساجد الاثریه، الیاس عبدالغنی، ص120]</ref> مطری محقق اماکن مدینه(متوفی741ه)، وضعیت این بنا را با دیوارهایی توصیف میکند که ارتفاعشان از نصف قد انسان تجاوز نمیکرده است.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=134 التعریف بما انست الهجرة، مطری، ص134.]</ref>


=== بازسازی و تخریب بنا ===
=== بازسازی و تخریب بنا ===
[[مطری]] تاریخ‌نگار مدینه (متوفی741ق.)، وضعیت این بنا را با دیوارهایی توصیف می‌کند که ارتفاعشان از نصف قد انسان تجاوز نمی‌کرده است.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=134 التعریف بما انست الهجرة، مطری، ص134.]</ref> به گفته سمهودی (متوفی911ق.) بنایی که مطری به آن اشاره کرده در زمان او از میان رفته بود و گروهی غیر عرب آن را در شکل و بنایی جدید بازسازی و احیا کرده بودند. سقف بنای جدید پس از خرابی توسط محمد بن قاوان تعمیر شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=169 وفاء الوفاء، سمهودی، ج3، ص169.]</ref> وی متولد 820 و متوفی 889ه، از عالمان حدیث و تاریخ است که در قاهره می‌زیسته و به حج زیاد سفر کرده است<ref>الضوء اللامع لأهل القرن التاسع، السخاوی، ج7، ص54</ref>  
سمهودی(متوفی911ه) بنای مور نظر مطری را در زمان خود منهدم و مفقود میداند و البته اشاره میکند که گروهی غیر عرب آن را در شکل و بنایی جدید بازسازی و احیا کرده اند. سقف بنای جدید مذکور پس از خرابی توسط محمد بن قاوان تعمیر شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=169 وفاء الوفاء، سمهودی، ج3، ص169.]</ref> وی متولد 820 و متوفی 889ه، از عالمان حدیث و تاریخ است که در قاهره میزیسته و به حج زیاد سفر کرده است<ref>الضوء اللامع لأهل القرن التاسع، السخاوي، ج7، ص54</ref>  


الیاس عبدالغنی (محقق در اماکن مدینه)، ادعا دارد که ساختمان مسجد در 1417 هجری از بین رفته است که این ادعا با دیگر گزارشات خود او و گزارش‌های کتابهای دیگر در تناقض است<ref name=":0" />  
الیاس عبدالغنی (محقق در اماکن مدینه)، ادعا دارد که ساختمان مسجد در 1417هجری از بین رفته است که این ادعا با دیگر گزارشات خود او و گزارش های کتابهای دیگر در تناقض است<ref name=":0" />  


احمد عباسی محقق و تاریخ‌شناس مدینه، در سال 1036 این مسجد را در داخل قلعه مالک بن عجلان (که در همان محدوده شمال مسجد جمعه قرار دارد) یافته و به بازسازی جزئی آن پرداخته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%85%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1.pdf&page=183 عمده الاخبار فی مدینه المختار، عباسی، 183.]</ref> وی همچنین اشاره می‌کند که در زمان وی مکان مسجد برای مورخین نامشخص بوده و او به تحقیق و تعیین مکان آن موفق شده است.<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%85%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1.pdf&page=182 عمده الاخبار فی مدینه المختار، عباسی، 182.]</ref>  
احمد عباسی محقق و تاریخ شناس مدینه، در سال 1036 این مسجد را در داخل قلعه مالک بن عجلان (که در همان محدوده شمال مسجد جمعه قرار دارد) یافته و به بازسازی جزئی آن پرداخته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%85%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1.pdf&page=183 عمده الاخبار فی مدینه المختار، عباسی، 183.]</ref> وی همچنین اشاره میکند که در زمان وی مکان مسجد برای مورخین نامشخص بوده و او به تحقیق و تعیین مکان آن موفق شده است.<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%85%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1.pdf&page=182 عمده الاخبار فی مدینه المختار، عباسی، 182.]</ref>  


== وضعیت فعلی مسجد ==
== وضعیت فعلی مسجد ==
[[پرونده:Itban-bin-malik-3-1024x768.jpg|267x267px|thumb]]
در اسفند ماه سال 1393، معادل با سال 2015م/1435هجری، دولت سعودی در عملیات توسعه و عمران، اقدام به تخریب دیوارهای مسجد عتبان نمود.<ref>سایت خبری العالم،  [https://fa.alalam.ir/news/1682500/%D8%AE%D8%B4%D9%85-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87 نسخه فارسی] و [https://www.alalam.ir/news/1682430/%D8%BA%D8%B6%D8%A8-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D8%AB%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%84%D8%A9-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%A7%D8%AB%D8%B1%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A9 نسخه عربی همین خبر]،</ref> و بقایای زیرین این بنا را در قالب مکانی تاریخی و گردشگری باقی گذاشته است.<ref>سایت [https://makkah-almadinah.com/almadinah-attractions/itban-bin-malik/ مزارات مکة و المدینة]</ref>
در اسفند ماه سال 1393، معادل با سال 2015م/1435هجری، دولت سعودی در عملیات توسعه و عمران، اقدام به تخریب دیوارهای مسجد عتبان نمود.<ref>سایت خبری العالم،  [https://fa.alalam.ir/news/1682500/%D8%AE%D8%B4%D9%85-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87 نسخه فارسی] و [https://www.alalam.ir/news/1682430/%D8%BA%D8%B6%D8%A8-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D8%AB%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%84%D8%A9-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%A7%D8%AB%D8%B1%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A9 نسخه عربی همین خبر]،</ref> و بقایای زیرین این بنا را در قالب مکانی تاریخی و گردشگری باقی گذاشته است.<ref>سایت [https://makkah-almadinah.com/almadinah-attractions/itban-bin-malik/ مزارات مکة و المدینة]</ref>


== اقوال پیرامون مسجد عتبان و قلعه مزدلف در گذر تاریخ ==
== اقوال پیرامون مسجد عتبان و قلعه مزدلف در گذر تاریخ ==


از حدود قرن هشتم هجری، اقوال محققان مسجد عتبان را در ذیل [[قلعه مزدلف]] توصیف کرده‌اند، به نقل از مطری(متوفی741ه) مسجد که بسیار کوچک بوده، در قلعه مخروبه مزدلف، قرار داشته.<ref name=":1" /> سمهودی (متوفی911ه) این مسجد را در ضمن مساجدی که بنایی برای آنها موجود نیست ذکر کرده و محدوده آن را در قلعه مزدلف توصیف کرده و آن را قلعه ای خراب شده در شمال [[مسجد جمعه]] می‌داند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=249 وفاء الوفاء، سمهودی، ج3، ص249.]</ref>
از حدود قرن هشتم هجری، اقوال محققان مسجد عتبان را در ذیل [[قلعه مزدلف]] توصیف کرده اند، به نقل از مطری(متوفی741ه) مسجد که بسیار کوچک بوده، در قلعه مخروبه مزدلف، قرار داشته.<ref name=":1" /> سمهودی (متوفی911ه) این مسجد را در ضمن مساجدی که بنایی برای آنها موجود نیست ذکر کرده و محدوده آن را در قلعه مزدلف توصیف کرده و آن را قلعه ای خراب شده در شمال [[مسجد جمعه]] میداند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=249 وفاء الوفاء، سمهودی، ج3، ص249.]</ref>


عباسی در کتاب عمدة الاخبار(نوشته قرن10)، مکان خانه عتبان را در اصل مزدلف یافته جایی که خانه‌های قبیله بنی سالم و قلعه مالک ابن عجلان در شمال مسجد جمعه قرار دارد، وی همچنین معتقد است که مسجد بزرگتری برای قبیله وی وجود داشته.<ref name=":2" />
عباسی در کتاب عمدة الاخبار(نوشته قرن10)، مکان خانه عتبان را در اصل مزدلف یافته جایی که خانه های قبیله بنی سالم و قلعه مالک ابن عجلان در شمال مسجد جمعه قرار دارد، وی همچنین معتقد است که مسجد بزرگتری برای قبیله وی وجود داشته.<ref name=":2" />


عیاشی در سفرنامه اش (1073ه/1662م) مسجد را در قلعه خرابه ای در شمال مسجد جمعه به شکل یک مسجد کوچک غیر مسقف یافته.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%84%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%8A%D8%A7%D8%B4%D9%8A%D9%87%D8%8C_%D8%AC_1.pdf&page=390 الرحله العیاشیه، ج1، ص390.]</ref>   
عیاشی در سفرنامه اش (1073ه/1662م) مسجد را در قلعه خرابه ای در شمال مسجد جمعه به شکل یک مسجد کوچک غیر مسقف یافته.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%D9%84%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%8A%D8%A7%D8%B4%D9%8A%D9%87%D8%8C_%D8%AC_1.pdf&page=390 الرحله العياشيه، ج1، ص390.]</ref>   


== تصاویر قدیمی از مسجد و محراب آن ==
== تصاویر قدیمی از مسجد و محراب آن ==
خط ۷۱: خط ۷۵:
پرونده:عتبان5.jpg|تنها تصویر موجود از فضای داخلی مسجد و محراب آن
پرونده:عتبان5.jpg|تنها تصویر موجود از فضای داخلی مسجد و محراب آن
پرونده:عتبان بن مالک.jpg|alt=
پرونده:عتبان بن مالک.jpg|alt=
پرونده:عتبان.jpg|alt=
</gallery>
</gallery>


خط ۹۷: خط ۱۰۰:
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
*'''أسد الغابة فی معرفة الصحابة'''، ابن اثیر، علی بن محمد الجزری، دار الکتاب العربی - بیروت - لبنان.
*'''أسد الغابة فی معرفة الصحابة'''، ابن اثیر، علی بن محمد الجزری، دار الكتاب العربي - بيروت - لبنان.
*'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه.
*'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه.
*'''التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة'''، جمال‌الدین محمدبن‌احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، دارة الملک عبدالعزیز، 1426ه.
*'''التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة'''، جمال‌الدین محمدبن‌احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، دارة الملک عبدالعزیز، 1426ه.
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
*'''الضوء اللامع لأهل القرن التاسع'''، شمس الدین السخاوی، دار الجیل - بیروت، 1412ه.
*'''الضوء اللامع لأهل القرن التاسع'''، شمس الدين السخاوي، دار الجيل - بيروت، 1412ه.
*'''عمده الاخبار فی مدینه المختار'''، احمد العباسی، تحقیق محمد الطیب الانصاری، ناشر: اسعد طرابزونی، بی‌تا.
*'''عمده الاخبار فی مدینه المختار'''، احمد العباسی، تحقیق محمد الطیب الانصاری، ناشر: اسعد طرابزونی، بی‌تا.
*'''تاریخ مدینه منوره'''، عمر بن شبه نمیری، بی تا، بی جا.
*'''تاریخ مدینه منوره'''، عمر بن شبه نمیری، بی تا، بی جا.
*'''الرحله العیّاشیة'''، عیاشی، عبدالله بن محمد، 2006م، تحقیق: سعید الفاضلی و سلیمان القرشی، ابوظبی، دار السویدی، چاپ اول.
*'''سایت خبری العالم'''
*'''سایت خبری العالم'''
*'''سایت مزارات مکة و المدینة'''{{پایان}}
*'''سایت مزارات مکة و المدینة'''{{پایان}}
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]
لطفاً توجه داشته‌باشید که همهٔ مشارکت‌ها در ویکی حج منتشرشده تحت Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike در نظر گرفته‌می‌شوند (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). اگر نمی‌خواهید نوشته‌هایتان بی‌رحمانه ویرایش و توزیع شوند؛ بنابراین، آنها را اینجا ارائه نکنید.
شما همچنین به ما تعهد می‌کنید که خودتان این را نوشته‌اید یا آن را از یک منبع با مالکیت عمومی یا مشابه آزاد آن برداشته‌اید (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). کارهای دارای حق تکثیر را بدون اجازه ارائه نکنید!
لغو راهنمای ویرایش‌کردن (در پنجرهٔ تازه باز می‌شود)

الگوهای به‌کاررفته در این صفحه:

این صفحه عضوی از یک ردهٔ پنهان است:

برگرفته از «https://wikihaj.com/view/مسجد_عتبان_بن_مالک»