در حال ویرایش مسجد معرس

{{جعبه اطلاعات پدیده‌های طبیعی
| عنوان = 
| تصویر = مسجد_معرس.jpg
| اندازه تصویر = 
| پیوند تصویر = 
| توضیح تصویر = 
| نوع = 
| نام‌های دیگر = 
| وبگاه = 
| مکان = در جنوب غرب [[مدینه]] و جنوب شرق [[مسجد شجره]].
| طول = 
| عرض = 
| مساحت = 
| ویژگی‌های جغرافیایی = 
| قدمت = عصر نبوی، صدر اسلام
| بزرگ‌داشته شده نزد = 
| یاد شده در = 
| ویژگی یاد شده در متون مذهبی = نماز خواندن و استراحت پیامبر(ص) در محدوده مسجد
| باورها = 
| اسطوره‌ها = 
| احکام = 
| آیین‌ها = 
| وقایع تاریخی = 
| توصیه‌های مذهبی = 
| گفته‌های مشهور = 
| بناها = 
| طول جغرافیایی = 39.544679
| عرض جغرافیایی = 24.412904
| وضعیت کنونی = تخریب شده
}}'''مسجد مُعَرَّس''' از مساجد تاریخی [[عربستان]]، که در جنوب غربی [[مدینه]] و در کنار [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]] قرار داشت. [[رسول خدا(ص)]] در محدوده این مسجد نماز خوانده و استراحت کرده است.  

مسجد معرس در قرن هشتم قمری مورد توجه حجاج بوده و در قرن نهم قمری بنای قدیمی ساخته شده با گچ و سنگ‌های تراشیده یکدست داشته است؛ اما بعد از آن به صورت مخروبه توصیف شده و امروزه محدوده مسجد به صورت تلی از خاک باقی مانده است. 

== نام و مکان ==
'''مسجد مُعَرَّس''' با نام مسجد سجده در معرس نیز شناخته شده.<ref name=":1">معالم المدینة المنورة بین العمارة التاریخ، ج4، ص468.</ref> معرس از ماده تعریس به معنای خوابیدن مسافر<ref name=":1" /> در محلی بعد از فرارسیدن شب<ref name=":2">وفاء الوفاء سمهودی، ج4، ص148.</ref> به شکلی که تا صبح در آنجا باقی بماند، می‌باشد.<ref name=":0" /> مسجد معرس در جنوب غربی [[مدینه]] با فاصله 9.200 کیلومتر از [[مسجد النبی]]<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة التاریخ، ج4، ص472.</ref> و جنوب شرقی [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]] قرار داشته است.<ref name=":3">معالم المدینة المنورة بین العمارة التاریخ، ج4، ص469 و 742؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=425 وفاء الوفاء سمهودی، ج۳، ص425.]</ref> 

== پیامبر و مسجد معرس ==
[[رسول خدا(ص)]] در سفر حج و دیگر سفرها، شب را در محدوده این مسجد تا صبح بیتوته و استراحت می‌کرد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=425 وفاء الوفاء سمهودی، ج۳، ص425.]</ref> بنابر گزارشی پیامبر(ص) در این محدوده نماز صبح را خوانده است.<ref name=":4">الاماکن، ص213؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=73 تاریخ المدینة المنورة، ص73.]</ref>

بنابر برخی نقلها [[رسول خدا(ص)]] هنگام خروج از مدینه از کنار شجره (در محدوده [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]]) می‌گذشت<ref name=":2" /> و هنگام ورود به مدینه از معرس عبور می‌کرد که راه کوتاه‌تری بود.<ref>عوالی اللائی، ج2، ص221.</ref> براساس روایات [[اهل بیت|اهل بیت(ع)]] و نظرات برخی فقها، مستحب است برای کسی که وارد مدینه می‌شود در معرس فرود آید و در آنجا نماز بخواند و استراحت کند.<ref>الکافی، ج9، ص286؛ التهذیب، ج2، ص375؛ منتهی المطلب، ج2، ص888؛ الحدائق الناضرة ج17، ص408.</ref>

== تاریخچه ==
محدوده معرس در قرن سوم قمری شناخته شده بود.<ref name=":5">وفاء الوفاء سمهودی، ج4، ص62.</ref> گفته شده در حدود قرن سوم قمری، جاری شدن سیل باعث دفن شدن محدوده مسجد شد.<ref name=":0" /> در قرن پنجم قمری دو مسجد در منطقه ذی الحلیفه توصیف شده؛ یکی [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد ذی الحلیفه]] که مسجد بزرگی است که مردم در آن [[احرام گزار|مُحرم]] می‌شوند و دیگری مسجد معرس.<ref>المسالك والممالك، ج1، ص406.</ref>

مسجد در قرن هشتم موجود و مورد توجه حجاج بود؛ ولی اشاره‌ای به کیفیت بنای آن نشده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=192 التعریف بما انست الهجرة، ص191 و 192.]</ref> به گفته سمهودی، تاریخ‌نگار مدینه، مسجد معرس در قرن نهم قمری بنای قدیمی ساخته شده با گچ و سنگ‌های تراشیده یکدست داشته است.<ref name=":0" /> در اواخر قرن 12 و اوایل قرن 13 قمری مسجد شناخته شده و طبق گزارشی به علت سیل مخروبه بوده است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة التاریخ، ج4، ص471.</ref> در 1416قمری/1996میلادی مسجد به شکل مخروبه با بقایایی از دیوارها و مناره‌اش باقی بود که بعدها آن مقدار نیز از میان رفت.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة التاریخ، ج4، ص475و477.</ref>
== نگارخانه ==
<gallery mode="packed" heights="150">
پرونده:مسجد مالک بن سنان4.png.png.png|نقشه افقی مسجد بعد از بازسازی 1365قمری
</gallery>

== جستارهای وابسته ==

* [[مسجدهای مدینه]]

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
*'''الاماکن'''، محمد بن موسس الحازمی، بی‌جا، بی‌تا.
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
*'''المسالك والممالك'''، أبي عبيد البكري، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1992م.
*'''وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
*'''تاریخ المدینة المنوره'''، عمر بن شبه (ابن شبه)، قم، دار الفکر، ۱۴۱۰ق.
* '''التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجرة'''، محمد بن احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، ریاض، دارة الملک عبدالعزیز، ۲۰۰۵م.
* '''الکافی'''، شیخ کلینی، قم، دارالحدیث، بی‌تا.
* '''تهذیب الاحکام'''، شیخ طوسی، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1365ش.{{پایان}}{{اماکن مدینه}}
[[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]]
[[رده:مکان‌های منتسب به پیامبر اسلام(ص)]]
[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:مسجدهای تخریب شده مدینه]]
[[رده:مقاله‌های آماده ترجمه]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]