در حال ویرایش مسجد معرس

}}'''مسجد مُعَرَّس''' از مساجد تاریخی [[عربستان]]، که در جنوب غربی [[مدینه]] و در کنار [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]] قرار داشت. [[رسول خدا(ص)]] در محدوده این مسجد نماز خوانده و استراحت کرده است.

 

مسجد معرس در قرن هشتم قمری مورد توجه حجاج بوده و در قرن نهم قمری بنای قدیمی ساخته شده با گچ و سنگ‌های تراشیده یکدست داشته است؛ اما بعد از آن به صورت مخروبه توصیف شده و امروزه محدوده مسجد به صورت تلی از خاک باقی مانده است.  

[[رسول خدا(ص)]] در سفر حج و دیگر سفرها، شب را در محدوده این مسجد تا صبح بیتوته و استراحت می‌کرد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=425 وفاء الوفاء سمهودی، ج۳، ص425.]</ref> بنابر گزارشی پیامبر(ص) در این محدوده نماز صبح را خوانده است.<ref name=":4">الاماکن، ص213؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=73 تاریخ المدینة المنورة، ص73.]</ref>

بنابر برخی نقلها [[رسول خدا(ص)]] هنگام خروج از مدینه از کنار شجره (در محدوده [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]]) می‌گذشت<ref name=":2" /> و هنگام ورود به مدینه از معرس عبور می‌کرد که راه کوتاه‌تری بود.<ref>عوالی اللائی، ج2، ص221.</ref> براساس روایات [[اهل بیت|اهل بیت(ع)]] و نظرات برخی فقها، مستحب است برای کسی که وارد مدینه می‌شود در معرس فرود آید و در آنجا نماز بخواند و استراحت کند.<ref>الکافی، ج9، ص286؛ التهذیب، ج2، ص375؛ منتهی المطلب، ج2، ص888؛ الحدائق الناضرة ج17، ص408.</ref>

محدوده معرس در قرن سوم قمری شناخته شده بود.<ref name=":5">وفاء الوفاء سمهودی، ج4، ص62.</ref> گفته شده در حدود قرن سوم قمری، جاری شدن سیل باعث دفن شدن محدوده مسجد شد.<ref name=":0" /> در قرن پنجم قمری دو مسجد در منطقه ذی الحلیفه توصیف شده؛ یکی [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد ذی الحلیفه]] که مسجد بزرگی است که مردم در آن [[احرام گزار|مُحرم]] می‌شوند و دیگری مسجد معرس.<ref>المسالك والممالك، ج1، ص406.</ref>

مسجد در قرن هشتم موجود و مورد توجه حجاج بود؛ ولی اشاره‌ای به کیفیت بنای آن نشده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=192 التعریف بما انست الهجرة، ص191 و 192.]</ref> به گفته سمهودی، تاریخ‌نگار مدینه، مسجد معرس در قرن نهم قمری بنای قدیمی ساخته شده با گچ و سنگ‌های تراشیده یکدست داشته است.<ref name=":0" /> در اواخر قرن 12 و اوایل قرن 13 قمری مسجد شناخته شده و طبق گزارشی به علت سیل مخروبه بوده است.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة التاریخ، ج4، ص471.</ref> در 1416قمری/1996میلادی مسجد به شکل مخروبه با بقایایی از دیوارها و مناره‌اش باقی بود که بعدها آن مقدار نیز از میان رفت.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة التاریخ، ج4، ص475و477.</ref>