در حال ویرایش مسعی

هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.

این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.

نسخهٔ فعلی متن شما
خط ۲۱: خط ۲۱:
| وبگاه            =  
| وبگاه            =  
}}
}}
'''مَسْعیٰ''' فاصله میان کوه [[صفا و مروه]] در [[مکه]]، که حج‌گزاران و عمره‌گزاران در آن عمل [[سعی]] را انجام می‌دهند. مسعی امروزه بخشی از [[مسجد الحرام]] است و از چند طبقه تشکیل شده؛ اما به نظر فقیهان [[شیعه]]، عمل سعی تنها در طبقه همکف آن صحیح است
'''مَسْعیٰ''' مکانی است بین کوه [[صفا و مروه]] در [[مکه]]، که حج‌گزاران و عمره‌گزاران در آن عمل [[سعی]] را انجام می‌دهند. مسعی امروزه بخشی از [[مسجد الحرام]] است و از چند طبقه تشکیل شده؛ اما به نظر فقیهان [[شیعه]]، عمل سعی تنها در طبقه همکف آن که مسیر اصلی مسعی است صحیح است.
 
طبق آنچه مجلسی در بحارالانوار نقل کرده است، امام صادق «مسعی» را از بهترین مکان‌های روی زمین معرفی کرده است. مسعی حدود ۳۷۵متر طول و ۱۲متر عرض دارد.  


== مکان و جایگاه ==
== مکان و جایگاه ==
مَسْعیٰ حد فاصل میان دو [[صفا و مروه|کوه صفا و مروه]] در [[مکه]] است که حاجیان در آن، عمل [[سعی]] که یکی از اعمال واجب [[حج]] است را انجام می‌دهند.<ref>. نگاه کنید به: «صفا و مروه»، سيدعلى قاضى عسكر، در «فصلنامه ميقات حج»، ش٩، ص۸۸-۱۰۶</ref>
مَسْعیٰ حد فاصل بین دو [[صفا و مروه|کوه صفا و مروه]] در [[مکه]] است که حاجیان در آن، عمل [[سعی]] که یکی از اعمال واجب [[حج]] است را انجام می‌دهند. مسعی حدود ۳۷۵ متر طول دارد.<ref>. نگاه کنید به: «صفا و مروه»، سيدعلى قاضى عسكر، در «فصلنامه ميقات حج»، ش٩، ص۸۸-۱۰۶</ref>


سعى از اعمال اصلى [[عمره]] و حج بوده و در [[آیه ۱۵۸ سوره بقره]] از صفا و مروه به عنوان «[[شعائر|شعائرالله]]» ياد شده است.<ref>بقره: ١۵٨</ref> بر اساس روایتی، [[امام صادق(ع)]] مسعی را جایی معرفی کرده که روی زمین دوست‌داشتنی‌تر از آن نبوده و فلسفهٔ آن‌را تحقیر زورگویان در آن‌جا دانسته است.<ref>الكافى، ج۴، ص۴٣۴، ش٣.</ref>  
سعى از اعمال اصلى [[عمره]] و حج بوده و در [[آیه ۱۵۸ سوره بقره]] از صفا و مروه به عنوان «[[شعائر|شعائرالله]]» ياد شده است.<ref>بقره: ١۵٨</ref> بر اساس روایتی، [[امام صادق(ع)]] مسعی را جایی معرفی کرده که روی زمین دوست‌داشتنی‌تر از آن نبوده و فلسفه آن‌را تحقیر زورگویان در آن‌جا دانسته است.<ref>الكافى، ج۴، ص۴٣۴، ش٣.</ref>  


مطابق حدیثی که مجلسی آن‌را در بحارالانوار نقل کرده است شیطان در مسعی بر ابراهیم(ع) ظاهر شده و او هَرْوَلَه‌کنان(هروله: نوعی راه رفتن که میان دویدن و راه رفتن معمولی) به سوی شیطان حمله کرده است؛<ref>بحارالانوار، ج۹۹، ص۲۳۴. </ref> عده‌ای گفته‌اند «سعی» یادگار این سنت ابراهیمی است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۹۲. </ref> دیگرانی بر اساس برخی روایات سعی در مسعی را به هَرْولَه کردنِ هفت‌بارهٔ هاجر به هنگام جستجوی آب برای فرزندش اسماعیل، بازگردانده‌اند.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۶. </ref>  
مطابق حدیثی که مجلسی آن‌را در بحارالانوار نقل کرده است شیطان در مسعی بر ابراهیم(ع) ظاهر شد و او هَرْوَلَه‌کنان(هروله: نوعی راه رفتن که میان دویدن و راه رفتن معمولی) به سوی شیطان حمله کرد؛<ref>بحارالانوار، ج۹۹، ص۲۳۴. </ref> عده‌ای گفته‌اند «سعی» یادگار این سنت ابراهیمی است.<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۹۲. </ref> دیگرانی بر اساس برخی روایات سعی در مسعی را به هروله کردن هاجر به هنگام جستجوی آب برای فرزندش اسماعیل، بازگردانده‌اند.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۶. </ref>  


=== صفا و مروه ===
=== صفا و مروه ===
صفا و مروه دو كوه كوچكى است که شعب ابی‌طالب پشت آن‌دو قرار دارد.<ref>السیرة النبویة، ج۱، ص۳۵۲.</ref> صفا در دامنه [[کوه ابوقبیس|كوه ابوقُبَيس]] در قسمت جنوب شرقی مسجد الحرام و مروة در دامنه [[کوه قعیقعان|كوه قُعَيْقعان]] در قسمت شمال شرقی مسجد الحرام قرار دارد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۷؛ معجم البلدان، ج۱، ص۸۰. </ref>  مسیر بین این دو کوه در گذشته شیب‌دار بوده اما با توسعه مسجد الحرام آثار وادی از میان رفته و مسعی هموار شده است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۶ و ۱۰۷. </ref>
كوه صفا در قسمت جنوب شرقى [[مسجدالحرام]] و كوه مروه در ناحيه شمال شرقى آن است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۷. </ref> صفا و مروه دو كوه كوچكى بوده، كه اولى در دامنه [[کوه ابوقبیس|كوه ابوقُبَيس]] و دومى در دامنه [[کوه قعیقعان|كوه قُعَيْقعان]] قرار داشته است. مسیر بین این دو کوه در گذشته شیب‌دار بوده به طوری که شخص در طى مسير ميان صفا و مروه، از بالاى مروه به پايين رفته و دوباره در طرف مروه بالا مى‌آمده است اما اين فاصله در جریان توسعه مسجد الحرام به مرور زمان هموار شده و آثار وادى از بين رفته است.


== پیشینه مسعی ==
== پیشینه مسعی ==
به‌گزارش رسول جعفریان از تاریخ‌نگاران شیعه، «[[سعی|سعى]]» میان صفا و مروه در دوران [[جاهلیت]] نیز جزو مراسمِ [[حج]] بوده است؛ جز آنكه بتى در یک‌سو و بتى در سوى ديگر قرار داشته و هنگامی‌که سعى‌كنندگان به بت‌ها می‌رسیدند آن‌ها را [[استلام]] مى‌كردند؛ تصور مردمان جاهليت بر اين بود كه اين دو بت با نام‌هاى اساف و نائله، زن و مرد زناكارى بوده‌اند كه تبديل به سنگ شده‌اند.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۶.</ref> به اعتقاد جعفریان، اسلام با نگاهداری از یادگارِ [[هاجر اشپور|هاجر]]، خرافاتی که مشرکان به این عمل افزوده بودند را از میان برد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۶ و ۱۰۷. </ref>
بر اساس روایات گفته شده، [[سعى]] ميان [[صفا و مروه]] همانند ديگر مشاهد حج، به ماجرای [[حضرت اسماعیل(ع)|اسماعيل(ع)]] و [[هاجر(س)]] باز می‌گردد. در روايات آمده است، زمانى كه هاجر در جستجوى آب بود، هفت‌بار ميان كوه صفا و مروه رفت و برگشت. اين یک سنت ابراهيمى بود كه حتى در [[جاهليت]] نيز سعى بين صفا و مروه جزو مراسم حج به شمار مى‌آمد؛ جز آنكه بتى در اين سو و بتى در سوى ديگر قرار داشت و وقتى سعى‌كنندگان به بت‌ها مى‌رسيدند، آنها را [[استلام]] مى‌كردند. تصور مردمان جاهليت بر اين بود كه اين دو بت با نام‌هاى اساف و نائله، زن و مرد زناكارى بوده‌اند كه تبديل به سنگ شده‌اند. اسلام يادگار هاجر را نگاه داشت و آنچه را مشركان بر آن افزوده بودند، به دور ريخت.
 
پيش از توسعه جديد در [[مسجد الحرام]]، ميان مسعى و مسجد الحرام فاصله‌اى وجود داشته و حتى بازارى بر پا بود ولی در توسعه مسجد، محدوده مسجد تا مسعى امتداد يافت و در روزگار ما، بخش غربى مسعى به سمت مسجد، آخرين حدّ مسجد الحرام به حساب مى‌آيد. طبعا ديوار كوتاه و پهن ميان مسجد الحرام و مسعى، مانند خود مسعى، جزو مسجد نيست.


== مسعی در عصر حاضر ==
== مسعی در عصر حاضر ==
مطابق آنچه در کتاب «آثار اسلامی مکه و مدینه» آمده: مسعی نخستين بار در سال ١٣۴۵ش سنگ‌فرش شده است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۷. </ref> جعفر سبحانی از قول یکی از مورخان طول مسعی را در ۸۳۲ق، قبل از تغییرات، ۴۰۵ متر و عرض آن را ۱۰ یا ۱۲ متر اعلام کرده است.<ref>در گذشته بر حسب ذراع كه نزديك به نيم متر (يعنى ۴۶ - ۴٨ سانت) است، آن را محاسبه كرده و ازرقى نوشته است كه ميان صفا و مروه ٧۶۶ ذراع و نيم است. برخى آن را ٧٨٠ ذراع نوشتهاند. فاصله دو چراغ سبز را نيز كه محل هروله است ١٢۵ ذراع نوشتهاند.</ref> او ادامه داده که در تغييرات جديد مسعى چند طبقه شده و طبقه‌اى نيز به عنوان زيرزمين ساخته شده است؛ ارتفاع طبقه اول ١٢ و ارتفاع طبقه فوقانى آن ٩ متر است.<ref>رسالة حول توسعة المسعی، ص۱۰.</ref> [[شیعه|شيعيان]] همانگونه كه در طبقه دوم و سوم مسجدالحرام [[طواف]] نمى‌كنند، در طبقه دوم مسعى نيز سعى نمى‌كنند.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۰۷.</ref> البته بر اساس برخی دیدگاه‌های فقیهان شیعه در طبقه دوم نیز سعی جایز است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: رسالة حول توسعة المسعی.</ref>
مسعى در اين زمان به دو قسمت رفت و برگشت تقسيم شده و نخستين بار در سال ١٣۴۵ش سنگ‌فرش شد تا غبار آن سعى‌كنندگان و صاحبان مغازه‌هاى اطراف را آزار ندهد. پس از آن، در زمان ملک سعود ديوارهاى آن را سيمان كردند و به مرور با تعميراتى كه در سال‌هاى نخست قرن پانزدهم هجرى در آن صورت گرفت، به شكل فعلى درآمد. الحاق فضاى بيرون مسعى و سنگ‌فرش آن براى اقامه نماز، از اقداماتى است كه در دوره فهد انجام شد. بخشى از اين فضا، محل [[كوه ابوقبيس]] است كه از جاى برداشته شد و بخش مهم‌تر آن، فضاى [[شعب ابی‌طالب]] است كه به مرور محل مسكونى گرديد و در اين اواخر به خيابان و مغازه تبديل شد و اخيراً به صورت یک ميدان باز با سنگفرش سفيد براى نمازگزاران درآمده است.
 
طول مسعى قبل از تغییرات جدید ٣٩۴/۵ و عرض آن ٢٠ متر بوده است.<ref>در گذشته بر حسب ذراع كه نزديك به نيم متر (يعنى ۴۶ - ۴٨ سانت) است، آن را محاسبه كرده و ازرقى نوشته است كه ميان صفا و مروه ٧۶۶ ذراع و نيم است. برخى آن را ٧٨٠ ذراع نوشتهاند. فاصله دو چراغ سبز را نيز كه محل هروله است ١٢۵ ذراع نوشتهاند.</ref> ارتفاع طبقه اول ١٢ و ارتفاع طبقه فوقانى آن ٩ متر است. [[شیعه|شيعيان]] همانگونه كه در طبقه دوم و سوم مسجدالحرام [[طواف]] نمى‌كنند، در طبقه دوم مسعى نيز سعى نمى‌كنند. البته بر اساس برخی دیدگاه‌های فقیهان شیعه در طبقه دوم نیز سعی جایز است.
 
در تغييرات جديد مسعى چند طبقه شده و طبقه‌اى نيز به عنوان زير زمين ساخته شده است. به علاوه عرض آن دو برابر شده و بخش بيشترى از ميدان بيرونى مسعى، داخل محدوده مسعى قرار گرفته است.
 
مسعى مجموعاً هيجده در دارد كه بيرون مسعى را به داخل مسعى و از آنجا به داخل مسجد الحرام متصل مى‌كند. برخى از اين درها، با پل از روى مسعى به داخل مسجد منتهى مى‌شود كه به اصطلاح عربى به آنها عبّاره گفته مى‌شود. مجارى زير زمينى نسبتا بزرگى در كناره مسعى تعبيه شده تا به هنگام سيل، آب را به جهات ديگر هدايت كند تا مسعى آسيب نبيند. در حال حاضر با تغييرات جديد از بيشتر اين درها خبرى نيست يا آن كه مسير ورودى آنها از زير زمين تغيير داده شده است. تابلوهايى كه قبلا اسامى ابواب روى آنها نوشته شده بود، برداشته شده‌اند.
 
بخشى از كوه صفا همچنان باقى مانده است و سعى كنندگان هنگام رسيدن به كوه، پاى خود را به آن مى‌زنند گرچه چنين كارى لازم نيست؛ زيرا كه بخشى از سنگفرش، روى كوه است نيازى نيست كه پاى سعى‌كننده به سنگ كوه برسد.
 
تا سال ١٣٧۴ش. (١۴١۶ ق) بخشى از كوه مروه برجاى مانده بود؛ اما در اين سال، به هدف گسترش محدوده دور زدن سعى كنندگان و براى راحتى آنان، قسمت باقى‌مانده را برداشتند و در انتهاى آن، درى به بيرون گشودند. اما بخش عمده‌اى از كوه صفا همچنان برقرار مانده و زائران براى قرائت قرآن بر آن مى‌نشينند. در حال حاضر اين قسمت نيز مسدود شده و امكان رفتن روى بخش باقى‌مانده صفا هم نيست. طبعا بخشى از آن هم سنگفرش شده و براى سعى، نياز به بالارفتن بر بخشى از كوه كه آشكار است، نيست.<ref>درباره كوه صفا و مروه، بنگريد: مقاله «صفا و مروه»از سيدعلى قاضى عسكر در «فصلنامه ميقات حج»، ش٩، صص ١٠۶ - ٨٨</ref>
 
در سال ١٣٨۶ش. براى توسعه عرضى مسعى فعاليت‌هايى صورت گرفت. اين اقدام اين توهم را ايجاد مى‌كرد كه بخش توسعه يافته، به لحاظ شرعى، ميان صفا و مروه نيست. در اين باره مجادلات علمى متعددى ميان عالمان [[آل سعود|سعودى]] درگرفت. اين مسئله در جامعه تشيع نيز مورد بحث واقع شد و [[جعفر سبحانی|جعفر سبحانى]]، مرجع تقلید شیعه، رساله كوچكى درباره توسعه مسعى با نظر موافق نوشت.


به گفته برخی محققین تا سال ١٣٧۴ش (١۴١۶ ق) بخشى از كوه مروه برجاى مانده بوده؛ اما پس از آن، به هدف گسترش محدوده دور زدن سعى كنندگان و براى راحتى آنان، قسمت باقى‌مانده را برداشته و در انتهاى آن، درى به بيرون گشوده‌اند.<ref>صفا و مروه، ص ١٠۶ - ۸۸.</ref> اما بخش عمده‌اى از كوه صفا همچنان برقرار بوده و زائران براى قرائت قرآن بر آن می‌نشسته‌اند؛ به‌گزارش مقاله «صفا و مروه» در فصلنامه میقات در حال حاضر اين قسمت نيز مسدود شده و امكان رفتن روى بخش باقى‌مانده صفا نيست.<ref>صفا و مروه، ص ١٠۶ - ۸۸.</ref>
بر اساس گزارش‌هايى كه در طول تاريخ از مسعى به دست داده شده، تغيير محل آن به تدريج از بخش غربى به شرقى قابل استنتاج است به طورى كه گفته شده است زمان مهدى عباسى، با خريدارى خانه‌هاى فراوان، محل مسعى تغيير كرده است.<ref>در اين باره بنگريد: افادة الانام، ج ٢، ص ١٢٠ - ١٢٢</ref> اين تغيير از آن روى است كه مسعى در زمان [[پيامبر(ص)]] و بعد از آن در یک وادى وسيع بوده كه بعدها به یک راهروى كوچک تغيير يافته و اكنون بزرگ كردن آن به نظر بى‌اشكال بلكه نوعى بازگشت به وضع اوليه به‌شمار مى‌آيد.


پس از آن در سال ۱۳۸۷ش  دولت [[عربستان]] دست به توسعه مسعى زده و آن را دو برابر كرد. این عمل با مخالفت برخی عالمان شیعه و سنی همراه بود. آنها بخش توسعه یافته را از لحاظ شرعی، جزو صفا و مروه نمی‌دانستند.<ref>در اين باره بنگريد: افادة الانام، ج ٢، ص ١٢٠ - ۱۲۲؛ رسالة حول توسعة المسعی.</ref> جعفر سبحانی در این‌باره رساله‌ای را با عنوان «رسالة حول توسعة المسعی» به نگارش درآورده است.  
به رغم مخالفت‌ها، دولت [[عربستان]] دست به توسعه مسعى زده و آن را دو برابر كرد و در سال ١٣٨٧ش به بهره‌بردارى رسيد. در حال حاضر مسعى در مقايسه با قبل دو برابر شده و با توجه به بسته شدن راه‌هايى كه پيش از اين بيرون مسجد الحرام به داخل مسعى و از آنجا به درون مسجد بود، سرعت پيمايش در مسعى بيشتر شده است. اين راه‌ها به زير زمين انتقال داده شده و افرادى كه از اين مسير وارد مسجد مى‌شوند، از زير مسعى عبور كرده داخل مسجد مى‌شوند.


== نگارخانه ==
== نگارخانه ==
خط ۶۰: خط ۷۲:


==منابع==
==منابع==
* '''قرآن کریم'''.
{{منابع}}
* '''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، جعفریان،‌ رسول، تهران، نشر مشعر، ۱۳۷۹ق.
{{برگرفتگی
* '''إفادة الأنام''' بذكر أخبار بلد الله الحرام مع تعليقه المسمى بإتمام الكلام، الغازي المكي الحنفی، عبدالله،  مکة المکرمه، مکتبة الاسدی للنشر و التوزیع، ۱۴۳۰ق.
| پیش از لینک = کتاب
* '''الكافى'''، کلینی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.  
| منبع = آثار اسلامی مکه و مدینه،
* '''بحارالانوار'''، مجلسی، محمدتقی، تهران، موسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.  
|‌ توضیحات منبع =
* '''رسالة حول توسة المسعی'''، سبحانی، جعفر، قم، موسسة الامام الاصادق، بی‌تا.
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1077
* '''صفا و مروه'''، قاضى عسكر، سید علی، در «فصلنامه ميقات حج»، ش٩، ص۸۸-۱۰۶
}}
* '''معجم البلدان'''، الحموی، یاقوت، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
* «[https://twitter.com/awter9/status/1304747837884833792 صورتان نادرتان للمسعی]»، صفحه ارض الذكريات در توییتر، تاریخ درج مطلب: ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۰م، تاریخ بازدید: ۱۸ خرداد ۱۴۰۱ش.
* «[https://twitter.com/awter9/status/1304747837884833792 '''صورتان نادرتان للمسعی''']»، صفحه ارض الذكريات در توییتر، تاریخ درج مطلب: ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۰م، تاریخ بازدید: ۱۸ خرداد ۱۴۰۱ش.
* '''السیرة النبویة'''، ابن هشام، عبدالملک، تحقیق مصطفی السقا و ابراهیم الأبیاری و عبد الحفیظ شلبی، بیروت،‌ دار المعرفة، بی‌تا.
{{پایان}}
{{پایان}}


لطفاً توجه داشته‌باشید که همهٔ مشارکت‌ها در ویکی حج منتشرشده تحت Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike در نظر گرفته‌می‌شوند (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). اگر نمی‌خواهید نوشته‌هایتان بی‌رحمانه ویرایش و توزیع شوند؛ بنابراین، آنها را اینجا ارائه نکنید.
شما همچنین به ما تعهد می‌کنید که خودتان این را نوشته‌اید یا آن را از یک منبع با مالکیت عمومی یا مشابه آزاد آن برداشته‌اید (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). کارهای دارای حق تکثیر را بدون اجازه ارائه نکنید!
لغو راهنمای ویرایش‌کردن (در پنجرهٔ تازه باز می‌شود)

این صفحه عضوی از یک ردهٔ پنهان است:

برگرفته از «https://wikihaj.com/view/مسعی»