| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| '''مَشهد'''، به [[حرم]] و زیارتگاه گفته شده است. واژه مشهد، به معنای جای حضور مردم بوده و به سبب این که حرم و زیارتگاه، جای حضور مردم است، به آن مشهد گفته شده است. در برخی روایات نیز، به قبر و بقعه [[معصومان(ع)]] و برخی امامزادگان، مشهد گفته شده و [[زیارت]] مشاهد، با فضیلت شمرده شده است. به مرکز استان [[خراسان رضوی]] در [[ایران|ایران]]، که در گذشته طوس خوانده می‌شده، [[مشهد (شهر)|مشهد]]، مشهد مقدس و مشهد الرضا گفته می‌شود.
| | {{در دست ویرایش|ماه=[[آبان]]|روز=[[۳۰]]|سال=[[۱۳۹۸]]|کاربر=Abbasahmadi1363 }} |
| | |
| | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] |
|
| |
|
| ==واژه‌شناسی== | | ==واژه‌شناسی== |
|
| |
|
| مشهد، واژه‌ای عربی، اسم مکان<ref name=":1">قاموس قرآن، ج4، ص77.</ref> و به معنای جای گردآمدن مردم،<ref>کتاب العین، ج3، ص398؛ المحکم و المحیط الأعظم، ج4، ص182.</ref> جای حضور آنها<ref name=":2">معجم مقاییس اللغه، ج3، ص221.</ref> و جایی که گروهی گروهی دیگر را مشاهده می‌کنند<ref>جمهرة اللغة، ج2، ص653.</ref> بوده و با «مَشاهد» جمع بسته شده است.<ref name=":3">کتاب العین، ج3، ص398.</ref> برخی، مشهد را جای شهادت، شهادتگاه و تربت شهید نیز معنا کرده‌اند.<ref name=":4">فرهنگ‌نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۱، ص90.</ref> اصل این واژه را، «ش،ه،د»، به معنای حضور، آگاهی و آگاه کردن دانسته‌اند.<ref name=":2" /> «مشاهدِ [[مکه]]» نیز، از همین اصل بوده و به معنای مواضع [[مناسک حج]] است.<ref name=":3" />
| | كتاب العين ؛ ج3 ؛ ص398 |
| | |
| | و المَشْهَد: مجمع الناس، و الجمع: مَشَاهِد. و مَشَاهِد مكّة: مواضع المناسك |
| | |
| | فراهيدى، خليل بن احمد، كتاب العين، 9جلد، نشر هجرت - قم، چاپ: دوم، 1409 ه.ق. |
|
| |
|
| واژه مشهد، در آیه{{قلم رنگ|سبز|فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ یَوْمٍ عَظِیمٍ}}{{یادداشت|پس وای بر کسانی که کافر شدند از حضور در روزی بزرگ!}}<ref>سوره مریم، آیه 37.</ref> به کار رفته و به باور برخی، گویا به عنوان مصدر میمی<ref name=":1" /> و به معنای حضور است.<ref>قاموس قرآن، ج4، ص77؛ ترجمه قرآن انصاریان، ص۳۰۷.</ref>
| | جمهرة اللغة ؛ ج2 ؛ ص653 |
|
| |
|
| در برخی از روایات، به روز جمعه «مشهد عام» گفته شده؛<ref>بحارالأنوار، ج۶، ص٧٣.</ref> زیرا روز حضور و گردآمدن مردم است.<ref name=":4" /> در مورد قیامت نیز «مشهد القیامة» به کار رفته است.<ref>بصائر الدرجات، ج1، ص417.</ref>
| | و المَشْهَد: الموضع الذي يشاهد فيه القومُ القومَ، أي يحضر بعضهم بعضاً. |
|
| |
|
| ==مشهد به معنای زیارتگاه==
| | ابن دريد، محمد بن حسن، جمهرة اللغة، 3جلد، دار العلم للملايين - بيروت، چاپ: اول، 1988 م. |
| به حرم و زیارتگاه، به سبب این که مکان حضور مردم است، «مشهد» گفته شده است.
| |
|
| |
|
| در روایات، از [[قبر امام علی(ع)]] با واژگان «مشهد امیرالمؤمنین(ع)» یاد شده است.<ref>فرحة الغری، ص93؛ بحار الأنوار، ج97، ص236.</ref><ref>الهدایة الکبری، ص94.</ref> برای نمونه، [[امام صادق(ع)]]، به محمد بن مسلم سفارش کرده، هرگاه به مشهد امیرالمؤمنین(ع) رفت، غسل زیارت کرده، جامه‌های تمیز پوشده، بوی خوش زده و با آرامش به سوی قبر او گام بردارد.<ref name=":0">بحارالأنوار، ج٩٧، ص٢٣۶.</ref>
| | معجم مقاييس اللغه ؛ ج3 ؛ ص221 |
|
| |
|
| واژه مشهد در روایات، برای [[آستان مقدس امام حسین(ع)|قبر امام حسین(ع)]]،<ref>مصباح المتهجد، ج2، ص721.</ref> [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|قبر حضرت عباس(ع)]]{{یادداشت|ثم امش حتی تأتی مشهد العباس بن علی(ع).}}<ref>تهذیب الأحکام، ج6، ص65.</ref> و دیگر [[معصومان(ع)]] نیز به کار رفته است.<ref>مصباح المتهجد، ج2، ص821؛ المزار الکبیر (لابن المشهدی)، ص55.</ref>
| | الشين و الهاء و الدال أصلٌ يدلُّ على حضور و علم، و إعلام، لا يخرُج شىءٌ من فروعه عن الذى ذكرناه. من ذلك الشّهادة، يجمع الأصولَ التى ذكرناها من الحضور، و العلم، و الإِعلام. يقال شَهد يشهد شهادةً. |
|
| |
|
| در روایات، به [[زائر]] سفارش شده، از مشاهد و زیارتگاه‌ها جز با توبه بازنگردد{{یادداشت|معاشر الناس... لا تَنصرِفوا عَنِ المشاهِدِ الّا بتوبةٍ.}} <ref>بحار الأنوار، ج٣٧، ص٢١۴.</ref> و در دعاها از خدا خواسته شده فرد را از مشاهد محروم نکند.{{یادداشت|لا تُخلِنی یا ربِ‌ّ من ... المشاهد الکریمه!}}<ref>بحار الأنوار، ج٩۴، ص۵٩، ج٩٧، ص٢٨۶.</ref> در روایات، رفتن به زیارت مشاهد، سفارش شده و با فضیلت دانسته شده است.<ref name=":4" />
| | و المَشهد: محضر النّاس. |
|
| |
|
| بر پایه این روایات، مشهد به معنای مدفن نیز به کار می‌رود. مشهد، مترادف واژه‌هایی مانند مقبره، تربت، قبر، [[روضه]] و مدفنِ شهید بوده و با «مشاهد» جمع بسته شده است.<ref name=":4" />
| | ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاييس اللغة، 6جلد، مكتب الاعلام الاسلامي - قم، چاپ: اول، 1404 ه.ق. |
|
| |
|
| به آستان امام علی(ع)، مشهد علوی و به [[آستان مقدس امام حسین(ع)|آستان امام حسین(ع)]]، مشهد حائری یا مشهد حسینی گفته می‌شود.<ref name=":4" />
| | معجم مقاييس اللغه ؛ ج3 ؛ ص221 |
|
| |
|
| ==شهر مشهد==
| | الشين و الهاء و الدال أصلٌ يدلُّ على حضور و علم، و إعلام، لا يخرُج شىءٌ من فروعه عن الذى ذكرناه. من ذلك الشّهادة، يجمع الأصولَ التى ذكرناها من الحضور، و العلم، و الإِعلام. يقال شَهد يشهد شهادةً. |
| {{اصلی|مشهد (شهر)}}
| |
| مشهد، نام شهری در استان [[خراسان رضوی]] است، که [[آستان مقدس امام رضا(ع)|آستان امام رضا(ع)]] در آن‌جا قرار داشته و به «مشهد مقدس» مشهور است. به این شهر، مشهد الرّضا نیز گفته شده و در گذشته، طوس خوانده می‌شده است. به کسی که به زیارت [[آستان مقدس امام رضا(ع)|قبر امام رضا(ع)]] در مشهد برود، «مشهدی» می‌گویند.<ref name=":4" />
| |
|
| |
|
| ==جستارهای وابسته==
| | و المَشهد: محضر النّاس. |
|
| |
|
| *[[مضجع]]
| | ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاييس اللغة، 6جلد، مكتب الاعلام الاسلامي - قم، چاپ: اول، 1404 ه.ق. |
| *[[مرقد]]
| | |
| | مفردات ألفاظ القرآن ؛ ص465 |
| | |
| | و يقال للمحضر: مَشْهَد |
| | |
| | راغب اصفهانى، حسين بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، 1جلد، دار القلم - بيروت، چاپ: اول، 1412 ه.ق. |
| | |
| | المحكم و المحيط الأعظم ؛ ج4 ؛ ص182 |
| | |
| | و المَشْهَد: المَجْمَعُ من الناس. |
| | |
| | ابن سيده، على بن اسماعيل، المحكم و المحيط الأعظم، 11جلد، دار الكتب العلمية - بيروت، چاپ: اول، 1421 ه.ق. |
| | |
| | قاموس قرآن ؛ ج4 ؛ ص77 |
| | |
| | مشهد: اسم مكان است (محل حضور) «فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ يَوْمٍ عَظِيمٍ» مريم: 37. ظاهرا آن در آيه مصدر ميمى است چنانكه در مجمع فرموده يعنى: واى بر كفّار از حضور روز بزرگ. |
| | |
| | قرشى، على اكبر، قاموس قرآن، 7جلد، دار الكتب الاسلاميه - تهران، چاپ: ششم، 1371 ه.ش. |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | مشهد، هم به معناى محلّ شهادت و شهادتگاه و تربت شهيد است، هم به معناى محلّ حضور و شهود و گرد آمدن مردم. حرم و زيارتگاه را به لحاظ مكان حضور مردم، مشهد و مشاهد گويند. تعابير ديگرى كه در اين مورد به كار مى‌رود، عبارت است از: مقبره، تربت، قبر، روضه، مدفن شهيد. در روايات به روز جمعه هم «مشهد عام» گفته شده؛ چون روز حضور و تجمّع مردم است.<ref>بحارالأنوار، ج۶، ص٧٣.</ref> در مورد قيامت هم «مشهد القيامه» به كار رفته است. |
| | |
| | امام صادق (عليه السلام) وقتى از مدينه به كوفه مى‌رفت، در محلّ دفن حضرت على (عليه السلام) در غرى توقّف كرد و خاك آن‌جا را بوييد و به صفوان جمّال كه همراهش بود فرمود: |
| | |
| | «ههنا واللهِ مشهدُ اميرالمؤمنين».<ref name=":0">بحارالأنوار، ج٩٧، ص٢٣۶.</ref> در روايت ديگرى آن حضرت به محمد بن مسلم فرمود: هرگاه به مشهد اميرالمؤمنين (عليه السلام) رفتى، غسل زيارت كن و جامه‌هاى تميز بپوش و بوى خوش بزن و با آرامش به سوى قبر آن حضرت گام بردار.<ref name=":0" /> اين‌ها نشان مى‌دهد كه مشهد به معناى مدفن به كار مى‌رود. |
| | |
| | تعبير مشهد در روايات، نسبت به قبر اباعبدالله الحسين و حضرت عباس و شهداى ديگر (عليهم السلام) نيز بسيار به كار رفته است؛ از جمله خطاب به امام حسين (عليه السلام) :« قصدتُ حَرَمك و اتيتُ الي مشهدك... ».<ref>بحار الأنوار، ج٩٨، ص٢٠٠.</ref> در روايات ديگر آمده است كه از مشاهد و زيارتگاه‌ها جز با توبه و اصلاح بازنگرديد: |
| | |
| | « معاشر الناس... لا تَنصرِفوا عَنِ المشاهِدِ الّا بتوبةٍ »<ref>بحار الأنوار، ج٣٧، ص٢١۴.</ref> و در دعاها از خداوند مى‌خواهيم كه ما را از اين زيارتگاه‌ها و مشاهد، محروم نگذارد: |
| | |
| | « لا تُخلِني يا ربِ‌ّ من ... المشاهد الكريمه ». <ref>بحار الأنوار، ج٩۴، ص۵٩، ج٩٧، ص٢٨۶.</ref> |
| | |
| | مشهد، نام شهرى نيز در استان خراسان است كه مدفن حضرت رضا (عليه السلام) در آن‌جاست و به «مشهد مقدس» مشهور است و قبلاًبه آن طوس مى‌گفتند. به آن مشهد الرّضا هم مى‌گويند (ر.ك: مدخل «مشهد الرّضا»). چنانكه به مرقد امير مؤمنان (عليه السلام) ، مشهد علوى و به حرم سيدالشهداء (عليه السلام) مشهد حائرى يا حسينى گفته مى‌شود. |
| | |
| | رفتن به زيارت مشاهد مشرفه كه توفيق الهى مى‌طلبد، كارى بافضيلت و سفارش شده امامان است. به كسى كه به زيارت خراسان و قبر حضرت رضا (عليه السلام) در مشهد برود، «مشهدى» مى‌گويند. |
|
| |
|
| ==پانوشت== | | ==پانوشت== |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
| ==منابع== | | ==منابع== |
| {{منابع}}
| | |
| {{برگرفتگی | | {{برگرفتگی |
| | پیش از لینک = مقاله | | | پیش از لینک = مقاله |
| خط ۴۱: |
خط ۸۰: |
| | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1374/1/90 | | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1374/1/90 |
| }} | | }} |
| * '''بحار الأنوار'''، محمد باقر بن محمد تقی مجلسی، بیروت، ۱۴۰۳ق.
| |
| * '''بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ص)'''، محمد بن حسن صفار، قم، ۱۴۰۴ق.
| |
| * '''ترجمه قرآن'''، حسین انصاریان، اسوه، قم، ۱۳۸۳ش.
| |
| * '''تهذیب الأحکام'''، محمد بن الحسن طوسی، تحقیق خرسان، تهران، ۱۴۰۷ق.
| |
| * '''جمهرة اللغة'''، محمد بن حسن ابن درید، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۹۸۸م.
| |
| * '''فرحة الغری فی تعیین قبر أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب(ع) فی النجف'''، عبد الکریم بن احمد بن طاووس، قم، بی‌تا.
| |
| * '''قاموس قرآن'''، علی اکبر قرشی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۷۱ش.
| |
| * '''کتاب العین'''، خلیل بن احمد فراهیدی، نشر هجرت، قم، ۱۴۰۹ق.
| |
| * '''مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد'''، محمد بن الحسن طوسی، بیروت، ۱۴۱۱ق.
| |
| * '''معجم مقاییس اللغة'''، احمد بن فارس، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، ۱۴۰۴ق.
| |
| * '''المحکم و المحیط الأعظم'''، علی بن اسماعیل بن سیده، دار الکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۲۱ق.
| |
| * '''الهدایة الکبری'''، حسین بن حمدان خصیبی، بیروت، ۱۴۱۹ق.
| |
| {{پایان}}
| |
|
| |
| [[رده:مفاهیم مرتبط به زیارت]]
| |
| [[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
| |
