در حال ویرایش مقام محمود

هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.

این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.

نسخهٔ فعلی متن شما
خط ۱: خط ۱:
'''مقام محمود'''، مقامی است که در [[قرآن]] به [[پیامبر(ص)]] عطا شده و بیشتر مفسران منظور از آن را [[شفاعت|مقام شفاعت]] دانسته‌اند. این مقام، بر اثر شب‌زنده‌داری و عبادت شبانه به پیامبر(ص) داده شده است.  
'''مقام محمود'''، جایگاهی ستوده و منزلتی والاست که در نتیجه تهجد [[پیامبر اسلام(ص)]]، به وی داده شده است. این مقام درجه‌ای اعتباری نیست، بلکه واقعیت و موجودیتی است که [[خدا]] به او داده است. در روایات و بیشتر تفاسیر شیعه، این مقام به [[شفاعت]] تفسیر شده است.


مفسران [[اهل سنت]] نیز، بارزترین مصداق مقام محمود را شفاعت دانسته‌اند؛ البته برخی از آنها، مقام محمود را به لوای حمد یا بهترین مکان در عرش خدا تفسیر کرده‌اند.
مفسران [[اهل سنت]]، بارزترین مصداق مقام محمود را شفاعت دانسته‌اند؛ برخی از آنها، مقام محمود را به لوای حمد و  بهترین مکان در عرش خدا دانسته‌اند.


== مفهوم‌شناسی و جایگاه ==
== مفهوم‌شناسی و جایگاه ==
خط ۱۶: خط ۱۶:


=== مقام شفاعت ===
=== مقام شفاعت ===
بر اساس برخی از روایات در منابع [[شیعه]]<ref>صدوق، 1414ق، ص370؛ مجلسی، 1403، ج8 ، ص48؛ عیاشی، 1380ش، ج2، ص1۴.</ref> و [[اهل سنت]]،<ref>شیبانی مروزی، [بی‎تا] ، ج2، ص441.</ref> منظور از مقام محمود، [[شفاعت|مقام شفاعت]] است.  
بر اساس برخی از روایات در منابع [[شیعه]]<ref>صدوق، 1414ق، ص370؛ مجلسی، 1403، ج8 ، ص48.</ref> و اهل سنت،<ref>شیبانی مروزی، [بی‎تا] ، ج2، ص441؛ عیاشی، 1380ش، ج2، ص14</ref> منظور از مقام محمود، [[شفاعت|مقام شفاعت]] است.  


به گفته طبرسی، همه مفسران مسلمان، بر این باورند که مقصود از مقام محمود، مقام شفاعت است.<ref>طبرسی، 1380، ج6 ، ص681</ref> بیشتر مفسران شیعه نیز<ref name=":0">طوسی، [بی­تا]، ج6 ، ص510 ؛ طبرسی، 1380ش، ج6 ، ص283 وهمان، 1377ش، ج2، ص341 ؛  فیض کاشانی، 1415ق، ج3، ص210 ؛ بحرانی، 1416ق، ج3، ص 569 ؛ عیاشی، 1380ش، ج2، ص14 ؛ رازی، 1408ق، ج12، ص270؛ شبر، 1412ق، ص286؛ طباطبایی1377ش، ج1، ص178 ؛ مکارم شیرازی و دیگران، 1370ش، ج12، ص232 ؛ جوادی آملی، 1378ش، ج4، ص 285</ref> معتقدند مقام محمود همان مقام شفاعت است که در اثر شب زنده‌­داری و نماز خواندن پیامبر(ص)، به او داده شده و هر کس از او شفاعت بخواهد و مصلحت باشد، به اذن خدا شفاعتش می‌کند.
به گفته طبرسی، همه مفسران مسلمان بر این باورند که مقصود از مقام محمود، مقام شفاعت است که به پیامبر(ص) داده شده است.<ref>طبرسی، 1380، ج6 ، ص681</ref> بیشتر مفسران شیعه نیز<ref name=":0" /> معتقدند مقام محمود همان مقام شفاعت است که در اثر شب زنده‌­داری و نماز خواندن پیامبر(ص)، به او داده شده و هر کس از او شفاعت بخواهد و مصلحت باشد، به اذن خدا شفاعتش می‌کند.


[[شریف لاهیجی]]، عالم شیعه، مقام محمود را «مرتبه کامله شفاعت» دانسته و آن را به پیامبر(ص) اختصاص داده است.<ref>شریف لاهیجی، 1373ش، ج2، ص840.</ref> به نقل از تفسیر نمونه نیز، بسیاری از مفسران معتقدند منظور از مقام محمود، شفاعت کبری پیامبر(ص) است.<ref>مکارم شیرازی، 1370ش، صص232ـ 231</ref>
شریف لاهیجی، عالم شیعه، مقام محمود را «مقام کامله شفاعت» دانسته که به پیامبر(ص) اختصاص دارد.  


به باور برخی از مفسران اهل سنت، مانند [[فخر رازی]] نیز، مقصود از مقام محمود مقام شفاعت پیامبر(ص) است.<ref>فخر رازی، [بی تا]، ج21، ص27؛ قرطبی، [ بی­تا]: ص155.</ref>
== در تفاسیر شیعه ==
=== لوای حمد ===
بیشتر مفسران شیعه<ref name=":0">طوسی، [بی­تا]، ج6 ، ص510 ؛ طبرسی، 1380ش، ج6 ، ص283 وهمان، 1377ش، ج2، ص341 ؛  فیض کاشانی، 1415ق، ج3، ص210 ؛ بحرانی، 1416ق، ج3، ص 569 ؛ عیاشی، 1380ش، ج2، ص14 ؛ رازی، 1408ق، ج12، ص270؛ شبر، 1412ق، ص286؛ طباطبایی1377ش، ج1، ص178 ؛ مکارم شیرازی و دیگران، 1370ش، ج12، ص232 ؛ جوادی آملی، 1378ش، ج4، ص 285</ref> معتقدند: مقام محمود همان مقام شفاعت است که در اثر شب زنده­داری و نماز خواندن پیامبر(ص) ، به آن حضرت اعطا شده و هرکس از او شفاعت بخواهد و مصلحت باشد، به اذن خدا شفاعتش می‌کند.
گروهی از عالمان اهل سنت، اعطای لوای حمد به پیامبر(ص) را مقام محمود دانسته­‌اند.<ref>طنطاوی جوهر المصری، 1412 ق، ج9، ص79</ref> البته قرطبی، بین این قول و قول شفاعت جمع کرده و میان آن دو اختلافی ندیده است؛  چرا که حضرت محمد(ص)  زمانی که لواء حمد دستش است به شفاعت می­‌پردازند.<ref>قرطبی، [ بی­تا]، ص153</ref>
=== بهترین مکان در عرش خدا ===
به باور طبری، عالم اهل سنت، مقام محمود، مقامی است که پیامبر(ص)  در کنار [[خدا|خداوند]] بر عرش می‌نشیند.<ref>طبری، [بی­تا]: ج9، ص145</ref> قرطبی، این باور را رد کرده و حدیث صحیح آن را، نشستن در کنار [[انبیاء]] و فرشتگان دانسته است.<ref>قرطبی، [بی تا]: ص154</ref>


=== مقام تمام خصلت‌های پسندیده ===
*
[[ابن عربی]] عارف قرن هفتم، در بیان حقیقت «مقام محمود» آورده است: «در روز قیامت تمام خصلت­های پسندیده از آن پیامبر(ص)  است، و این همان مقام محمودی است که در قرآن وعده­‌اش به پیامبر(ص) داده شده و این مقام مورد تحسین همگان است و بازگشت تمام ثناها و ستایش‎ها به آن است. مقام محمود، مقامی است که تمام مقامات به آن باز می‌گردد.<ref>ابن عربی، 1383ش، ص353</ref>
* صدرالمتألهین می‌نویسد: «اجلّ واعظم مراتب حمد در حقیقت محمدیه نهفته است. این حقیقت محمدیه، قائم به وجود پیامبر(ص) است. از حیث وصول او به مقام محمودکه در گفتار خداوند وعده داده شده: «امید است پروردگارت تو را به مقامى در خور ستایش برانگیزد!» پس ذات مقدس او اقصی مراتب حمد است که خداوند خودش را به آن حمد کرده است.»<ref>صدرالمتألهین، 1366ش، ج1، ص74</ref>
*
* شریف لاهیجی ‌گوید: «منظور از آیه نزدیک است که برانگیزد تو را پروردگارت و تو را جاى دهد پسندیده؛ یعنى پروردگار تو در دنیا وجوب نماز شب را مخصوص تو گردانید و از خصایص تو ساخت تا آن­که در آخرت مقام محمود را مخصوص تو و از خصایص تو گرداند و جمعی از مفسران اتفاق کرده‏اند که مراد از مقام محمود مرتبه شفاعت کامله است که در روز قیامت به­آن حضرت خواهند داد و او را به این منزلت اختصاص و امتیاز خواهند بخشید.»
* علامه طباطبایی بر این اعتقاد است که: جمله «عَسَى أَن یَبْعَثَکَ» دلیل بر این است که این مقامی است که خدا در آینده به تو خواهد داد. مقامی است­که ستایش همگان را برمی­انگیزد؛ زیرا سودش به همگان می‌رسد؛<ref>چرا که محمود در جملة بالا مطلق است و هیچگونه قید و شرطی ندارد</ref> از این گذشته حمد و ستایش در برابر یک عمل اختیاری است و چیزی که واجد همه این صفات باشد جز شفاعت عامه پیامبر(ص)  نیست<ref>طباطبایی، 1377ش، ج1، ص178</ref>
* نظر تفسیر نمونه در این باره: «مقام محمود» چنانکه از لفظش پیداست، معنای وسیعی دارد که شامل هر مقام که در خور ستایش باشد، می‌شود ولی مسلماً در اینجا اشاره به مقام ممتاز و فوق العاده‌ای است که برای پیامبر در سایه عبادتهای شبانه و نیایش در دل سحر حاصل می‌شده است. معروف در میان مفسران این است که مقام در اینجا همان شفاعت کبرای پیامبر(ص) است. و این احتمال نیز وجود دارد که مقام محمود همان نهایت قرب به پروردگار باشد که یکی از آثارش شفاعت کبری است. گرچه مخاطب در این آیه ظاهراً پیامبر است، لیکن از یک نظر می­توان حکم آن را تعمیم داد و گفت همه افراد با ایمان ـ که برنامه الهی روحانی تلاوت و نماز شب را انجام می‌دهند ـ  سهمی از مقام محمود خواهند داشت و به میزان ایمان و عمل خود، به بارگاه قرب پروردگار راه خواهند یافت و به همان نسبت می‌توانند شفیع و دستگیر واماندگان در راه شوند؛ زیرا می‌دانیم هر مؤمنی در شعاع ایمان خود از مقام شفاعت برخوردار خواهد بود، ولی مصداق اتمّ و اکمل این آیه شخص پیامبر(ص)  است.»<ref>مکارم شیرازی، 1370ش، صص232ـ 231</ref>
 
* مرحوم سیدمصطفی خمینی در این باره می‌نویسد: «این مقام بالاترین مرتبه حمدی است که خداوند توسط آن حمد و ستایش شده به این دلیل پیامبر(ص) ، حمّاد وأحمد و محمّد و محمود نامیده شده است.»<ref>خمینی، 1418ق، ج1، ص301 </ref>
 
پس مقام محمود در تفاسیر شیعه، مقامی است که تمام مقامات پیامبر(ص)  را باید در آن یافت و این مقام، جایگاهی است که از میان تمام انبیا و اوصیای الهی تنها پیامبر(ص)  لیاقت و شایستگی احراز آن را دارند و به سبب این مقام است که آن حضرت سیادت و سروری بر تمام خلایق را در روز قیامت خواهند داشت و جایگاه و زمان ظهور این مقام و منزلت در روز رستاخیز برای همگان، از اولین وآخرین می‌باشد.
 
== در تفاسیر اهل سنت ==
در میان مفسران اهل سنت نیز چند قول مختلف وجود دارد که در اینجا به بررسی آن‎ها می‌پردازیم:
 
* طبری ‌گوید: «مقام محمود همان مقامی است که حضرت رسول(ص)  در کنار خداوند بر عرش می‌نشیند و روایتی از مجاهد نقل کرده که در تفسیر این آیه:<ref>عَسى‏ أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً</ref><ref>اسراء: 79</ref> گفته: «یجْلِسُهُ مَعَهُ عَلی عَرشِهِ»؛ «پیامبر همراه خداوند بر عرش می‌نشیند.»<ref>طبری، [بی­تا]: ج9، ص145</ref>
* قرطبی در نقد نظر طبری آورده است: «این قول درست نیست؛ چرا که اصل و صحیحِ حدیث این است: «إِنَّهُ یَجْلِسَهُ مَعَ اَنْبیائه وَ مَلائِکَتِهِ»؛ او با انبیا و فرشتگان می‌نشیند. قرطبی در ادامه نظر ابن عبدالبرّ در کتاب التمهید را آورده که او نوشته است: مجاهد، که از بزرگان تأویل قرآن بوده، گفته است: نزد اهل علم این سخن دو معنا دارد؛ یکی همان که در بالا گفته شد «یَجْلِسَهُ مَعَ اَنْبیاءِهِ وَ مَلائِکَتِهِ» و دوم: در تأویل این آیه:<ref>وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ نَّاضِرَةٌ</ref><ref>قیامت: 22</ref> منظور از این آیه آن است که منتظر ثوابند و منظور نگاه کردن نیست<ref>قرطبی، [بی تا]: ص154</ref>
* گروهی آن را شفاعت عامه حضرت رسول(ص)  برای مردم در روز قیامت می‌دانندکه نمونه آنها فخررازی است که به نظر آن می‌پردازیم: «امت اسلامی درباره شفاعت پیامبر عزیز خود به­طور اتحاد چنین می‌گویند: منظور از «مقام محمود» مقام شفاعت است که خدای منان به پیامبر گرامی خود وعده داده و در آن باره فرموده است:<ref>عَسى‏ أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً</ref><ref>اسراء: 79</ref> و باز می‌گویند: آیه مبارک<ref>وَلَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَتَرْضَى</ref><ref>ضحی: 5</ref> مربوط به مسئله شفاعت است که خدای رحمان می‌گوید: «به زودی پروردگارت آنچنان برایت می‌بخشد که تا راضی­ات کند»؛ یعنی شفاعت تو را می­پذیرد و بدین وسیله برای عده زیادی نجات می‌بخشد تا آن مقدار که رضایت تو در این باره جلب گردد.» وی در ادامه می‌گوید: «با اینکه مسلمانان در اصل «شفاعت» اتحاد دارند ولی متأسفانه در معنای آن، راه اختلاف را می‌پیمایند.<ref>فخر رازی، [بی تا]، ج21، ص27</ref>
* طایفه معتزله شفاعت را تنها برای بالا بردن مقام و درجات بهشتیان می­دانند ولی به نظر ما شفاعت درباره گناهکاران امت و پیروان پیامبر خاتم و خروج گروهی از آتش [که همان شفاعت پیامبر(ص)  می‌باشد]. نیز انجام می­گیرد»<ref>فخر رازی، [بی تا]، ج21، ص27</ref>
* مقام محمود، شفاعت عامه است برای اهل محشر؛ از مؤمنان و کافران امتها که انبیا امت­هایشان را به پیامبر(ص)  ارجاع می‌دهند و آن حضرت در حق ایشان شفاعت می‌کند تا اینکه از هولها و ترسهای این موقف راحت شوند<ref>قرطبی، [ بی­تا]: ص155</ref>
* گروهی اعطای لوای حمد به آن حضرت را مقام محمود دانسته­اند<ref>طنطاوی جوهر المصری، 1412 ق، ج9، ص79</ref> قرطبی ‌گوید: «بین دو قول<ref>سوم وچهارم</ref> اختلافی وجود ندارد؛ چرا که حضرت رسول(ص)  زمانی که لواء حمد در دستشان است به شفاعت می­پردازند»<ref>قرطبی، [ بی­تا]، ص153</ref>
* ابن عربی عارف بزرگ قرن هفتم در بیان حقیقت «مقام محمود» آورده است: «در روز قیامت تمام خصلت­های پسندیده از آن پیامبر(ص)  است. و این همان مقام محمودی است که در قرآن وعده­اش به آن حضرت داده شده و این مقام مورد تحسین همگان است و بازگشت تمام ثناها و ستایش‎ها به آن است. و مقامی است که تمام مقامات<ref>آن حضرت(ص</ref> ) به آن باز می‌گردد. »<ref>ابن عربی، 1383ش، ص353</ref>
 
حاصل آنکه آنچه اکثر مفسران اهل سنت در تفسیر «مقام محمود» گفته‌اند در حقیقت بارزترین مصداق این مقام؛ یعنی شفاعت عظمای حضرت رسول(ص)  می‌باشد؛ البته برخی نیز اعطای لوای حمد و قرارگرفتن او در بهترین مکان در عرش خدا را مقام محمود دانسته‌اند که این دو نیز از ویژگیهای این مقام می‌باشد.


==پانویس==
==پانویس==
لطفاً توجه داشته‌باشید که همهٔ مشارکت‌ها در ویکی حج منتشرشده تحت Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike در نظر گرفته‌می‌شوند (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). اگر نمی‌خواهید نوشته‌هایتان بی‌رحمانه ویرایش و توزیع شوند؛ بنابراین، آنها را اینجا ارائه نکنید.
شما همچنین به ما تعهد می‌کنید که خودتان این را نوشته‌اید یا آن را از یک منبع با مالکیت عمومی یا مشابه آزاد آن برداشته‌اید (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). کارهای دارای حق تکثیر را بدون اجازه ارائه نکنید!
لغو راهنمای ویرایش‌کردن (در پنجرهٔ تازه باز می‌شود)

الگوهای به‌کاررفته در این صفحه:

برگرفته از «https://wikihaj.com/view/مقام_محمود»