در حال ویرایش مناسك الحج (امام خمینی)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر = مناسک_حج_(خمینی).jpg
| عرض تصویر = 
| توضیح تصویر = 
| نویسنده = روح الله خمینی
| برگرداننده = 
| به کوشش = 
| به تصحیح = 
| تاریخ نگارش = 1340 قمری
| ویراستار = 
| موضوع = احکام حج و عمره
| سبک = 
| زبان = عربی
| تعداد جلد = 
| صفحه = 
| قطع = 
| ناشر = نشر مشعر - مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
| وبسایت ناشر = 
| محل انتشارات = 
| تاریخ_نشر = 1340 شمسی
| ترجمه به = فارسی
| شمارگان = 
| شابک = 
| مجموعه = 
| نوع رسانه = 
| تصویرگر = 
| نسخه الکترونیکی = 
| رده‌بندی کنگره = 
| رده‌بندی دیویی = 
| سایر مشخصات = 
}}کتاب «مناسک الحج» اثر امام خمینی(ره)، راهنمای جامع [[احکام حج]] و [[عمره]] است که برای استفاده حجاج و معتمرین تدوین شده است. این کتاب ابتدا در سال ۱۳۴۰ شمسی منتشر شد و پس از انقلاب اسلامی، چندین بار بازنگری و تکمیل گردید. نسخه کامل آن شامل مسائل متعدد و فروعات دقیق فقهی است و به دو زبان فارسی و عربی در دسترس می‌باشد.

== معرفی کلی اثر ==
کتاب «مناسک الحج» نوشته امام خمینی(ره)، یکی از آثار فتوایی ایشان است که به بررسی احکام مرتبط با حج و عمره می‌پردازد. این کتاب به‌طور ویژه برای حجاج و معتمرین تدوین شده و راهنمای جامعی برای انجام این فریضه الهی محسوب می‌شود.

== نحوه تألیف و نگارش ==
بر اساس گزارش‌های برخی از شاگردان امام خمینی(ره)، ایشان پس از انتشار اولین نسخه مناسک حج که با همت گروهی از فضلا و با الهام از مناسک شیخ انصاری تهیه شده بود، شخصاً به تألیف و نگارش این اثر پرداختند. با این حال، به دلیل فعالیت‌های مبارزاتی امام(ره) و محدودیت‌های ناشی از حبس، حصر و تبعید، اطلاعات دقیقی از تاریخچه کامل این اثر در دسترس نیست.<ref name=":0">مناسک الحج، ص9</ref>

== ویژگی‌های محتوایی ==
متن عربی مناسک الحج شامل فروعات بیشتری نسبت به مباحث حج در دیگر آثار امام خمینی(ره) است. به همین دلیل، در جلد ۳۱ از مجموعه موسوعه امام خمینی(ره)، متن عربی این کتاب همراه با ترجمه فارسی آن ارائه شده است. در این نسخه، متن عربی بر ترجمه فارسی مقدم شده است.

== تاریخچه انتشار ==
اولین نسخه از این کتاب در سال ۱۳۴۰ شمسی (مصادف با شوال المکرم ۱۳۸۱ قمری) توسط چاپخانه علمیه قم منتشر شد. این اثر در ابتدای دوران مرجعیت امام خمینی(ره) به چاپ رسید و در طول سه دهه مرجعیت ایشان، به دو زبان فارسی و عربی و در قالب‌های مختلف توسط ناشران متعدد عرضه شد.<ref name=":0" />

=== بازنگری‌ها و اصلاحات پس از انقلاب ===
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کتاب مناسک الحج فارسی امام خمینی(ره) سه بار مورد بازنگری و اصلاح قرار گرفت:

۱. '''نسخه اول (۱۳۶۱ شمسی):''' توسط انتشارات «الزهرا(س)» منتشر شد و شامل استفتائات جدید و تقریظی از امام خمینی(ره) بود. این نسخه در ۲۰۷ صفحه عرضه شد.

۲. '''نسخه دوم (۱۳۶۲ شمسی):''' برخی مسائل از کتاب الحج «تحریر الوسیله» به این اثر افزوده شد و صد مسئله متفرقه درباره احکام حج نیز در پایان کتاب گنجانده شد. این نسخه توسط انتشارات پاسدار اسلام منتشر گردید.

۳. '''نسخه کامل (۱۳۶۶ شمسی):''' این نسخه شامل اصلاحات نگارشی، تغییرات در ترتیب فصول و افزودن مسائل جدید از کتاب الحج «تحریر الوسیله» بود. همچنین، ۵۵۰ مسئله جدید به آن اضافه شد.<ref name=":1">مناسک الحج، ص10</ref>

=== انتشارات اخیر ===
نسخه کامل مناسک الحج امام خمینی(ره) تاکنون بارها توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) در قطع‌های مختلف منتشر شده است.<ref name=":1" /> همچنین، این اثر با حواشی مراجع تقلید (آیات عظام: خامنه‌ای، سبحانی، سیستانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی)، آخرین بار در 1398 توسط نشر مشعر در 652صفحه عرضه شده و ضمن اصلاح نواقصِ احتمالی، در قالب‌های گوناگون در دسترس عموم قرار گرفته است. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Aeenh_Asar_1403-08-14-.pdf&page=78 آینه آثار، ص81.]</ref>

== ساختار کتاب ==
در انتهای هر بخش از کتاب (اعم از متن عربی و فارسی)، فهرست مطالب مربوط به همان بخش ارائه شده است که دسترسی به موضوعات را برای خوانندگان آسان‌تر می‌کند.

مناسک_حج_(خمینی)1.jpg

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==

* مناسك الحج، سید روح‌الله موسوی خمینی، تهران، مشعر، 1392ش.
* آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)، اباذر نصر اصفهانی، به کوشش حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، ۱۴۰۲ش.