هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر
وارد شوید یا
یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد.
لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| [[پرونده:نقاره۱.jpg|بندانگشتی|نقاره.|جایگزین=|250x250px]]
| | {{در دست ویرایش|ماه=[[آذر]]|روز=[[۴]]|سال=[[۱۳۹۸]]|کاربر=Abbasahmadi1363}}<br /> |
| '''نقاره'''، دو طبل متصل به هم است که یکی بزرگتر و صدای بم‌تر و دیگری کوچکتر و صدای زیرتری دارد. نقاره‌زنی، آیینی کهن بوده و توسط [[آل بویه]] در جهان [[اسلام]] رواج یافته است. از این ساز در برخی حرم‌ها، در آیین نقاره‌زنی استفاده می‌شود. در [[آستان مقدس امام رضا(ع)|آستان امام رضا(ع)]]، هر صبح و غروب و روزهای شاد مانند سالگرد ولادت [[امامان(ع)]]، تحویل سال نو و هنگام شفا یافتن یک بیمار، نقاره نواخته می‌شود.
| |
|
| |
|
| ==واژه‌شناسی== | | == واژه‌شناسی == |
| نقاره در واژه‌نامه‌های فارسی به دو معنای «نوبت» و «نوعی طبل کوچک<ref>لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه نقاره.</ref> که با دو چوب باریک نواخته می‌شود»، آمده است.<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه نقاره.</ref> به باور برخی، اصلِ معنای نقاره، نوبت بوده و چون این طبل و شیپور در نوبت‌های خاصی زده می‌شود، به آن نقاره‌زنی گفته شده است.<ref name=":1" /> واژه‌های مترادف این واژه را دهل، طبل و کوس دانسته‌اند.<ref>فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، ذیل واژه نقاره.</ref>
| | اصل معنای نقاره یعنی نوبت، و چون این طبل و شیپور در نوبت‌های خاصی زده می‌شود، به آن نقاره‌زنی گفته می‌شود.<ref name=":0">حرم در واژه‌ها، ص۵۸.</ref> |
|
| |
|
| ==چیستی== | | == چیستی == |
| نقاره، دو طبل کوچک متصل به هم بوده، که یکی از آنها بزرگتر با صدای بم‌تر و یکی، کوچکتر با صدای زیرتر است. نقاره را با دو عدد چوب به نام چوب نقاره و با دو دست می‌نوازند. گاهی یک دست در بم و دست دیگر در زیر، کار می‌کند؛ گاه هر دو چوب به بم یا به زیر می‌خورد. کاسه نقاره، از مس و پوسته آن از پوست گاو است.<ref>''سرگذشت موسیقی ایران، ج۱، ص۲۰۸.''</ref> به نواختن نقاره، نقاره‌زنی<ref name=":1" /> و به کسی که بر این طبل‌ها می‌کوبد، نقاره‌چی یا نقاره‌زن می‌گویند.<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه نقاره‌چی.</ref>
| | نقاره به نوعی طبل کوچک دوتایی گفته می‌شود که صدای یکی زیر و صدای دیگری بم است و با دو عدد چوب به آنها می‌زنند و به این کار، نقاره‌زنی، گفته می‌شود و به کسی که بر این طبل‌ها می‌کوبد، نقاره‌چی یا نقاره‌زن می‌گویند.<ref name=":0" /> |
|
| |
|
| ==پیشینه== | | == پیشینه == |
| [[پرونده:نقاره.jpg|بندانگشتی|226x226پیکسل|خادمی در [[آستان امام رضا(ع)]]، در حال نقاره‌زنی.]] | | آیین نقاره‌نوازی یا نوبت‌نوازی، در سده نهم و دهم قمری رواج داشته و تا زمان [[دوره قاجاریه|قاجار]] ادامه داشته است. این سنّت قدیمی در جهان [[اسلام]]، برای نخستین بار از سوی خاندان شیعه [[آل بویه|آل‌بویه]] رواج یافت.<ref name=":1">فرهنگ‌نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۲، ص۴۶.</ref> |
| نقاره‌زنی، آیینی کهن بوده و گفته‌اند برای نخستین بار از سوی خاندان شیعه [[آل بویه|آل‌بویه]]، در جهان اسلام رواج یافت. آیین نقاره‌نوازی یا نوبت‌نوازی، در سده نهم و دهم قمری رواج داشته و تا زمان [[دوره قاجاریه|قاجار]] ادامه داشته است.<ref name=":1">فرهنگ‌نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۲، ص۴۶.</ref>
| |
|
| |
|
| ==در حرم امام رضا(ع)== | | == در حرم امام رضا(ع) == |
| در [[آستان مقدس امام رضا(ع)|آستان امام رضا(ع)]] روزی دو نوبت در صبح<ref name=":0" /> و غروب پیش از اذان،<ref name=":1" /> شماری از خادمان در جایگاه ویژه‌ای که نقاره‌خانه نام دارد، نقاره و شیپور می‌زنند.<ref name=":0" /> هنگامی که حادثه خاصی رخ می‌دهد که مردم شاد می‌شوند نیز، نقاره نواخته می‌شود؛ که برخی از آنها چنین‌اند: شفا یافتن یک بیمار، شب‌های ولادت [[امامان(ع)]]، [[عید فطر]]، [[عید قربان]] و زمان تحویل سال نو.<ref name=":1" /> برخی، نقاره‌نوازی را نشان شوکت و عظمت بارگاه رضوی دانسته‌اند.<ref name=":0">حرم در واژه‌ها، ص۵۸.</ref> به گمانِ برخی، نقاره‌زنی در آستان امام رضا(ع)، به علت عنوان ولایت‌عهدی او بوده که او را سلطان میخواندهاند.<ref name=":1" /> | | در بعضی حرم‌ها مثل [[آستان مقدس امام رضا(ع)|آستان امام رضا(ع)]] روزی دو نوبت در صبح و شام، تعدادی از خادمان در جایگاه ویژه‌ای که نقاره‌خانه نام دارد، طبل و شیپور می‌زنند و این نشان شوکت و عظمت بارگاه رضوی است.<ref name=":0" /> |
| | |
| | نقاره‌زنی در آستان امام رضا(ع)، شاید به دلیل عنوان ولایت‌عهدی او بوده که او را سلطان میخواندهاند. نقاره زدن و نواختن شیپور برای احترام و بزرگداشت بارگاه [[امام رضا(ع)]] جنبه تشریفاتی دارد. غروب‌ها پیش از اذان نقاره نواخته می‌شود. همچنین وقتی حادثه خاصی رخ می‌دهد که مردم شاد می‌شوند، مثل شفا یافتن یک بیمار، از جمله در شب‌های میلاد [[امامان(ع)]]، [[عید فطر]]، [[عید قربان]] و زمان تحویل سال نو نقاره حرم نواخته می‌شود.<ref name=":1" /> |
|
| |
|
| ==پانوشت== | | ==پانوشت== |
| خط ۱۹: |
خط ۱۹: |
|
| |
|
| ==منابع== | | ==منابع== |
| {{منابع}}{{برگرفتگی
| | |
| | {{برگرفتگی |
| | پیش از لینک = مقاله | | | پیش از لینک = مقاله |
| | منبع = فرهنگ نامه زیارت، | | | منبع = فرهنگ نامه زیارت، |
| | پس از لینک = جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره بیست و دوم، بهار ۱۳۹۴، ص۴۶ | | | پس از لینک = جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره بیست و دوم، بهار ۱۳۹۴، ص۴۶ |
| | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1374/1/93 | | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1374/1/93 |
| }} | | }}حرم در واژه‌ها، از مجموعه «رهنما»، سید ابراهیم موسوی‌پناه، آستان قدس رضوی، ۱۳۹۱ش. |
| | | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] |
| *'''حرم در واژه‌ها'''، از مجموعه «رهنما»، سید ابراهیم موسوی‌پناه، آستان قدس رضوی، ۱۳۹۱ش.
| |
| *'''سرگذشت موسیقی ایران'''، روح‌الله خالقی، فردوسی، ۱۳۳۳ش.
| |
| *'''فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی'''، فرج‌الله خداپرستی، دانشنامه فارسی، ۱۳۷۶ش، برگرفته از نسخه [http://pldb.ihcs.ac.ir/ پایگاه دادگان].
| |
