در حال ویرایش چاه انس بن مالک

{{جعبه اطلاعات پدیده‌های طبیعی
 | عنوان = چاه انس
 | تصویر = چاه انس.jpg
 | اندازه تصویر = 
 | پیوند تصویر = 
 | توضیح تصویر = موقعیت احتمالی چاه انس در [[مدینه]] قدیم.
 | نوع = 
 | نام‌های دیگر = حضارم، رابطیه، زانطیه
 | وبگاه = 
 | مکان = [[مدینه]]، شرق [[مسجد النبی(ص)]].
 | طول = 
 | عرض =
 | مساحت = 
 | ارتفاع = 
 | ژرفا = 
 | حجم = 
 | کرانه = 
 | جزیره‌ها = 
 | سرچشمه = 
 | رشته کوه = 
 | ریزشگاه = 
 | گونه = 
 | ویژگی‌های جغرافیایی = 
 | قدمت = پیش از اسلام
 | بزرگ‌داشته شده نزد = 
 | یاد شده در = 
 | ویژگی یاد شده در متون مذهبی = [[حضرت محمد(ص)]] از آب آن نوشیده است.
 | باورها = بر پایه گزارشی، آب چاه انس با معجزه حضرت محمد(ص) شیرین شد.
 | اسطوره‌ها = 
 | احکام = 
 | آیین‌ها = 
 | وقایع تاریخی = 
 | توصیه‌های مذهبی = 
 | گفته‌های مشهور = 
 | بناها = 
 | طول جغرافیایی = 
 | عرض جغرافیایی = 
}}
'''چاه اَنَس بن مالک''' یا '''برود''' یا '''حَضارم''' یا '''رباطیه''' یا '''زناطیه'''، یکی از چاه‌های قدیمی [[مدینه]] است، که در شرق [[مسجد‌ النبی(ص)]] قرار داشته است و [[حضرت محمد(ص)]] از آب آن نوشیده است.

این چاه در خانه [[انس بن مالک]] قرار داشت و دارای آب شیرین و گوارایی بود و هنگام قحطی مورد استفاده مردم مدینه قرار می‌گرفت. این چاه تا سال ۱۳۵۳ق. موجود بود؛ ولی با توسعه مسجد النبی(ع) از میان رفت.

==نام==
چاه انس، که از املاک پدر [[انس بن مالک]] بود، در منابع متقدم با نام «انس»<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص160؛ المعالم الاثیره ص41.</ref> و گاه با نام پدرش «مالک»<ref>انساب الاشراف، ج1، ص199؛ الطبقات، ج1، ص503.</ref> معروف بوده و در سده‌های متأخر از آن با نام‌هایی چون «حَضارم»<ref>مراة الحرمین، ج1، ص428.</ref> و «رباطیه»<ref>وفاء الوفا، ج3، ص125.</ref> یا «زناطیه»<ref>سفرنامه‌های خطی فارسی، ج1، ص312.</ref> یاد شده است. در [[جاهلیت]] این چاه را با نام «برود» می‌شناختند.<ref name=":0">تاریخ المدینه، ج1، ص160.</ref> 

==مکان==
چاه انس در [[مدینه]]، شرق [[مسجدالنبی(ص)]]، در مجاورت محله بنی جُدیله<ref>وفاء الوفا، ج3، ص125.</ref> و در خانه [[انس بن مالک]] خادمِ [[حضرت محمد(ص)]] قرار داشت.<ref name=":0" />

==نوشیدن پیامبر(ص) از آن==
چاه انس با آب شیرین و گوارای خود مورد استفاده مردم [[مدینه]] در زمان سختی و قحطی بود.<ref>تاریخ المدینه، ج1، ص160.</ref> گزارش‌هایی از نوشیدن آب این چاه توسط [[حضرت محمد(ص)]] حکایت دارند. بر پایه روایتی، با ورود حضرت محمد(ص) به مدینه و سکونت در خانه [[ابوایوب انصاری]]، ابوایوب برای وی از آب گوارای چاه انس آورد.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص199؛ الطبقات، ج1، ص504.</ref> بر پایه گزارشی دیگر، به نقل از انس، پیامبر(ص) در میهمانی خانه وی، مقداری از آب چاه را در شیر ریخت و نوشید.<ref>وفاء الوفاء، ج3، ص125؛ سبل الهدی، ج7، ص223.</ref> در روایتی از انس، که در منابع متقدم از آن یادی نشده، او شیرینی آب این چاه را به معجزه پیامبر(ص) دانسته است.<ref>دلائل النبوه، ج1، ص162.</ref>

==پیشینه==
سمهودی (م.۹۲۲ق)، از موقوفه بودن این چاه برای کاروانسرایی در شمال باغ رومیه<ref>وفاء الوفا، ج3، ص125.</ref> و خیاری (م.۱۹۶۰م)، از وجود این چاه در زمان خود در داخل بنایی زیبا سخن گفته است.<ref>تاریخ معالم المدینه، ص270.</ref> ایوب صبری پاشا (م.۱۳۰۷ق)<ref>موسوعه مرآة الحرمین، ج4، ص776.</ref> و پس از وی رفعت پاشا (م.۱۳۵۳ق)<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص428.</ref> در بیان موقعیت مکانی این چاه، آن را نزدیک بارگاه منسوب به عبدالله پدر [[حضرت محمد(ص)]] دانسته‌اند.

==امروزه==
چاه انس تا سال ۱۳۵۳ق. در میان باغی از موقوفات اشراف علوی موجود بود؛ ولی با توسعه [[مسجد النبی(ع)]] و گسترش شهر [[مدینه]] از میان رفت.<ref>مدینه‌شناسی، ج1، ص315.</ref>

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==

{{دانشنامه
 | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/22090/چاه-ا-ن-س-بن-مالک
 | عنوان = چاه انس بن مالک
 | نویسنده = رحمان فتاح‌زاده 
}}

*'''انساب الاشراف'''، احمد بن یحیی البلاذری (م.۲۷۹ق)، به کوشش محمد باقر محمودی، بیروت، موسسه الاعلمی، ۱۳۹۴ق.
*'''تاریخ المدینة المنوره(اخبار المدینه النبویه)'''، عمر بن شبّه النمیری (م.۲۶۲ق)، به کوشش فهیم محمد شلتوت، قم، دارالفکر، ۱۳۶۸ش.
*'''تاریخ معالم المدینة المنوره قدیماً و حدیثاً'''، احمد یاسین الخیاری (م.۱۳۸۰ق)، عربستان، عامه، ۱۴۱۹ق.
*'''دلائل النبوه'''، ابونعیم الاصفهانی (م.۴۳۰ق)، به کوشش محمد رواس و عبدالبر عباس، بیروت، دارالنفائس، ۱۴۰۶ق.
*'''سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد'''، محمد بن یوسف الشمس الشامی (م.۹۴۲ق)، به کوشش عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق.
*'''سفرنامه‌های خطی فارسی'''، گروهی از نویسندگان، به کوشش هارون وهومن، تهران، اختران، ۱۳۸۸ش.
*'''الطبقات الکبری'''، محمد بن سعد (م.۲۳۰ق)، بیروت، دارالصادر، ۱۴۰۹ق.
*'''مدینه شناسی'''، سید محمد باقر نجفی، تهران، شرکت قلم، ۱۳۶۴ش.
*'''مرآة الحرمین'''، ابراهیم رفعت باشا (م.۱۳۵۳ق)، قم، المطبعة العلمیه، ۱۳۴۴ق.
*'''المعالم الاثیره'''، محمد محمد حسن شراب، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۱ق.
*'''موسوعه مرآة الحرمین الشریفین'''، ایوب صبری باشا (م.۱۲۹۰ق)، القاهره، دارالآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق.
*'''وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی (م.۹۱۱ق)، به کوشش محمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
{{پایان}}

[[رده:چاه‌های مدینه]]