در حال ویرایش چاه اهاب
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات پدیده‌های طبیعی | {{جعبه اطلاعات پدیده‌های طبیعی | ||
| عنوان = چاه اهاب | | عنوان = چاه اهاب | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| پیوند تصویر = | | پیوند تصویر = | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نوع = | | نوع = | ||
| نام‌های دیگر = | | نام‌های دیگر = | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
| مکان = | | مکان = | ||
| طول = | | طول = | ||
| عرض = | | عرض = | ||
| مساحت = | | مساحت = | ||
| ارتفاع = | | ارتفاع = | ||
| ژرفا = | | ژرفا = | ||
| حجم = | | حجم = | ||
| کرانه = | | کرانه = | ||
| جزیره‌ها = | | جزیره‌ها = | ||
| سرچشمه = | | سرچشمه = | ||
| رشته کوه = | | رشته کوه = | ||
| ریزشگاه = | | ریزشگاه = | ||
| گونه = | | گونه = | ||
| ویژگی‌های جغرافیایی = | | ویژگی‌های جغرافیایی = | ||
| قدمت = | | قدمت = | ||
| بزرگ‌داشته شده نزد = | | بزرگ‌داشته شده نزد = | ||
| یاد شده در = | | یاد شده در = | ||
| ویژگی یاد شده در متون مذهبی = | | ویژگی یاد شده در متون مذهبی = | ||
| باورها = | | باورها = | ||
| اسطوره‌ها = | | اسطوره‌ها = | ||
| احکام = | | احکام = | ||
| آیین‌ها = | | آیین‌ها = | ||
| وقایع تاریخی = | | وقایع تاریخی = | ||
| توصیه‌های مذهبی = | | توصیه‌های مذهبی = | ||
| گفته‌های مشهور = | | گفته‌های مشهور = | ||
| بناها = | | بناها = | ||
| طول جغرافیایی = | | طول جغرافیایی = 393532.0 | ||
| عرض جغرافیایی = | | عرض جغرافیایی = 242719.2 | ||
}} | }} | ||
'''چاه اِهاب'''، در [[حره وبره|حره غربی]] شهر [[مدینه]] قرار داشته و به سبب [[تبرک|متبرک]] بودن آن، چاه [[زمزم]] نیز خوانده می‌شود. این چاه در حرم مدینه واقع شده، [[حضرت محمد(ص)]] از آب آن نوشیده و آن را متبرک دانسته است. | '''چاه اِهاب'''، در [[حره وبره|حره غربی]] شهر [[مدینه]] قرار داشته و به سبب [[تبرک|متبرک]] بودن آن، چاه [[زمزم]] نیز خوانده می‌شود. این چاه در حرم مدینه واقع شده، [[حضرت محمد(ص)]] از آب آن نوشیده و آن را متبرک دانسته است. | ||
تا سده یازدهم قمری، چاه و باغ پیرامونی آن وجود داشته و از وضعیت آن در دوره‌های بعدی آگاهی در دست نیست. | تا سده یازدهم قمری، چاه و باغ پیرامونی آن وجود داشته و از وضعیت آن در دوره‌های بعدی آگاهی در دست نیست. | ||
== مکان == | ==مکان== | ||
چاه اهاب، در نزدیکی [[مدینه]]،<ref name=":0"/> در [[حره وبره|حره غربی]] قرار داشته و یکی از چاه‌های [[تبرک|متبرک]] مدینه بوده است.<ref>وفاء الوفا ج4، ص17.</ref> | چاه اهاب، در نزدیکی [[مدینه]]،<ref name=":0" /> در [[حره وبره|حره غربی]] قرار داشته و یکی از چاه‌های [[تبرک|متبرک]] مدینه بوده است.<ref>وفاء الوفا ج4، ص17.</ref> | ||
== نام == | ==نام== | ||
نام این چاه بیشتر با عنوان اِهاب شناخته می‌شود؛ ولی صورت‌های مختلف وهاب،<ref>هدایة الحجاج ص213.</ref> یهاب، نهاب<ref>معالم الاثیره ص33.</ref> و الهاب<ref>سبل الهدی ج7، ص223؛ وفاء الوفا ج3، ص126.</ref> هم ضبط یا خوانده شده که به نظر می‌رسد ناشی از تصحیف باشد. آگاهی از وجه نامگذاری این چاه به اهاب و نیز تاریخ حفر و نام حفرکننده آن در دست نیست. | نام این چاه بیشتر با عنوان اِهاب شناخته می‌شود؛ ولی صورت‌های مختلف وهاب،<ref>هدایة الحجاج ص213.</ref> یهاب، نهاب<ref>معالم الاثیره ص33.</ref> و الهاب<ref>سبل الهدی ج7، ص223؛ وفاء الوفا ج3، ص126.</ref> هم ضبط یا خوانده شده که به نظر می‌رسد ناشی از تصحیف باشد. آگاهی از وجه نامگذاری این چاه به اهاب و نیز تاریخ حفر و نام حفرکننده آن در دست نیست. | ||
گاه ناحیه و زمین‌های پیرامون چاه، «اهاب» خوانده شده و از باب تسمیه جزء به کل، چاه را نیز اهاب نامگذاری کرده‌اند.<ref>بهجة النفوس ج1، ص246؛ موسوعه مرآة الحرمین ج4، ص850.</ref> چاه اهاب، با نام چاه [[زمزم]] نیز شناخته می‌شود.<ref>بهجة النفوس ج1، ص320-321؛ تاریخ معالم المدینه، ص268.</ref> سبب نامگذاری این چاه به زمزم به جهت [[تبرک]] جستن به آب آن،<ref>وفاء الوفاء، ج4، ص21.</ref> و نیز آب زیاد آن<ref>تاریخ المدینه، نهروالی، ص68.</ref> یا بر اثر انتقال آب آن به شهرهای دور<ref>وفاء الوفا ج4ص21.</ref> بوده است. برخی، سبب نامگذاری آن به زمزم را گفته [[حضرت محمد(ص)]] درباره متبرک بودن این چاه دانسته‌اند.<ref>الجواهر الثمینه، ص122؛ موسوعه مرآة الحرمین، ج4، ص776</ref> | گاه ناحیه و زمین‌های پیرامون چاه، «اهاب» خوانده شده و از باب تسمیه جزء به کل، چاه را نیز اهاب نامگذاری کرده‌اند.<ref>بهجة النفوس ج1، ص246؛ موسوعه مرآة الحرمین ج4، ص850.</ref> چاه اهاب، با نام چاه [[زمزم]] نیز شناخته می‌شود.<ref>بهجة النفوس ج1، ص320-321؛ تاریخ معالم المدینه، ص268.</ref> سبب نامگذاری این چاه به زمزم به جهت [[تبرک]] جستن به آب آن،<ref>وفاء الوفاء، ج4، ص21.</ref> و نیز آب زیاد آن<ref>تاریخ المدینه، نهروالی، ص68.</ref> و یا بر اثر انتقال آب آن به شهرهای دور<ref>وفاء الوفا ج4ص21.</ref> بوده است. برخی، سبب نامگذاری آن به زمزم را گفته [[حضرت محمد(ص)]] درباره متبرک بودن این چاه دانسته‌اند.<ref>الجواهر الثمینه، ص122؛ موسوعه مرآة الحرمین، ج4، ص776</ref> | ||
== پیشینه == | ==پیشینه== | ||
چاه اهاب در زمین متعلق به سعد بن عثمان، پدر عبادة بن سعد، از [[صحابه|اصحاب]] [[حضرت محمد(ص)]] واقع بوده است.<ref name=":0">بهجة النفوس ج1، ص246 «پاورقی»؛ تاریخ معالم المدینه، ص268.</ref> بر پایه گزارشی، عبدالله بن عباده، گنجشک پناه گرفته در دهانه چاه اهاب را شکار می‌کرد و وقتی شنید که حضرت محمد(ص) میانه دو حره مدینه را حرام اعلام کرده است،<ref group="یادداشت">میان دو حره [[حره وبره|وبره]] و [[حره واقم|واقم]].</ref> آن گنجشک‌ها را رها کرد.<ref>المعرفة و التاریخ، ج1، ص317، وفاءالوفا ج1، ص88.</ref> این گزارش، می‌رساند که چاه اهاب جزء حرم مدینه بوده است. | چاه اهاب در زمین متعلق به سعد بن عثمان، پدر عبادة بن سعد، از [[صحابه|اصحاب]] [[حضرت محمد(ص)]] واقع بوده است.<ref name=":0">بهجة النفوس ج1، ص246 «پاورقی»؛ تاریخ معالم المدینه، ص268.</ref> بر پایه گزارشی، عبدالله بن عباده، گنجشک پناه گرفته در دهانه چاه اهاب را شکار می‌کرد و وقتی شنید که حضرت محمد(ص) میانه دو حره مدینه را حرام اعلام کرده است،<ref group="یادداشت">میان دو حره [[حره وبره|وبره]] و [[حره واقم|واقم]].</ref> آن گنجشک‌ها را رها کرد.<ref>المعرفة و التاریخ، ج1، ص317، وفاءالوفا ج1، ص88.</ref> این گزارش، می‌رساند که چاه اهاب جزء حرم مدینه بوده است. عبادة بن سعد خود روزی شاهد بوده که پیامبر(ص) از آب این چاه نوشیده<ref>سبل الهدی، ج7، ص224.</ref> و آن را [[تبرک|متبرک]] دانسته است؛ سپس از گسترش و عمران مدینه تا کناره چاه اهاب خبر داده است.<ref>وفاء الوفا، ج3، ص126، الجواهر الثمینه، ص122؛ تاریخ معالم المدینه، ص268-269.</ref> | ||
در نقلی کمتر شناخته شده، از خریدن چاه اهاب توسط [[عثمان بن عفان]] سخن رفته است. در توضیح این گزارش آمده که زمانی که پیامبر(ص) از صاحب چشمه‌ای به نام رومه خواست تا در عوض چشمه‌ای در بهشت، آب چشمه خود را برای استفاده عموم مسلمانان وقف نماید، عثمان با خرید چشمه رومه در این کار پیشقدم شد.<ref>المعجم الکبیر، ج2، ص 41؛ تاریخ دمشق، ج39، ص71؛ نک: تاریخ المدینه، ابن شبه، ج1، ص152-155.</ref> بر این پایه، برخی احتمال داده‌اند که پس از آن، عثمان چاه اهاب را در کنار چشمه حفر کرده و آب چشمه را به این چاه رسانده است.<ref>سبل الهدی، ج7، ص231</ref> | در نقلی کمتر شناخته شده، از خریدن چاه اهاب توسط [[عثمان بن عفان]] سخن رفته است. در توضیح این گزارش آمده که زمانی که پیامبر(ص) از صاحب چشمه‌ای به نام رومه خواست تا در عوض چشمه‌ای در بهشت، آب چشمه خود را برای استفاده عموم مسلمانان وقف نماید، عثمان با خرید چشمه رومه در این کار پیشقدم شد.<ref>المعجم الکبیر، ج2، ص 41؛ تاریخ دمشق، ج39، ص71؛ نک: تاریخ المدینه، ابن شبه، ج1، ص152-155.</ref> بر این پایه، برخی احتمال داده‌اند که پس از آن، عثمان چاه اهاب را در کنار چشمه حفر کرده و آب چشمه را به این چاه رسانده است.<ref>سبل الهدی، ج7، ص231</ref> | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
بعدها اسماعیل بن ولید محرومی در داخل بستان و باغستانی که چاه اهاب در آن بوده، برای خود قصری ساخت که آثار آن تا سده دهم قمری باقی بوده است.<ref>وفاء الوفاء، ج3، ص126-127.</ref> | بعدها اسماعیل بن ولید محرومی در داخل بستان و باغستانی که چاه اهاب در آن بوده، برای خود قصری ساخت که آثار آن تا سده دهم قمری باقی بوده است.<ref>وفاء الوفاء، ج3، ص126-127.</ref> | ||
==امروزه== | |||
== امروزه == | |||
برخی منابع سده یازدهم قمری، در توصیف چاه و باغ پیرامونی آن، از کیفیت چاه و سرسبزی فراوان باغ آن یاد کرده‌اند.<ref>الجواهر الثمینه، ص122.</ref> از وضعیت چاه در دوره‌های بعدی آگاهی در دست نیست. | برخی منابع سده یازدهم قمری، در توصیف چاه و باغ پیرامونی آن، از کیفیت چاه و سرسبزی فراوان باغ آن یاد کرده‌اند.<ref>الجواهر الثمینه، ص122.</ref> از وضعیت چاه در دوره‌های بعدی آگاهی در دست نیست. | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
{{دانشنامه | {{دانشنامه | ||
| آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/22091/ | | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/22091/%da%86%d8%a7%d9%87-%d8%a7-%d9%87%d8%a7%d8%a8 | ||
| عنوان = چاه اهاب | | عنوان = چاه اهاب | ||
| نویسنده = علی احمدی میرآقا | | نویسنده = علی احمدی میرآقا | ||
}} | }} | ||
* | * بهجة النفوس و الاسرار، عبدالله المرجاني ( -699ق.)، به کوشش محمد عبدالوهاب، بيروت، دارالغرب الاسلامي، 2002م. | ||
* | * تاريخ المدينة المنوره(اخبار المدينه النبويه)، عمر بن شبّه النميري ( -262ق.)، به کوشش فهيم محمد شلتوت، قم، دارالفکر، 1368ش. | ||
* | * تاريخ مدينه دمشق، علي بن الحسن ابن عساکر ( -571ق.)، به کوشش علي شيري، بيروت، دارالفکر، 1415ق. | ||
* | * تاريخ معالم المدينه المنوره ق‍دي‍م‍ا و ح‍دي‍ث‍ا، احمد ياسين الخياري( -1380ق.)، رياض، مکتبه الملک فهد، 1419ق. | ||
* | * الجواهر الثمينه في محاسن المدينه، محمد کبريت الحسيني (م 1070ق)، به کوشش محمد حسن اسماعيل، بيروت، دارالکتب العلميه، 1417ق. | ||
* | * سبل الهدي و الرشاد في سيره خير العباد، محمد بن يوسف الشمس الشامي ( -942ق.)، به کوشش عادل احمد عبدالموجود و علي محمد معوض، بيروت، دارالکتب العلميه، 1414ق. | ||
* | * المعالم الاثيره، محمد محمد حسن شراب، بيروت، دارالقلم، 1411ق. | ||
* | * المعجم الکبير، سليمان بن احمد الطبراني (260-360ق.)، به کوشش حمدي عبدالمجيد السلفي، بيروت، دار احياء التراث العربي، 1405ق. | ||
* | * المعرفة والتاريخ، يعقوب بن سفيان الفسوي ( -277ق.)، به کوشش العمري، بيروت، الرساله، 1401ق. | ||
* | * موسوعه مرآة الحرمين الشريفين، ايوب صبري باشا ( -1290ق.)، القاهره، دارالآفاق العربيه، 1424ق. | ||
* | * وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفي، علي بن عبدالله السمهودي ( -911ق.)، به کوشش محمد محيي الدين عبدالحميد، بيروت، دارالکتب العلميه، 2006م. | ||
* | * هداية الحجاج (سفرنامه مکه)، سيد محمد رضا طباطبايي، به کوشش جعفريان، قم، مورخ، 1386ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||