در حال ویرایش چاه بصه
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| پیوند تصویر = | | پیوند تصویر = | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نوع = | | نوع = | ||
| نام‌های دیگر = بصّه، بوصه. | | نام‌های دیگر = بصّه، بوصه. | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
| گفته‌های مشهور = | | گفته‌های مشهور = | ||
| بناها = | | بناها = | ||
| طول جغرافیایی = | | طول جغرافیایی = | ||
| عرض جغرافیایی = | | عرض جغرافیایی = | ||
}} | }} | ||
'''چاه بُصَه''' یا '''بُصَّه''' یا '''بوصه،''' در جنوب شرقی [[مدینه]] و نزدیک [[بقیع]] قرار داشته و [[تبرک]] یافته به دست [[حضرت محمد(ص)]] است. این چاه امروزه، میان حد فاصل دو جاده اصلی عوالی و نخاوله، در امتداد جنوبی خیابان ابوذر و باب جنائز قرار دارد. | '''چاه بُصَه''' یا '''بُصَّه''' یا '''بوصه،''' در جنوب شرقی [[مدینه]] و نزدیک [[بقیع]] قرار داشته و [[تبرک]] یافته به دست [[حضرت محمد(ص)]] است. این چاه امروزه، میان حد فاصل دو جاده اصلی عوالی و نخاوله، در امتداد جنوبی خیابان ابوذر و باب جنائز قرار دارد. | ||
چاه بصه، در سده هفتم قمری به همراه باغی که در آن قرار | چاه بصه، در سده هفتم قمری به همراه باغی که در آن قرار دارد، وقف نیازمندان شد و امروزه از سوی اوقاف حرم مدینه، اجاره داده شده و بنای آن رو به ویرانی است. | ||
==مکان== | ==مکان== | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
چاه بصه، متعلق به مالک بن سنان [[خزرج|خزرجی]]، پدر [[ابوسعید خدری|ابوسعید خُدری]] از [[صحابه|صحابی]] حضرت محمد(ص) بود، که در کنار قلعه مالک قرار داشت.<ref>التعریف، ص154؛ تاریخ معالم المدینه، ص36.</ref> برخی گزارش‌ها، از تعلق این قلعه و چاه بصه به بنی خُدره حکایت دارند.<ref>وفاء الوفا، ج1، ص158.</ref> | چاه بصه، متعلق به مالک بن سنان [[خزرج|خزرجی]]، پدر [[ابوسعید خدری|ابوسعید خُدری]] از [[صحابه|صحابی]] حضرت محمد(ص) بود، که در کنار قلعه مالک قرار داشت.<ref>التعریف، ص154؛ تاریخ معالم المدینه، ص36.</ref> برخی گزارش‌ها، از تعلق این قلعه و چاه بصه به بنی خُدره حکایت دارند.<ref>وفاء الوفا، ج1، ص158.</ref> | ||
به گفته سمهودی (م.۹۱۱ق)، خانه‌ای بر روی قلعه مالک نزدیک چاه، توسط زکی | به گفته سمهودی (م.۹۱۱ق)، خانه‌ای بر روی قلعه مالک نزدیک چاه، توسط زکی الدین قاضی مدینه ساخته شد<ref name=":0" /> و این سبب شد تا پس از او چاه بصه، در اختیار بازماندگان وی قرار گیرد و به ملکیت آنان درآید.<ref>التحفة اللطیفه، ج1، ص37-38.</ref> | ||
==استفاده پیامبر(ص) از چاه== | ==استفاده پیامبر(ص) از چاه== | ||
بر پایه روایتی از [[ابوسعید خدری|ابوسعید خُدری]]، در یک روز جمعه [[حضرت محمد(ص)]] نزد او رفت و از وی مقداری سِدر درخواست کرد تا سر خود را با آن بشوید. پس از آن، پیامبر(ص) به همراه ابوسعید کنار چاه بصه رفت و سر خود را با آب این چاه شست.<ref>الدرة الثمینه، ص62؛ بهجة النفوس، ج1، ص313؛ تاریخ مکه المشرفه، ج1، ص246.</ref> از این رو، نوشیدن از آب این چاه و وضوی با آن را مستحب دانسته‌اند.<ref>مغنی المحتاج، ج1، ص513؛ حواشی الشروانی، ج4، ص145.</ref> | بر پایه روایتی از [[ابوسعید خدری|ابوسعید خُدری]]، در یک روز جمعه [[حضرت محمد(ص)]] نزد او رفت و از وی مقداری سِدر درخواست کرد تا سر خود را با آن بشوید. پس از آن، پیامبر(ص) به همراه ابوسعید کنار چاه بصه رفت و سر خود را با آب این چاه شست.<ref>الدرة الثمینه، ص62؛ بهجة النفوس، ج1، ص313؛ تاریخ مکه المشرفه، ج1، ص246.</ref> از این رو، نوشیدن از آب این چاه و وضوی با آن را مستحب دانسته‌اند.<ref>مغنی المحتاج، ج1، ص513؛ حواشی الشروانی، ج4، ص145.</ref> | ||
==وقف== | ==وقف== | ||
عزیز الدوله ریحان بدری شهابی (م۶۹۹ق) | عزیز الدوله ریحان بدری شهابی (م۶۹۹ق) رئیس خادمان حرم نبوی(ص)، در سال۶۹۷ق. چاه بصه و باغی را که این چاه درون آن قرار داشت، را وقف نیازمندان کرد.<ref>التعریف، ص154؛ بهجة النفوس، ج1، ص314؛ وفاء الوفا، ج3، ص128.</ref> | ||
==اختلاف در تعیین چاه== | ==اختلاف در تعیین چاه== | ||
به گزارش مطری (م۷۴۱ق)، در این باغ، چاه دیگری وجود دارد که با پهنای ۶ ذرع، در شرق کوشک مالک قرار دارد. بر پایه این گزارش، مردم در زمان حضور در باغ، در اینکه کدام یک از آن دو چاه، بصه است اختلاف دارند. وی بدون بیان نظر خود، تنها به ارائه گزارش‌هایی که از توجه برخی بزرگان به چاه بزرگ حکایت دارند، اکتفا کرده است. وی همچنین با توجه به توصیفات ابن نجار از چاه بصه، تأکید دارد که از نظر ابن نجار، چاه بزرگ، چاه بصه است.<ref>التعریف، ص153.</ref> | به گزارش مطری (م۷۴۱ق)، در این باغ، چاه دیگری وجود دارد که با پهنای ۶ ذرع، در شرق کوشک مالک قرار دارد. بر پایه این گزارش، مردم در زمان حضور در باغ، در اینکه کدام یک از آن دو چاه، بصه است اختلاف دارند. وی بدون بیان نظر خود، تنها به ارائه گزارش‌هایی که از توجه برخی بزرگان به چاه بزرگ حکایت دارند، اکتفا کرده است. وی همچنین با توجه به توصیفات ابن نجار از چاه بصه، تأکید دارد که از نظر ابن نجار، همین چاه بزرگ، چاه بصه است.<ref>التعریف، ص153.</ref> | ||
پس از مطری، سمهودی (م.۹۱۱ق) تلاش کرد تا با شواهدی اثبات کند که چاه کوچک، چاه بصه است. وی ساخت منزل بر روی قلعه مالک نزدیک چاه کوچک توسط زکی | پس از مطری، سمهودی (م.۹۱۱ق) تلاش کرد تا با شواهدی اثبات کند که چاه کوچک، چاه بصه است. وی ساخت منزل بر روی قلعه مالک نزدیک چاه کوچک توسط زکی الدین قاضی مدینه و ساخت پله برای آن چاه را بر این اساس می‌داند. سمهودی، به اشتباه از گفتار مطری چنین برداشت کرده که وی چاه کوچک را بصه دانسته است، از این رو از اختلاف ابن نجار و مطری سخن رانده است.<ref name=":0">وفاء الوفا، ج3، ص128.</ref> | ||
پس از وی، برخی از تاریخ‌نگاران و مدینه‌شناسان | پس از وی، برخی از تاریخ‌نگاران و مدینه‌شناسان متاخر نیز، نظر سمهودی را در تعیین چاه کوچک درست دانسته و دوری چاه بزرگ از قلعه مالک،<ref>الرحلة الورثیلانیه، ج2، ص572.</ref> و نزدیکی چاه کوچک به قلعه، همراه با دلایلی که سمهودی اقامه کرده را از دلایل درستی این ادعا دانسته‌اند.<ref>موسوعه مرآه الحرمین، ج4، ص777.</ref> | ||
==ویژگی‌ها== | ==ویژگی‌ها== | ||
ابن نجار (م۶۴۳ق)، خود پهنا و ژرفای چاه بصه را اندازه‌گیری کرده و ژرفای آن را ۱۱ ذرع<ref group="یادداشت">کمتر از ۶ متر.</ref> و پهنای آن را ۹ ذرع<ref group="یادداشت">بیش از ۴ متر.</ref> و ژرفای آب موجود در آن را ۲ ذرع<ref group="یادداشت">کمتر از یک متر.</ref> دانسته است. وی، آب نیمه‌شیرین این چاه را سبز رنگ خوانده، که زمانی که از چاه خارج می‌شود رنگ آن سفید به نظر می‌رسد. بر پایه این گزارش، چاه بصه که از سنگ ساخته شده بود، در اثر سیل ویران شد و درونش با گل و لای ناشی از سیل تخریب شد. ابن نجار به استناد سخنان مردم [[مدینه]]، آب این چاه را تا پیش از سیل قابل شرب دانسته است.<ref>الدرة الثمینه، ص62.</ref> | ابن نجار (م۶۴۳ق)، خود پهنا و ژرفای چاه بصه را اندازه‌گیری کرده و ژرفای آن را ۱۱ ذرع<ref group="یادداشت">کمتر از ۶ متر.</ref> و پهنای آن را ۹ ذرع<ref group="یادداشت">بیش از ۴ متر.</ref> و ژرفای آب موجود در آن را ۲ ذرع<ref group="یادداشت">کمتر از یک متر.</ref> دانسته است. وی، آب نیمه‌شیرین این چاه را سبز رنگ خوانده، که زمانی که از چاه خارج می‌شود رنگ آن سفید به نظر می‌رسد. بر پایه این گزارش، چاه بصه که از سنگ ساخته شده بود، در اثر سیل ویران شد و درونش با گل و لای ناشی از سیل تخریب شد. ابن نجار به استناد سخنان مردم [[مدینه]]، آب این چاه را تا پیش از سیل قابل شرب دانسته است.<ref>الدرة الثمینه، ص62.</ref> | ||
خیاری (م.۱۳۸۰ق) | خیاری (م.۱۳۸۰ق) مدینه‌شناس، از گنجایش چاه بصه برای آبیاری باغی که در آن قرار دارد، در دوره خود گزارش داده است.<ref>تاریخ معالم المدینه، ص264.</ref> | ||
==امروزه== | ==امروزه== | ||
چاه و باغ بصه، که هم‌اکنون<ref group="یادداشت">تا سال ۱۳۶۴ش.</ref> میان حد فاصل دو جاده اصلی عوالی و نخاوله در امتداد جنوبی خیابان ابوذر و باب جنائز قرار دارد، از سوی اوقاف حرم مدینه اجاره داده شده و بنای آن رو به ویرانی است.<ref>مدینه‌شناسی، ج1، ص311-312.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۳: | ||
[[رده:چاه‌های مدینه]] | [[رده:چاه‌های مدینه]] | ||