در حال ویرایش چاه تفله

{{جعبه اطلاعات پدیده‌های طبیعی
 | عنوان = چاه تفله
 | تصویر = چاه تفله.jpg
 | اندازه تصویر = 
 | پیوند تصویر = 
 | توضیح تصویر = 
 | نوع = 
 | نام‌های دیگر = عُسفان، اصفهان.
 | وبگاه = 
 | مکان = در عسفان، در ۸۰ کیلومتری [[مکه]].
 | طول = 
 | عرض =
 | مساحت = 
 | ارتفاع = 
 | ژرفا = 
 | حجم = 
 | کرانه = 
 | جزیره‌ها = 
 | سرچشمه = 
 | رشته کوه = 
 | ریزشگاه = 
 | گونه = 
 | ویژگی‌های جغرافیایی = 
 | قدمت = 
 | بزرگ‌داشته شده نزد = مسلمانان
 | یاد شده در = 
 | ویژگی یاد شده در متون مذهبی = [[تبرک|متبرک]] شدن چاه توسط [[حضرت محمد(ص)]].
 | باورها = [[تبرک|متبرک]] و شیرین شدن آب چاه توسط [[امام علی(ع)]].
 | اسطوره‌ها = 
 | احکام = 
 | آیین‌ها = 
 | وقایع تاریخی = سخن گفتن [[حضرت محمد(ص)]] در کنار این چاه در جریان غزوه بنی‌لحیان.
 | توصیه‌های مذهبی = 
 | گفته‌های مشهور = 
 | بناها = 
 | طول جغرافیایی = 39.350491
 | عرض جغرافیایی = 21.923758
}}
'''چاه تَفله''' یا '''عُسفان''' یا '''اصفهان'''، چاهی [[تبرک|متبرک]] در عسفان، در ۸۰ کیلومتری [[مکه]] است، که در مسیر [[حج]] قرار گرفته و یکی از توقف‌گاه‌های حج‌گزاران بوده است. این چاه، امروزه نیز وجود دارد.

به گفته نویسندگان معاصر، [[حضرت محمد(ص)]]، از آب این چاه نوشیده و آن را با آب دهان خود متبرک کرده است. به گفته برخی نیز، آب این چاه بر اثر متبرک شدن آن توسط [[امام علی(ع)]] شیرین شده است.

==نام==
از چاه تفله، گاه با نام بئر عسفان نیز یاد شده است.<ref>حسن المحاضره، ج2، ص267؛ التاریخ القویم، ج2، ص317؛ موسوعه مرآة الحرمین، ج2، ص200.</ref> به گزارش فراهانی (م.۱۳۳۱ق)، عجم‌ها آن را بئر اصفهان نیز خوانده‌اند،<ref>سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی، ص215.</ref> که می‌تواند ناشی از تلفظ فارسی‌زبانان باشد.

==مکان==
چاه تفله، در منطقه عُسْفَان، در سه راهی [[مکه]]، [[مدینه]] و [[جده]]، و در ۸۰ کیلومتری مکه قرار دارد.<ref>معجم المعالم الجغرافیه، ص 208؛ اتحاف الوری، ج4، ص 34، «پاورقی».</ref> این چاه که گویا به سبب متبرک شدن به آب دهان [[حضرت محمد(ص)]] بدین نام خوانده شده است، در مسیر [[حج]] قرار دارد و یکی از [[رباط|منازل]] و توقفگاه‌های حاجیان بوده است؛<ref>حسن المحاضره، ج2، ص267؛ التاریخ القویم، ج2، ص332؛ سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی، ص215.</ref> از این رو، گاه نام این چاه بر این توفقگاه نیز اطلاق می‌شد.<ref>موسوعه مرآة الحرمین، ج5، ص155.</ref>
==تبرک==
از چاه تفله در حوادث دوره [[حضرت محمد(ص)]] سخنی به میان نیامده است، تنها برخی از نویسندگان معاصر<ref>التاریخ القویم ج2، ص333؛ موسوعه مرآة الحرمین، ج5، ص155.</ref> و نیز سفرنامه‌نویسان<ref>سفرنامه فرهاد میرزا، ص194؛ مرآة الحرمین، ج2، ص200؛ سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی، ص215.</ref> از توقف پیامبر در سفری جنگی در کنار این چاه سخن گفته‌اند. در این سفر که با نام غزوه [[بنی‌لحیان]] در سال ششم<ref>الطبقات، ج2، ص78؛ التنبیه و الاشراف، ص218</ref> و به نقلی پنجم هجری<ref>تاریخ خلیفه، ص45؛ معجم البلدان، ج4، ص121</ref> و برای انتقام شهیدان رجیع انجام شد، پیامبر به سوی عسفان سکونت‌گاه قبیله بنی‌لحیان حرکت کرد<ref>تاریخ خلیفه، ص45.</ref> و پس از حضور در عسفان در کنار این چاه توقف کرد. در این گزارش، از شیرین شدن آب چاه پس از آنکه وی از آن نوشید و آن را با آب دهان خود [[تبرک|متبرک]] کرد، سخن گفته شده است. از این رو، تفله مورد توجه مسلمانان و به خصوص حاجیانی که از این مسیر به [[حج]] می‌رفتند، قرار گرفت و برای تبرک از آب آن می‌نوشیدند. ویژگی‌های این چاه سبب گردید تا مورد توجه بسیاری از سفرنامه‌نویسان قرار گیرد.<ref>الرحله الورثیلانیه، ج1، ص425؛ سفرنامه فرهاد میرزا، ص194.</ref> 

برخی سفرنامه نویسان از حضور [[امام علی(ع)]] در کنار چاه و شیرین شدن آب آن در اثر متبرک شدن توسط وی گزارش داده‌اند.<ref>سفرنامه سیف الدوله ص136.</ref>

==پیشینه==
رفعت پاشا (م.۱۳۵۳ق) در بازدید از این چاه، آن را ساخته شده از سنگ‌های سیاه، قطر دیوارش را یک و نیم متر، و فاصله سطح آب تا دهانه چاه را در زمان کمی آب ۱۶٫۵ متر و در زمان زیادی آب حدود ۱۰متر دانسته است. وی همچنین توصیفاتی از نحوه استخراج آب با دلو توسط ساقیان آورده است.<ref>مرآة الحرمین، ج2، ص200.</ref>

بلادی از نویسندگان معاصر، در بازدید خود از این چاه، دهانه آن را بزرگ و آب آن را پاکیزه و گوارا خوانده است. به گفته وی، آب این چاه زیاد است و با آنکه از آب آن به عنوان هدیه به [[مکه]] و [[جده|جدّه]] برده می‌شود هرگز دچار کمبود نمی‌شود.<ref>فرهنگ اعلام جغرافیایی، ص64.</ref>

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==

{{دانشنامه
 | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/22094/چاه-ت-فله
 | عنوان = چاه تفله
 | نویسنده = سید علی خیرخواه علوی 
}}
* اتحاف الوری، عمر بن محمد بن فهد ( -۸۸۵ق.)، به کوشش عبدالکریم، مکه، جامعة ام القری، ۱۴۰۸ق.
* التاریخ القویم، محمد طاهر الکردی، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۲۰ق.
* تاریخ خلیفه، خلیفة بن خیاط ( -۲۴۰ق.)، به کوشش زکار، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۴ق.
* التنبیه و الاشراف، علی بن الحسین المسعودی ( -۳۴۶ق.)، بیروت، دارالصعب، بی‌تا.
* حسن المحاضره فی اخبار مصر و القاهره، عبدالرحمن بن ابی‌بکر السیوطی (۸۴۹-۹۱۱ق.)، به کوشش خلیل المنصور، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
* الرحلة الورثیلانیة، حسین بن حمد الورثیلانی ( - ۱۷۷۹م.) قاهره، مکتبة الثقافة الدینیة، ۱۴۲۹ق.
* سفرنامه سیف الدوله، سلطان محمد سیف الدوله (قرن ۱۴ق.)، تهران، نشر نی، ۱۳۶۴ش.
* سفرنامه فرهاد میرزا (ه‍دای‍ه ال‍س‍ب‍ی‍ل و ک‍ف‍ای‍ه ال‍دل‍ی‍ل)، فرهاد میرزا معتمد الدوله، تصحیح غلام رضا طباطبایی، تهران، علمی، ۱۳۶۶ش.
* سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی، محمد حسین فراهانی (قرن ۱۴ق)، به کوشش گلزاری، تهران، فردوسی، ۱۳۶۲ش.
* الطبقات الکبری، محمد بن سعد ( -۲۳۰ق.)، بیروت، دارالصادر، ۱۴۰۹ق.
* فرهنگ اعلام جغرافیایی، محمد محمد حسن شراب، ترجمه شیخی و نعمتی، تهران، انتشارات مشعر، ۱۳۸۳ش.
* مرآة الحرمین، ابراهیم رفعت باشا ( -۱۳۵۳ق.)، قم، المطبعة العلمیه، ۱۳۴۴ق.
* معجم البلدان، یاقوت بن عبدالله الحموی ( -۶۲۶ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
* معجم المعالم الجغرافیه فی السیرة النبویه، عاتق بن غیث البلادی ( - ۱۴۳۱ ق.)، مکه، دار مکه، ۱۴۰۲ق.
* موسوعه مرآة الحرمین الشریفین، ایوب صبری باشا ( -۱۲۹۰ق.)، القاهره، دارالآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق.
{{پایان}}

[[رده:چاه‌های مکه]]