| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات بنا
| | == موقعیت مکانی == |
| | عنوان = چاه سقیا
| | زمین اطراف چاه به نام "الفلجان" شناخته می‌شد که در اصطلاح کشاورزان به معنی زمین‌هایی است که توسط کانالی واحد آبیاری می‌شوند. همچنین، این منطقه به نام "البقع" نیز شناخته می‌شد که به مجموعه‌ای از زمین‌ها اطلاق می‌شد که از هم توسط زمین‌های خشک (حرة) جدا می‌شدند. |
| | تصویر =
| | |
| | اندازه تصویر =
| | طبق این روایت، نام بئر «السقیا» بوده و مکان آن در منطقه‌ای به نام «الفُلجان» قرار داشت. |
| | پیوند تصویر =
| | |
| | توضیح تصویر =
| | وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵ |
| | نام‌های دیگر =
| | |
| | مکان = [[مدینه]]
| | چاه‌های مشابه دیگری به اشتباه به عنوان چاه السقیا معرفی شدند، اما چاه اصلی در نزدیکی مسجد السقیا قرار داشت |
| | کاربری =
| | |
| | بزرگداشت نزد = مسلمانان
| | در نزدیکی چاه‌هایی که به «السقیا» مشهور بودند، خانه‌هایی وجود نداشت. اما بررسی‌ها نشان می‌دهند که در آن منطقه خانه‌ها و روستاهایی نیز وجود داشته است. |
| | وابسته به دین/مذهب =
| | |
| | باورها =
| | وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵ |
| | آیین‌ها =
| | |
| | احکام =
| | اين چاه در جنوب مسجد سقيا ، يا جنوب غربى ايستگاه قديمى راه آهن مدينه - دمشق واقع |
| | زیارت کنندگان =
| |
| | بازدیدکنندگان =
| |
| | زمان پایه‌گذاری =
| |
| | بنیانگذار =
| |
| | رویدادها = نوشیدن آب توسط [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]]
| |
| | بازسازی‌ها =
| |
| | بازسازی کنندگان =
| |
| | بخش‌های از میان رفته =
| |
| | ویژگی‌های تاریخی =
| |
| | متولیان =
| |
| | مساحت =
| |
| | طول =
| |
| | عرض =
| |
| | ارتفاع =
| |
| | وضعیت بنا =
| |
| | گنجایش =
| |
| | امکانات =
| |
| | بخش‌های بنا =
| |
| | معمار =
| |
| | سبک =
| |
| | ویژگی‌ها =
| |
| | گنبدها =
| |
| | مناره‌ها =
| |
| | درها =
| |
| | رواق‌ها =
| |
| | صحن‌ها =
| |
| | ایوان‌ها =
| |
| | گرداننده =
| |
| | نهاد وابسته =
| |
| | نهاد نگهدارنده =
| |
| | مدیر =
| |
| | روحانی =
| |
| | نهادهای زیر مجموعه =
| |
| | ثبت در =
| |
| | شماره ثبت =
| |
| | تاریخ ثبت =
| |
| | وبگاه =
| |
| | عرض جغرافیایی = ۲۴٫۴۶۱۰۹۹,
| |
| | طول جغرافیایی = ۳۹٫۶۰۰۰۵۹
| |
| | توضیح نقشه =
| |
| | فیلم =
| |
| | توضیح فیلم =
| |
| }}
| |
| '''چاه سُقیا''' از چاه‌های معروف و تاریخی [[مدینه]] که قبل از هجرت پیامبر به مدینه وجود داشته است. این چاه در نزدیک [[مسجد سقیا]] قرار داشته‌است و به نام‌های بئر المالک و بئر الأعجام نیز شناخته می‌شد.
| |
|
| |
|
| چاه سقیا توسط قبیله [[بنی‌مخزوم]] حفر شد و در طول تاریخ چندین بار بازسازی شد. امروزه به دلیل توسعه‌های شهری چاه مسدود شده و اثری از آن نیست.
| | وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵ |
|
| |
|
| این چاه در [[غزوه بدر|جنگ بدر]] مورد استفاده [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] و مسلمانان قرار گرفت، سپاه [[حضرت محمد (ص)|پیامبر (ص)]] در کنار آن مستقر شد و پیامبر برای اهل مدینه دعا کرد.
| | == پیشینه == |
| | در زمان جنگ بدر، زمانی که پیامبر اسلام (ص) و مسلمانان در حال مبارزه با یهودیان بودند، به این مکان رسیدند و جنگیدند.<ref>تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا ص ۲۷۰ و ۲۷۱</ref> یکی از صحابه نقل می‌کند که پدرش به او گفت: «ما در نزدیکی بئر السقیا با یهودیان در منطقه حسیکه ( حُسَيكه نام جايى است در مدينه ، در كنار كوه ذباب، در اين آبادى يهوديان سكونت داشتند )<ref>تاريخ المدينة المنورة ص ١٦٧</ref> نبرد کردیم و پیروز شدیم.<ref>وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵</ref> سپس پیامبر اسلام (ص) در مسیر بدر از این مکان عبور کرد و به من گفت که اگر زنده ماندم و به خانه برگشتم، این بئر را خریداری کن.<ref>المدینه بین ماضی و الحاضر ص ۱۸۸ و ۱۸۹ و ۱۹۰</ref> |
|
| |
|
| == موقعیت مکانی ==
| | این چاه را بنی‌مخزوم حفر کرده‌اند،<ref>اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، جلد ۲، ص ۲۲۳</ref> و بعد ها متعلق به ذُکوان بن عبد قیس شد و بعد از او سعد بن ابی وقاص این بئر را خریداری کرد.<ref>تاریخ مدینه ص۱۵۸ و ۱۵۹</ref> |
| '''چاه سقیا''' در جنوب [[مسجد سقیا]] و در منطقه راه‌آهن عنبریه واقع است،<ref name=":0">وفاء الوفاء، ج۳، ص 381.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=381]</ref> همچنین این منطقه به نام «البقع»<ref>المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=193]</ref> و «منزلة النقا» نیز شهرت داشته است.<ref name=":2">وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=382]</ref>
| | |
| | چاه سقیا در طول تاریخ به نام های بئر مالك<ref>تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا ص ۲۷۰ و ۲۷۱</ref> و بئر الأعجام نیز به کار رفته است.<ref>المدینه بین ماضی و الحاضر ص ۱۸۸ و ۱۸۹ و ۱۹۰</ref> این چاه در منزله النقا و در دل کوه واقع بوده و چاه بزرگ و زیبای بوده است.<ref>تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا ص ۲۷۰ و ۲۷۱</ref> |
|
| |
|
| == پیامبر و چاه سقیا == | | == پیامبر و چاه سقیا == |
| چاه سقیا از چاه‌های معروف و تاریخی شهر مدینه است<ref name=":12">وصف مدینه منوره، ص ۱۷.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوصف_المدینه_المنوره.pdf&page=17]</ref> که [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] در هنگام عبور از کنار آن در [[غزوه بدر|جنگ بدر]]، لشکر خود را در کنار آن مستقر کرد<ref name=":13">وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=384]</ref> و در مسجد آن نماز خواند<ref name=":14">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص 191.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=195]</ref> و برای اهل [[مدینه]] دعا نمود.<ref name=":15">وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=380] | | چاه سقیا یکی از چاه‌های معروف و تاریخی است<ref>وصف مدینه منوره ص ۱۷</ref> پیامبر اسلام (ص) در هنگام عبور از این چاه در جنگ بدر، لشکر خود را در کنار آن مستقر کرده<ref>المدینه بین ماضی و الحاضر ص ۱۸۸ و ۱۸۹ و ۱۹۰</ref> و در مسجد آن نماز خوانده<ref>المدینه بین ماضی و الحاضر ص ۱۸۸ و ۱۸۹ و ۱۹۰</ref> و برای اهل مدینه دعا کرده است.<ref>وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵ |
|
| |
|
| مدینه‌شناسی، ج ١، ص ٣٩٠.
| | مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٩٠ |
|
| |
|
| آثار اسلامی مکه و مدینه، ص ٣١٣.</ref> | | آثار اسلامى مكه و مدينه، ص ٣١٣</ref> |
|
| |
|
| پیامبر(ص) و یارانش از آب این چاه <ref name=":20">الطبقات الکبری، ج ١، ص ٤٠٥.</ref> استفاده می‌کردند؛ و زمانی که آب چاه‌های [[مدینه]] کم شده بود، برای پیامبر از چاه سقیا آب می‌آوردند.<ref name=":16">وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=384]</ref> | | زمانی که آب چاه‌های مدینه به علت بیماری و آلودگی استفاده نمی‌شد، برای پیامبر اسلام (ص) آب تازه از چاه سقیا می‌آوردند؛<ref>وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵</ref> و آب این چاه برای غسل توصیه شده است.<ref>وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵</ref> |
|
| |
|
| مالک و فرزندانش، آب را از این چاه به خانه‌های [[همسران پیامبر(ص)|همسران پیامبر]] می‌آوردند.<ref name=":17">الطبقات الکبری، ج ١، ص ٥٠١.</ref> همچنین [[بلال بن رباح]]، غلام پیامبر، در دوره‌ای از [[چاه غرس|بئر غرس]] و این چاه<ref name=":18">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۱.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=271]</ref> برای پیامبر آب می‌آورد.<ref name=":19">التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینه الشریفه، جلد ۱، صفحه ۲۷۱
| | مالك و فرزندانش، آب را از بئر السقیا به خانه‌های همسران پیامبر می‌آوردند.<ref>الطبقات الكبرى ج ١، ص ٥٠١</ref> همچنین رباح، غلام سیاه پیامبر، به‌طور دوره‌ای از "بئر غرس" یا "بئر السقیا"<ref>تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا ص ۲۷۰ و ۲۷۱</ref> برای پیامبر آب می‌آورد.<ref>تاريخ المدينة المنورة ، ص ١٦٦ |
|
| |
|
| تاریخ مدینه دمشق، صفحه ۹۰.</ref> | | التحفة اللطيفة فی تاریخ المدینه الشریفه، جلد ۱، صفحه ۲۷۱ |
|
| |
|
| == تاریخچه ==
| | تاریخ مدینه دمشق، صفحه ۹۰</ref> |
| بنا بر گزارش مورخان چاه سقیا را قبیله [[بنی‌مخزوم]] حفر کرده‌اند<ref name=":7">اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، جلد ۲، ص ۲۲۳</ref> و بعدها متعلق به[[ذُکوان بن عبد قیس]] شد و بعد از او [[سعد بن ابی وقاص]] آن را خریداری کرد.<ref name=":8">تاریخ مدینه منوره، ص۱۵۸.</ref>
| |
|
| |
|
| در [[غزوه بدر|جنگ بدر]]، [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] و مسلمانان به این مکان رسیدند و جنگیدند.<ref name=":3">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=270]</ref> بنا به نقل یکی از صحابه، پدرش به او گفت: «ما در نزدیکی بئر السقیا با یهودیان در منطقه [[حسیکه]] ([[حُسَیکه]] نام جایی است در مدینه، در کنار [[کوه ذباب]]، در این آبادی یهودیان سکونت داشتند)<ref name=":4">مغانم المطابه، ص115.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمغانم_المطابه.pdf&page=115]</ref> نبرد کردیم و پیروز شدیم.<ref name=":5">وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=380]</ref> سپس [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] در مسیر بدر از این مکان عبور کرد و به من گفت که اگر زنده ماندم و به خانه برگشتم، این بئر را خریداری کن.<ref name=":6">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=193]</ref> چاه سقیا در طول تاریخ به نام‌های بئر المالک<ref name=":9">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=272]</ref> و بئر الأعجام نیز به کار رفته است.<ref name=":10">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=194]</ref>
| | پیامبر اسلام از آب گوارای این بئر برای خود<ref>الطبقات الكبرى ج ١ ص ٤٠٥</ref> و یارانش استفاده می‌کرد؛ این بئر به عنوان یکی از منابع مهم آب در زمان پیامبر شناخته می‌شد.<ref>تاریخ مدینه ص۱۵۸ و ۱۵۹</ref> |
|
| |
|
| این چاه در سال ۶۸۶ق توسط [[حسن بن ابراهیم]] تجدید بنا شد؛<ref name=":25">تاریخ بغداد، ص ۳۴۶.</ref> و در سال ۷۷۸ق نیز توسط عده‌ای از ایرانیان مجددا بازسازی شد، که سال‌ها به بئرالأعجام شهرت یافت.<ref name=":26">وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=382]</ref> بدرالدین بن علیبة در ۸۸۶ق به بازسازی و مرمّت آن چاه همت کرد.<ref name=":27">خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰.</ref> بنابر گزارشی از قرن نهم، چاه سقیا ۱۴ متر عمق و ۶ متر قطر داشته است.<ref name=":24">خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰</ref> | | این چاه زمان‌های بحرانی و در جنگ‌ها به ویژه در غزوه بدر<ref>تاریخ مدینه ص۱۵۸ و ۱۵۹</ref> استفاده می‌شده، زیرا تأمین آب یکی از نیازهای اساسی لشکریان مسلمان در مسیر جنگ‌ها بود.<ref>تاریخ مدینه ص۱۵۸ و ۱۵۹.</ref> |
|
| |
|
| در سده اخیر چاه سقیا خشک شد<ref name=":28">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=272]</ref> که با گسترش و توسعه‌های پروژه‌های شهری در این منطقه، از بین رفت.<ref name=":29">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=194]</ref>
| | == تاریخچه == |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
|
| |
|
| == منابع ==
| | چاه سقيا 14 متر عمق و 6 متر قطر داشته است.<ref>وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵</ref> این چاه توسط حسن بن ابراهیم در سال ۶۸۶ ه.ق تجدید بنا شد؛<ref>تاریخ بغداد، ص ۳۴۶</ref> و بعد از آن در سال 778 ه.ق توسّط عدّه‌اى از ايرانيان مسلمان بازسازی شد، كه سال‌ها به بئرالأعجام شهرت یافت.<ref>وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵</ref> بدرالدّين بن عليبة در 886 ه .ق به بازسازى و مرمّت آن چاه همّت گماشت.<ref>خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰</ref> |
| {{برگرفتگی
| |
| | پیش از لینک =
| |
| | منبع =
| |
| | لینک =
| |
| | توضیحات منبع = '''مقاله چاه سقیا در دانشنامه حج و حرمین شریفین'''
| |
| }}
| |
| {{منابع}}
| |
| * '''تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه، ۱۴۱۹ ق.
| |
| * '''مدینه‌شناسی'''، نجفی، محمد باقر، تهران-ایران، مشعر، ۱۳۹۲ش.
| |
| * '''التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره'''، المطری، جمال الدین محمد بن احمد، ریاض-عربستان، اداره الملک عبد العزیز، ۱۴۲۶ق.
| |
| * '''اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار'''، ارزقی، محمد بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الاندلس، ۱۴۱۶ق.
| |
| * '''تاریخ المدینه المنوره،''' بن شبه النمیری البصری، ابوزید عمر، لنبان-بیروت، الدار الإسلامیة، ۱۹۹۰م.
| |
| * '''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، جعفریان، رسول، تهران-ایران، مشعر، ۱۳۹۰ ه.
| |
| * '''طبقات الکبری (فارسی)'''، ابن سعد، تهران، فرهنگ و اندیشه، بی‌تا.
| |
| * '''التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینه الشریفه'''، سخاوی، محمد بن عبد الرحمن بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیة، ۱۹۹۳ م.
| |
| * '''تاریخ مدینه دمشق'''، ابن عساکر، علی بن حسن، بیروت-لبنان، دار الفکر، ۱۹۹۵م.
| |
| * '''تاریخ بغداد'''، خطیب بغدادی، احمد بن علی، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیة، ۱۹۹۷م.
| |
| * '''خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفی'''، سمهودی، علی بن عبد الله، مدینه نوره-عربستان، المکتبه العلمیه، ۱۹۷۲م.
| |
| * '''وصف المدینه المنوره'''، قائدان، اصغر، پایگاه مجلات ۲ (میقات حج- سال ۱۳۷۸- شماره ۲۷)
| |
| * '''وفاء الوفاء'''، سمهودی، علی بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
| |
| * '''مغانم المطابه'''، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، ریاض-عربستان، دار الیمامه للبحث و الترجمه و النشر، ۱۹۶۹م.
| |
| * '''المدینة بین الماضی والحاضر'''، عیاشی، ابراهیم بن علی، مدینه منوره-عربستان، بی نا، ۱۹۷۲م.
| |
| {{پایان}}
| |
|
| |
|
| {{چاه‌ها و برکه‌های حرمین}}
| | بئر السقیا در دوره کنونی خشک شده و هیچ آبی در آن موجود نیست،<ref>تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا ص ۲۷۰ و ۲۷۱</ref> و با گسترش و توسعه‌های بعدی در این منطقه، این چاه برای پروژه‌های توسعه‌ای سعودی مسدود و به عنوان بخشی از پروژه‌های توسعۀ شهری از بین رفت.<ref>المدینه بین ماضی و الحاضر ص ۱۸۸ و ۱۸۹ و ۱۹۰</ref> |
| {{اماکن مدینه}}
| |
| [[رده:چاه‌های مدینه]]
| |
