در حال ویرایش چاووشی
این ویرایش را میتوان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
خط ۲: | خط ۲: | ||
| عنوان =چاووشی | | عنوان =چاووشی | ||
| تصویر۱ = چاووش.jpg | | تصویر۱ = چاووش.jpg | ||
| زیرنویس۱ = | | زیرنویس۱ = المان «چاووش»، که در میدان دروازه عراق سبزوار قرار دارد و نماد کسی است که برای زائران [[کربلا]] که از این مسیر به سمت [[عراق]] حرکت میکنند، چاووشی میخواند. | ||
| زمان = در ایام خاص موسم [[حج]] و زیارت [[عتبات]] و [[مشهد (شهر)|مشهد الرضا]] | | زمان = در ایام خاص موسم [[حج]] و زیارت [[عتبات]] و [[مشهد (شهر)|مشهد الرضا]] | ||
| مکان = امروزه در ایستگاههای پروازی، چند کیلومتر بیرون شهرها و در کوی یا خیابان محل سکونت حاجی. | | مکان = امروزه در ایستگاههای پروازی، چند کیلومتر بیرون شهرها و در کوی یا خیابان محل سکونت حاجی. | ||
خط ۹: | خط ۹: | ||
| اشیاء و نمادها = بیرق | | اشیاء و نمادها = بیرق | ||
}} | }} | ||
'''چاوُوشی''' رسم شعرخوانی به آواز، با [[آداب حج|آدابی]] ویژه در [[بدرقه]] و [[استقبال حاجی|استقبال]] حجگزاران و زائران است. درونمایه شعرها، ستایش [[حضرت محمد(ص)]]، [[امامان(ع)]]، امامزادگان و مکانهای مرتبط با آنان است و قالب شعری آنها گوناگون بوده، بیشتر دو بیتی است. | '''چاوُوشی'''، رسم شعرخوانی به آواز، با [[آداب حج|آدابی]] ویژه در [[بدرقه]] و [[استقبال حاجی|استقبال]] حجگزاران و زائران است. درونمایه شعرها، ستایش [[حضرت محمد(ص)]]، [[امامان(ع)]]، امامزادگان و مکانهای مرتبط با آنان است و قالب شعری آنها گوناگون بوده، بیشتر دو بیتی است. | ||
امروزه رسم چاووشی را مدّاحان انجام میدهند و در ایستگاههای پروازی، چند کیلومتر بیرون شهرها و در کوی یا خیابان محل سکونت حاجی، به چاووشی میپردازند. در گذشته، این وظیفه بر عهده چاووشان بود و در مکانهای عمومی پررفت و آمد، مانند بیرون مسجد جامع یا بازار شهرها و روستاها به چاووشی میپرداختند. برخی از چاووشان، مسافران را در طول سفر نیز همراهی میکردند و آنها را در [[آداب حج]] و زیارت نیز راهنمایی میکردند. | امروزه رسم چاووشی را مدّاحان انجام میدهند و در ایستگاههای پروازی، چند کیلومتر بیرون شهرها و در کوی یا خیابان محل سکونت حاجی، به چاووشی میپردازند. در گذشته، این وظیفه بر عهده چاووشان بود و در مکانهای عمومی پررفت و آمد، مانند بیرون مسجد جامع یا بازار شهرها و روستاها به چاووشی میپرداختند. برخی از چاووشان، مسافران را در طول سفر نیز همراهی میکردند و آنها را در [[آداب حج]] و زیارت نیز راهنمایی میکردند. | ||
خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
== مکان == | == مکان == | ||
چاووشان، در مکانهای عمومی پررفت و آمد، مانند بیرون مسجد جامع یا بازار شهرها و روستاها به تناسب سفر [[حج]] یا [[زیارت]]، بیرقها و شمایلهایی از [[کعبه]] یا حرم [[امامان(ع)]] برپا میکردند و سرودههایی را بدون ساز، در ستایش [[حضرت محمد(ص)]] و [[اهل بیت|اهل بیت(ع)]] میخواندند. | چاووشان، در مکانهای عمومی پررفت و آمد، مانند بیرون مسجد جامع یا بازار شهرها و روستاها به تناسب سفر [[حج]] یا [[زیارت]]، بیرقها و شمایلهایی از [[کعبه]] یا حرم [[امامان(ع)]] برپا میکردند و سرودههایی را بدون ساز، در ستایش [[حضرت محمد(ص)]] و [[اهل بیت|اهل بیت (ع)]] میخواندند. | ||
برخی چاووشان تا [[رباط|منزلگاه]] بیرون شهر یا روستا، که مسافران برای حرکت در آن گرد میآمدند، با زائران و حجگزاران میرفتند و چاووشی میخواندند و سپس بازمیگشتند.<ref>در قلمرو مازندران، ص 313؛ دانشنامه جهان اسلام، ج11، ص686-688، «مدخل چاووش خوانی».</ref> برخی دیگر، مسافران را در طول سفر همراهی و چون خود بارها به این سفر رفته بودند،<ref>رک: سفرنامه گوهر مقصود، ص119.</ref> اعضای کاروان را در انتخاب مسیر و [[رباط|منازل]] میان راه و آداب رفتن به [[حرمین]] یا زیارت در حرم [[امامان(ع)]] راهنمایی میکردند.<ref>کلک، ش 14ـ 15، ص 6، «چاووش»؛ رک: سفرنامه عضد الملک به عتبات، ص138؛ سفرنامه گوهر مقصود، متن، 119.</ref> این گروه، وقتی زائران و حجگزاران بازمیگشتند، در نزدیکیهای وطن پیش میافتادند و به آشنایان آنان خبر میدادند تا برای [[استقبال حاجی|استقبال]] آماده شوند.<ref name=":0">رک: تاریخ مذهبی قم، ص397.</ref> چاووشیخوانی در میان راه به لحاظ روانی کارکرد مثبتی داشت و به مسافران دلگرمی و نشاط میبخشید.<ref>نک: بیرجندنامه، ص147.</ref> | برخی چاووشان تا [[رباط|منزلگاه]] بیرون شهر یا روستا، که مسافران برای حرکت در آن گرد میآمدند، با زائران و حجگزاران میرفتند و چاووشی میخواندند و سپس بازمیگشتند.<ref>در قلمرو مازندران، ص 313؛ دانشنامه جهان اسلام، ج11، ص686-688، «مدخل چاووش خوانی».</ref> برخی دیگر، مسافران را در طول سفر همراهی و چون خود بارها به این سفر رفته بودند،<ref>رک: سفرنامه گوهر مقصود، ص119.</ref> اعضای کاروان را در انتخاب مسیر و [[رباط|منازل]] میان راه و آداب رفتن به[[حرمین]] یا زیارت در حرم [[امامان(ع)]] راهنمایی میکردند.<ref>کلک، ش 14ـ 15، ص 6، «چاووش»؛ رک: سفرنامه عضد الملک به عتبات، ص138؛ سفرنامه گوهر مقصود، متن، 119.</ref> این گروه، وقتی زائران و حجگزاران بازمیگشتند، در نزدیکیهای وطن پیش میافتادند و به آشنایان آنان خبر میدادند تا برای [[استقبال حاجی|استقبال]] آماده شوند.<ref name=":0">رک: تاریخ مذهبی قم، ص397.</ref> چاووشیخوانی در میان راه به لحاظ روانی کارکرد مثبتی داشت و به مسافران دلگرمی و نشاط میبخشید.<ref>نک: بیرجندنامه، ص147.</ref> | ||
== اهداف == | == اهداف == | ||
به ظاهر، هدف نخستین چاووشی خوانی با خبر کردن مردم از حرکت کاروانهای زیارتی بوده و فلسفه چاووشی خوانی به ضرورت سفرهای مخاطرهآمیز و طولانی روزگاران قدیم بازمیگردد، که ایجاب میکرد مسافران با هم و در ایام خاصی سفر را آغاز کنند و در وقت معین به [[رباط|منزل]] مناسب برسند.<ref>کلک، ش 14ـ 15، ص8، «چاووش».</ref> | به ظاهر، هدف نخستین چاووشی خوانی با خبر کردن مردم از حرکت کاروانهای زیارتی بوده و فلسفه چاووشی خوانی به ضرورت سفرهای مخاطرهآمیز و طولانی روزگاران قدیم بازمیگردد، که ایجاب میکرد مسافران با هم و در ایام خاصی سفر را آغاز کنند و در وقت معین به[[رباط|منزل]] مناسب برسند.<ref>کلک، ش 14ـ 15، ص8، «چاووش».</ref> | ||
چاووشیخوانی، در رونق سفرهای [[حج]] و زیارتی مؤثر بوده به گونه ای که گاه کسی که قصد سفر نداشته، با شنیدن صدای چاووش، تشویق و رهسپار سفر میشده است.<ref>سفرهای زیارتی در فرهنگ مردم، ص78، 97 و 98.</ref> چاووشیخوانی از آداب [[بدرقه]] و [[استقبال حاجی|استقبال]] بوده و بر شکوه آنها میافزوده است. چاووشیخوانی باعث میشده است تا مردمان به جمع بدرقهکنندگان و استقبالکنندگان بپیوندند.<ref>سفرهای زیارتی در فرهنگ مردم، ص69 و 70.</ref> | چاووشیخوانی، در رونق سفرهای [[حج]] و زیارتی مؤثر بوده به گونه ای که گاه کسی که قصد سفر نداشته، با شنیدن صدای چاووش، تشویق و رهسپار سفر میشده است.<ref>سفرهای زیارتی در فرهنگ مردم، ص78، 97 و 98.</ref> چاووشیخوانی از آداب [[بدرقه]] و [[استقبال حاجی|استقبال]] بوده و بر شکوه آنها میافزوده است. چاووشیخوانی باعث میشده است تا مردمان به جمع بدرقهکنندگان و استقبالکنندگان بپیوندند.<ref>سفرهای زیارتی در فرهنگ مردم، ص69 و 70.</ref> | ||
خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
درونمایه سرودههای چاووشی، بیشتر مذهبی و در ستایش [[حضرت محمد(ص)]]، [[امامان(ع)]]، امامزادگان و مکانهای مرتبط با آنان است؛ ولی گاه از رویدادها و سختیهای سفر مانند برخورد مرزبانان با حجگزاران یا مشکلات اخذ روادید نیز در آنها یاد شده است.<ref>کلک، ش 14ـ 15، ص7، «چاووش».</ref> | درونمایه سرودههای چاووشی، بیشتر مذهبی و در ستایش [[حضرت محمد(ص)]]، [[امامان(ع)]]، امامزادگان و مکانهای مرتبط با آنان است؛ ولی گاه از رویدادها و سختیهای سفر مانند برخورد مرزبانان با حجگزاران یا مشکلات اخذ روادید نیز در آنها یاد شده است.<ref>کلک، ش 14ـ 15، ص7، «چاووش».</ref> | ||
سنت چاووشیخوانی برای سفر به [[حرمین]] و دیگر مکانهای زیارتی مانند [[عتبات عالیات]] و [[مشهد (شهر)|مشهد الرضا(ع)]] یکسان و تفاوت آنها تنها در درونمایه سرودهها بود. البته چون در بسیاری از سفرهای [[حج]]ِّ سدههای گذشته، زیارت عتبات نیز مقصد حجگزاران [[ایران|ایرانی]] بود، در اشعار چاووشی، از عتبات [[عراق]] نیز سخن رفته است؛ مانند<ref>سفرهای زیارتی در فرهنگ مردم، ص58.</ref> | سنت چاووشیخوانی برای سفر به[[حرمین]] و دیگر مکانهای زیارتی مانند [[عتبات عالیات]] و [[مشهد (شهر)|مشهد الرضا (ع)]] یکسان و تفاوت آنها تنها در درونمایه سرودهها بود. البته چون در بسیاری از سفرهای [[حج]]ِّ سدههای گذشته، زیارت عتبات نیز مقصد حجگزاران [[ایران|ایرانی]] بود، در اشعار چاووشی، از عتبات [[عراق]] نیز سخن رفته است؛ مانند<ref>سفرهای زیارتی در فرهنگ مردم، ص58.</ref> | ||
{{شعر|اوّل به [[نجف]]، شیر خدا را صلوات|دوم به [[مدینه]]، مصطفی را صلوات|بارها گفت [[حضرت محمد(ص)|محمد]] که [[امام علی(ع)|علی]] جان من است|هم به جان علی و هم به محمد صلوات}} | {{شعر|اوّل به [[نجف]]، شیر خدا را صلوات|دوم به [[مدینه]]، مصطفی را صلوات|بارها گفت [[حضرت محمد(ص)|محمد]] که [[امام علی(ع)|علی]] جان من است|هم به جان علی و هم به محمد صلوات}} | ||
خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
و گاه شاد و سرورانگیز است، مانند | و گاه شاد و سرورانگیز است، مانند | ||
{{شعر|حاجیان از حرم امن خدا آمدهاند|شادمان در وطن از [[سعی]] و [[صفا و مروه|صفا]] آمدهاند|رفته بودند سوی [[مشعر]] و [[میقات]] و حریم|خرم از رکن و منی سوی وطن آمدهاند|روز عید [[عرفه]] خوانده دعا در [[عرفات]]|شاد و مسرور همه سوی وطن آمدهاند|بار الها بکن این [[حج]] و زیارات قبول|سعی مشکور که با حج بجا آمدهاند|شکر بسیار خدا را که به [[ایران]] عزیز|حاجیان از حرم امن خدا آمدهاند}} | {{شعر|حاجیان از حرم امن خدا آمدهاند|شادمان در وطن از [[سعی]] و [[صفا و مروه|صفا]] آمدهاند|رفته بودند سوی [[مشعر]] و [[میقات]] و حریم|خرم از رکن و منی سوی وطن آمدهاند|روز عید [[عرفه]] خوانده دعا در [[عرفات]]|شاد و مسرور همه سوی وطن آمدهاند|بار الها بکن این [[حج]] و زیارات قبول|سعی مشکور که با حج بجا آمدهاند|شکر بسیار خدا را که به[[ایران]] عزیز|حاجیان از حرم امن خدا آمدهاند}} | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
خط ۱۲۳: | خط ۱۲۳: | ||
* '''لغت نامه'''، دهخدا (م. ۱۳۳۴ش) زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، تهران، مؤسسه لغت نامه و دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش. | * '''لغت نامه'''، دهخدا (م. ۱۳۳۴ش) زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، تهران، مؤسسه لغت نامه و دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
[[رده:آیینهای زیارتی]] | [[رده:آیینهای زیارتی]] | ||
[[رده:آیینهای وابسته به حج]] | [[رده:آیینهای وابسته به حج]] |