در حال ویرایش کتابخانه حرم امام علی(ع)
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ویرایش|ماه=[[مهر]]|روز=[[۲۱]]|سال=[[۱۳۹۸]]|کاربر=Abbasahmadi1363}} | |||
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | |||
{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | ||
| تصویر = کتابخانه حرم امام علی(ع).jpg | | تصویر = کتابخانه حرم امام علی(ع).jpg | ||
| بنيانگذار = [[عضدالدوله دیلمی]] | | بنيانگذار = [[عضدالدوله دیلمی]] | ||
| تأسیس = سده | | تأسیس = سده جهارم قمری و ۱۴۲۶ق. | ||
| مکان = [[حرم امام علی(ع)]]، کنار [[مسجد عمران]]، طرف باب الطوسی. | | مکان = [[حرم امام علی(ع)]]، کنار [[مسجد عمران]]، طرف باب الطوسی. | ||
| نام‌های دیگر = مکتبة الروضة الحیدریه و ۸نام دیگر. | | نام‌های دیگر = مکتبة الروضة الحیدریه و ۸نام دیگر. | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۳: | ||
}} | }} | ||
'''کتابخانه حرم امام علی(ع)''' یا '''مکتبة الروضة الحیدریه'''، در [[آستان مقدس امام علی(ع)|حرم امام علی(ع)]]، | '''کتابخانه حرم امام علی(ع)''' یا '''مکتبة الروضة الحیدریه'''، در [[آستان مقدس امام علی(ع)|حرم امام علی(ع)]]، | ||
قرآن‌های نفیس و خطی، نسخه‌هایی به خط مؤلفان آن، مانند [[شیخ طوسی]]، [[شیخ صدوق]] و [[ابن سینا]] از ویژگی‌های این کتابخانه است. | کنار [[مسجد عمران]]، طرف باب الطوسی قرار داشته، نخستین بار در سده چهارم قمری پایه‌گذاری شده و در گذر زمان، جای آن تغییر یافته است. کتابخانه کنونی، در سال ۱۴۲۶ق. پس از سقوط حکومت [[صدام]]، سومین بارِ بازسازی و راه‌اندازی است. قرآن‌های نفیس و خطی، نسخه‌هایی به خط مؤلفان آن، مانند [[شیخ طوسی]]، [[شیخ صدوق]] و [[ابن سینا]] از ویژگی‌های این کتابخانه است. | ||
==نام== | ==نام== | ||
کتابخانه حرم امام علی(ع)، در منابع کهن و نو، با نام‌های الخزانه الغرویه، الخزانة العلویه، خزانة الصن، خزانة امیرالمؤمنین(ع)، مکتب الصحن العلوی، المخزن العلوی، المکتبة العلویه و المکتبة الحیدریه یاد شده و آخرین نام آن که بر سردر کتابخانه نصب شده، «مکتبة الروضة الحیدریه» است.<ref name=":0">کتاب‌نامه حرم امام علی(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۱۱.</ref> | کتابخانه حرم امام علی(ع)، در منابع کهن و نو، با نام‌های الخزانه الغرویه، الخزانة العلویه، خزانة الصن، خزانة امیرالمؤمنین(ع)، مکتب الصحن العلوی، المخزن العلوی، المکتبة العلویه و المکتبة الحیدریه یاد شده و آخرین نام آن که بر سردر کتابخانه نصب شده، «مکتبة الروضة الحیدریه» است.<ref name=":0">کتاب‌نامه حرم امام علی (ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۱۱.</ref> | ||
==مکان== | ==مکان== | ||
این کتابخانه، در گذر زمان، جای آن تغییر یافته؛ اکنون که برای سومین بار بازسازی و راه‌اندازی شده، در کنار [[مسجد عمران]]، طرف باب الطوسی قرار دارد و شامل دو طبقه است.<ref name=":0" /> | این کتابخانه، در گذر زمان، جای آن تغییر یافته؛ اکنون که برای سومین بار بازسازی و راه‌اندازی شده، در کنار [[مسجد عمران]]، طرف باب الطوسی قرار دارد و شامل دو طبقه است. مسئولان کتابخانه در فکر تهیه جایی با امکانات مناسب و متناسب با معیارهای جهانی برای کتابخانه‌اند.<ref name=":0" /> | ||
==پایه‌گذاری== | ==پایه‌گذاری== | ||
در تاریخ | در تاریخ پایه‌گذاری این کتابخانه، اشخاص بسیاری را پایه‌گذار آن ذکر کرده‌اند؛ از این رو نمی‌توان دقیقاً نخستین مؤسس آن را نام برد. کسانی همچون [[عضدالدوله دیلمی]] (م.۳۷۲ق)، از پادشاهان [[آل بویه]] و [[سید صدرالدین بن شرف‌الدین]] از گذشته دور یاد می‌شوند؛ ولی کتابخانه کنونی، پس از سقوط [[صدام]] و به اهتمام و نظارت مرجعیت [[نجف]] تأسیس شده، که بیشتر کتاب‌های آن جدید است.<ref name=":0" /> | ||
==اهمیت== | ==اهمیت== | ||
کتابخانه حرم امام علی(ع)، از قدیمی‌ترین کتابخانه‌هایی است که پذیرای کتاب‌های نفیس و نسخه‌های خطی و کمیاب بوده و عالمان از مناطق گوناگون جهان برای زیارت و بهره‌گیری علمی از این مجموعه، به [[آستان مقدس امام علی(ع)|حرم امام علی(ع)]] می‌آمدند. آنچه سبب شهرت این کتابخانه گشته، وجود حرم امام علی(ع)، اهتمام پادشاهان، امیران و وزیران به آبادانی آن، اهتمام عالمان و نویسندگان برای خرید یا وقف یا اهدای کتاب به آن، وجود کتاب‌های وقفی در طول تاریخ و حوزه علمیه پررونق در کنار آن بوده است.<ref name=":0" /> | کتابخانه حرم امام علی(ع)، از قدیمی‌ترین کتابخانه‌هایی است که پذیرای کتاب‌های نفیس و نسخه‌های خطی و کمیاب بوده و عالمان از مناطق گوناگون جهان برای زیارت و بهره‌گیری علمی از این مجموعه، به [[آستان مقدس امام علی(ع)|حرم امام علی(ع)]] می‌آمدند. آنچه سبب شهرت این کتابخانه گشته، وجود حرم امام علی(ع)، اهتمام پادشاهان، امیران و وزیران به آبادانی آن، اهتمام عالمان و نویسندگان برای خرید یا وقف یا اهدای کتاب به آن، وجود کتاب‌های وقفی در طول تاریخ و حوزه علمیه پررونق در کنار آن بوده است.<ref name=":0" /> | ||
این کتابخانه، نقش زیادی در پشتیبانی فعالیت‌های علمی، فرهنگی و پژوهشی در [[نجف]] داشته و همواره مورد مراجعه پژوهشگران از حوزه و دانشگاه بوده است. برخی از بهره‌گیرندگان سرشناس این کتابخانه در طول تاریخ عبارتند از: یحیی بن علیان، [[سید بن طاووس]]، [[خضر بن محمد حبلرودی|خضر بن محمد حبلرودی رازی]]، [[ابراهیم کفعمی]]، [[حسن صاحب معالم]]، [[محمدباقر مجلسی]]، [[میرزا عبدالله افندی]]، محمد بن یونس شویهی، کاظم دجیلی، [[میرزا حسن نوری]]، [[آقا بزرگ تهرانی]]، [[شیخ عباس قمی]]، [[سید محسن امینی]]، حسین علی محفوظ، [[عبدالحسین امینی]] و [[محمد سماوی]].<ref name=":1">کتاب‌نامه حرم امام علی(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۱۲.</ref> | این کتابخانه، نقش زیادی در پشتیبانی فعالیت‌های علمی، فرهنگی و پژوهشی در [[نجف]] داشته و همواره مورد مراجعه پژوهشگران از حوزه و دانشگاه بوده است. برخی از بهره‌گیرندگان سرشناس این کتابخانه در طول تاریخ عبارتند از: یحیی بن علیان، [[سید بن طاووس]]، [[خضر بن محمد حبلرودی|خضر بن محمد حبلرودی رازی]]، [[ابراهیم کفعمی]]، [[حسن صاحب معالم]]، [[محمدباقر مجلسی]]، [[میرزا عبدالله افندی]]، محمد بن یونس شویهی، کاظم دجیلی، [[میرزا حسن نوری]]، [[آقا بزرگ تهرانی]]، [[شیخ عباس قمی]]، [[سید محسن امینی]]، حسین علی محفوظ، [[عبدالحسین امینی]] و [[محمد سماوی]].<ref name=":1">کتاب‌نامه حرم امام علی (ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۱۲.</ref> | ||
==آمار کتاب== | ==آمار کتاب== | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۸: | ||
کوتاهی در نگهداری این گنجینه، در گذشته، سبب از بین رفتن برخی از آثار ارزشمند این کتابخانه شده است؛ ولی فهرست آثار خطی باقی‌مانده نیز در خور توجه است. بخشی از این نفایس خطی، شامل قرآن‌هایی به خط مشهورترین خطاطان به همراه تذهیب، قرآن‌هایی به خط [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] و قرآن‌هایی نفیس از دوره‌های گوناگون است. | کوتاهی در نگهداری این گنجینه، در گذشته، سبب از بین رفتن برخی از آثار ارزشمند این کتابخانه شده است؛ ولی فهرست آثار خطی باقی‌مانده نیز در خور توجه است. بخشی از این نفایس خطی، شامل قرآن‌هایی به خط مشهورترین خطاطان به همراه تذهیب، قرآن‌هایی به خط [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] و قرآن‌هایی نفیس از دوره‌های گوناگون است. | ||
یکی از ویژگی‌های این کتابخانه، وجود کتاب‌های خطی به خط مؤلفان آن است. برخی از آنها عبارتند از: | یکی از ویژگی‌های این کتابخانه، وجود کتاب‌های خطی به خط مؤلفان آن است. برخی از آنها عبارتند از: | ||
*[[پرونده:کتابخانه حرم امام علی(ع)۴.jpg|بندانگشتی|نسخه‌ای سنگی از «قانون فی الطب» [[ابن سینا]]، با حاشیه حکیم عبدالباقی طبیب، که تا کنون به چاپ نرسیده است.]][[پرونده:کتابخانه حرم امام علی(ع)۵.jpg|بندانگشتی|قرآن با خط ریز، که با چشم غیر مسلح قابل خواندن نیست. تاریخ نگارش این قرآن به ۱۳۴۵ق. برمی‌گردد.<ref>[http://www.alkawthartv.com/news/205360 مصحف لا يرى بالعين المجردة في مكتبة الروضة الحيدرية]، الکوثر.</ref>]]آداب الصلاة، [[محمدباقر مجلسی]] | *[[پرونده:کتابخانه حرم امام علی(ع)۳.jpg|بندانگشتی|نسخه سنگی کتاب ارشاد [[شیخ مفید]]، با حاشیه سید علی بن المولی حسین الحسینی الطباطبایی، که هنوز به چاپ نرسیده و حتی در نسخه‌های چاپی، نامی از این حاشیه برده نشده است. این حاشیه، تنها در کتابخانه حرم امام علی(ع) موجود است.<ref>[http://imamhussain.org/news/24238 مكتبة الروضة الحيدرية تعرض نسخة حجرية نادرة لأبرز العلماء]، العتبة الحسینیة المقدسة.</ref>|جایگزین=]][[پرونده:کتابخانه حرم امام علی(ع)۴.jpg|بندانگشتی|نسخه‌ای سنگی از «قانون فی الطب» [[ابن سینا]]، با حاشیه حکیم عبدالباقی طبیب، که تا کنون به چاپ نرسیده است.]][[پرونده:کتابخانه حرم امام علی(ع)۵.jpg|بندانگشتی|قرآن با خط ریز، که با چشم غیر مسلح قابل خواندن نیست. تاریخ نگارش این قرآن به ۱۳۴۵ق. برمی‌گردد.<ref>[http://www.alkawthartv.com/news/205360 مصحف لا يرى بالعين المجردة في مكتبة الروضة الحيدرية]، الکوثر.</ref>]]آداب الصلاة، [[محمدباقر مجلسی]] | ||
*الارشاد، رکن الدین محمد سمرقندی | *الارشاد، رکن الدین محمد سمرقندی | ||
*الاستبصار، [[شیخ طوسی]] | *الاستبصار، [[شیخ طوسی]] | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۸: | ||
*من لایحضره الفقیه، [[شیخ صدوق]] | *من لایحضره الفقیه، [[شیخ صدوق]] | ||
*المواهب العلیه، حسین بن علی کاشفی سبزواری | *المواهب العلیه، حسین بن علی کاشفی سبزواری | ||
*النفس، بوعلی سینا<ref>کتاب‌نامه حرم امام علی(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۱۳ و ۱۱۴.</ref> | *النفس، بوعلی سینا<ref>کتاب‌نامه حرم امام علی (ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۱۳ و ۱۱۴.</ref> | ||
در پشت کتاب یا صفحات اول برخی از این نسخه‌ها نوشته‌ها، اسناد، تاریخ‌ها و نکته‌های مهمی یادداشت شده که مجموعه آنها خود، گنجینه اطلاعات ارزشمندی است؛ مطالبی مانند آمدن عضدالدوله به | در پشت کتاب یا صفحات اول برخی از این نسخه‌ها نوشته‌ها، اسناد، تاریخ‌ها و نکته‌های مهمی یادداشت شده که مجموعه آنها خود، گنجینه اطلاعات ارزشمندی است؛ مطالبی مانند آمدن عضدالدوله به زیارت امام علی(ع)، آتش‌سوزی در حرم امام علی(ع)، بنای دیوار شهر [[نجف]]، شهادت ابوعبدالله بن مکی معروف به [[شهید اول]]، بارش باران عظیم و بی‌سابقه در نجف و اشعار نابی در اول یا آخر این نسخه‌ها.<ref name=":2">کتاب‌نامه حرم امام علی (ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۱۵.</ref> | ||
==خسارت‌ها== | ==خسارت‌ها== | ||
کتابخانه حرم امام علی(ع)، تاریخ پرفراز و نشیبی داشته است؛ گاهی در اوج رونق و گاه دچار رویدادها، حتی آتش‌سوزی شده، برخی از کتاب‌های نفیس آن به یغما رفته، برخی کتاب‌های آن که مهر وقف هم داشته، توسط دست‌فروش‌ها به فروش رسیده و گاهی دچار آسیب‌های طبیعی و موریانه شده و از بین رفته است. برخی کتاب‌ها به | کتابخانه حرم امام علی(ع)، تاریخ پرفراز و نشیبی داشته است؛ گاهی در اوج رونق و گاه دچار رویدادها، حتی آتش‌سوزی شده، برخی از کتاب‌های نفیس آن به یغما رفته، برخی کتاب‌های آن که مهر وقف هم داشته، توسط دست‌فروش‌ها به فروش رسیده و گاهی دچار آسیب‌های طبیعی و موریانه شده و از بین رفته است. برخی کتاب‌ها به اشخاص امانت داده شده و دیگر برنگشته، در دوره‌هایی مدیر مشخصی نداشته و آسیب‌های جدی به این گنجینه گران‌بها وارد شده که مستندات این آسیب‌ها موجود است.<ref name=":1" /> | ||
==اکنون== | ==اکنون== | ||
پس از سقوط حکومت [[صدام]]، فرصتی پیش آمد تا نهادهای علمی، فرهنگی و دینی [[نجف]] مورد توجه قرار گیرد. کتابخانه حرم امام علی(ع) نیز در شکل و شمایل جدید، در ۲۰ جمادی‌الثانی ۱۴۲۶ق. بازگشایی شد. | پس از سقوط حکومت [[صدام]]، فرصتی پیش آمد تا نهادهای علمی، فرهنگی و دینی [[نجف]] مورد توجه قرار گیرد. کتابخانه حرم امام علی(ع) نیز در شکل و شمایل جدید، در ۲۰ جمادی‌الثانی ۱۴۲۶ق. بازگشایی شد. | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۹: | ||
*حفاظت و بازسازی: این بخش به نگهداری و صحافی و جلد کردن کتاب‌های موجود و ترمیم کتاب‌های قدیمی و اهدایی می‌پردازد. | *حفاظت و بازسازی: این بخش به نگهداری و صحافی و جلد کردن کتاب‌های موجود و ترمیم کتاب‌های قدیمی و اهدایی می‌پردازد. | ||
*استنساخ: بخش کپی و نسخه‌برداری از کتاب‌ها برای پژوهشگرانی که از استان‌ها و شهرهای مختلف مراجعه می‌کنند. | *استنساخ: بخش کپی و نسخه‌برداری از کتاب‌ها برای پژوهشگرانی که از استان‌ها و شهرهای مختلف مراجعه می‌کنند. | ||
*بخش ویژه بانوان: این بخش برای پاسخ‌گویی به نیاز بانوان پژوهشگر به وجود آمده است.<ref>کتاب‌نامه حرم امام علی(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۱۵ و ۱۱۶ | *بخش ویژه بانوان: این بخش برای پاسخ‌گویی به نیاز بانوان پژوهشگر به وجود آمده است.<ref>کتاب‌نامه حرم امام علی (ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۱۵ و ۱۱۶.</ref> | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۱۳: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{برگرفتگی | {{برگرفتگی | ||
| پیش از لینک = مقاله | | پیش از لینک = مقاله | ||
| منبع = کتاب نامه حرم امام علی(ع)، | | منبع = کتاب نامه حرم امام علی (ع)، | ||
| پس از لینک = فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره نهم، زمستان ۱۳۹۰، ص ۱۱۰ | | پس از لینک = فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره نهم، زمستان ۱۳۹۰، ص ۱۱۰ | ||
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1267/1/110 | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1267/1/110 | ||
}} | }} | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||