محمد بن احمد مطری
محمد بن احمد مَطَری معروف به الجمالُ المَطَری از تاریخ‌نگاران و دانشمندان علوم دین در نیمه دوم قرن هفتم و نیمه اول قرن هشتم هجری بود که کتابی در تاریخ مدینه منوره به نام التعریف بما اَنسَتِ الهِجره مِن معالم دار الهجره را نوشت . او اصالتا مصری ولی متولد و ساکن مدینه منوره بود. وی در سال ۷۴۱ هجری قمری در این شهر از دنیا رفت و در بقیع دفن شد.
زندگی
ابوعبدالله جمال الدین محمد بن احمد بن محمد بن خلف مطری انصاری سعدی عِبادی مدنی از علمای شافعیه بود.[۱] که در سال ۶۷۱ ق ( ۱۲۷۲ م ) یا ۶۷۳ ق [۲]در مدینه منوره دیده به جهان گشود.[۳] پدرش پیش از تولد وی از مطریه ( از شهرهای قدیمی مصر که در حال حاضر یکی از محلات قدیمی و باستانی شمال شرق قاهره محسوب می‌شود[۴] ) به مدینه کوچ کرده و در این شهر ساکن شد.[۵]
جمال الدین مطری که به نام الجمال المطری نیز از او یاد می‌شود در بسیاری از علوم و فنون از جمله حدیث، فقه، تاریخ و خطابه تبحر یافت و منصب قضاوت در مدینه النبی را نیز به عهده گرفت. او را جامع فضائل و محاسن و صاحب خُلقی نیکو گفته‌اند.[۶] وی رئیس مؤذّنان حرم شریف نبوی نیز بود و گفته‌اند صدای زیبایی داشت.[۷]
جمال الدین مطری در نهایت در ۱۷ ربیع الاخر[۸] سال ۷۴۱ ( ۱۳۴۰ م) در مدینه درگذشت و در بقیع به خاک سپرده شد.[۹]
استادان و شاگردان
از اساتید و مشایخ او می‌توان از:ابی الیمن عبدالصمد بن عبدالوهاب؛ حافظ شرف الدین دِمیاطی؛ تاج الدین علی بن احمد عراقی؛ عبدالسلام بن محمد بن مزروع بصری ساکن مدینه (م ۶۹۹ ق)؛ ابی محمد عبدالله بن عمران سکری و ابی المعالی احمد بن اسحاق اَبَرقُوهی، نام برد.[۱۰]
از شاگردان او پسرش عفیف الدین عبدالله بن محمد مطری (م۷۶۵ ق) معروف به العفیفُ المَطَری است[۱۱] که کتاب الاِعلام بِمَن دَخَلَ المدینه من الاَعلام را نوشت.[۱۲] از دیگر شاگردان او محمد بن احمد بن محمد تلمسانی معروف به ابن مرزوق (م۷۸۱ ق)،[۱۳] ابن رِبعی احمد بن عبدالله (م بعد ۷۶۰ ق)،[۱۴] احمد بن ظهیره مخزومی قاضی و خطیب مکه (م ۷۹۲ ق)، بوده اند.[۱۵]
آثار
اثر معروف مطری التعریف بما اَنسَتِ الهجره مِن معالم دار الهِجره در موضوع تاریخ‌نگاری محلی مدینه است[۱۶] و چنان که از عنوان کتاب برمی‌آید هدف مولف، شناساندن آن مقدار از آثار و معالم مدینه منوره است که به دست فراموشی سپرده شده یا تغییر و تحریف و تبدُّل در بیان آنها روی داده است. [۱۷]
برخی کتاب‌شناسان آثار دیگری مانند اتحاف الزائر[۱۸] و الذیل علی الدره الثمینه فی تاریخ مدینه ابن نجار[۱۹] یاد کرده‌آند اما برخی پژوهشگران برآنند که او اثری غیر از التعریف نداشته است.[۲۰]
- ↑ تعریف ذوی العلا، ص۷.
- ↑ لحظ الالحاظ، ج۱ ص۷۵.
- ↑ تذکره الحفاظ،ج ۵ ص۷۵؛ الدرر الکامنه،ج ۳ ص۳۱۵.
- ↑ التعریف، حیاه المؤلف،ص ۱۵.
- ↑ التحفه اللطیفه، ج۱ ص۲۷.
- ↑ تذکره الحفاظ،ج ۵ ص۷۵؛ لحظ الالحاظ، ج۱ ص۷۵.
- ↑ تذکره الحفاظ، ج۵ ص۷۵؛ الدرر الکامنه، ج۳ ص۳۱۵.
- ↑ الدرر الکامنه،ج۳ ص۳۱۵.
- ↑ تذکره الحفاظ،ج۵ ص۷۵ و ۷۶؛تعریف ذوی العلا، ص۷.
- ↑ تدکره الحفاظ،ج۵ ص۷۵؛ لحظ الالحاظ، ج۱ ص۷۵.
- ↑ لحظ الالحاظ،ج۱ص۹۶.
- ↑ معجم ما الف عن رسول الله -ص-، ص۹۴.
- ↑ موسوعه طبقات الفقهاء ج۱۴ القسم الثانی،ص۱۰۶۳.
- ↑ درر العقود،ج۱ص۲۹۴و۲۹۵ وج۲ص۳۹.
- ↑ المنهل الصافی، ج۱ ص۳۲۵.
- ↑ تذکره الحفاظ، ج۵ ص۷۵.
- ↑ التعریف،حیاه المؤلف، ص۱۹.
- ↑ کشف الظنون، ج۱ ص۶.
- ↑ کشف الظنون،ج۴ ص۳۰۲.
- ↑ التعریف،حیاه المؤلف، ص۱۹ و ۲۰.