آیه ۱۲۵ سوره بقره

متن و ترجمه

﴿

وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِلنَّاسِ وَأَمْنًا وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَنْ طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ

و [یاد کنید] هنگامی که ما این خانه [کعبه] را برای همه مردم محل گردهمایی و جای امن وامان قرار دادیم، و [فرمان دادیم:] از مقام ابراهیم جایگاهی برای نماز انتخاب کنید. و به ابراهیم و اسماعیل سفارش کردیم که خانه ام را برای طواف کنندگان و اعتکاف کنندگان و رکوع کنندگان وسجده گذاران [از هر آلودگی ظاهری و باطنی] پاکیزه کنید.

﴾

شرح واژگان

واژه مثابه به معنای «تکرار و بازگشت» یا «محلی که بارها به آن رجوع شود» است. برخی از لغت‌شناسان، مثابه را به معنای رجوع به قصد ثواب دانسته‌اند. واژه مَقام به محل قیام و ایستادن گفته شده و در جایگاه معنوی نیز به کار رفته است. کلمه عکوف به معنای ملازمت با چیزی و مواظبت از آن است.

چشم‌انداز

در قرآن، پيش از آیه ۱۲۵ سوره بقره، به سیر آزمون‌های الهی حضرت ابراهیم(ع) و رسیدن او به مقام امامت اشاره شده است.

به دنبال بيان اين مقام ويژه، ابراهيم مى‌فرمايد: «وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثٰابَةً لِلنّٰاسِ وَ أَمْناً ...»، كه در حقيقت با آيه قبل نيز ارتباط دارد، بدين معنا كه ابراهيم چون امام است و مقتدا، بايد پاى در جاى پاى او گذاشت و مقامش را به عنوان مصلى برگزيد. از سوى ديگر مأموريت ابراهيم مبنى بر تطهير خانه گلين خدا فرع بر تطهير خانه‌هاى دل مى‌باشد، كسى كه داراى والاترين مقام معنوى يعنى امامت باشد و مأمور شود تا خانه را پاك و پاكيزه نمايد، طهارت خانه‌هاى دل به طريق اولى در سرلوحه كارش مى‌باشد.

تعبير به «جَعَلْنَا الْبَيْتَ» ، كه مشتمل بر فعل ماضى، و متكلم مع الغير، و معرفه بودن بيت است، چنانكه برخى از مفسران مى‌نويسند: بيت اسم غالب براى

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب درسنامه تفسیر آیات حج، محمد فاکر میبدی، قم، حوزه نماینگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر، ۱۳۸۷ش. است.

• التحقيق فى كلمات القرآن، حسن مصطفوى، تهران، بنگاه ترجمه و نشر كتاب، ١٣۶٠ش.

• الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربية، اسماعيل بن حماد جوهرى، تحقيق احمد عبدالغفور عطار، بيروت، دارالعلم للملايين، چهارم، ١۴٠٧ق.

• المصباح المنير، احمد بن محمد فيومى، قم، دارالهجرة، دوم، ١۴١۴ق.