مسجد بنی‌انیف: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۵۴: خط ۵۴:
}}
}}


مسجد بنی‌اُنیف، یکی از مسجدهای تاریخی [[مدینه|شهر مدینه]] است که در مکان نماز پیامبر(ص) بنا شده است. این مسجد در نزدیکی [[مسجد قبا]] است. مسجد بنی‌اُنیف به مسجد مصبِّح یا صبح نیز شهرت دارد. این مسجد که در طول تاریخ به صورت مخروبه درآمده بود در سال 1442 هجری (2021م.) بازسازی شد.
مسجد بنی‌اُنیف، یکی از مسجدهای تاریخی [[مدینه|شهر مدینه]] است که در مکان نماز پیامبر(ص) بنا شده است. این مسجد در نزدیکی [[مسجد قبا]] است. مسجد بنی‌اُنیف به مسجد مصبِّح یا صبح نیز شهرت دارد. این مسجد که در طول تاریخ به صورت مخروبه درآمده بود در سال 1442 قمری (2021م.) بازسازی شد.


==مکان مسجد==
==مکان مسجد==
خط ۶۱: خط ۶۱:


==نام‌های مسجد==
==نام‌های مسجد==
دلیل نام گذاری این مسجد به بنی‌اُنیف واقع شدن بنای آن در محل سکونت طایفه بنی‌اُنیف است. بنی انیف شاخه ای از قبیله بلی و بنابر نقلی باقیمانده [[عمالقه]] بودند.<ref>تاربخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، ص۲۸</ref> همچنین به دلیل اقامه نماز صبح توسط پیامبر(ص) به مسجد مصبِّح یا صبح مشهور است.<ref>ر.ک: [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=269 المدینة بین الماضی و الحاضر، ص 263]</ref>
دلیل نام گذاری این مسجد به بنی‌اُنیف واقع شدن بنای آن در محل سکونت طایفه بنی‌اُنیف است. بنی انیف شاخه ای از قبیله بلی و بنابر نقلی باقیمانده [[عمالقه]] بودند.<ref>تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، ص۲۸</ref> همچنین به دلیل اقامه نماز صبح توسط پیامبر(ص) به مسجد مصبِّح یا صبح مشهور است.<ref>ر.ک: [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=269 المدینة بین الماضی و الحاضر، ص 263]</ref>
==داستان مسجد==
==داستان مسجد==
در مورد مسجد سه روایت موجود است:
درباره نمازگزاری رسول‌الله در این مسجد سه روایت وجود دارد:


===روایت اول===
===روایت اول===


پیامبر(ص)  هنگام هجرت به سوی [[مدینه|شهر مدینه]] در محل این مسجد نماز صبح بجا آورد.<ref>ر.ک: [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=267 المدینة بین الماضی و الحاضر، ص 261]</ref>
پیامبر(ص)  هنگام هجرت به [[مدینه|شهر مدینه]] در محل این مسجد نماز صبح بجا آورد.<ref>ر.ک: [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=267 المدینة بین الماضی و الحاضر، ص 261]</ref>


===روایت دوم===
===روایت دوم===
زمانی که امام علی(ع) بعد از پیامبر(ص) از مکه به مدینه هجرت کرد، پیامبر(ص) در استقبال از او در محل این مسجد نماز صبح گزارد.<ref>المساجد و الاماکن الاثریه ص ۸۴-۸۶</ref>
زمانی که امام علی(ع) بعد از پیامبر(ص) از مکه به مدینه هجرت کرد، پیامبر(ص) در استقبال از او در محل این مسجد نماز صبح گزارد.<ref>المساجد و الاماکن الاثریه، ص۸۴-۸۶</ref>


===روایت سوم===
===روایت سوم===
رسول خدا (ص) در زمانی که به عیادت  طلحه بن براء <ref>طلحة بن البراء بن عمیر بن وبرة بن ثعلبة بن غنم بن سری بن سلمة ابن أنیف انصاری، از اصحاب پیامبر(ص) که در زمان ایشان از دنیا رفت.</ref>رفته بود. نزدیک دژهای  طایفه بنی‌اُنیف نماز خواند، بنی‌اُنیف آن مکان را آب می‌پاشیدند تا موقعیت آن از یادشان نرود و پس از مدتی در آن مکان مسجدی ساختند که همان مسجد بنی‌اُنیف است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=217 التعریف بما انست الهجرة، ص۲۱۷]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=245 الوفاء الوفاء، ج۳، ص245]</ref>
رسول خدا (ص) در زمانی که به عیادت  طلحه بن براء{{یادداشت|طلحة بن البراء انصاری، از اصحاب پیامبر(ص) که در زمان ایشان از دنیا رفت.}} رفته بود. نزدیک دژهای  طایفه بنی‌اُنیف نماز خواند، بنی‌اُنیف آن مکان را آب می‌پاشیدند تا موقعیت آن از یادشان نرود و پس از مدتی در آن مکان مسجدی ساختند که همان مسجد بنی‌اُنیف است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=217 التعریف بما انست الهجرة، ص۲۱۷]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=245 الوفاء الوفاء، ج۳، ص245]</ref>


==تاریخ مسجد==
==تاریخ مسجد==


====گزارش‌هاى قديمى====
====گزارش‌هاى قديمى====
گزارش‌های تاریخی، از وجود این مسجد در سده‌های پیشین حکایت دارد.<ref>ر.ک: [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=245 وفاء الوفا، ج3، ص245]؛ عمدة الاخبار، ص303.</ref> مطری (۶۷۳‬ق.)<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=217 التعریف بما انست الهجرة، ص۲۱۷]</ref>، فیروزآبادی (۷۲۹‬ق.)<ref> المغانم المطابة، (مخطوط)، شماره برگه 230. </ref>، ابوالبقاء مکی (854ق.)<ref>سخاوی، الضوء اللامع، ج4، ص85؛ ر.ک: مکی، البحر العمیق فی المناسک (مخطوط)، شماره برگه 164.</ref>، سمهودی (911ق.)<ref>ر.ک: [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=245 وفاء الوفا، ج3، ص245]</ref> و عباسی<ref>عمدة الاخبار، ص203.</ref>، درباره این مسجد سخن گفته‌اند. علی بن موسی، در ابتدای قرن چهاردهم، این مسجد را این‌گونه توصیف می‌کند:
گزارش‌های تاریخی، از وجود این مسجد در سده‌های پیشین حکایت دارد.<ref>ر.ک: [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=245 وفاء الوفا، ج3، ص245].</ref> مطری (۶۷۳‬ق.)،<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالتعریف_بما_انست_الهجرة.pdf&page=217 التعریف بما انست الهجرة، ص۲۱۷]</ref> فیروزآبادی (۷۲۹‬ق.)،<ref> المغانم المطابة، ج۲، ص۵۵۹. </ref> ابوالبقاء مکی (854ق.)،<ref>ر.ک: البحر العمیق فی المناسک، ص۲۸۳۹.</ref> سمهودی (911ق.)<ref>ر.ک: [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=245 وفاء الوفا، ج3، ص245]</ref> و عباسی<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%85%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1.pdf&page=180 عمدة الاخبار، ص۱۷۵].</ref> درباره این مسجد سخن گفته‌اند. علی بن موسی، در ابتدای قرن چهاردهم، این مسجد را این‌گونه توصیف می‌کند:


بر حره، نزدیک باغی که به «قویم» معروف است، مسجد کوچک بدون سقفی وجود دارد که به مصبح معروف است. هنگامی‌که پیامبر(ص) به همراه ابوبکر (13ق.) به سوی مدینه هجرت کرد، این مسجد بر سر راهشان قرار داشت. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D8%B5%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87.pdf&page=10 وصف المدینة المنورة، ص10.]</ref>
بر حره، نزدیک باغی که به «قویم» معروف است، مسجد کوچک بدون سقفی وجود دارد که به مصبح معروف است. هنگامی‌که پیامبر(ص) به سوی مدینه هجرت کرد، این مسجد بر سر راه ایشان قرار داشت. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وصف_المدینه_المنوره.pdf&page=10 وصف المدینة المنورة، ص10.]</ref>
====گزارش‌هاى قرن چهاردهم ====


خیاری (1380ق.) نیز درباره این مسجد، می‌گوید: «این مسجد سقف ندارد و کنار مستودعات (انبارهای) غسان، در جنوب غرب قباست. طرف غرب آن، دژ مصبح و ثنیةالوداع قرار گرفته است که پیامبر(ص) در آن، از طرف مردم مکه، استقبال شد.» <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=175 تاریخ معالم المدینه المنوره، ص ۱۷۵]</ref>
====گزارش‌هاى قرن چهاردهم و پانزدهم====


ابراهیم عیاشی نیز درباره این مسجد می‌گوید:
خیاری (1380ق) درباره این مسجد، می‌گوید: «این مسجد کنار مستودعات (انبارهای) غسان، در جنوب غرب قباست. طرف غرب آن، دژ مصبح و ثنیةالوداع قرار گرفته است که پیامبر(ص) در آن، از طرف مردم مدينه، استقبال شد.» <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=175 تاریخ معالم المدینه المنوره، ص ۱۷۵]</ref>
از آثار برجای مانده از این مسجد، فقط مسجدی یافتم که بر بلندای حره (سنگستان) از سمت جنوب چاهی که نزدیکی آن واقع بود، قرار داشت. امروزه این مکان به مصبح معروف است.... چون پیامبر(ص) صبحگاه در این مکان، نماز خوانده است <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=269 المدینة بین الماضی و الحاضر، ص 263]</ref>


ابراهیم عیاشی می‌گوید:
«از آثار برجای مانده از این مسجد، فقط مسجدی یافتم که بر بلندای حره (سنگستان) از سمت جنوب چاهی که نزدیکی آن واقع بود، قرار داشت. امروزه این مکان به مصبح معروف است.... چون پیامبر(ص) صبحگاه در این مکان، نماز خوانده است» <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=269 المدینة بین الماضی و الحاضر، ص 263]</ref>
صباغ(1420ق) نیز پس از آنکه به نقل از وفاء الوفا موقعیت مسجد را جنوب غربی مسجد قبا ذکر می کند می گوید: «مسجد دارای بنایی به ارتفاع دو متر و بدن سقف است و داخل آن محراب بسیار کوچکی قرار دارد» وی پس از بیان دلیل نام گذاری مسجد به مصبح و نقل روایت عاصم بن سوید، موقعیت مسجد را «کنار انبار غسان در مسیر زمینهای شیخ عبدالحمید عباس (مشهور به عباسیه) که در گذشته به قائم مشهور بوده است» می داند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D9%87_%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87_%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%B7%D8%A7%D8%A8%D9%87.pdf&page=83 الاصابه فی معرفه مساجد طابه]</ref>
====گزارش‌ مهندس کعکى در دوران معاصر ====
====گزارش‌ مهندس کعکى در دوران معاصر ====


در ابتداى قرن پانزدهم، اين مسجد چندين بار در معرض خرابى قرار گرفت لکن با همت خيرين، بازسازى‌ شد. آخرين بازسازى‌ مسجد بنى انيف، در سال 1427قمرى (2006م.) بوده است. در اين بازسازى، به‌جهت حفظ موقعيت مسجد، ديوارهاى آن به ارتفاع يک متر و 80 سانتى متر، ديوارچينى شد. مهندس کعکى اين مسجد را  در سال 1413 و  1429 قمرى، بازديد کرده  و از آن عکس گرفته است. <ref>معالم المدينه المنوره بين العماره و التاريخ، الجزء الرابع: تاريخ و عماره المساجد الاثريه القديمه بالمدينه المنوره، ج4، ص 218 - 205.</ref>
در ابتداى قرن پانزدهم، اين مسجد چندين بار در معرض خرابى قرار گرفت لکن با همت خيرين، بازسازى‌ شد. آخرين بازسازى‌ مسجد بنى انيف، در سال 1427قمرى (2006م.) بوده است. در اين بازسازى، به‌جهت حفظ موقعيت مسجد، ديوارهاى آن به ارتفاع يک متر و 80 سانتى متر، ديوارچينى شد. مهندس کعکى اين مسجد را  در سال 1413 و  1429 قمرى، بازديد کرده  و از آن عکس گرفته است. <ref>معالم المدينه المنوره بين العماره و التاريخ، ج4، ص۲۱۸-۲۰۵.</ref>


==گالری==
==گالری==
خط ۱۱۸: خط ۱۲۰:
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{پایان}}
==منابع==
*'''الاصابه فی معرفه مساجد طابه''': خالد علی حسین صباغ، مدینه، مطابع الرشید، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
*'''البحر العمیق فی مناسک المعتمر والحاج إلی البیت العتیق''': ابوالبقاء محمد بن احمد الحنفی، مکه، مؤسسة الریان، ۱۴۳۲ق/ ۲۰۱۱م.
*'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا''': احمد یاسین احمد، ریاض، المملکة العربیة السعودیة، 1419ق.
*'''التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجرة''': محمد بن احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، ریاض، دارة الملک عبدالعزیز، ۲۰۰۵م.
*'''الضوء اللامع''': شمس الدین السخاوی، قاهره، دار الکتاب الاسلامی، بی‌تا.
*'''عمدة الاخبار فی مدینة المختار''': احمد عباسی، به تحقیق: سعد درابزوئی حسینی، با تصحیح: محمدطیب انصاری، مدینه، مکتب الاعیان، بی‌تا.
*'''المدینه بین الماضی و الحاضر''': ابراهیم عیاشی، مدینه، نشر المکتبة العلمیه، ۱۹۷۲م.
*'''المساجد الاثریه فی المدینه المنوره''': محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، ۲۰۰۰م.
*'''المساجد و الأماکن الأثریة''': عبد الرحمن خویلد، تهران، نشر مشعر، 1420ق/ 1999م.
* '''معالم المدينه المنوره بين العماره و التاريخ'''، الجزء الرابع، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
*'''المغانم المطابة فی معالم طابة''': محمد بن یعقوب فیروزآبادی، مدینه، مرکز بحوث ودراسات، ١٤٢٣ق/ ٢٠٠٢م.
*'''وفاء الوفا بأخبار دار المصطفی''': عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ق/ 2001م.
{{پایان}}
[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:مسجدهای تاریخی ناموجود مدینه]]
[[رده:مسجدهای تاریخی ناموجود مدینه]]
[[ar: مسجد بنی أنیف]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۱

مسجد بنی اُنیف
اطلاعات اوليه
نام‌های دیگر مصبح، صبح
مکان عربستان * مدینه * نزدیک مسجد قبا
کاربری مسجد
تاریخ بنا
بازسازی‌ها 1442 هجری قمری
وضعیت فعلی
وضعیت بنا فعال

مسیریابی

در حال بارگیری نقشه...

مسجد بنی‌اُنیف، یکی از مسجدهای تاریخی شهر مدینه است که در مکان نماز پیامبر(ص) بنا شده است. این مسجد در نزدیکی مسجد قبا است. مسجد بنی‌اُنیف به مسجد مصبِّح یا صبح نیز شهرت دارد. این مسجد که در طول تاریخ به صورت مخروبه درآمده بود در سال 1442 قمری (2021م.) بازسازی شد.

مکان مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

موقعیت مکانی این مسجد کنار دژهای طایفه بنی‌اُنیف بر فراز تپه‌ای در فاصله چند صد متری جنوب غربی مسجد قبا در کنار انبار های غسان و در پشت تصفیه خانه آب آشامیدنی قرار دارد.[۱]

نام‌های مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

دلیل نام گذاری این مسجد به بنی‌اُنیف واقع شدن بنای آن در محل سکونت طایفه بنی‌اُنیف است. بنی انیف شاخه ای از قبیله بلی و بنابر نقلی باقیمانده عمالقه بودند.[۲] همچنین به دلیل اقامه نماز صبح توسط پیامبر(ص) به مسجد مصبِّح یا صبح مشهور است.[۳]

داستان مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

درباره نمازگزاری رسول‌الله در این مسجد سه روایت وجود دارد:

روایت اول[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پیامبر(ص) هنگام هجرت به شهر مدینه در محل این مسجد نماز صبح بجا آورد.[۴]

روایت دوم[ویرایش | ویرایش مبدأ]

زمانی که امام علی(ع) بعد از پیامبر(ص) از مکه به مدینه هجرت کرد، پیامبر(ص) در استقبال از او در محل این مسجد نماز صبح گزارد.[۵]

روایت سوم[ویرایش | ویرایش مبدأ]

رسول خدا (ص) در زمانی که به عیادت طلحه بن براء[یادداشت ۱] رفته بود. نزدیک دژهای طایفه بنی‌اُنیف نماز خواند، بنی‌اُنیف آن مکان را آب می‌پاشیدند تا موقعیت آن از یادشان نرود و پس از مدتی در آن مکان مسجدی ساختند که همان مسجد بنی‌اُنیف است.[۶]

تاریخ مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

گزارش‌هاى قديمى[ویرایش | ویرایش مبدأ]

گزارش‌های تاریخی، از وجود این مسجد در سده‌های پیشین حکایت دارد.[۷] مطری (۶۷۳‬ق.)،[۸] فیروزآبادی (۷۲۹‬ق.)،[۹] ابوالبقاء مکی (854ق.)،[۱۰] سمهودی (911ق.)[۱۱] و عباسی[۱۲] درباره این مسجد سخن گفته‌اند. علی بن موسی، در ابتدای قرن چهاردهم، این مسجد را این‌گونه توصیف می‌کند:

بر حره، نزدیک باغی که به «قویم» معروف است، مسجد کوچک بدون سقفی وجود دارد که به مصبح معروف است. هنگامی‌که پیامبر(ص) به سوی مدینه هجرت کرد، این مسجد بر سر راه ایشان قرار داشت. [۱۳]

گزارش‌هاى قرن چهاردهم و پانزدهم[ویرایش | ویرایش مبدأ]

خیاری (1380ق) درباره این مسجد، می‌گوید: «این مسجد کنار مستودعات (انبارهای) غسان، در جنوب غرب قباست. طرف غرب آن، دژ مصبح و ثنیةالوداع قرار گرفته است که پیامبر(ص) در آن، از طرف مردم مدينه، استقبال شد.» [۱۴]

ابراهیم عیاشی می‌گوید: «از آثار برجای مانده از این مسجد، فقط مسجدی یافتم که بر بلندای حره (سنگستان) از سمت جنوب چاهی که نزدیکی آن واقع بود، قرار داشت. امروزه این مکان به مصبح معروف است.... چون پیامبر(ص) صبحگاه در این مکان، نماز خوانده است» [۱۵]

صباغ(1420ق) نیز پس از آنکه به نقل از وفاء الوفا موقعیت مسجد را جنوب غربی مسجد قبا ذکر می کند می گوید: «مسجد دارای بنایی به ارتفاع دو متر و بدن سقف است و داخل آن محراب بسیار کوچکی قرار دارد» وی پس از بیان دلیل نام گذاری مسجد به مصبح و نقل روایت عاصم بن سوید، موقعیت مسجد را «کنار انبار غسان در مسیر زمینهای شیخ عبدالحمید عباس (مشهور به عباسیه) که در گذشته به قائم مشهور بوده است» می داند.[۱۶]

گزارش‌ مهندس کعکى در دوران معاصر[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در ابتداى قرن پانزدهم، اين مسجد چندين بار در معرض خرابى قرار گرفت لکن با همت خيرين، بازسازى‌ شد. آخرين بازسازى‌ مسجد بنى انيف، در سال 1427قمرى (2006م.) بوده است. در اين بازسازى، به‌جهت حفظ موقعيت مسجد، ديوارهاى آن به ارتفاع يک متر و 80 سانتى متر، ديوارچينى شد. مهندس کعکى اين مسجد را در سال 1413 و 1429 قمرى، بازديد کرده و از آن عکس گرفته است. [۱۷]

گالری[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تصاویر قبل از بازسازی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تصاویر پس از بازسازی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • موقعیت مسجد بنی‌اُنیف نسبت به مسجد قبا

    موقعیت مسجد بنی‌اُنیف نسبت به مسجد قبا

جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ ر.ک: تاریخ معالم المدینه المنوره، ص ۱۷۵ ؛ الوفاء الوفاء، ج۳، ص245-246؛ المساجد الاثریه، ص 41
  2. ↑ تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، ص۲۸
  3. ↑ ر.ک: المدینة بین الماضی و الحاضر، ص 263
  4. ↑ ر.ک: المدینة بین الماضی و الحاضر، ص 261
  5. ↑ المساجد و الاماکن الاثریه، ص۸۴-۸۶
  6. ↑ التعریف بما انست الهجرة، ص۲۱۷؛ الوفاء الوفاء، ج۳، ص245
  7. ↑ ر.ک: وفاء الوفا، ج3، ص245.
  8. ↑ التعریف بما انست الهجرة، ص۲۱۷
  9. ↑ المغانم المطابة، ج۲، ص۵۵۹.
  10. ↑ ر.ک: البحر العمیق فی المناسک، ص۲۸۳۹.
  11. ↑ ر.ک: وفاء الوفا، ج3، ص245
  12. ↑ عمدة الاخبار، ص۱۷۵.
  13. ↑ وصف المدینة المنورة، ص10.
  14. ↑ تاریخ معالم المدینه المنوره، ص ۱۷۵
  15. ↑ المدینة بین الماضی و الحاضر، ص 263
  16. ↑ الاصابه فی معرفه مساجد طابه
  17. ↑ معالم المدينه المنوره بين العماره و التاريخ، ج4، ص۲۱۸-۲۰۵.
  1. ↑ طلحة بن البراء انصاری، از اصحاب پیامبر(ص) که در زمان ایشان از دنیا رفت.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • الاصابه فی معرفه مساجد طابه: خالد علی حسین صباغ، مدینه، مطابع الرشید، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
  • البحر العمیق فی مناسک المعتمر والحاج إلی البیت العتیق: ابوالبقاء محمد بن احمد الحنفی، مکه، مؤسسة الریان، ۱۴۳۲ق/ ۲۰۱۱م.
  • تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا: احمد یاسین احمد، ریاض، المملکة العربیة السعودیة، 1419ق.
  • التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجرة: محمد بن احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، ریاض، دارة الملک عبدالعزیز، ۲۰۰۵م.
  • الضوء اللامع: شمس الدین السخاوی، قاهره، دار الکتاب الاسلامی، بی‌تا.
  • عمدة الاخبار فی مدینة المختار: احمد عباسی، به تحقیق: سعد درابزوئی حسینی، با تصحیح: محمدطیب انصاری، مدینه، مکتب الاعیان، بی‌تا.
  • المدینه بین الماضی و الحاضر: ابراهیم عیاشی، مدینه، نشر المکتبة العلمیه، ۱۹۷۲م.
  • المساجد الاثریه فی المدینه المنوره: محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، ۲۰۰۰م.
  • المساجد و الأماکن الأثریة: عبد الرحمن خویلد، تهران، نشر مشعر، 1420ق/ 1999م.
  • معالم المدينه المنوره بين العماره و التاريخ، الجزء الرابع، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
  • المغانم المطابة فی معالم طابة: محمد بن یعقوب فیروزآبادی، مدینه، مرکز بحوث ودراسات، ١٤٢٣ق/ ٢٠٠٢م.
  • وفاء الوفا بأخبار دار المصطفی: عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، 1422ق/ 2001م.
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=مسجد_بنی‌انیف&oldid=56901»