محمد بن ابراهیم الظواهری: تفاوت میان نسخه‌ها

محمد الاحمدی الظواهری
مشخصات فردی
زادگاه	مصر
دین	اسلام
منصب	رئیس دانشگاه الازهر
تاریخ درگذشت	1935
مشخصات دینی
نقش‌های برجسته	رئیس هیئت نمایندگی کشور مصر در کنگره حج 1344 قمری

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۴۳

محمد بن ابراهیم الظواهری سی و سومین شیخ الازهر (1929-1935م) و از مخالفان تخریب قبرستان بقیع بود. وی رویکردی اصلاحی در الأزهر داشت؛ اما با بروز انتقادات به این رویکرد، ظواهری استعفا داد.

او دو بار به حج رفت؛ بار نخست نماینده رسمی دولت مصر و رئیس هیئت اعزامی این کشور به کنگره اسلامی سال 1344 قمری در عربستان بود که به میزبانی آل سعود برگزار شد و نمایندگانی از کشورهای مسلمان در آن شرکت داشتند. ظواهری که از مخالفان سختگیری‌های وهابیان بر مسلمانان بود، در این اجلاس در واکنش به تخریب قبرستان بقیع توسط آل سعود، از پیشنهاد هیئت مسلمانان هند مبنی بر بازسازی بقیع حمایت کرد.

ظواهری در سال 1355 قمری بار دیگر به طور غیر رسمی به حج رفت.

العلم و العلماء، رسالة الأخلاق الكبرى، و الوصایا و الآداب از جمله آثار الظواهری است. همچنین پس از مرگش خاطرات او از سفرهای حجش در بخشی از کتاب السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری تنظیم و منتشر شده است.

زندگی‌نامه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شیخ محمد بن ابراهیم الاحمدی الظواهری در سال 1295 قمری (1887م) در روستای «كفر الظواهری» در استان شرقی مصر به دنیا آمد. پدرش از عالمان معروف الأزهر بود. عمده تحصیلاتش در جامع الازهر گذشت و در همان جا بود که از اندیشه استادش، شیخ محمد عبده (درگذشت: 1323ق) تأثیر گرفت.

الظواهری در سال 1914 میلادی بزرگ «جامع الاحمدی» در طنطا (از شهرهای مصر) شد و مجله ای را به نام «معهد طنطا» منتشر کرد. در سال 1923 میلادی شیخ بنیاد اسیوط و در میانه سال های 1349ق (1929م) تا 1354 قمری (1935م) سی و سومین شیخ جامع الأزهر شد؛ هرچند رویکرد اصلاحی او در الأزهر با مقاومت برخی منتقدان همراه و سرانجام ناچار به استعفا شد.^[۱]

سفرهای حج[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شیخ الظواهری دو بار حج به جا آورد. بار اوّل به سال 1344ق (1926م) و در جریان برگزاری کنگره اسلامی در مکه بود که ریاست هیئت مصری را به نمایندگی از دولت ملک فؤاد اول (درگذشت: 1936م) برعهده داشت. از اعضای آن هیئت می توان به محمد المسیری بک (مدیر اداره حج در وزارت داخله مصر) و محمد توفیق (کنسول مصر در شهر جده) اشاره کرد.^[۲] دومین سفر حج الظواهری سفری عادی و غیر رسمی به سال 1355ق (1937م) بود.^[۳]

حمایت از بازسازی بقیع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مخالفت گروهی از هیئت‌های مسلمان با تخریب قبرستان بقیع یکی از موضوعات مطرح در کنگره سال 1344 قمری بود. هیئت جنبش مسلمانان هند پیشنهاداتی برای بازسازی قبور تخریب شده مطرح کردند و شیخ الظواهری از این پیشنهادات حمایت کرد.^[۴] الظواهری که مخالف تکفیر و سختگیری وهابیان بر مسلمانان بود، در این کنگره در سخنانی از آزادی مذهبی دفاع کرد و از برخی برخوردهای وهابیان با حاجیان انتقاد کرد.^[۵]

آثار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از جمله آثار باقی مانده از اوست:

العلم و العلماء
رسالة الأخلاق الكبرى
خواص المعقولات فی أول المنطق و سائر العقلیات
الوصایا و الآداب
صفوة الأسالیب
حكم الحكماء
براءة الإسلام من أوهام العوام

پس از مرگش خاطرات او از سفرهای حجش در بخشی از کتاب السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری تنظیم و منتشر شده است.^[۶]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

↑ الأزهر فی ألف عام، ج2، ص376؛ نور الابهر فی طبقات شیوخ الجامع الازهر، ص106؛ موسوعة اعلام الدعوة والوحدة والإصلاح، ج2، ص96- 94؛ الأزهر فی اثنی عشر عاماً، ص60- 59؛ التقریب بین المذاهب الاسلامیة، ص165؛ اریخ الإصلاح فی الأزهر و صفحات من الجهاد فی الإصلاح، ص119 و 128.
↑ السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری، ص242.
↑ السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری، ص262.
↑ السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری، ص248.
↑ السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری، ص244-245.
↑ السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری، ص9 و 16.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مقاله برگرفته از مقاله بازسازی بقیع و اصلاح اداره حج ابراهیمی در اندیشه شیخ محمد بن ابراهیم الأحمدی الظواهری فصلنامه میقات حج شماره 124 است.

تاریخ الإصلاح فی الأزهر و صفحات من الجهاد فی الإصلاح: عبدالمتعال صعیدی، القاهرة، مطبعة الاعتماد، 1943م.
الأزهر فی ألف عام: محمد عبدالمنعم الخفاجی، القاهرة، عالم الکتب، 1432ق.
الأزهر فی اثنی عشر عاماً: جامع الازهر، الدار القومیة للطباعة والنشر، 1964م.
التقریب بین المذاهب الاسلامیة فی القرن العشرین الأزهر والتشیع محاولات و تحفظات: راینر برانر، ترجمه شده به عربی: بتول عاصی و فاطمه زراقط، بیروت، مرکز الحضارة لتنمیة الفکر الاسلامی، 2015م.
السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری: الاحمدی الظواهری، مطبعة الاعتماد، 1945م.
موسوعة اعلام الدعوة والوحدة والإصلاح: محمد الساعدی، طهران، المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الإسلامیة، 1431ق.
نور الابهر فی طبقات شیوخ الجامع الازهر: محیی الدین الطُعمی، بیروت، دار الجیل، 1412ق.

[1] الأزهر فی ألف عام، ج2، ص376؛ نور الابهر فی طبقات شیوخ الجامع الازهر، ص106؛ موسوعة اعلام الدعوة والوحدة والإصلاح، ج2، ص96- 94؛ الأزهر فی اثنی عشر عاماً، ص60- 59؛ التقریب بین المذاهب الاسلامیة، ص165؛ اریخ الإصلاح فی الأزهر و صفحات من الجهاد فی الإصلاح، ص119 و 128.

[2] السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری، ص242.

[3] السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری، ص262.

[4] السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری، ص248.

[5] السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری، ص244-245.

[6] السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری، ص9 و 16.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''محمد بن ابراهیم الظواهری''' سی و سومین شیخ الازهر در سال‌های .1929-1935 بود. او دو بار به حج رفت. بار نخست نماینده رسمی دولت مصر و رئیس هیئت اعزامی این کشور به کنگره سال 1344 قمری در عربستان بود که به میزبانی [[آل سعود]] برگزار شد و نمایندگانی از کشورهای مسلمان در آن شرکت داشتند. ظواهری از مخالفان سختگیری و تکفیر اعمال شده توسط [[وهابیان]] بود و در واکنش به تخریب [[قبرستان بقیع]] توسط آل سعود در این اجلاس از پیشنهاد هیئت مسلمانان هند مبنی بر بازسازی بقیع حمایت کرد. ظواهری در سال 1355 بار دیگر به طور غیر رسمی به حج رفت و خاطراتی از خود به جا گذاشت که در کتاب السیاسه و الازهر به چاپ رسیده است.
+{{جعبه اطلاعات اشخاص
+|عنوان             = محمد الاحمدی الظواهری
+|تصویر             = محمد الاحمدی الظواهری.png
+|عرض تصویر         =
+|توضیح تصویر       =
+|نام کامل          =
+|کنیه              =
+|لقب               =
+|نسب               =
+|زادروز            =
+|کشور تولد         = مصر
+|شهر تولد          =
+|محل زندگی         =
+|مهاجر/انصار       =
+|نام همسر          =
+|فرزندان           =
+|خویشاوندان سرشناس =
+|دین               = اسلام
+|مذهب              =
+|پیشه              =
+|مناصب             = رئیس دانشگاه الازهر
+|نحوه درگذشت/شهادت =
+|تاریخ درگذشت      =  1935 <!-- 14/3/1368 -->
+|شهر درگذشت        =  <!-- تهران -->
+|کشور درگذشت       =  <!-- ایران -->
+|آرامگاه           =
-== زندگی‌نامه ==
+|زمان اسلام آوردن   =
-شیخ محمد بن ابراهیم الاحمدی الظواهری در سال 1295 قمری (1887م) در روستای «كفر الظواهری» در استان شرقی مصر دیده به جهان گشود. پدرش از عالمان معروف الأزهر بود. عمده تحصیلاتش در جامع الأزهر گذشت و در همان جا بود که از اندیشه اصلاح  خواه استادش، شیخ محمد عبده (م1323ق) تاثیر گرفت. الظواهری در سال 1914 میلادی شیخ جامع الاحمدی در طنطا شد و مجله ای را به نام «معهد طنطا» منتشر کرد. در سال 1923 میلادی شیخ بنیاد اسیوط و در میانه سال های 1349ق (1929م) تا 1354 قمری (1935م) سی و سومین شیخ جامع الأزهر شد؛ هرچند رویکرد اصلاحی او در الأزهر با مقاومت برخی منتقدان همراه و سرانجام ناچار به استعفا شد. <ref>الخفاجی، 1432ق، ج2، ص376؛ الطُعمی، 1412ق، ص106؛ الساعدی، 1431ق، ج2، صص96- 94؛ جامع الازهر، 1964م، صص60 -  59؛ برانر، 2015م، ص165؛ صعیدی،1943م، صص119 و 128</ref>
+|نحوه اسلام آوردن   =
+|حضور در جنگ‌ها     =
+|هجرت به           =
+|دلیل شهرت         =
+|نقش‌های برجسته     = رئیس هیئت نمایندگی کشور مصر در کنگره حج 1344 قمری
+|دیگر فعالیت‌ها     =
+|نام زیارتگاه      =
+|سمت               =
+|خدمت              =
+|محل اقدام         =
+|سفر               =
+|نوشته‌ها           =
+|موقوفات           =
+|بناهای ساخته شده  =
+|مقام علمی         =
+|پس از             =
+|پیش از            =
+|اساتید            =
+|محل تحصیل         =
+|اجازه روایت از    =
+|اجازه اجتهاد از   =
+|شاگردان           =
+|اجازه روایت به    =
+|اجازه اجتهاد به   =
+|تالیفات           =
+|فعالیت سیاسی      =
+|فعالیت اجتماعی    =
+|فعالیت مذهبی      =
+|وبگاه رسمی        =
+|امضا              =  <!-- sign.jpg -->
+}}
+'''محمد بن ابراهیم الظواهری''' سی و سومین شیخ [[الازهر]] (1929-1935م) و از مخالفان [[تخریب بقیع|تخریب قبرستان بقیع]] بود. وی رویکردی اصلاحی در الأزهر داشت؛ اما با بروز انتقادات به این رویکرد، ظواهری استعفا داد.
-== آثار ==
+او دو بار به [[حج]] رفت؛ بار نخست نماینده رسمی دولت [[مصر]] و رئیس هیئت اعزامی این کشور به کنگره اسلامی سال 1344 قمری در [[عربستان]] بود که به میزبانی [[آل سعود]] برگزار شد و نمایندگانی از کشورهای مسلمان در آن شرکت داشتند. ظواهری که از مخالفان سختگیری‌های [[وهابیان]] بر مسلمانان بود، در این اجلاس در واکنش به تخریب قبرستان بقیع توسط آل سعود، از پیشنهاد هیئت مسلمانان هند مبنی بر بازسازی بقیع حمایت کرد.
-از جمله آثار باقی مانده از اوست:
-. العلم و العلماء 2. رسالة الأخلاق الكبرى 3. خواص المعقولات فی أول المنطق و سائر العقلیات 4. الوصایا و الآداب 5. صفوة الأسالیب 6. حكم الحكماء 7. براءة الإسلام من أوهام العوام
+ظواهری در سال 1355 قمری بار دیگر به طور غیر رسمی به حج رفت.
-پس از مرگش خاطرات او از سفرهای حجش در بخشی از کتاب ''السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری'' تنظیم و منتشر شده است.<ref>الاحمدی الظواهری،1945م، ص9 و 16</ref>
+العلم و العلماء، رسالة الأخلاق الكبرى، و الوصایا و الآداب از جمله آثار الظواهری است. همچنین پس از مرگش خاطرات او از سفرهای حجش در بخشی از کتاب ''السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری'' تنظیم و منتشر شده است.
+== زندگی‌نامه ==
+شیخ محمد بن ابراهیم الاحمدی الظواهری در سال 1295 قمری (1887م) در روستای «كفر الظواهری» در استان شرقی مصر به دنیا آمد. پدرش از عالمان معروف الأزهر بود. عمده تحصیلاتش در [[جامع الازهر]] گذشت و در همان جا بود که از اندیشه استادش، شیخ محمد عبده (درگذشت: 1323ق) تأثیر گرفت.
+الظواهری در سال 1914 میلادی بزرگ «جامع الاحمدی» در طنطا (از شهرهای مصر) شد و مجله ای را به نام «معهد طنطا» منتشر کرد. در سال 1923 میلادی شیخ بنیاد اسیوط و در میانه سال های 1349ق (1929م) تا 1354 قمری (1935م) سی و سومین شیخ جامع الأزهر شد؛ هرچند رویکرد اصلاحی او در الأزهر با مقاومت برخی منتقدان همراه و سرانجام ناچار به استعفا شد.<ref>الأزهر فی ألف عام، ج2، ص376؛ نور الابهر فی طبقات شیوخ الجامع الازهر، ص106؛ موسوعة اعلام الدعوة والوحدة والإصلاح، ج2، ص96- 94؛ الأزهر فی اثنی عشر عاماً، ص60- 59؛ التقریب بین المذاهب الاسلامیة، ص165؛ اریخ الإصلاح فی الأزهر و صفحات من الجهاد فی الإصلاح، ص119 و 128.</ref>
 == سفرهای حج ==
-شیخ الظواهری دو بار حج به جا آورد. بار اوّل به سال 1344ق (1926م) و در جریان برگزاری کنگره اسلامی در مکه مکرمه بود که ریاست هیئت مصری را به نمایندگی از دولت ملک فؤاد اول (م1936م) برعهده داشت. از اعضای آن هیئت می توان به محمد المسیری بک (مدیر اداره حج در وزارت داخله مصر) و استاد محمدتوفیق (کنسول مصر در شهر جده) اشاره کرد. مخالفت گروهی از هیئت‌های مسلمان با تخریب قبرستان بقیع یکی از موضوعات مطرح در این  کنگره بود. هیئت جنبش مسلمانان هند پیشنهاداتی برای بازسازی قبور تخریب شده مطرح کردند و شیخ الظواهری از این پیشنهادات حمایت کرد.<ref>الاحمدی الظواهری، 1945م، ص248</ref> بخش عمده ای از سخنرانی های الظواهری در آن کنگره به موضوع آزادی مذهبی حاجیان اختصاص داشت.
+شیخ الظواهری دو بار [[حج]] به جا آورد. بار اوّل به سال 1344ق (1926م) و در جریان برگزاری کنگره اسلامی در [[مکه]] بود که ریاست هیئت مصری را به نمایندگی از دولت ملک فؤاد اول (درگذشت: 1936م) برعهده داشت. از اعضای آن هیئت می توان به محمد المسیری بک (مدیر اداره حج در وزارت داخله مصر) و محمد توفیق (کنسول مصر در شهر جده) اشاره کرد.<ref>السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری، ص242.</ref> دومین سفر حج الظواهری سفری عادی و غیر رسمی به سال 1355ق (1937م) بود.<ref>السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری، ص262.</ref>
+=== حمایت از بازسازی بقیع ===
-دومین سفر حج الظواهری سفری عادی و غیر رسمی به سال 1355 قمری (1937م) بود که هرچند اشاره  مستقیمی به اخوان وهابی ندارد، اما به صورت گذرا به برخی تحولات نظیر آزادی استفاده از برخی مظاهر جدید تمدن، مانند تلفن و تلگراف، در حجاز اشاره دارد<ref>الاحمدی الظواهری، 1945م، ص262</ref> () که با سرکوب اخوان وهابی مرتبط است؛ هرچند در موضوع هدم قبور یا تضییع آزادی های مذهبی حاجیان تغییر محسوسی نیافته و در خاطرات سفر دوم خویش درباره گزارش نکرده است. الظواهری در کتاب العلم والعلماء و نظام التعلیم ابتدای بحث در باب ضرورت اصلاح در آموزش علم توحید، بر پرهیز از جدل و تکفیر تأکید دارد؛ زیرا رواج تکفیر منجر به تفرقه میان مسلمانان، تعرض به جان و مال و نوامیس شان و تخریب بلاد اسلامی می شود.<ref>الاحمدی الظواهری، 1904م، ص139</ref> () او مصادیق تکفیر را در خاطراتش از حجاز بیان کرده است؛ مانند رویکرد افراطی وهابیان در منع آزادی های مذهبی و تحریم استفاده از ابزار نوین زندگی همچون تلفن، تلگراف و راه آهن. در آن دوران وهابیان استفاده از آن ابزار را عملی شیطانی می دانستند<ref>لاحمدی الظواهری، 1945م، ص 231
+مخالفت گروهی از هیئت‌های مسلمان با [[تخریب بقیع|تخریب قبرستان بقیع]] یکی از موضوعات مطرح در کنگره سال 1344 قمری بود. هیئت جنبش مسلمانان هند پیشنهاداتی برای بازسازی قبور تخریب شده مطرح کردند و شیخ الظواهری از این پیشنهادات حمایت کرد.<ref>السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری، ص248.</ref> الظواهری که مخالف تکفیر و سختگیری [[وهابیان]] بر مسلمانان بود، در این کنگره در سخنانی از آزادی مذهبی دفاع کرد و از برخی برخوردهای وهابیان با حاجیان انتقاد کرد.<ref>السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری، ص244-245.</ref>
+== آثار ==
+از جمله آثار باقی مانده از اوست:
+* العلم و العلماء
+* رسالة الأخلاق الكبرى
+* خواص المعقولات فی أول المنطق و سائر العقلیات
+* الوصایا و الآداب
+* صفوة الأسالیب
+* حكم الحكماء
+* براءة الإسلام من أوهام العوام
+پس از مرگش خاطرات او از سفرهای حجش در بخشی از کتاب ''السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری'' تنظیم و منتشر شده است.<ref>السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری، ص9 و 16.</ref>
-</ref>
+==پانویس==
+{{پانویس}}
+==منابع==
+{{منابع}}
+{{برگرفتگی
+ | پیش از لینک = مقاله
+ | منبع = بازسازی بقیع و اصلاح اداره حج ابراهیمی در اندیشه شیخ محمد بن ابراهیم الأحمدی الظواهری
+ | لینک = https://miqat.hajj.ir/article_208230.html
+ | توضیحات منبع = فصلنامه میقات حج شماره 124
+}}
+*'''تاریخ الإصلاح فی الأزهر و صفحات من الجهاد فی الإصلاح''': عبدالمتعال صعیدی، القاهرة، مطبعة الاعتماد، 1943م.
+*'''الأزهر فی ألف عام''': محمد عبدالمنعم الخفاجی، القاهرة، عالم الکتب، 1432ق.
+*'''الأزهر فی اثنی عشر عاماً''': جامع الازهر، الدار القومیة للطباعة والنشر، 1964م.
+*'''التقریب بین المذاهب الاسلامیة فی القرن العشرین الأزهر والتشیع محاولات و تحفظات''': راینر برانر، ترجمه شده به عربی: بتول عاصی و فاطمه زراقط، بیروت، مرکز الحضارة لتنمیة الفکر الاسلامی، 2015م.
+*'''السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری''': الاحمدی الظواهری، مطبعة الاعتماد، 1945م.
+*'''موسوعة اعلام الدعوة والوحدة والإصلاح''': محمد الساعدی، طهران، المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الإسلامیة، 1431ق.
+*'''نور الابهر فی طبقات شیوخ الجامع الازهر''': محیی الدین الطُعمی، بیروت، دار الجیل، 1412ق.
+{{پایان}}
+[[رده:منتقدان وهابیت]]
+[[رده:عالمان اهل سنت]]
+[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
+[[رده:نیازی به ترجمه نیست]]