مشهد: تفاوت میان نسخه‌ها
(اصلاح نویسه‌های عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی) |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مَشهد'''، به حرم و زیارتگاه گفته شده است. واژه مشهد، به معنای جای حضور مردم بوده و به سبب این که حرم و زیارتگاه، جای حضور مردم است، به آن مشهد گفته شده است. در برخی روایات نیز، به قبر و بقعه [[معصومان(ع)]] و برخی امامزادگان، مشهد گفته شده و [[زیارت]] مشاهد، با فضیلت شمرده شده است. به مرکز استان [[خراسان رضوی]] در [[ایران|ایران]]، که در گذشته طوس خوانده می‌شده، [[مشهد (شهر)|مشهد]]، مشهد مقدس و مشهد الرضا گفته می‌شود. | |||
'''مَشهد'''، به حرم و | |||
==واژه‌شناسی== | ==واژه‌شناسی== | ||
مشهد، واژه‌ای عربی، اسم مکان<ref name=":1">قاموس قرآن، ج4، ص77.</ref> و به معنای جای گردآمدن مردم،<ref> | مشهد، واژه‌ای عربی، اسم مکان<ref name=":1">قاموس قرآن، ج4، ص77.</ref> و به معنای جای گردآمدن مردم،<ref>کتاب العین، ج3، ص398؛ المحکم و المحیط الأعظم، ج4، ص182.</ref> جای حضور آن‌ها<ref name=":2">معجم مقاییس اللغه، ج3، ص221.</ref> و جایی که گروهی گروهی دیگر را مشاهده می‌کنند<ref>جمهرة اللغة، ج2، ص653.</ref> بوده و با «مَشاهد» جمع بسته شده است.<ref name=":3">کتاب العین، ج3، ص398.</ref> برخی، مشهد را جای شهادت، شهادتگاه و تربت شهید نیز معنا کرده‌اند.<ref name=":4">فرهنگ‌نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۱، ص90.</ref> اصل این واژه را، «ش،ه،د»، به معنای حضور، آگاهی و آگاه کردن دانسته‌اند.<ref name=":2" /> «مشاهدِ [[مکه]]» نیز، از همین اصل بوده و به معنای مواضع [[مناسک حج]] است.<ref name=":3" /> | ||
واژه مشهد، در آیه{{قلم رنگ|سبز| | واژه مشهد، در آیه{{قلم رنگ|سبز|فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ یَوْمٍ عَظِیمٍ}}{{یادداشت|پس وای بر کسانی که کافر شدند از حضور در روزی بزرگ!}}<ref>سوره مریم، آیه 37.</ref> به کار رفته و به باور برخی، گویا به عنوان مصدر میمی<ref name=":1" /> و به معنای حضور است.<ref>قاموس قرآن، ج4، ص77؛ ترجمه قرآن انصاریان، ص۳۰۷.</ref> | ||
==زیارتگاه== | ==زیارتگاه== | ||
به حرم و | به حرم و زیارتگاه، به سبب این که مکان حضور مردم است، «مشهد» گفته شده است. در برخی از روایات، [[امام صادق (ع)|امام صادق(ع)]]، [[آستان مقدس امام علی(ع)|قبر امام علی(ع)]] را، پیش از آن که آشکار شده و زیارتگاه مردم شود، «مشهد امیرالمؤمنین(ع)» خوانده است. بر پایه این روایات، مشهد به معنای مدفن نیز به کار می‌رود. مشهد، مترادف واژه‌هایی مانند مقبره، تربت، قبر، [[روضه]] و مدفنِ شهید بوده و با «مشاهد» جمع بسته شده است.<ref name=":4" /> | ||
به آستان امام علی(ع)، مشهد | به آستان امام علی(ع)، مشهد علوی و به [[آستان مقدس امام حسین(ع)|آستان امام حسین(ع)]]، مشهد حائری یا مشهد حسینی گفته می‌شود.<ref name=":4" /> | ||
==در روایات== | ==در روایات== | ||
در روایات، از [[قبر امام علی(ع)]]، پیش از آشکار شدن آن برای مردم<ref>فرحة | در روایات، از [[قبر امام علی(ع)]]، پیش از آشکار شدن آن برای مردم<ref>فرحة الغری، ص93؛ بحار الأنوار، ج97، ص236.</ref> و پس از آشکار شدن،<ref>الهدایة الکبری، ص94.</ref> با واژگان «مشهد امیرالمؤمنین(ع)» یاد شده است. برای نمونه، [[امام صادق (ع)|امام صادق(ع)]]، به محمد بن مسلم سفارش کرده، هرگاه به مشهد امیرالمؤمنین(ع) رفت، غسل زیارت کرده، جامه‌های تمیز پوشده، بوی خوش زده و با آرامش به سوی قبر او گام بردارد.<ref name=":0">بحارالأنوار، ج٩٧، ص٢٣۶.</ref> واژه مشهد در روایات، برای [[آستان مقدس امام حسین(ع)|قبر امام حسین(ع)]]،{{یادداشت}}<ref>مصباح المتهجد، ج2، ص721.</ref> [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|قبر حضرت عباس(ع)]]{{یادداشت|ثم امش حتی تأتی مشهد العباس بن علی(ع).}}<ref>تهذیب الأحکام، ج6، ص65.</ref> و دیگر [[معصومان(ع)]] به کار رفته است.<ref>مصباح المتهجد، ج2، ص821؛ المزار الکبیر (لابن المشهدی)، ص55.</ref> در روایات، به [[زائر]] سفارش شده، از مشاهد و زیارتگاه‌ها جز با توبه بازنگردد{{یادداشت|معاشر الناس... لا تَنصرِفوا عَنِ المشاهِدِ الّا بتوبةٍ.}} <ref>بحار الأنوار، ج٣٧، ص٢١۴.</ref> و در دعاها از خدا خواسته شده فرد را از مشاهد محروم نکند.{{یادداشت|لا تُخلِنی یا ربِ‌ّ من ... المشاهد الکریمه!}}<ref>بحار الأنوار، ج٩۴، ص۵٩، ج٩٧، ص٢٨۶.</ref> در روایات، رفتن به زیارت مشاهد، سفارش شده و با فضیلت دانسته شده است.<ref name=":4" /> | ||
در برخی از | در برخی از روایات، به روز جمعه «مشهد عام» گفته شده؛<ref>بحارالأنوار، ج۶، ص٧٣.</ref> زیرا روز حضور و گردآمدن مردم است.<ref name=":4" /> در مورد قیامت نیز «مشهد القیامة» به کار رفته است.<ref>بصائر الدرجات، ج1، ص417.</ref> | ||
==شهر مشهد== | ==شهر مشهد== | ||
{{اصلی|مشهد (شهر)}} | {{اصلی|مشهد (شهر)}} | ||
مشهد، نام | مشهد، نام شهری در استان [[خراسان رضوی]] است، که [[آستان مقدس امام رضا(ع)|آستان امام رضا(ع)]] در آن‌جا قرار داشته و به «مشهد مقدس» مشهور است. به این شهر، مشهد الرّضا نیز گفته شده و در گذشته، طوس خوانده می‌شده است. به کسی که به زیارت [[آستان مقدس امام رضا(ع)|قبر امام رضا(ع)]] در مشهد برود، «مشهدی» می‌گویند.<ref name=":4" /> | ||
==جستار وابسته== | ==جستار وابسته== | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۸: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}}{{برگرفتگی | {{منابع}} | ||
{{برگرفتگی | |||
| پیش از لینک = مقاله | | پیش از لینک = مقاله | ||
| منبع = فرهنگ نامه زیارت، | | منبع = فرهنگ نامه زیارت، | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1374/1/90 | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1374/1/90 | ||
}} | }} | ||
* '''بحار الأنوار'''، محمد باقر بن محمد تقی مجلسی، بیروت، 1403ق. | |||
* '''بحار الأنوار'''، محمد باقر بن محمد | * '''بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ص)'''، محمد بن حسن صفار، قم، 1404ق. | ||
* '''بصائر الدرجات | |||
* '''ترجمه قرآن'''، حسین انصاریان، اسوه، قم، ۱۳۸۳ش. | * '''ترجمه قرآن'''، حسین انصاریان، اسوه، قم، ۱۳۸۳ش. | ||
* ''' | * '''تهذیب الأحکام'''، محمد بن الحسن طوسی، تحقیق خرسان، تهران، 1407ق. | ||
* '''جمهرة اللغة'''، محمد بن حسن ابن | * '''جمهرة اللغة'''، محمد بن حسن ابن درید، دار العلم للملایین، بیروت، 1988م. | ||
* '''فرحة | * '''فرحة الغری فی تعیین قبر أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب(ع) فی النجف'''، عبد الکریم بن احمد بن طاووس، قم، بی‌تا. | ||
* '''قاموس قرآن'''، | * '''قاموس قرآن'''، علی اکبر قرشی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1371ش. | ||
* ''' | * '''کتاب العین'''، خلیل بن احمد فراهیدی، نشر هجرت، قم، 1409ق. | ||
* '''مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد'''، محمد بن الحسن | * '''مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد'''، محمد بن الحسن طوسی، بیروت، 1411ق. | ||
* '''معجم | * '''معجم مقاییس اللغة'''، احمد بن فارس، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، 1404ق. | ||
* ''' | * '''المحکم و المحیط الأعظم'''، علی بن اسماعیل بن سیده، دار الکتب العلمیة، بیروت، 1421ق. | ||
* ''' | * '''الهدایة الکبری'''، حسین بن حمدان خصیبی، بیروت، 1419ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | |||
نسخهٔ ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۱:۴۱
مَشهد، به حرم و زیارتگاه گفته شده است. واژه مشهد، به معنای جای حضور مردم بوده و به سبب این که حرم و زیارتگاه، جای حضور مردم است، به آن مشهد گفته شده است. در برخی روایات نیز، به قبر و بقعه معصومان(ع) و برخی امامزادگان، مشهد گفته شده و زیارت مشاهد، با فضیلت شمرده شده است. به مرکز استان خراسان رضوی در ایران، که در گذشته طوس خوانده می‌شده، مشهد، مشهد مقدس و مشهد الرضا گفته می‌شود.
واژه‌شناسی
مشهد، واژه‌ای عربی، اسم مکان[۱] و به معنای جای گردآمدن مردم،[۲] جای حضور آن‌ها[۳] و جایی که گروهی گروهی دیگر را مشاهده می‌کنند[۴] بوده و با «مَشاهد» جمع بسته شده است.[۵] برخی، مشهد را جای شهادت، شهادتگاه و تربت شهید نیز معنا کرده‌اند.[۶] اصل این واژه را، «ش،ه،د»، به معنای حضور، آگاهی و آگاه کردن دانسته‌اند.[۳] «مشاهدِ مکه» نیز، از همین اصل بوده و به معنای مواضع مناسک حج است.[۵]
واژه مشهد، در آیه فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ یَوْمٍ عَظِیمٍ[یادداشت ۱][۷] به کار رفته و به باور برخی، گویا به عنوان مصدر میمی[۱] و به معنای حضور است.[۸]
زیارتگاه
به حرم و زیارتگاه، به سبب این که مکان حضور مردم است، «مشهد» گفته شده است. در برخی از روایات، امام صادق(ع)، قبر امام علی(ع) را، پیش از آن که آشکار شده و زیارتگاه مردم شود، «مشهد امیرالمؤمنین(ع)» خوانده است. بر پایه این روایات، مشهد به معنای مدفن نیز به کار می‌رود. مشهد، مترادف واژه‌هایی مانند مقبره، تربت، قبر، روضه و مدفنِ شهید بوده و با «مشاهد» جمع بسته شده است.[۶]
به آستان امام علی(ع)، مشهد علوی و به آستان امام حسین(ع)، مشهد حائری یا مشهد حسینی گفته می‌شود.[۶]
در روایات
در روایات، از قبر امام علی(ع)، پیش از آشکار شدن آن برای مردم[۹] و پس از آشکار شدن،[۱۰] با واژگان «مشهد امیرالمؤمنین(ع)» یاد شده است. برای نمونه، امام صادق(ع)، به محمد بن مسلم سفارش کرده، هرگاه به مشهد امیرالمؤمنین(ع) رفت، غسل زیارت کرده، جامه‌های تمیز پوشده، بوی خوش زده و با آرامش به سوی قبر او گام بردارد.[۱۱] واژه مشهد در روایات، برای قبر امام حسین(ع)،[۱۲] قبر حضرت عباس(ع)[یادداشت ۲][۱۳] و دیگر معصومان(ع) به کار رفته است.[۱۴] در روایات، به زائر سفارش شده، از مشاهد و زیارتگاه‌ها جز با توبه بازنگردد[یادداشت ۳] [۱۵] و در دعاها از خدا خواسته شده فرد را از مشاهد محروم نکند.[یادداشت ۴][۱۶] در روایات، رفتن به زیارت مشاهد، سفارش شده و با فضیلت دانسته شده است.[۶]
در برخی از روایات، به روز جمعه «مشهد عام» گفته شده؛[۱۷] زیرا روز حضور و گردآمدن مردم است.[۶] در مورد قیامت نیز «مشهد القیامة» به کار رفته است.[۱۸]
شهر مشهد
مشهد، نام شهری در استان خراسان رضوی است، که آستان امام رضا(ع) در آن‌جا قرار داشته و به «مشهد مقدس» مشهور است. به این شهر، مشهد الرّضا نیز گفته شده و در گذشته، طوس خوانده می‌شده است. به کسی که به زیارت قبر امام رضا(ع) در مشهد برود، «مشهدی» می‌گویند.[۶]
جستار وابسته
پانوشت
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ قاموس قرآن، ج4، ص77.
- ↑ کتاب العین، ج3، ص398؛ المحکم و المحیط الأعظم، ج4، ص182.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ معجم مقاییس اللغه، ج3، ص221.
- ↑ جمهرة اللغة، ج2، ص653.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ کتاب العین، ج3، ص398.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ ۶٫۵ فرهنگ‌نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۱، ص90.
- ↑ سوره مریم، آیه 37.
- ↑ قاموس قرآن، ج4، ص77؛ ترجمه قرآن انصاریان، ص۳۰۷.
- ↑ فرحة الغری، ص93؛ بحار الأنوار، ج97، ص236.
- ↑ الهدایة الکبری، ص94.
- ↑ بحارالأنوار، ج٩٧، ص٢٣۶.
- ↑ مصباح المتهجد، ج2، ص721.
- ↑ تهذیب الأحکام، ج6، ص65.
- ↑ مصباح المتهجد، ج2، ص821؛ المزار الکبیر (لابن المشهدی)، ص55.
- ↑ بحار الأنوار، ج٣٧، ص٢١۴.
- ↑ بحار الأنوار، ج٩۴، ص۵٩، ج٩٧، ص٢٨۶.
- ↑ بحارالأنوار، ج۶، ص٧٣.
- ↑ بصائر الدرجات، ج1، ص417.
منابع
این مقاله برگرفته از مقاله فرهنگ نامه زیارت، جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره بیست و یکم، زمستان ۱۳۹۳، ص۹۰ است.
- بحار الأنوار، محمد باقر بن محمد تقی مجلسی، بیروت، 1403ق.
- بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ص)، محمد بن حسن صفار، قم، 1404ق.
- ترجمه قرآن، حسین انصاریان، اسوه، قم، ۱۳۸۳ش.
- تهذیب الأحکام، محمد بن الحسن طوسی، تحقیق خرسان، تهران، 1407ق.
- جمهرة اللغة، محمد بن حسن ابن درید، دار العلم للملایین، بیروت، 1988م.
- فرحة الغری فی تعیین قبر أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب(ع) فی النجف، عبد الکریم بن احمد بن طاووس، قم، بی‌تا.
- قاموس قرآن، علی اکبر قرشی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1371ش.
- کتاب العین، خلیل بن احمد فراهیدی، نشر هجرت، قم، 1409ق.
- مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، محمد بن الحسن طوسی، بیروت، 1411ق.
- معجم مقاییس اللغة، احمد بن فارس، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، 1404ق.
- المحکم و المحیط الأعظم، علی بن اسماعیل بن سیده، دار الکتب العلمیة، بیروت، 1421ق.
- الهدایة الکبری، حسین بن حمدان خصیبی، بیروت، 1419ق.