وادی عقیق: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(اصلاح نویسههای عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح ارقام، اصلاح نشانی وب) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | ||
| تصویر = وادی عقیق۱.jpg | | تصویر = وادی عقیق۱.jpg | ||
| توضیح تصویر = بخشی از وادی عقیق در [[مدینه]]، که از کنار [[کوههای جماوات]] گذر میکند. | | توضیح تصویر = بخشی از وادی عقیق در [[مدینه]]، که از کنار [[کوههای جماوات]] گذر میکند. | ||
|مکان=از جنوب [[مدینه]] وارد شهر شده، از شرق [[کوه عیر]] و از غرب [[کوههای جماوات]] گذشته و به سوی شمال مدینه ادامه میدهد.|نامهای دیگر=وادی مبارک}} | |مکان=از جنوب [[مدینه]] وارد شهر شده، از شرق [[کوه عیر]] و از غرب [[کوههای جماوات]] گذشته و به سوی شمال مدینه ادامه میدهد.|نامهای دیگر=وادی مبارک}} | ||
'''وادی عقیق''' یا '''وادی مبارک'''، آبراهی است در [[مدینه]]، که از جنوب شهر وارد شده، از شرق [[کوه عیر]] و پس از آن، از غرب [[کوههای جماوات]] گذر کرده و مسیر خود را به سوی شمال مدینه ادامه میدهد. | '''وادی عقیق''' یا '''وادی مبارک'''، آبراهی است در [[مدینه]]، که از جنوب شهر وارد شده، از شرق [[کوه عیر]] و پس از آن، از غرب [[کوههای جماوات]] گذر کرده و مسیر خود را به سوی شمال مدینه ادامه میدهد. | ||
این وادی، طولانیترین وادی [[حجاز]] بوده و [[حضرت محمد(ص)]] آن را «وادی مبارک» نامیده است. [[امام علی(ع)]]، در بخش اکبر وادی عقیق، ۲۳ چاه حفر کرده که به [[ابیار علی(ع)]] شهرت یافته است. | این وادی، طولانیترین وادی [[حجاز]] بوده و [[حضرت محمد(ص)]] آن را «وادی مبارک» نامیده است. [[امام علی(ع)]]، در بخش اکبر وادی عقیق، ۲۳ چاه حفر کرده که به [[ابیار علی(ع)]] شهرت یافته است. | ||
==واژهشناسی== | ==واژهشناسی== | ||
وادی، واژهای عربی، به معنای شکاف میان کوهها، زمینهای بلند و تپهها است که مسیر عبور سیل است.<ref> | وادی، واژهای عربی، به معنای شکاف میان کوهها، زمینهای بلند و تپهها است که مسیر عبور سیل است.<ref>کتاب العین، ج8، ص98؛ لسان العرب، ج15، ص384.</ref> به باور برخی، «وادی» بستر ریزش آبی است که از سیل به وجود آمده؛ از این رو، به درّه نیز وادی گفتهاند.<ref name=":2">مفردات ألفاظ القرآن، ص862؛ ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، ج4، ص436.</ref> ریشه وادی، «و، د، ی» به معنای روان شدن است.<ref>تهذیب اللغة، ج14، ص163؛ المصباح المنیر، ج2، ص654.</ref> جمع وادی، «اودیة» بوده<ref>کتاب العین، ج8، ص98.</ref> و در آیه{{قلم رنگ|سبز|فَسالَتْ أَوْدِیَةٌ بِقَدَرِها}}{{یادداشت|هر درهای بقدر گنجایشش سیلاب میگیرد.}}<ref>سوره رعد، آیه 17.</ref> به کار رفته است.<ref name=":2" /> | ||
واژه عقیق، از ریشه «ع، ق، ق» به معنای شکافتن بوده و در لغت به معنای زمینی است که آب، آن را شکافته و به مرور زمان توسعه داده است.<ref>الصحاح، ج۴، ص۱۵۲۷؛ | واژه عقیق، از ریشه «ع، ق، ق» به معنای شکافتن بوده و در لغت به معنای زمینی است که آب، آن را شکافته و به مرور زمان توسعه داده است.<ref>الصحاح، ج۴، ص۱۵۲۷؛ تهذیب اللغة، ج۱، ص۴۸؛ لسان العرب، ج۱۰، ص۲۵۵.</ref> | ||
==نام== | ==نام== | ||
وادی عقیق، به «وادی مبارک» نیز خوانده شده است و آن به علت جایگاه بزرگی است که نزد مردم دارد.<ref name=":0">بررسی جغرافیای طبیعی مدینه، فصلنامه میقات، ش۱۰۳، ص۷۹-۱۰۰؛ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، | وادی عقیق، به «وادی مبارک» نیز خوانده شده است و آن به علت جایگاه بزرگی است که نزد مردم دارد.<ref name=":0">بررسی جغرافیای طبیعی مدینه، فصلنامه میقات، ش۱۰۳، ص۷۹-۱۰۰؛ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۱، ص۳۶۸.</ref> بر پایه روایتی، [[حضرت محمد(ص)]] این وادی را وادی مبارک نامیده است.<ref name=":1" /> واژه «عقیق»، به معنای «شکاف در زمین» آمده است. به گمان، این وادی را عقیق گفتهاند، چون شکاف طبیعی در زمین بوده و آب در آن جریان دارد. به گمانی دیگر، علت نامگذاری آن رنگ شبیه به عقیق آن است.<ref>معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۱، ص۵۳۲-۵۳۵.</ref> | ||
==مکان== | ==مکان== | ||
[[پرونده:وادی عقیق۳.PNG|بندانگشتی|موقعیت وادی عقیق.]] | [[پرونده:وادی عقیق۳.PNG|بندانگشتی|موقعیت وادی عقیق.]] | ||
این وادی، از جنوب کوههای [[مکه]] آغاز شده، از سمت جنوب [[مدینه]] و از غرب [[کوه عیر]] وارد شهر مدینه میشود، سپس با پیچش خود به سمت شرق، وارد حوزه یثرب شده و در غربِ یثرب، از کنار [[کوههای جماوات]] و از سمت راست آنها گذشته و مسیر خود را به سمت شمال ادامه میدهد؛ به طور کلی میتوان این وادی را یک وادی | این وادی، از جنوب کوههای [[مکه]] آغاز شده، از سمت جنوب [[مدینه]] و از غرب [[کوه عیر]] وارد شهر مدینه میشود، سپس با پیچش خود به سمت شرق، وارد حوزه یثرب شده و در غربِ یثرب، از کنار [[کوههای جماوات]] و از سمت راست آنها گذشته و مسیر خود را به سمت شمال ادامه میدهد؛ به طور کلی میتوان این وادی را یک وادی جنوبی ـ شمالی دانست که در غرب حوزه یثرب جریان دارد.<ref name=":0" /> | ||
== | ==ویژگی== | ||
وادی عقیق، به سه بخش صغیر، کبیر و اکبر تقسیم شده است.<ref>البلدان، ص۱۵۱ ؛ وفاء الوفا بأخبار دارالمصطفی، ج۳، ص۱۸۷.</ref> آب این وادی، از [[طائف]] سرازیر شده و سپس از سوی غربی [[مدینه]] میگذرد؛ از این رو، وادی عقیق طولانیترین وادی [[حجاز]] است.به سبب آب این وادی، مناطق پیرامون آن حاصلخیز و دارای آب و هوایی خوب است.<ref>الیاس، بیتا، ص۱۲۰.</ref> | وادی عقیق، به سه بخش صغیر، کبیر و اکبر تقسیم شده است.<ref>البلدان، ص۱۵۱ ؛ وفاء الوفا بأخبار دارالمصطفی، ج۳، ص۱۸۷.</ref> آب این وادی، از [[طائف]] سرازیر شده و سپس از سوی غربی [[مدینه]] میگذرد؛ از این رو، وادی عقیق طولانیترین وادی [[حجاز]] است.به سبب آب این وادی، مناطق پیرامون آن حاصلخیز و دارای آب و هوایی خوب است.<ref>الیاس، بیتا، ص۱۲۰.</ref> | ||
==در حدیث== | ==در حدیث== | ||
[[حضرت محمد(ص)]] توجه ویژهای به این وادی داشته و آن را وادی مبارک | [[حضرت محمد(ص)]] توجه ویژهای به این وادی داشته و آن را وادی مبارک نامیده است. بر پایه برخی از روایات، جبرئیل در شبی بر او نازل شده و از جانب خدا، با اشاره به وادی عقیق از وی خواسته در آن وادی مبارک، نماز بخواند.<ref name=":1">ابن کثیر، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۱۱۴؛ امتاع الاسماع، ج۹، ص۳۳.</ref> | ||
==در تاریخ== | ==در تاریخ== | ||
[[پرونده:وادی عقیق۲.jpg|بندانگشتی|بخشی از وادی | [[پرونده:وادی عقیق۲.jpg|بندانگشتی|بخشی از وادی عقیق، وقتی آبی در آن جریان ندارد.]] | ||
حضرت محمد(ص)، وادی عقیق را به عنوان اقطاع به بلال بن حارث داد؛ پس از او، به دست [[ابوبکر بن ابیقحافه|ابوبکر بن ابی قحافه]] و [[عمر بن خطاب]] افتاد.<ref>حموی، ۱۹۹۵م، ج۴، ص۱۳۹ ؛ ابن اثیر، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۴۲ ؛ مقریزی، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۳۶۳.</ref> بخش اکبر وادی عقیق، در اختیار [[امام علی(ع)]] بوده است. وی در منطقه [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]] کنونی، ۲۳ چاه حفر | حضرت محمد(ص)، وادی عقیق را به عنوان اقطاع به بلال بن حارث داد؛ پس از او، به دست [[ابوبکر بن ابیقحافه|ابوبکر بن ابی قحافه]] و [[عمر بن خطاب]] افتاد.<ref>حموی، ۱۹۹۵م، ج۴، ص۱۳۹ ؛ ابن اثیر، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۴۲ ؛ مقریزی، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۳۶۳.</ref> بخش اکبر وادی عقیق، در اختیار [[امام علی(ع)]] بوده است. وی در منطقه [[مسجد شجره (مدینه)|مسجد شجره]] کنونی، ۲۳ چاه حفر کرد؛ از این رو، مسجد شجره به مسجد ابیار یا آبار علی(ع) معروف شده است.<ref name=":1" /> | ||
در کنار این | در کنار این وادی، قصرهای بسیاری ساخته شد؛ مانند قصر سکینة بنت حسین که به «زینبی» نامیده شده بود، قصر سعید بن عاص و قلعه عروة بن زبیر، که امروزه اثری از آنها نیست.<ref>الجواهر الثمینة فی محاسن المدینه، ص۱۲۹؛ المعالم المدینة بین العمارة و التاریخ، ج۱، ص۵۴۶؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۸۰.</ref> | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
خط ۳۸: | خط ۳۷: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | |||
{{برگرفتگی | {{برگرفتگی | ||
| پیش از لینک = مقاله | | پیش از لینک = مقاله | ||
خط ۴۵: | خط ۴۴: | ||
| لینک = http://miqat.hajj.ir/article_70564.html | | لینک = http://miqat.hajj.ir/article_70564.html | ||
}} | }} | ||
*'''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، رسول جعفریان، انتشارات مشعر، قم، ۱۳۸۶ش. | |||
*'''آثار اسلامی مکه و مدینه''' | |||
*'''امتاع الاسماع'''، احمد مقریزی، دارالکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۲۰ق. | *'''امتاع الاسماع'''، احمد مقریزی، دارالکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۲۰ق. | ||
*'''البلدان،''' احمد بن اسحاق یعقوبی، دارالکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۳۳ق. | *'''البلدان،''' احمد بن اسحاق یعقوبی، دارالکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۳۳ق. | ||
*'''ترجمه و | *'''ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن'''، حسین بن محمد راغب اصفهانی، ، مرتضوی، تهران، ۱۳۷۴ش. | ||
*''' | *'''تهذیب اللغة'''، محمد بن احمد ازهری، احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۲۱ق. | ||
*مفردات ألفاظ القرآن، | *مفردات ألفاظ القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، دار القلم، بیروت، ۱۴۱۲ق. | ||
*'''الجواهر الثمینة فی محاسن المدینه'''، محمد حسینی مدنی، دار الکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۱۷ق. | *'''الجواهر الثمینة فی محاسن المدینه'''، محمد حسینی مدنی، دار الکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۱۷ق. | ||
*'''الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة'''، | *'''الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة'''، اسماعیل بن حماد جوهری، تحقیق احمد عبد الغفور عطار، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۳۷۶ق. | ||
*''' | *'''کتاب العین'''، خلیل بن احمد فراهیدی، نشر هجرت، قم، ۱۴۰۹ق. | ||
*'''لسان العرب'''، محمد بن | *'''لسان العرب'''، محمد بن مکرم (ابن منظور)، دار صادر، بیروت، ۱۴۱۴ق. | ||
*'''المصباح | *'''المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی'''، احمد بن محمد فیومی، مؤسسه دار الهجرة، قم، ۱۴۱۴ق. | ||
*'''معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، دار المکتبة الهلال، بیروت ۱۴۱۹ق. | *'''معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، دار المکتبة الهلال، بیروت ۱۴۱۹ق. | ||
{{پایان}} | |||
[[رده:مقالههای در دست ویرایش]] |
نسخهٔ ۳۰ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۶:۴۳
بخشی از وادی عقیق در مدینه، که از کنار کوههای جماوات گذر میکند. | |
اطلاعات اوليه | |
---|---|
مکان | از جنوب مدینه وارد شهر شده، از شرق کوه عیر و از غرب کوههای جماوات گذشته و به سوی شمال مدینه ادامه میدهد. |
نامهای دیگر | وادی مبارک |
وادی عقیق یا وادی مبارک، آبراهی است در مدینه، که از جنوب شهر وارد شده، از شرق کوه عیر و پس از آن، از غرب کوههای جماوات گذر کرده و مسیر خود را به سوی شمال مدینه ادامه میدهد.
این وادی، طولانیترین وادی حجاز بوده و حضرت محمد(ص) آن را «وادی مبارک» نامیده است. امام علی(ع)، در بخش اکبر وادی عقیق، ۲۳ چاه حفر کرده که به ابیار علی(ع) شهرت یافته است.
واژهشناسی
وادی، واژهای عربی، به معنای شکاف میان کوهها، زمینهای بلند و تپهها است که مسیر عبور سیل است.[۱] به باور برخی، «وادی» بستر ریزش آبی است که از سیل به وجود آمده؛ از این رو، به درّه نیز وادی گفتهاند.[۲] ریشه وادی، «و، د، ی» به معنای روان شدن است.[۳] جمع وادی، «اودیة» بوده[۴] و در آیه فَسالَتْ أَوْدِیَةٌ بِقَدَرِها[یادداشت ۱][۵] به کار رفته است.[۲]
واژه عقیق، از ریشه «ع، ق، ق» به معنای شکافتن بوده و در لغت به معنای زمینی است که آب، آن را شکافته و به مرور زمان توسعه داده است.[۶]
نام
وادی عقیق، به «وادی مبارک» نیز خوانده شده است و آن به علت جایگاه بزرگی است که نزد مردم دارد.[۷] بر پایه روایتی، حضرت محمد(ص) این وادی را وادی مبارک نامیده است.[۸] واژه «عقیق»، به معنای «شکاف در زمین» آمده است. به گمان، این وادی را عقیق گفتهاند، چون شکاف طبیعی در زمین بوده و آب در آن جریان دارد. به گمانی دیگر، علت نامگذاری آن رنگ شبیه به عقیق آن است.[۹]
مکان
این وادی، از جنوب کوههای مکه آغاز شده، از سمت جنوب مدینه و از غرب کوه عیر وارد شهر مدینه میشود، سپس با پیچش خود به سمت شرق، وارد حوزه یثرب شده و در غربِ یثرب، از کنار کوههای جماوات و از سمت راست آنها گذشته و مسیر خود را به سمت شمال ادامه میدهد؛ به طور کلی میتوان این وادی را یک وادی جنوبی ـ شمالی دانست که در غرب حوزه یثرب جریان دارد.[۷]
ویژگی
وادی عقیق، به سه بخش صغیر، کبیر و اکبر تقسیم شده است.[۱۰] آب این وادی، از طائف سرازیر شده و سپس از سوی غربی مدینه میگذرد؛ از این رو، وادی عقیق طولانیترین وادی حجاز است.به سبب آب این وادی، مناطق پیرامون آن حاصلخیز و دارای آب و هوایی خوب است.[۱۱]
در حدیث
حضرت محمد(ص) توجه ویژهای به این وادی داشته و آن را وادی مبارک نامیده است. بر پایه برخی از روایات، جبرئیل در شبی بر او نازل شده و از جانب خدا، با اشاره به وادی عقیق از وی خواسته در آن وادی مبارک، نماز بخواند.[۸]
در تاریخ
حضرت محمد(ص)، وادی عقیق را به عنوان اقطاع به بلال بن حارث داد؛ پس از او، به دست ابوبکر بن ابی قحافه و عمر بن خطاب افتاد.[۱۲] بخش اکبر وادی عقیق، در اختیار امام علی(ع) بوده است. وی در منطقه مسجد شجره کنونی، ۲۳ چاه حفر کرد؛ از این رو، مسجد شجره به مسجد ابیار یا آبار علی(ع) معروف شده است.[۸]
در کنار این وادی، قصرهای بسیاری ساخته شد؛ مانند قصر سکینة بنت حسین که به «زینبی» نامیده شده بود، قصر سعید بن عاص و قلعه عروة بن زبیر، که امروزه اثری از آنها نیست.[۱۳]
پیوند به بیرون
معرفی وادی عقیق. (فیلم، به زبان عربی)
پانوشت
- ↑ کتاب العین، ج8، ص98؛ لسان العرب، ج15، ص384.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ مفردات ألفاظ القرآن، ص862؛ ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، ج4، ص436.
- ↑ تهذیب اللغة، ج14، ص163؛ المصباح المنیر، ج2، ص654.
- ↑ کتاب العین، ج8، ص98.
- ↑ سوره رعد، آیه 17.
- ↑ الصحاح، ج۴، ص۱۵۲۷؛ تهذیب اللغة، ج۱، ص۴۸؛ لسان العرب، ج۱۰، ص۲۵۵.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ بررسی جغرافیای طبیعی مدینه، فصلنامه میقات، ش۱۰۳، ص۷۹-۱۰۰؛ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۱، ص۳۶۸.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ابن کثیر، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۱۱۴؛ امتاع الاسماع، ج۹، ص۳۳.
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۱، ص۵۳۲-۵۳۵.
- ↑ البلدان، ص۱۵۱ ؛ وفاء الوفا بأخبار دارالمصطفی، ج۳، ص۱۸۷.
- ↑ الیاس، بیتا، ص۱۲۰.
- ↑ حموی، ۱۹۹۵م، ج۴، ص۱۳۹ ؛ ابن اثیر، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۴۲ ؛ مقریزی، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۳۶۳.
- ↑ الجواهر الثمینة فی محاسن المدینه، ص۱۲۹؛ المعالم المدینة بین العمارة و التاریخ، ج۱، ص۵۴۶؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۸۰.
- ↑ هر درهای بقدر گنجایشش سیلاب میگیرد.
منابع
- آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، انتشارات مشعر، قم، ۱۳۸۶ش.
- امتاع الاسماع، احمد مقریزی، دارالکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۲۰ق.
- البلدان، احمد بن اسحاق یعقوبی، دارالکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۳۳ق.
- ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، ، مرتضوی، تهران، ۱۳۷۴ش.
- تهذیب اللغة، محمد بن احمد ازهری، احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۲۱ق.
- مفردات ألفاظ القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، دار القلم، بیروت، ۱۴۱۲ق.
- الجواهر الثمینة فی محاسن المدینه، محمد حسینی مدنی، دار الکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۱۷ق.
- الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، اسماعیل بن حماد جوهری، تحقیق احمد عبد الغفور عطار، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۳۷۶ق.
- کتاب العین، خلیل بن احمد فراهیدی، نشر هجرت، قم، ۱۴۰۹ق.
- لسان العرب، محمد بن مکرم (ابن منظور)، دار صادر، بیروت، ۱۴۱۴ق.
- المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، احمد بن محمد فیومی، مؤسسه دار الهجرة، قم، ۱۴۱۴ق.
- معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، دار المکتبة الهلال، بیروت ۱۴۱۹ق.