موقوفات امام علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
===العین العصیبه=== | ===العین العصیبه=== | ||
از | از چشمه‌های [[وقف|وقفی]] [[ینبع]] که شامل باریکه هایی از اراضی [[موات]] بود.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222</ref> | ||
==در وادی القری== | ==در وادی القری== | ||
وادی القری از توابع [[خیبر]] و دارای باغات، نخلستان و چشمه های فراوان بود.<ref>معجم البلدان، ج6،ص 348</ref> [[امام علی(ع)]] در زمان حیات [[پیامبراسلام|پیامبر]] مالک برخی از باغات و چشمه های این منطقه بود. همچنین قسمتی از این اراضی در زمان [[عمربن خطاب|عمر]] به فاتحان [[وادی القری]] تعلق گرفت که بخشی نیز سهم [[امام علی(ع)]] بود.<ref>وفاءالوفا باخباردارالمصطفی، ج1، ص327، تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225</ref> | [[وادی القری]] از توابع [[خیبر]] و دارای باغات، نخلستان و چشمه های فراوان بود.<ref>معجم البلدان، ج6،ص 348</ref> [[امام علی(ع)]] در زمان حیات [[پیامبراسلام|پیامبر]] مالک برخی از باغات و چشمه های این منطقه بود. همچنین قسمتی از این اراضی در زمان [[عمربن خطاب|عمر]] به فاتحان [[وادی القری]] تعلق گرفت که بخشی نیز سهم [[امام علی(ع)]] بود.<ref>وفاءالوفا باخباردارالمصطفی، ج1، ص327، تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225</ref> | ||
===العین الموات=== | ===العین الموات=== | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
===العین الناقة=== | ===العین الناقة=== | ||
العین الناقة که به آن [[العین الحسن]] نیز گفته‌اند در بیره از سرزمین علا واقع بود.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص224</ref> | [[العین الناقة]] که به آن [[العین الحسن]] نیز گفته‌اند در بیره از سرزمین علا واقع بود.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص224</ref> | ||
==در وادی ترعه== | ==در وادی ترعه== | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
===الاسحن=== | ===الاسحن=== | ||
دره ای به نام الاسحن در وادی ترعه که از [[وقف|موقوفات]] امام(ع) است.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225</ref> | دره ای به نام [[الاسحن]] در [[وادی ترعه]] که از [[وقف|موقوفات]] [[امام علی(ع)]] است.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225</ref> | ||
===القصبیه=== | ===القصبیه=== | ||
نام دره ای بین [[مدینه]] و [[خیبر]] <ref>معجم البلدان، ج10، ص1220</ref>و مشتمل بر باغی حوالی [[فدک]]، که از [[وقف|موقوفات]] [[امام علی(ع)]] در وادی ترعه است.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225</ref> | نام دره ای بین [[مدینه]] و [[خیبر]] <ref>معجم البلدان، ج10، ص1220</ref>و مشتمل بر باغی حوالی [[فدک]]، که از [[وقف|موقوفات]] [[امام علی(ع)]] در [[وادی ترعه]] است.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225</ref> | ||
==اذینه== | ==اذینه== | ||
یکی از وادی های قبلیه اطراف [[مدینه]] است<ref>معجم البلدان، ج4، ص320</ref> که املاک و بردگان آن [[وقف]] شده‌اند.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225</ref> | یکی از وادی های [[قبلیه]] اطراف [[مدینه]] است<ref>معجم البلدان، ج4، ص320</ref> که املاک و بردگان آن [[وقف]] شده‌اند.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225</ref> | ||
==فقیر(فقرین)== | ==فقیر(فقرین)== | ||
اسم دو مکانی است واقع در عالیه و نزدیک [[مدینه]]. این اماکن اراضی حاصلخیزی بودند که [[پیامبراسلام|پیامبر]] به [[امام علی(ع)]] بخشید.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص226</ref> این اراضی توسط [[امام علی(ع)]] [[وقف]] شدند.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225، اختیار معرفةالرجال(خلاصه رجال کشی)، ج9، ص146</ref> | [[فقیر]] یا [[فقرین]] اسم دو مکانی است واقع در عالیه و نزدیک [[مدینه]]. این اماکن اراضی حاصلخیزی بودند که [[پیامبراسلام|پیامبر]] به [[امام علی(ع)]] بخشید.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص226</ref> این اراضی توسط [[امام علی(ع)]] [[وقف]] شدند.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225، اختیار معرفةالرجال(خلاصه رجال کشی)، ج9، ص146</ref> | ||
==حره الرجلاء(حرة رجلی)== | ==حره الرجلاء(حرة رجلی)== | ||
حرة الرجلاء زمینی بود صاف و پراز سنگ در دیار بنی القین بن جسر مابین [[مدینه]] و [[شام]].<ref>وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی، ج2، ص288</ref> | [[حرة الرجلاء]] زمینی بود صاف و پراز سنگ در دیار بنی القین بن جسر مابین [[مدینه]] و [[شام]].<ref>وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی، ج2، ص288</ref> | ||
===ذات کمات=== | ===ذات کمات=== | ||
ذات کمات شامل چهار چاه به نام های: [[ذوات العشرا]]، [[قعین]]، [[معید]]، [[رعوان]] از [[وقف|موقوفات]] [[امام علی(ع)]] در منطقه [[حرةالرجلا]]<nowiki/>ست.<ref>تاریخ المدینه المنوره،ج1،ص222</ref> | [[ذات کمات]] شامل چهار چاه به نام های: [[ذوات العشرا]]، [[قعین]]، [[معید]]، [[رعوان]] از [[وقف|موقوفات]] [[امام علی(ع)]] در منطقه [[حرةالرجلا]]<nowiki/>ست.<ref>تاریخ المدینه المنوره،ج1،ص222</ref> | ||
===الاحمر=== | ===الاحمر=== | ||
وادی الاحمر بخشی از آن [[وقف|موقوفه]] بود و بخشی دیگر نیز با بخشش [[امام علی(ع)]] به [[آل مناع]] از طایفه [[بنی عدی]] تعلق یافت.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص224</ref> | [[وادی الاحمر]] بخشی از آن [[وقف|موقوفه]] بود و بخشی دیگر نیز با بخشش [[امام علی(ع)]] به [[آل مناع]] از طایفه [[بنی عدی]] تعلق یافت.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص224</ref> | ||
===البیضاء=== | ===البیضاء=== | ||
وادی | [[وادی البیضاء]] مشتمل بر چند مزرعه و چند قطعه زمین، از [[وقف|موقوفات]] [[امام علی(ع)]] در [[حرةالرجلا]]<nowiki/>ست.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222</ref> | ||
==عبادان== | ==عبادان== | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
==ادبیه== | ==ادبیه== | ||
ادبیه واقع در [[صحرای إضم]] در اطراف [[مدینه]]، شامل [[وقف|موقوفاتی]] از [[امام علی(ع)]] است.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222</ref> | [[ادبیه]] واقع در [[صحرای إضم]] در اطراف [[مدینه]]، شامل [[وقف|موقوفاتی]] از [[امام علی(ع)]] است.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222</ref> | ||
==بئر الملک== | ==بئر الملک== | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
==عین السکر== | ==عین السکر== | ||
[[امام علی(ع)]] مزرعه ای را در عین السکر [[وقف]] کرد.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص223</ref> | [[امام علی(ع)]] مزرعه ای را در [[عین السکر]] [[وقف]] کرد.<ref>تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص223</ref> | ||
==عقیق الاکبر== | ==عقیق الاکبر== | ||
[[وادی عقیق]] در [[مدینه]] به سه قسمت صغیر، کبیر و اکبر تقسیم شده بود.<ref>معجم البلدان، ج4، ص139</ref> عقیق اکبر که به [[بئر علی]] و [[آبار علی]] نیز معروف شد مشتمل بر چندین چاه بود که [[امام علی(ع)]] آن ها را وقف نمود. تعداد این چا ه ها 23 حلقه ذکر شده است که کنار [[مسجد شجره (حدیبیه)|مسجد شجره]] قرار داشتند.<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ص 403</ref> | [[وادی عقیق]] در [[مدینه]] به سه قسمت صغیر، کبیر و اکبر تقسیم شده بود.<ref>معجم البلدان، ج4، ص139</ref> عقیق اکبر که به [[بئر علی]] و [[آبار علی]] نیز معروف شد مشتمل بر چندین چاه بود که [[امام علی(ع)]] آن ها را [[وقف]] نمود. تعداد این چا ه ها 23 حلقه ذکر شده است که کنار [[مسجد شجره (حدیبیه)|مسجد شجره]] قرار داشتند.<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ص 403</ref> | ||
==جحفه== | ==جحفه== | ||
{{اصلی|جحفه}} | {{اصلی|جحفه}} | ||
قریه ای بین راه [[مدینه]] و [[مکه]] که [[میقات]] اهل [[مصر]] و [[شام]] بود. این روستا که پیشتر [[مهیعه]] نامیده می شد از [[وقف|موقوفات]] [[امام علی]] بشمار می رود.<ref>معجم البلدان، ج2، ص111 و مناقب آل ابی طالب(المناقب لابن شهرآشوب)،ج2، ص115</ref> | [[جحفه]]، قریه ای بین راه [[مدینه]] و [[مکه]] که [[میقات]] اهل [[مصر]] و [[شام]] بود. این روستا که پیشتر [[مهیعه]] نامیده می شد از [[وقف|موقوفات]] [[امام علی]] بشمار می رود.<ref>معجم البلدان، ج2، ص111 و مناقب آل ابی طالب(المناقب لابن شهرآشوب)،ج2، ص115</ref> | ||
==سویعه(سویقه)== | ==سویعه(سویقه)== | ||
مکانی در نزدیکی [[مدینه]] که [[آل علی(ع)]] در آن سکونت داشتند و از [[وقف|موقوفات]] [[امام علی(ع)]] بشمار | مکانی در نزدیکی [[مدینه]] که [[آل علی(ع)]] در آن سکونت داشتند و از [[وقف|موقوفات]] [[امام علی(ع)]] بشمار می‌آمد. چاه‌ها و چشمه های زیادی در [[سویعه]] توسط [[امام علی(ع]]) حفر و [[وقف]] شد.<ref>معجم البلدان، ج3، ص 386</ref> | ||
==چاه هایی دیگر== | ==چاه هایی دیگر== | ||
چا | چا ه‌هایی در راه [[مکه]]، چاهی در [[مدینه]] نزدیک [[مسجد فتح (مکه)|مسجد فتح]]، چاهی در راه [[مدینه]]، چاهی در [[کوفه]] و چاهی در [[بصره]]، از دیگر [[وقف|موقوفات]] [[امام علی(ع)]] در حفر چاه بشمار می آیند.<ref>مناقب آل ابی طالب(المناقب لابن شهرآشوب)، ج2، ص 132</ref> | ||
==مساجد وقفی امام علی(ع)== | ==مساجد وقفی امام علی(ع)== | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۲۷: | ||
===مسجد الفتح=== | ===مسجد الفتح=== | ||
[[مسجد فتح (مکه)|مسجد فتح]] در [[مدینه]] و در مکانی که دعای [[پیامبراسلام|پیامبر]] برای پیروزی مسلمانان در [[غزوه احزاب|جنگ خندق]] به اجابت رسید، احداث شد.<ref>معجم البلدان، ج9، ص 120</ref> | |||
===مسجدالجامع البصره<ref>بحارالانوار، ج41، ص32</ref>=== | ===مسجدالجامع البصره<ref>بحارالانوار، ج41، ص32</ref>=== | ||
نسخهٔ ۸ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۰۳
وقف به معنای« حفظ اصل مال و استفاده از منافع آن برای تأمین نیازهای دیگران» سنتی است که با ظهور اسلام جایگاه ویژه‌ای بین مسلمانان به منظور کمک به اقشار ضعیف پیدا کرد.
در راستای این اصل اسلامی، امام علی(ع) موقوفات زیادی از خود بجا گذاشت. عمده این موقوفات مربوط به دوران 25 ساله سکوت ایشان قبل از خلافت است.
این موقوفات شامل چاه، چشمه، مسجد و نیز خانه می‌باشد. شرح این موقوفات در وقف‌نامه عمومی امام علی(ع) ذکر شده که امام موسی کاظم (ع) در روایتی صحیح آن را نقل کرده است.
در ینبع
ینبع نام منطقه ای در 165 کیلومتری غرب مدینه، شهری بین مکه و مدینه و در ساحل دریای سرخ است.[۱]
اقامت علی(ع) در ینبع ظاهرا در اوایل دوره خلفا بوده و تا نزدیکی زمان خلافت آن حضرت ادامه داشته است. در این مدت امام علی(ع) چاه‌هایی زیادی که بالغ بر 100 [۲]تا 170 [۳]حلقه ذکر شده را حفر و وقف نمود.
البغیبغات(بغیبغه)
موقوفه بغیبغات شامل چاه و مزرعه می‌شد.
چاه بغیبغه اولین چاهی است امام علی(ع) در ینبع کرد[۴] و مشتمل بر چندین چشمه به نام های: خیف الأراک، خیف لیلی و خیف بسطاس [۵]و وقف بینوایان، درراه ماندگان و فقرا بود.[۶]
مزرعه بغیبغه، زمینی پرمحصول که ینبع النخل نیز نامیده شده است و وقف مسلمانان تهی‌دست بود.[۷]
العین أبی نیزر
این چشمه به نام أبی نیزر، برده آزاد شده امام علی(ع) نام گذاری شد. این چشمه در نزدیکی بغیبغه قرارداشت و صیغه وقف این دو همزمان توسط امام علی خوانده شد.[۸]
العین البحیر
از چشمه های وقفی امام در ینبع است.[۹]
العین نولا
به این چشمه عدر نیز گفته‌اند. این چشمه در نزدیکی مسجدی است که پیامبر در راه ذی العشیره و به هنگام عزیمت برای رویارویی با کاروان قریش، در آن نمازگزارد.[۱۰]
العین الحدث
از چشمه های وقفی امام علی(ع) در ینبع است.[۱۱]
العین العصیبه
از چشمه‌های وقفی ینبع که شامل باریکه هایی از اراضی موات بود.[۱۲]
در وادی القری
وادی القری از توابع خیبر و دارای باغات، نخلستان و چشمه های فراوان بود.[۱۳] امام علی(ع) در زمان حیات پیامبر مالک برخی از باغات و چشمه های این منطقه بود. همچنین قسمتی از این اراضی در زمان عمر به فاتحان وادی القری تعلق گرفت که بخشی نیز سهم امام علی(ع) بود.[۱۴]
العین الموات
از چشمه های وقفی امام علی(ع) در وادی القری بود.[۱۵]
العین الناقة
العین الناقة که به آن العین الحسن نیز گفته‌اند در بیره از سرزمین علا واقع بود.[۱۶]
در وادی ترعه
صحرایی در حدود فدک با نخلستان و آبشاری کوچک.[۱۷]
الاسحن
دره ای به نام الاسحن در وادی ترعه که از موقوفات امام علی(ع) است.[۱۸]
القصبیه
نام دره ای بین مدینه و خیبر [۱۹]و مشتمل بر باغی حوالی فدک، که از موقوفات امام علی(ع) در وادی ترعه است.[۲۰]
اذینه
یکی از وادی های قبلیه اطراف مدینه است[۲۱] که املاک و بردگان آن وقف شده‌اند.[۲۲]
فقیر(فقرین)
فقیر یا فقرین اسم دو مکانی است واقع در عالیه و نزدیک مدینه. این اماکن اراضی حاصلخیزی بودند که پیامبر به امام علی(ع) بخشید.[۲۳] این اراضی توسط امام علی(ع) وقف شدند.[۲۴]
حره الرجلاء(حرة رجلی)
حرة الرجلاء زمینی بود صاف و پراز سنگ در دیار بنی القین بن جسر مابین مدینه و شام.[۲۵]
ذات کمات
ذات کمات شامل چهار چاه به نام های: ذوات العشرا، قعین، معید، رعوان از موقوفات امام علی(ع) در منطقه حرةالرجلاست.[۲۶]
الاحمر
وادی الاحمر بخشی از آن موقوفه بود و بخشی دیگر نیز با بخشش امام علی(ع) به آل مناع از طایفه بنی عدی تعلق یافت.[۲۷]
البیضاء
وادی البیضاء مشتمل بر چند مزرعه و چند قطعه زمین، از موقوفات امام علی(ع) در حرةالرجلاست.[۲۸]
عبادان
عبادان در سمت غربی دجله و شمال بصره به صورت جزیره ای بین دو نهر قرار داشت.[۲۹] امام علی(ع) چاهی در این منطقه حفر و وقف نمود.[۳۰]
ادبیه
ادبیه واقع در صحرای إضم در اطراف مدینه، شامل موقوفاتی از امام علی(ع) است.[۳۱]
بئر الملک
بئر الملک چاهی است در شمال مدینه در وادی قناة که از موقوفات امام علی(ع) بشمار می رود.[۳۲]
عین السکر
امام علی(ع) مزرعه ای را در عین السکر وقف کرد.[۳۳]
عقیق الاکبر
وادی عقیق در مدینه به سه قسمت صغیر، کبیر و اکبر تقسیم شده بود.[۳۴] عقیق اکبر که به بئر علی و آبار علی نیز معروف شد مشتمل بر چندین چاه بود که امام علی(ع) آن ها را وقف نمود. تعداد این چا ه ها 23 حلقه ذکر شده است که کنار مسجد شجره قرار داشتند.[۳۵]
جحفه
جحفه، قریه ای بین راه مدینه و مکه که میقات اهل مصر و شام بود. این روستا که پیشتر مهیعه نامیده می شد از موقوفات امام علی بشمار می رود.[۳۶]
سویعه(سویقه)
مکانی در نزدیکی مدینه که آل علی(ع) در آن سکونت داشتند و از موقوفات امام علی(ع) بشمار می‌آمد. چاه‌ها و چشمه های زیادی در سویعه توسط امام علی(ع) حفر و وقف شد.[۳۷]
چاه هایی دیگر
چا ه‌هایی در راه مکه، چاهی در مدینه نزدیک مسجد فتح، چاهی در راه مدینه، چاهی در کوفه و چاهی در بصره، از دیگر موقوفات امام علی(ع) در حفر چاه بشمار می آیند.[۳۸]
مساجد وقفی امام علی(ع)
امام علی(ع) علاوه بر مشارکت در ساخت مساجد مانند مسجدالنبی، شش باب مسجد بنا و وقف نمود.
مسجد الفتح
مسجد فتح در مدینه و در مکانی که دعای پیامبر برای پیروزی مسلمانان در جنگ خندق به اجابت رسید، احداث شد.[۳۹]
مسجدالجامع البصره[۴۰]
مسجدی در منطقه احد
این مسجد مقابل قبر حمزه، عموی پیامبر قرار داشت.[۴۱]
مسجدی در میقات حج[۴۲]
مسجدی در کوفه[۴۳]
مسجدی در عبادان[۴۴]
املاک و خانه های موقوفه امام علی(ع)
خانه ای در محله بنی زریق
امام علی(ع) خانه ای در محله بنی زریق را به خاله های خود وقف نمود.[۴۵]
پانویس
- ↑ معجم البلدان، ج1، ص658
- ↑ مناقب آل ابی طالب(المناقب لابن شهرآشوب)، ج2، ص132
- ↑ بحارالانوار، ج41، ص32
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص220
- ↑ وفالوفاءباخباردارالمصطفی، ج3، ص277
- ↑ وفاالوفءباخباردارالمصطفی، ج4، ص1150
- ↑ وسائل الشیعه، ج19، ص196، وفاءالوفا باخباردارالمصطفی، ج2، ص263
- ↑ وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی، ج1، ص127
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222
- ↑ معجم البلدان، ج6،ص 348
- ↑ وفاءالوفا باخباردارالمصطفی، ج1، ص327، تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص224
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص224
- ↑ تاریخ المدینه المنوره،ج1،ص225
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225
- ↑ معجم البلدان، ج10، ص1220
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225
- ↑ معجم البلدان، ج4، ص320
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص226
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص225، اختیار معرفةالرجال(خلاصه رجال کشی)، ج9، ص146
- ↑ وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی، ج2، ص288
- ↑ تاریخ المدینه المنوره،ج1،ص222
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص224
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222
- ↑ معجم البلدان، ج1، ص166
- ↑ مناقب آل ابی طالب(المناقب لابن شهرآشوب)، ج2، ص132
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص222
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص223
- ↑ تاریخ المدینه المنوره، ج1، ص223
- ↑ معجم البلدان، ج4، ص139
- ↑ تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ص 403
- ↑ معجم البلدان، ج2، ص111 و مناقب آل ابی طالب(المناقب لابن شهرآشوب)،ج2، ص115
- ↑ معجم البلدان، ج3، ص 386
- ↑ مناقب آل ابی طالب(المناقب لابن شهرآشوب)، ج2، ص 132
- ↑ معجم البلدان، ج9، ص 120
- ↑ بحارالانوار، ج41، ص32
- ↑ تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ص211
- ↑ بحارالانوار، ج41، ص32
- ↑ بحارالانوار، ج41، ص32
- ↑ مناقب آل ابی طالب(المناقب لابن شهرآشوب)، ج2، ص135
- ↑ وسائل الشیعه، ج19، ص 187