عقد ازدواج (فتاوای مراجع): تفاوت میان نسخه‌ها

عقد ازدواج (فتاوای مراجع)
دسته	محرمات احرام
مربوط به آیین	احرام در عمره و حج
مکان	حرم مکی
زمان	هنگام احرام
حکم	حرام است
کفاره	ندارد
پیامد فقهی	عقد در حال احرام باطل است
مفاهیم فقهی وابسته	محرمات احرام
جستارهای وابسته	عقد ازدواج

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ ‏۱۳ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۱:۲۳

این صفحه شامل فتوای مراجع تقلید درباره احکام عقد ازدواج است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم نگاه کنید به مقاله عقد ازدواج.

چگونگی

عقد کردن زن
امام خمینی: [از محرمات احرام است:] عقد کردن زن از برای خود یا غیر، چه آن غیر، احرام بسته باشد یا نبسته باشد و مُحِلّ باشد.

شاهدبودن برای عقد

مسئله 325
امام خمینی: جایز نیست^{[م325 ۱]} شخص محرم شاهد شود برای عقد، گرچه آن عقد برای غیر محرم باشد.
مراجع دیگر: ↑ تبریزی، خویی و سیستانی: شاهد شدن بر عقد، بنا بر قول مشهور، بر محرم حرام است و این قول موافق احتیاط است. مکارم و نوری: احتیاط واجب.

مسئله 326
امام خمینی: احتیاط آن^{[م326 ۱]} است که شهادت ندهد بر عقد، اگرچه شاهد عقد شده باشد، در حال محرم نبودن، اگرچه جایز بودن آن خالی از قوت نیست.
مراجع دیگر: ↑ بهجت و مکارم: احتیاط واجب این است که محرم. صافی و گلپایگانی: شهادت بر عقد جایز نیست، اگرچه پیش از احرام شاهد شده باشد.

حکم خواستگاری در حال احرام

مسئله 327
امام خمینی: اقوی آن است که خواستگاری کردن در حال احرام جایز است و احتیاط^{[م327 ۱]} در ترک است.
مراجع دیگر: ↑ تبریزی، خویی، صافی، فاضل، گلپایگانی، مکارم و نوری: بنا بر احتیاط واجب محرم نباید خواستگاری نماید. سبحانی: خواستگاری در حال احرام مکروه است.

رجوع به زن مطلقه

مسئله 328
امام خمینی: رجوع کردن به زنی که طلاق رجعی داده است مانع ندارد.

حکم عقد زن

مسئله 329
امام خمینی: اگر زنی را در حال احرام برای خود عقد کند، با علم به مسئله، آن زن بر او حرام دائمی می‌شود.^{[م329 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ سبحانی: چه آن زن محرم باشد یا نباشد و خواه عالم به مسئله باشد یا نباشد.

در صورت جهل

مسئله 330
امام خمینی: اگر زنی را با جهل به مسئله برای خود عقد کند، عقدی که کرده است باطل است، لیکن حرام دائمی نمی‌شود،^{[م330 ۱]} ولی احتیاط آن است که آن زن را نگیرد؛ خصوصاً اگر با او نزدیکی کرده باشد.
مراجع دیگر: ↑ بهجت: اگر جاهل بود حرام ابدی نمی‌شود، اگرچه دخول بنماید، بنا بر اظهر و اشهر. سبحانی: و بعداً می‌تواند او را برای خود عقد کند. نوری: در صورت عدم دخول، و در صورت دخول حرام دائمی می‌شود.

عمومیت حکم بین زن عقدی و صیغه‌ای

مسئله 331
امام خمینی: ظاهراً فرقی بین زن عقدی و صیغه‌ای نیست در احکامی که ذکر شد.

عقد زن محرم

مسئله 332
امام خمینی: احتیاط آن است که زن اگر احرام بسته باشد و مرد محرم نباشد و او را عقد کند، با او نزدیکی نکند و او را طلاق دهد، و در صورت علم به مسئله، او را طلاق دهد و با او هیچ وقت ازدواج نکند^{[م332 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ بهجت: احوط اتحاد حکم مرد و زن است بلکه خالی از وجه نیست. تبریزی، خویی و سیستانی: در صورتی که زن محرم باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد باطل است و چنانچه زن عالم به حکم بوده است موجب حرمت ابدی هم می‌شود. (سیستانی حکم اخیر مبنی بر احتیاط است). زنجانی: در احکامی که در مسائل پیشین گفته شد بین مرد و زن محرم فرقی نیست. سبحانی: اگر یکی از آنان از حکم مسئله آگاه باشد و بداند که عقد در حال احرام حرام است چنین عقدی باطل و آن زن برای آن مرد حرام ابدی می‌شود. صافی و گلپایگانی: اگر زوجه محرم، عالم به حرمت عقد باشد و مرد محرم نباشد و عقد کند، احتیاط واجب آن است که دیگر با او ازدواج نکند، بلکه عدم جواز خالی از قوت نیست. فاضل: اگر زنی احرام بسته باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد باطل است و چنانچه زن عالم به حکم بوده، عقد باطل است و برای همیشه بر یکدیگر حرام می‌شوند.

کفاره

مسئله 333
امام خمینی: اگر کسی عقد کند زنی را برای محرمی و محرم دخول کند، پس اگر هر سه عالم به حکم^{[م333 ۱]} باشند بر هر یک آنها یک شتر کفاره است و اگر دخول نکند کفاره نیست و در این حکم فرق نیست بین آنکه زن و عاقد مُحِلّ باشند یا مُحرم و اگر بعضی از آنها حکم^{[م333 ۲]} را می‌دانند و بعضی نمی‌دانند؛ بر آنکه می‌داند کفاره است.
مراجع دیگر: ↑ بهجت: و نیز عالم به موضوع در موردی که محلّی برای جهل آن هست. زنجانی، سیستانی و فاضل: عالم به حکم و موضوع (یعنی اینکه بدانند مرد مُحرم است) باشند. سبحانی: البته در مورد زنی که محرم نیست علاوه بر آگاهی از حکم شرعی به موضوع یعنی محرم بودن زوج نیز آگاهی داشته باشد و اگر برخی از حکم شرعی آگاه بوده و برخی نبودند کفاره تنها بر کسانی واجب است که حکم شرعی را می‌دانسته‌اند. ↑ زنجانی: و موضوع.

جستار وابسته

منبع

این مقاله برگرفته از صفحه 194 تا 195 کتاب مناسک حج پژوهشکده حج و زیارت، سال انتشار: ۱۳۹۷ است.

[1] 
تبریزی، خویی و سیستانی: شاهد شدن بر عقد، بنا بر قول مشهور، بر محرم حرام است و این قول موافق احتیاط است.

مکارم و نوری: احتیاط واجب.

[2] تبریزی، خویی و سیستانی: شاهد شدن بر عقد، بنا بر قول مشهور، بر محرم حرام است و این قول موافق احتیاط است.

[3] مکارم و نوری: احتیاط واجب.

[2] 
بهجت و مکارم: احتیاط واجب این است که محرم.

صافی و گلپایگانی: شهادت بر عقد جایز نیست، اگرچه پیش از احرام شاهد شده باشد.

[5] بهجت و مکارم: احتیاط واجب این است که محرم.

[6] صافی و گلپایگانی: شهادت بر عقد جایز نیست، اگرچه پیش از احرام شاهد شده باشد.

[3] 
تبریزی، خویی، صافی، فاضل، گلپایگانی، مکارم و نوری: بنا بر احتیاط واجب محرم نباید خواستگاری نماید.

سبحانی: خواستگاری در حال احرام مکروه است.

[8] تبریزی، خویی، صافی، فاضل، گلپایگانی، مکارم و نوری: بنا بر احتیاط واجب محرم نباید خواستگاری نماید.

[9] سبحانی: خواستگاری در حال احرام مکروه است.

[4] 
سبحانی: چه آن زن محرم باشد یا نباشد و خواه عالم به مسئله باشد یا نباشد.

[11] سبحانی: چه آن زن محرم باشد یا نباشد و خواه عالم به مسئله باشد یا نباشد.

[5] 
بهجت: اگر جاهل بود حرام ابدی نمی‌شود، اگرچه دخول بنماید، بنا بر اظهر و اشهر.

سبحانی: و بعداً می‌تواند او را برای خود عقد کند.

نوری: در صورت عدم دخول، و در صورت دخول حرام دائمی می‌شود.

[13] بهجت: اگر جاهل بود حرام ابدی نمی‌شود، اگرچه دخول بنماید، بنا بر اظهر و اشهر.

[14] سبحانی: و بعداً می‌تواند او را برای خود عقد کند.

[15] نوری: در صورت عدم دخول، و در صورت دخول حرام دائمی می‌شود.

[6] 
بهجت: احوط اتحاد حکم مرد و زن است بلکه خالی از وجه نیست.

تبریزی، خویی و سیستانی: در صورتی که زن محرم باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد باطل است و چنانچه زن عالم به حکم بوده است موجب حرمت ابدی هم می‌شود. (سیستانی حکم اخیر مبنی بر احتیاط است).

زنجانی: در احکامی که در مسائل پیشین گفته شد بین مرد و زن محرم فرقی نیست.

سبحانی: اگر یکی از آنان از حکم مسئله آگاه باشد و بداند که عقد در حال احرام حرام است چنین عقدی باطل و آن زن برای آن مرد حرام ابدی می‌شود.

صافی و گلپایگانی: اگر زوجه محرم، عالم به حرمت عقد باشد و مرد محرم نباشد و عقد کند، احتیاط واجب آن است که دیگر با او ازدواج نکند، بلکه عدم جواز خالی از قوت نیست.

فاضل: اگر زنی احرام بسته باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد باطل است و چنانچه زن عالم به حکم بوده، عقد باطل است و برای همیشه بر یکدیگر حرام می‌شوند.

[17] بهجت: احوط اتحاد حکم مرد و زن است بلکه خالی از وجه نیست.

[18] تبریزی، خویی و سیستانی: در صورتی که زن محرم باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد باطل است و چنانچه زن عالم به حکم بوده است موجب حرمت ابدی هم می‌شود. (سیستانی حکم اخیر مبنی بر احتیاط است).

[19] زنجانی: در احکامی که در مسائل پیشین گفته شد بین مرد و زن محرم فرقی نیست.

[20] سبحانی: اگر یکی از آنان از حکم مسئله آگاه باشد و بداند که عقد در حال احرام حرام است چنین عقدی باطل و آن زن برای آن مرد حرام ابدی می‌شود.

[21] صافی و گلپایگانی: اگر زوجه محرم، عالم به حرمت عقد باشد و مرد محرم نباشد و عقد کند، احتیاط واجب آن است که دیگر با او ازدواج نکند، بلکه عدم جواز خالی از قوت نیست.

[22] فاضل: اگر زنی احرام بسته باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد باطل است و چنانچه زن عالم به حکم بوده، عقد باطل است و برای همیشه بر یکدیگر حرام می‌شوند.

[7] 
بهجت: و نیز عالم به موضوع در موردی که محلّی برای جهل آن هست.

زنجانی، سیستانی و فاضل: عالم به حکم و موضوع (یعنی اینکه بدانند مرد مُحرم است) باشند.

سبحانی: البته در مورد زنی که محرم نیست علاوه بر آگاهی از حکم شرعی به موضوع یعنی محرم بودن زوج نیز آگاهی داشته باشد و اگر برخی از حکم شرعی آگاه بوده و برخی نبودند کفاره تنها بر کسانی واجب است که حکم شرعی را می‌دانسته‌اند.

[24] بهجت: و نیز عالم به موضوع در موردی که محلّی برای جهل آن هست.

[25] زنجانی، سیستانی و فاضل: عالم به حکم و موضوع (یعنی اینکه بدانند مرد مُحرم است) باشند.

[26] سبحانی: البته در مورد زنی که محرم نیست علاوه بر آگاهی از حکم شرعی به موضوع یعنی محرم بودن زوج نیز آگاهی داشته باشد و اگر برخی از حکم شرعی آگاه بوده و برخی نبودند کفاره تنها بر کسانی واجب است که حکم شرعی را می‌دانسته‌اند.

[8] 
زنجانی: و موضوع.

[28] زنجانی: و موضوع.

[م325 ۱]

[م326 ۱]

[م327 ۱]

[م329 ۱]

[م330 ۱]

[م332 ۱]

[م333 ۱]

[م333 ۲]

@@ خط ۴۲: / خط ۴۲: @@
 |
 '''امام خمینی:''' جایز نیست{{توضیح مساله|325|
-* '''آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی:''' شاهد شدن بر عقد، بنا بر قول مشهور، بر [[محرم]] حرام است و این قول موافق [[احتیاط]] است.
+* '''تبریزی، خویی و سیستانی:''' شاهد شدن بر عقد، بنا بر قول مشهور، بر [[محرم]] حرام است و این قول موافق [[احتیاط]] است.
-* '''آیت‌الله مکارم، آیت‌الله نوری:''' احتیاط واجب.
+* '''مکارم و نوری:''' احتیاط واجب.
 }}
 شخص محرم [[شاهد]] شود برای عقد، گرچه آن عقد برای غیر محرم باشد.
@@ خط ۵۶: / خط ۵۶: @@
 |
 '''امام خمینی:''' احتیاط آن{{توضیح مساله|326|
-* '''آیت‌الله بهجت، آیت‌الله مکارم:''' [[احتیاط واجب]] این است که محرم.
+* '''بهجت و مکارم:''' [[احتیاط واجب]] این است که محرم.
-* '''آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی:''' [[شهادت]] بر عقد [[جایز]] نیست، اگرچه پیش از [[احرام]] شاهد شده باشد.
+* '''صافی و گلپایگانی:''' [[شهادت]] بر عقد [[جایز]] نیست، اگرچه پیش از [[احرام]] شاهد شده باشد.
 }}
 است که شهادت ندهد بر عقد، اگرچه شاهد عقد شده باشد، در حال محرم نبودن، اگرچه جایز بودن آن خالی از قوت نیست.
@@ خط ۷۰: / خط ۷۰: @@
 |
 '''امام خمینی:''' اقوی آن است که [[خواستگاری]] کردن در حال احرام جایز است و احتیاط{{توضیح مساله|327|
-* '''آیات عظام تبریزی، خویی، صافی، فاضل، گلپایگانی، مکارم، نوری:''' بنا بر [[احتیاط واجب]] محرم نباید خواستگاری نماید.
+* '''تبریزی، خویی، صافی، فاضل، گلپایگانی، مکارم و نوری:''' بنا بر [[احتیاط واجب]] محرم نباید خواستگاری نماید.
-* '''آیت‌الله سبحانی:''' خواستگاری در حال احرام [[مکروه]] است.
+* '''سبحانی:''' خواستگاری در حال احرام [[مکروه]] است.
 }}
 در ترک است.
@@ خط ۹۲: / خط ۹۲: @@
 |
 '''امام خمینی:''' اگر زنی را در حال [[احرام]] برای خود عقد کند، با علم به مسئله، آن زن بر او حرام دائمی می‌شود.{{توضیح مساله|329|
-* '''آیت‌الله سبحانی:''' چه آن زن محرم باشد یا نباشد و خواه عالم به مسئله باشد یا نباشد.
+* '''سبحانی:''' چه آن زن محرم باشد یا نباشد و خواه عالم به مسئله باشد یا نباشد.
 }}
@@ خط ۱۰۵: / خط ۱۰۵: @@
 |
 '''امام خمینی:''' اگر زنی را با جهل به مسئله برای خود عقد کند، عقدی که کرده است باطل است، لیکن حرام دائمی نمی‌شود،{{توضیح مساله|330|
-* '''آیت‌الله بهجت:''' اگر جاهل بود حرام ابدی نمی‌شود، اگرچه دخول بنماید، بنا بر اظهر و اشهر.
+* '''بهجت:''' اگر جاهل بود حرام ابدی نمی‌شود، اگرچه دخول بنماید، بنا بر اظهر و اشهر.
-* '''آیت‌الله سبحانی:''' و بعداً می‌تواند او را برای خود [[عقد]] کند.
+* '''سبحانی:''' و بعداً می‌تواند او را برای خود [[عقد]] کند.
-* '''آیت‌الله نوری:''' در صورت عدم دخول، و در صورت دخول حرام دائمی می‌شود.
+* '''نوری:''' در صورت عدم دخول، و در صورت دخول حرام دائمی می‌شود.
 }}
 ولی احتیاط آن است که آن زن را نگیرد؛ خصوصاً اگر با او [[نزدیکی]] کرده باشد.
@@ خط ۱۲۸: / خط ۱۲۸: @@
 |
 '''امام خمینی:''' احتیاط آن است که زن اگر احرام بسته باشد و مرد محرم نباشد و او را عقد کند، با او نزدیکی نکند و او را [[طلاق]] دهد، و در صورت علم به مسئله، او را طلاق دهد و با او هیچ وقت [[ازدواج]] نکند{{توضیح مساله|332|
-* '''آیت‌الله بهجت:''' احوط اتحاد حکم مرد و زن است بلکه خالی از وجه نیست.
+* '''بهجت:''' احوط اتحاد حکم مرد و زن است بلکه خالی از وجه نیست.
-* '''آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی:''' در صورتی که زن محرم باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد [[باطل]] است و چنانچه زن عالم به حکم بوده است موجب حرمت ابدی هم می‌شود. ('''آیت‌الله سیستانی''' حکم اخیر مبنی بر احتیاط است).
+* '''تبریزی، خویی و سیستانی:''' در صورتی که زن محرم باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد [[باطل]] است و چنانچه زن عالم به حکم بوده است موجب حرمت ابدی هم می‌شود. ('''سیستانی''' حکم اخیر مبنی بر احتیاط است).
-* '''آیت‌الله زنجانی:''' در احکامی که در مسائل پیشین گفته شد بین مرد و زن محرم فرقی نیست.
+* '''زنجانی:''' در احکامی که در مسائل پیشین گفته شد بین مرد و زن محرم فرقی نیست.
-* '''آیت‌الله سبحانی:''' اگر یکی از آنان از حکم مسئله آگاه باشد و بداند که عقد در حال احرام حرام است چنین عقدی باطل و آن زن برای آن مرد حرام ابدی می‌شود.
+* '''سبحانی:''' اگر یکی از آنان از حکم مسئله آگاه باشد و بداند که عقد در حال احرام حرام است چنین عقدی باطل و آن زن برای آن مرد حرام ابدی می‌شود.
-* '''آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی:''' اگر زوجه [[محرم]]، عالم به حرمت عقد باشد و مرد محرم نباشد و عقد کند، احتیاط واجب آن است که دیگر با او ازدواج نکند، بلکه عدم جواز خالی از قوت نیست.
+* '''صافی و گلپایگانی:''' اگر زوجه [[محرم]]، عالم به حرمت عقد باشد و مرد محرم نباشد و عقد کند، احتیاط واجب آن است که دیگر با او ازدواج نکند، بلکه عدم جواز خالی از قوت نیست.
-* '''آیت‌الله فاضل:''' اگر زنی احرام بسته باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد باطل است و چنانچه زن عالم به حکم بوده، عقد باطل است و برای همیشه بر یکدیگر [[حرام]] می‌شوند.
+* '''فاضل:''' اگر زنی احرام بسته باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد باطل است و چنانچه زن عالم به حکم بوده، عقد باطل است و برای همیشه بر یکدیگر [[حرام]] می‌شوند.
 }}
@@ خط ۱۴۷: / خط ۱۴۷: @@
 |
 '''امام خمینی:''' اگر کسی عقد کند زنی را برای محرمی و محرم دخول کند، پس اگر هر سه عالم به حکم{{توضیح مساله|333|
-* '''آیت‌الله بهجت:''' و نیز عالم به موضوع در موردی که محلّی برای جهل آن هست.
+* '''بهجت:''' و نیز عالم به موضوع در موردی که محلّی برای جهل آن هست.
-* '''آیات عظام زنجانی، سیستانی، فاضل:''' عالم به حکم و موضوع (یعنی اینکه بدانند مرد مُحرم است) باشند.
+* '''زنجانی، سیستانی و فاضل:''' عالم به حکم و موضوع (یعنی اینکه بدانند مرد مُحرم است) باشند.
-* '''آیت‌الله سبحانی:''' البته در مورد زنی که محرم نیست علاوه بر آگاهی از حکم شرعی به موضوع یعنی محرم بودن زوج نیز آگاهی داشته باشد و اگر برخی از [[حکم شرعی]] آگاه بوده و برخی نبودند کفاره تنها بر کسانی واجب است که حکم شرعی را می‌دانسته‌اند.
+* '''سبحانی:''' البته در مورد زنی که محرم نیست علاوه بر آگاهی از حکم شرعی به موضوع یعنی محرم بودن زوج نیز آگاهی داشته باشد و اگر برخی از [[حکم شرعی]] آگاه بوده و برخی نبودند کفاره تنها بر کسانی واجب است که حکم شرعی را می‌دانسته‌اند.
 }}
 باشند بر هر یک آنها یک شتر [[کفاره]] است و اگر دخول نکند کفاره نیست و در این حکم فرق نیست بین آنکه زن و عاقد [[محل|مُحِلّ]] باشند یا مُحرم و اگر بعضی از آنها حکم{{توضیح مساله|333|
-* '''آیت‌الله زنجانی:''' و موضوع.
+* '''زنجانی:''' و موضوع.
 }}
 را می‌دانند و بعضی نمی‌دانند؛ بر آنکه می‌داند کفاره است.

ن ب و محرمات احرام
مشترک	جدال • فسوق • سرمه کشیدن • زینت • ازاله مو • ناخن گرفتن • بوی خوش • روغن مالیدن به بدن • خون برون آوردن • کشیدن دندان • نگاه کردن به آینه • کشتن جانوران بدن • شكار حيوان وحشى • کندن گیاهان • التذاذ جنسی • عقد ازدواج • آمیزش • استمناء • حمل سلاح
مخصوص مردان	لباس دوخته • پوشاندن پا • پوشاندن سر • استظلال
مخصوص زنان	پوشاندن دست • پوشاندن صورت