مسجد فسح: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]] | [[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]] | ||
'''مسجد فَسح''' از مساجد قدیمی | '''مسجد فَسح''' از مساجد قدیمی [[مدینه]] است. این مسجد در جنوب [[کوه احد]] و متصل به کوه است و از جهت دیگر در شمال [[مقبرة شهدای احد|مقبره شهدای احد]] و جنوب [[غار احد]] قرار دارد که مردم تصور می‌کنند [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در آن وارد شده است. نماز خواندن [[رسول خدا(ص)]] در روز [[جنگ احد]] در منابع قدیمی مختلف انعکاس داده شده و محققان معاصر، مکان اقامه نماز را مطابق با محدوده این مسجد می‌دانند. این مسجد در برخی منابع با عنوان «مسجد اُحُد» معرفی شده است. ساختمان این مسجد در سده‌های اخیر نیمه مخروبه بوده است. | ||
{{جعبه اطلاعات بنا | {{جعبه اطلاعات بنا | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۵: | ||
}} | }} | ||
== نام مسجد == | == نام مسجد == | ||
'''مسجد فَسح''' که با نام «فسیح» هم شناخته می‌شود، در برخی منابع با عنوان «مسجد اُحُد» معرفی شده | '''مسجد فَسح''' که با نام «فسیح» هم شناخته می‌شود، در برخی منابع به دلیل نزدیکی به کوه احد با عنوان «مسجد اُحُد» معرفی شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=151 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص151.]</ref> همچنین نام «مسجد الشِعب» نیز برای آن به کار رفته است.<ref>معالم المدینة المنورة بین المعمارة و التاریخ، کعکی، جلد2، ص355.</ref> | ||
باور | [[علی بن عبدالله سمهودی]]، تاریخ‌نگار سده نهم قمری، گزارش می‌کند که به باور عموم نام فسح به علت نزول آیه فسح (آیه 11 سوره مجادله){{یادداشت|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا فِي الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ | ||
ای اهل ایمان، هرگاه شما را گفتند که در مجالس خود جای را (بر یکدیگر) فراخ دارید، جای باز کنید (و برای نشستن مکان بالاتر و نزدیک‌تر به پیغمبر تنازع و تزاحم مکنید) تا خدا بر توسعه (مکان و مقام و منزلت) شما بیفزاید.}} در این مکان بر [[رسول خدا(ص)]] بر این مسجد نهاده شده اما او دلیلی در تایید آن نیافته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=204 وفاء الوفاء، سمهودی، ج3، ص204.]</ref> | |||
== | == مکان مسجد == | ||
مسجد فسح در جنوب کوه احد و متصل به کوه است.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=126 التعریف بما انست الهجرة، مطری، ص126.]</ref> | مسجد فسح در جنوب کوه احد و متصل به کوه است.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=126 التعریف بما انست الهجرة، مطری، ص126.]</ref> این مسجد در شمال [[قبرستان شهدای احد|مقبره شهدای احد]] و در شمال [[مسجد حمزة بن عبدالمطلب (مدینه)|مسجد جامع سیدالشهدا]] و در جنوب [[غار احد]] قرار دارد؛ همان غاری که مردم تصور می‌کنند [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در آن وارد شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=154 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص154.]</ref> | ||
== نماز پیامبر(ص) == | == نماز پیامبر(ص) == | ||
پیشینه تاریخی مسجد فسح به سال‌های نخستین صدر اسلام بازمی‌گردد. نماز خواندن [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(ص)]] در روز [[جنگ احد]] در منابع کهن گزارش شده است.<ref>السيرة النبوية، ابن هشام، ج3، ص604.</ref> بنابر گزارشی در تاریخ مدینه [[ابن شبه]] مکان نماز پیامبر مسجد کوچکی در منطقه احد و در سمت راست [[«شعب الجرار»|«شعب الجِرار»]] چسبیده به کوه بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=57 تاریخ مدینه ابن شبه، ص57.]</ref> برخی پژوهشگران معاصر مکان اقامه نماز را مطابق با محدوده این مسجد می‌دانند.<ref>معالم المدینة المنورة بین المعمارة و التاریخ، کعکی، جلد2، ص362.</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=155 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص155.]</ref> | |||
== تاریخچه بنای مسجد == | |||
به گزارش [[محمد بن احمد مطری]] (متوفی 741ق) بنای مسجد کوچکی که در پایین کوه احد بوده در روزگار وی تخریب شده بود.<ref name=":0" /> گزارشی نزدیک به سخن مطری در منابع دیگری از جمله در قرن نهم<ref>وفاء الوفا و مغانم المطابه</ref> و یازدهم<ref>عباسی</ref> نیز تکرار شده است. | |||
طبق گزارشی از میانه سده چهاردهم قمری این مسجد بنایی با دیوارهای مرتفع اما بدون سقف داشته که در زمان حکومت عثمانی ساخته شده بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=192 تاریخ معالم المدینه قدیما و حدیثا، ص ۱۹۳]</ref> بنابر گزارشی تازه‌تر از سال 1418 قمری دیوارهای این مسجد در آن زمان تخریب شده بود و تنها دیوار جنوبی که محراب هم در آن قرار داشت، سالم‌تر از باقی دیوارها و یک و نیم متر ارتفاع داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=158 مساجد الاثریه، ص 185]</ref> | |||
تصاویر موجود از این مسجد نشان می‌دهد که بنای آن در سال‌های اخیر با دیوارهای کوتاه سنگی بازسازی شده است. | |||
== تصاویر مسجد == | == تصاویر مسجد == | ||
نسخهٔ ۲۰ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۱
مسجد فَسح از مساجد قدیمی مدینه است. این مسجد در جنوب کوه احد و متصل به کوه است و از جهت دیگر در شمال مقبره شهدای احد و جنوب غار احد قرار دارد که مردم تصور می‌کنند پیامبر(ص) در آن وارد شده است. نماز خواندن رسول خدا(ص) در روز جنگ احد در منابع قدیمی مختلف انعکاس داده شده و محققان معاصر، مکان اقامه نماز را مطابق با محدوده این مسجد می‌دانند. این مسجد در برخی منابع با عنوان «مسجد اُحُد» معرفی شده است. ساختمان این مسجد در سده‌های اخیر نیمه مخروبه بوده است.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| مکان | عربستان * مدینه * در بخش جنوبی کوه احد |
| کاربری | مسجد |
| جنبه دینی | |
| بزرگداشت نزد | مسلمانان |
| وابسته به دین/مذهب | اسلام |
| تاریخ بنا | |
| رویدادها | نمازخواندن رسول خدا(ص) در محدوده این مسجد در میانه غزوه احد |
| وضعیت فعلی | |
| وضعیت بنا | موجود |
| بخش‌های بنا | زمین غیر مسقف مسجد - محراب - بقایای دیوارهای مسجد، به جز دیوار شمالی که کاملا از بین رفته است. |
| ویژگی‌ها | از مساجد موجود در محدوده جنگ احد و کوه احد |
نام مسجد
مسجد فَسح که با نام «فسیح» هم شناخته می‌شود، در برخی منابع به دلیل نزدیکی به کوه احد با عنوان «مسجد اُحُد» معرفی شده است.[۱] همچنین نام «مسجد الشِعب» نیز برای آن به کار رفته است.[۲]
علی بن عبدالله سمهودی، تاریخ‌نگار سده نهم قمری، گزارش می‌کند که به باور عموم نام فسح به علت نزول آیه فسح (آیه 11 سوره مجادله)[یادداشت ۱] در این مکان بر رسول خدا(ص) بر این مسجد نهاده شده اما او دلیلی در تایید آن نیافته است.[۳]
مکان مسجد
مسجد فسح در جنوب کوه احد و متصل به کوه است.[۴] این مسجد در شمال مقبره شهدای احد و در شمال مسجد جامع سیدالشهدا و در جنوب غار احد قرار دارد؛ همان غاری که مردم تصور می‌کنند پیامبر(ص) در آن وارد شده است.[۵]
نماز پیامبر(ص)
پیشینه تاریخی مسجد فسح به سال‌های نخستین صدر اسلام بازمی‌گردد. نماز خواندن رسول خدا(ص) در روز جنگ احد در منابع کهن گزارش شده است.[۶] بنابر گزارشی در تاریخ مدینه ابن شبه مکان نماز پیامبر مسجد کوچکی در منطقه احد و در سمت راست «شعب الجِرار» چسبیده به کوه بوده است.[۷] برخی پژوهشگران معاصر مکان اقامه نماز را مطابق با محدوده این مسجد می‌دانند.[۸][۹]
تاریخچه بنای مسجد
به گزارش محمد بن احمد مطری (متوفی 741ق) بنای مسجد کوچکی که در پایین کوه احد بوده در روزگار وی تخریب شده بود.[۴] گزارشی نزدیک به سخن مطری در منابع دیگری از جمله در قرن نهم[۱۰] و یازدهم[۱۱] نیز تکرار شده است.
طبق گزارشی از میانه سده چهاردهم قمری این مسجد بنایی با دیوارهای مرتفع اما بدون سقف داشته که در زمان حکومت عثمانی ساخته شده بود.[۱۲] بنابر گزارشی تازه‌تر از سال 1418 قمری دیوارهای این مسجد در آن زمان تخریب شده بود و تنها دیوار جنوبی که محراب هم در آن قرار داشت، سالم‌تر از باقی دیوارها و یک و نیم متر ارتفاع داشت.[۱۳]
تصاویر موجود از این مسجد نشان می‌دهد که بنای آن در سال‌های اخیر با دیوارهای کوتاه سنگی بازسازی شده است.
تصاویر مسجد
تصاویر وضعیت فعلی مسجد
تصاویر قدیمی‌تر مسجد
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص151.
- ↑ معالم المدینة المنورة بین المعمارة و التاریخ، کعکی، جلد2، ص355.
- ↑ وفاء الوفاء، سمهودی، ج3، ص204.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ التعریف بما انست الهجرة، مطری، ص126.
- ↑ مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص154.
- ↑ السيرة النبوية، ابن هشام، ج3، ص604.
- ↑ تاریخ مدینه ابن شبه، ص57.
- ↑ معالم المدینة المنورة بین المعمارة و التاریخ، کعکی، جلد2، ص362.
- ↑ مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص155.
- ↑ وفاء الوفا و مغانم المطابه
- ↑ عباسی
- ↑ تاریخ معالم المدینه قدیما و حدیثا، ص ۱۹۳
- ↑ مساجد الاثریه، ص 185
- ↑ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا فِي الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ ای اهل ایمان، هرگاه شما را گفتند که در مجالس خود جای را (بر یکدیگر) فراخ دارید، جای باز کنید (و برای نشستن مکان بالاتر و نزدیک‌تر به پیغمبر تنازع و تزاحم مکنید) تا خدا بر توسعه (مکان و مقام و منزلت) شما بیفزاید.
منابع
- تاریخ المدینة المنورة، ابوزید عمر بن شبه، قم، دارالفکر، ١٣6٨ش.
- مساجد الاثریه، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ق.
- السيرة النبوية، ابن هشام الحميري، مكتبة محمد علي صبيح وأولاده - بمصر، 1383 - 1963م.
- التعریف بما أنست الهجره من معالم دارالهجره، جمال‌الدین محمدبن احمد مطری،دراسه و التحقیق،أ.د.سلیمان الرحیلی، الریاض،1426ه.
- معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
- وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، نور الدین علی بن عبدالله سمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی،۲۰۰۱