مسجدهای فتح
مسجدهای فتح (نام‌های دیگر: مساجد احزاب، مساجد خندق)، شش مسجد بر دامنه کوه سلع در کشور عربستان در شهر مدینه است. این مجموعه، مساجدی‌اند که در شمال غربی مدینه در محل وقوع غزوه خندق یا احزاب قرار دارند و محل نمازگزاری پیامبر(ص) و یارانش در این غزوه بوده‌اند. این مساجد عبارتند از: مسجد فتح، مسجد علی بن ابی‌طالب(ع)، مسجد فاطمةالزهرا(س)، مسجد سلمان فارسی، مسجد ابوبکر، مسجد عمر.
تعداد و مکان مسجدها
مسجدهای فتح در شمال غرب مدینه، در دامنه غربی کوه سلع قرار دارند. این کوه، مُشْرف بر خندقی میان حره غربی و شرقی بوده است که مسلمانان در جنگ احزاب حفر کردند. روایت شده که پیامبر، در جریان جنگ احزاب، در مکان این مسجدها نماز خوانده است.[۱]
مسجدهای شش‌گانه زیر را جزو مسجدهای فتح به حساب آورده‌اند:
مسجد هفتم
در دوران معاصر مسجدهای فتح را مسجدهای سبعه (مسجدهای هفت‌گانه) نیز می‌نامند.[۲] بر این اساس برخی منابع مسجدهای فتح را هفت مسجد به حساب آورده‌اند. اما درباره مسجد هفتم اختلاف نظر وجود دارد. برخی مسجد قبلتین را مسجد هفتم به حساب آورده‌اند[۳] و برخی دیگر مسجد بنوحرام را[۴] و برخی دیگر مسجد الرایه جزو مسجدهای فتح شمارده‌اند[۵].
مسجد خندق
افزون بر مسجدهای تاریخی فوق، مسجدی بزرگ با نام مسجد خندق در جوار این مسجدها و چسبیده به کوه سلع ساخته شده است. این مسجد در سال ۱۴۲۹ قمری (1387 شمسی) افتتاح شد.[۶]
تاریخچه مساجد
در تمامی منابع تاریخ و جغرافیای مدینه تا نیمه سده سیزدهم قمری تنها از چهار مسجد مسجد فتح، مسجد سلمان، مسجد علی بن ابی‌طالب و مسجد ابوبکر در این منطقه یاد شده است. به نظر می‌رسد افزایش دو مسجد دیگر به نام‌های مسجد عمر و مسجد فاطمه زهرا(س) مربوط به دهه‌های اخیر است.[۷]
همچنین در دوره معاصر نام مسجد ابوبکر و مسجد علی‌بن ابی‌طالب(ع) جابجا شده است. مسجدی که امروزه به عنوان مسجد امام علی(ع) شناخته می‌شود در حقیقت مسجد ابوبکر است و مسجدی که به نام ابوبکر است، در گذشته به عنوان مسجد امام علی شناخته می‌شده است.[۸][۹]
پانویس
- ↑ المساجد الاثریه، ص ۱۳۱
- ↑ المساجد الاثریه، ص ۱۳۶
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 332
- ↑ راهنمای مصور حرمین، ص107
- ↑ المساجد الاثریه، ص 138
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص ۳۲۴، 331
- ↑ نک: مساجد الاثریه، ص 132-134
- ↑ المدینة المنوره تطورّها العمرانی، صص192 و 193.
- ↑ المساجد الاثریه، ص135.
منابع
- آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۹۱ش.
- راهنمای مصور حرمین، مجتبی نجفی روحانی، حامد کارگزاران، تهران، مشعر، ۱۴۰۳
- المدینة المنورة تطورها العمرانی، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دارالنهضة الحدیثة، ۱۹۸۱.
- المساجد الاثریة فی المدینة المنورة، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، ۱۹۹۸.