محمد بن ابراهیم مجاب(ع)
| محمد بن ابراهیم مجاب(ع) | |
|---|---|
 | |
| نام | محمد بن ابراهیم مجاب(ع) |
| کنیه | ابوالحسن |
| زادگاه | کربلا |
| مدفن | ایران _ کرمان |
| محل زندگی | کربلا، کرمان |
| لقب(ها) | حایری |
| پدر | ابراهیم مجاب(ع) |
| فرزند(ان) | ابوعلی حسن، حسین شیتی، احمد مجدور، ابراهیم و جعفر |
محمد بن ابراهیم مجاب(ع) ملقب به «حایری» مکنی به «ابوالحسن» و معروف به «قشیر» یا «عشیر» فرزند ابراهیم مجاب(ع) و نوه امام موسی کاظم(ع) است. از این‌جهت او ملقب به حایری شد که در حائر (کربلا) زاده شد. علمای انساب و مورخان، در محل دفن سیدمحمد اختلاف دارند، قول ابوطالب مروزی این است که ایشان پس از درخواست اهالی کرمان از او، به این شهر مهاجرت و در همین‌جا وفات کرد.
عبیدلی نسابه تعداد فرزندان معقب محمد بن ابراهیم مجاب را پنج تن می‌داند که عبارتند از: ابوعلی حسن، حسین شیتی، احمد مجدور، ابراهیم و جعفر.
معرفی اجمالی
محمد بن ابراهیم مجاب(ع) ملقب به «حایری»[۱] و مکنی به «ابوالحسن»[۲] و به «قشیر» یا «عشیر» معروف است.[۳] او از آن‌رو به حائری ملقب شد که در حائر (کربلا) زاده شد[۴] و سپس به همراه برادرانش از حائر به قصر ابن هبیره[۵] و از آنجا به ارجان (بهبهان)[۶] و سپس به سیرجان مهاجرت کرد[۷] و در کرمان از دنیا رفت.[۸]
ملامحمد‌هاشم خراسانی، قبر او را در یک فرسخی شهر کرمان می‌داند که به جناب محمد بن موسی بن جعفر(ع) معروف است.[۹] بی‌شک، منظور او از این محمد، همان محمد بن ابراهیم مجاب است که از نسب وی، دو واسطه را از قلم‌انداخته است.
آیت‌الله رحمتی می‌نویسد: «به احتمال قوی همان امامزاده محمد که صاحب منتخب او را فرزند امام هفتم می‌داند، (محمد حایری) می‌باشد». [۱۰]
سلطان الواعظین شیرازی که نسبش به سیدمحمد حایری می‌رسد، درباره وی می‌نویسد: «جناب محمد، معروف به حائری، تشریف‌فرمای کرمان شدند و از آن جناب سه پسر به‌وجود آمده است.»[۱۱]
فرزندان
شیخ‌الشرف عبیدلی نسابه، متوفای 435 ه. ق است تعداد فرزندان معقب محمد بن ابراهیم مجاب را پنج تن می‌دانند که عبارتند از: «ابوعلی حسن، حسین شیتی، احمد مجدور، ابراهیم و جعفر».[۱۲]
فخر رازی نیز همین قول را پذیرفته و کنیه حسین و جعفر را ابوعبدالله و ابراهیم را به مجاب ملقب دانسته است.[۱۳] این ابراهیم همان است که به اعتقاد ما در شیراز دفن است.[۱۴] همین‌مطلب را ابوطالب مروزی بیان کرده است،[۱۵] ولی ابن عنبه نسابه، فرزندان معقب محمد را سه تن به اسامی حسن، حسین و احمد بیان می‌کند.[۱۶]
اختلاف در مدفن
علمای انساب و مورخان، در محل دفن سیدمحمد بن ابراهیم مجاب اختلاف دارند که در ذیل به‌همه آن موارد اشاره می‌شود.
حایر
محمد به حائری ملقب است.[۱۷] از این‌رو، برخی علمای انساب گمان کرده‌اند که او نیز در حائر حسینی دفن شده است،[۱۸] اما این قول صحیح نیست؛ زیرا اولاً مدارک بسیاری این قول را تضعیف می‌کند؛ ثانیاً علت شهرت او به حائری این است که حدود سال 247 ه. ق پدر بزرگوارش از کوفه به حائر حسینی منتقل می‌شود و محمد نیز با او همراه بوده است. اما به‌تصریح مورخان، پس از آنکه متوکل حرم سیدالشهداء(ع) در کربلا را به آب بست، این خانواده به ارجان مهاجرت می‌کنند که محمد حایری از جمله آنهاست.[۱۹]
مسقط
نویسنده «الغیث الزابد فی ذریة محمد العابد» معتقد است او پس از ماجرایی که بیان شد، به عمان متواری شد و در دیر خابور، نزدیک مسقط، درگذشت و در همان‌جا دفن شد. بنا به گفته بسیاری از کسانی که مرقد او را دیده‌اند، مزاری معروف در آنجا دارد.[۲۰]
واسط
این قول را نویسنده کتاب «المشجر الوافی» مطرح می‌کند و می‌نویسد: پس از حوادث خونین در کربلا (که به آن اشاره شد) محمد حائری به‌سمت واسط فرار کرد و در آنجا از دنیا رفت. برخی گفته‌اند ضربه‌ای به کمرش وارد آمد و به واسط فرار کرد و در آنجا نزد خاله‌اش از دنیا رفت. مرقد وی در خابور است (دهی یک فرسخی شهر حی در کوت عراق) و قبه‌ای قدیمی دارد و مشهور به غفار است.[۲۱]
سیرجان
امام فخر رازی معتقد است وی به همراه برادرانش به سیرجان مهاجرت کرده است.[۲۲] بر این اساس، آیت‌الله رحمتی احتمال داده، امامزاده محمد مدفون در روستای کاظم‌آباد، در ٢٠ کیلومتری شمال غربی سیرجان، همان محمد حائری باشد.[۲۳] این ادعا درست نیست؛ چنان‌که در کتاب مزارات کرمان گفته شد، آن محمد، فرزند امامزاده سیدعلی سیرجان، سید ابوجعفر محمد بن علی بن ابراهیم المجاب است.
بافت
در ٢٠ کیلومتری جنوب غرب شهر ارزوئیه شهرستان بافت، در روستای پاقلعه، مزاری است که به سلطان پیرغیب شهرت دارد. نقل است که سیدمحمد حائری در آنجا مدفون است، ولی به اعتقاد برخی پژوهشگران، ابوالغیث محمداکبر بن محمد حائری در آن بقعه مدفون است که فرزند بزرگ محمد حائری است.[۲۴]
کرمان
چنان‌که گفته شد این قول را علامه نسابه ابوطالب مروزی مطرح می‌کند. او می‌نویسد: «محمد از ارجان (بهبهان) به کرمان رفت».[۲۵] پس از درخواست اهالی کرمان از او، به این شهر مهاجرت و در همین‌جا وفات کرد. هم‌اکنون مزار این سید جلیل القدر، در شهر کرمان به‌شاهزاده محمد مشهور است و آرامگاه باشکوه او در خیابان ١٧ شهریور واقع شده است.
پانویس
- ↑ عمدة الطالب، ص٢٠5؛ الفصول الفخریة، ص١٢٨؛ الاصیلی، ص١٨٢ و ١٨٣؛ تهذیب الانساب، ص١6٧.
- ↑ تحفة الازهار، ج٣، ص٢٩6.
- ↑ الشجرة المبارکة، ص١٠٣؛ الفخری، ص١6.
- ↑ موسوعة القاب السادة العلویین، ج١، ص١٨6.
- ↑ عمدة الطالب، ص٢45؛ المشجر الوافی، ج١، ص55٣.
- ↑ صحاح الاخبار، ص55؛ معالم انساب الطالبیین، ص١6١؛ انجاز العدات، ص١٢6 و ١٢٧.
- ↑ الشجرة المبارکة، ص١٠٣.
- ↑ مزارات کرمان، ج٢، ص١٨٨ و ١٨٩.
- ↑ منتخب التواریخ، ص٨٣٩.
- ↑ انجاز العدات، ص١٢6.
- ↑ شبهای پیشاور، ص١٣٠.
- ↑ تهذیب الانساب، ص١6٧.
- ↑ الشجرة المبارکة، ص١٠5.
- ↑ دانشنامه بقاع و اماکن متبرکه، ج٢، ص١٢4.
- ↑ الفخری، ص١6.
- ↑ عمدة الطالب، ص٢64.
- ↑ تهذیب الانساب، ص١٧6؛ تحفة الازهار، ج٣، ص٢٨١؛ الاصیلی، ص١٨٣؛ عمدة الطالب، ص٢45.
- ↑ بدایع الانساب، ص5٣.
- ↑ انجاز العدات، ص١٢6 و ١٢٧.
- ↑ الغیث الزابد فی ذریة محمد العابد، ص١٣؛ صحاح الاخبار، ص55.
- ↑ المشجر الوافی، ج١، ص55٣.
- ↑ الشجرة المبارکة، ص١٠٢.
- ↑ انجاز العدات، ص١٢٧.
- ↑ امامزاده محمد و سید ابوالوفا کوهدشت، ص٧6 و ٧٧.
- ↑ الفخری، ص١6.
منابع
- انجاز العدات في احوال السادات، محمد رحمتي،١۴٢٠ه. ق - ١٣٧٨ه. ش.
- المشجّر الوافی، السید حسین ابوسعیدة الموسوی، بیروت، مؤسسة البلاغ، ٢٠١١م.
- عمدة الطالب فى انساب آل ابى‌طالب، جمال‌الدين احمدبن على بن الحسين بن على بن مهنا (ابن عنبه اصغرى داوودى حسينى)، لجنة احياء تراث، بيروت، منشورات دارالكتب الحياة، بى‌تا.
- معالم أنساب الطالبيين فى شرح سر الأنساب العلوية، ابونصر بخارى، تأليف عبدالجواد كليدار آل طعمه، تحقيق: سلمان سيدهادى آل طعمه، قم، كتابخانه آيت‌الله مرعشى، ١۴٢٢ه .ق.
- الشجرة المباركة فى انساب الطالبيه، امام فخر رازى، چاپ دوم، قم، كتابخانه آيت‌الله مرعشى، ١۴١٩ه .ق.
- بدايع الانساب فى مدفن الأطياب، سيدمهدى بن مصطفى تفرشى (بدايع نگار)، تهران، چاپخانه عالى، ١٣١٩ه .ش.
- تحفة الازهار و زلال الانهار، ضامن بن شدقم حسينى مدنى، تحقيق: كامل سلمان الجبورى، آيينه ميراث با همكارى كتابخانه تخصصى تاريخ اسلام و ايران، ١٣٧٨ه .ش.
- موسوعة القاب السادة العلويين، بحرالعلوم.
- الغیث الزابد فی ذریة محمد العابد، سیدرضا صایغ و سیدعبدالله بوشهری.
- الفخرى فى أنساب الطالبيين، عزيزالدين ابى‌طالب اسماعيل ابن الحسين بن محمدبن الحسين بن احمد المروزى الازورقاى، قم، كتابخانه آيت‌الله مرعشى، ١۴٠٩ه .ق.
- شبهای پیشاور، سلطان الواعظین شیرازی (درگذشت 1314-1391ه.ق).
- مزارات کرمان، حسین کوهی.
- منتخب التواريخ، حاج ملاهاشم خراسانى، انتشارات اسلاميه، ١٣٣٠ه .ش.
- اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر علی بن محمد الجزری (درگذشت ۶۳۰ق)، بیروت، دار صادر، ۱۴۰۰ق.
- الاصيلى فى انساب الطالبين، صفى‌الدين محمد بن تاج‌الدين على(ابن طقطقى)، قم، كتابخانه آيت‌الله مرعشى، ١۴١٨ه .ق.
- الفصول الفخرية؛ جمال‌الدين احمد بن عنبه، به اهتمام ميرجلال‌الدين حسينى ارموى محدث، چاپ دانشگاه تهران، ارديبهشت ١٣۴٧ه .ش.