مسجد شجره (مدینه)

مسجد شجره

اطلاعات اوليه
کاربری	مسجد، میقات
مکان	عربستان - مدینه
نام‌های دیگر	ذوالحلیفه، مسجد میقات
مشخصات
وضعیت	فعال

مسجد شجره از میقات‌های پنج‌گانه است و میقات مردم مدینه و کسانی است که از مدینه به سوی مکه می‌روند. مسجد شجره از مساجد معروف، بزرگ و زیبای شهر مدینه دانسته شده است.

در این مکان درختی وجود داشت که پیامبر اسلام زیر سایه آن، نماز می‌خواند و احرام می‌بست و به‌همین جهت، آن را مسجد شجره نامیدند. همچنین به دلیل اینکه این مکان، یکی از میقات‌ها بوده، به «مسجد میقات» نیز شهرت یافت.

آبار علی نام دیگر این مکان است که برخی در علت این نامگذاری،‌ آن را به امام علی(ع) برگشت داده‌اند.

معرفی

مسجد شجره، از مساجد بزرگ، معروف و زیبای شهر مدینه است.

پیامبر اسلام برای حج و عمره از این مکان احرام می‌بست. امام علی(ع) در این مکان آیات برائت را از ابوبکر، خلیفه اول، گرفت و در مکه بر مشرکان ابلاغ کرد.

این مسجد بازسازی‌های مختلفی داشته که آخرین بازسازی آن از سوی ملک فهد، پادشاه وقت عربستان سعودی، صورت گرفت. در این بازسازی، حدود نود هزار متر مربع به مسجد و امکانات جانبی آن مانند پارکینگ اختصاص یافت و مساحت خود مسجد حدود ۲۶ هزار متر مربع گردید. این مسجد را یکی از زیباترین معماری‌ها در میان مساجد بازسازی شده مدینه دانسته‌اند.

امروزه مسجد شجره به فاصله حدود سه کیلومتری شهر مدینه در مجاورت بزرگراه مدینه به مکه واقع شده است.

نام‌ها

منابع تاریخی نام‌های مختلفی برای این مکان ذکر کرده‌اند:

• مسجد شجره: در این مکان درختی وجود داشت که پیامبر زیر سایه آن درخت استراحت کرده، نماز می‌خواند و احرام می‌بست. پس از آنکه در این مکان مسجدی بنا شد، نام آن را به دلیل وجود این درخت مسجد شجره (درخت) نامیدند.

• ذُو الْحُلَیفة: «حلیفه» نام آبی بوده که در آنجا قرار داشته است.
• مسجد میقات: این مکان، یکی از میقات‌ها است که حاجیان در آنجا احرام می‌بندند و به همین جهت به مسجد میقات شهرت یافت.
• اَبیار علی: گفتارهای مختلفی در علت این نام‌گذاری نقل شده که برخی آن را به امام علی(ع) برگشت داده و برخی به افراد دیگری با این نام برگشت داده‌اند.

میقات حج

نوشتار(های) وابسته: میقات

مسجد شجره، میقات عمره تمتّع و عمره مفرده برای مردم مدینه و کسانی است که از مدینه به مکه می‌روند. روایات بر این نکته دلالت دارند که باید در یکی از میقات‌ها، احرام بست و مسجد شجره از این میقات‌ها است. پیامبر اسلام(ص) نیز وقتی برای اقامه حج عازم مکه بود، از این مکان، احرام بسته و عازم حج می‌شد.

فقیهان شیعه، اتفاق نظر دارند که احرام در مسجد شجره کفایت می‌کند؛ البته اختلاف‌هایی در اینکه در خارج از این مسجد نیز می توان احرام بست، وجود دارد.

نگارخانه

• 
• 
• 
• 

منابع

• تاريخ مكه المشرفه والمسجد الحرام والمدينه الشريفه والقبر الشريف،‌ ابن‌الضيا، بی‌نا، ۲۰۰۸م.
• آثار اسلامی مکه و مدینه، جعفریان، رسول، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.
• دانشنامه کلام اسلامی، جمعی از محققین، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، زیر نظر جعفر سبحانی، ۱۳۸۸ش.
• موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، صبری باشا، ایوب، ترجمه ماجده معروف، حسین مجیب المصری، عبدالعزیز عوض، قاهره، دارالآفاق العربیة، ٢٠٠٤م.
• «مسجد شجره در آستانه مناسک حج»، علیپور، بهزاد، خبرگزاری فارس، تاریخ بازدید: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
• ‌ تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة-الحج، فاضل لنکرانی، محمد، بیروت، دار التعارف للمطبوعات‌، ۱۴۱۸ق.
• تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، قائدان، اصغر، قم، الهادی، ۱۳۸۱ش.
• «قصة المیقات ومحطة انطلاق المعتمرین»، سایت عکاظ، تاریخ بازدید: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
• الکافی، کلینی، محمد بن یعقوب، تحقیق و تصحیح غفاری، علی‌اکبر، آخوندی، محمد، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
• «میقات ذو الحلیفة و مسجد شجرة»، مکارم شیرازی، ناصر، سایت مدرسه فقاهت، تاریخ بازدید: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
• فرهنگ فقه فارسی، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، زیر نظر محمود هاشمی شاهرودی. قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۷ش.