ستون مربعةالقبر
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ستون مقام جبرئیل، ستون معرس |
| وقایع مرتبط | محل وارد شدن جبرئیل به نزد پیامبر، محل عروسی حضرت زهرا، قرار گرفتن این ستون کنار قبر نبوی، قرار گرفتن داخل ضریح و عدم دسترسی زائرین به آن |
| مشخصات | |
| وضعیت | كنار در خانه حضرت فاطمه زهرا و در رديف ستون‌هاي وُفود و محرَس قرار دارد |
ستون مربعةالقبر، یکی از ستون‌های مسجدالنبی که در کنار قبر پیامبر و در درگاه خانه حضرت فاطمه قرار دارد. برخی بر این اعتقادند که چون این ستون کنار قبر چهارگوشه پیامبر واقع است، ستون مربعةالقبر نام گرفته است. قرار داشتن این ستون درون ضریح نیز وجه دیگر این نام‌گذاری است. آن را ستون مقام جبرئیل نیز خوانده‌اند؛ زیرا جبرئیل در این مکان بر پیامبر نازل می‌شد. به این ستون، ستون معرس نیز گفته‌اند. نماز گزاردن در این مکان توصیه شده است.
مکان ستون مربعةالقبر
اين ستون كنار درِ ورودی خانه حضرت فاطمه و در رديف ستون‌هاي وُفود و محرَس قرار دارد[۱]و اکنون درون ضريح و در انتهای سمت شمالی حجره شريف جای گرفته و در ديدرس زائران نيست.[۲] اين ستون از ستون‌های مشهور در روضه مطهره است.[۳]
بنابر نقل منابع، اين ستون تا هنگام توسعه مسجد به دست قايتبای(م.887ق.) بيرون ضريح و در دسترس زائران بوده است. اما در این دوره، علی‌رغم اعتراض علما، داخل ضریح قرار گرفت.[۴]
نام‌ها
مُرَبّعَة القبر
سبب اين نام‌گذاری آن است که به گزارش ابن شهرآشوب، هنگامی‌كه امير مؤمنان علی (ع) به كمك سه تن از مهاجران، عباس و فرزندش فضل و اسامة بن زيد، خواست بدن شريف پيامبر خدا را به خاك بسپارد، انصار از امير مؤمنان خواستند تا يكي از آنان نيز براي دفن بدن حضرت وارد قبر شود. علي أوس بن خولی را درون قبر فرستاد. پس از قرار دادن جسد مبارك پيامبر در قبر، امير مؤمنان به اوس گفت: «اُخرُج و رَبّع قبرَه: بيرون شو و قبر را چهار گوشه ساز.»[۵] وجه ديگر اين نام آن است كه اين ستون درون ضریحی قرار گرفته كه قبر چهار گوشه پيامبر در آن قرار دارد.[۶]
مقام جبرئیل
اين ستون از آن رو به اين عنوان شهرت يافت که جبرئيل از آن‌جا نزد پيامبر فرود می‌آمده است.[۷][۸]
ستون معرس
اين ستون در رکن شمال غربی قبر نبوی و به ادعاي صبری پاشا ميان دو ستون وفود و قبر نبوی جای گرفته و در خانه فاطمه کنار آن بوده است.[۹] بر پايه گزارش‌هایی، در اين مکان، عروسی حضرت فاطمه رخ داده است. از اين رو، «استوانة المَعْرَس» نيز ناميده شده است.[۱۰]
فضیلت ستون مربعةالقبر
روایاتی در فضیلت این ستون نقل شده و به نماز گزاردن[۱۱] در این مکان توصیه شده و تبرک جستن به آن مستحب دانسته شده است.[۱۲]
بنابر روايتی، پيامبر خدا 40 روز در کنار این ستون بر چارچوب در خانه فاطمه دست می‌گذاشت و می‌فرمود: «السّلام عليكم يا أهل البيت» و سپس آیه تطهیر[۱۳] را می‌خواند.[۱۴]به روايتی ديگر، رسول خدا هر روز درِ خانه فاطمه و علي را می‌زد و می‌فرمود: «الصلاة، الصلاة.»[۱۵][۱۶]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ . وفاء الوفاء، ج2، ص186.
- ↑ . تاريخ و آثار اسلامي، ص194.
- ↑ . موسوعة مکة المکرمه، ج2، ص446.
- ↑ . موسوعة مکة المکرمه، ج2، ص447؛ موسوعة مرآة الحرمين، ج3، ص239.
- ↑ . المناقب، ج1، ص174؛ المعالم الاثيره، ص39.
- ↑ . المعالم الاثيره، ص39.
- ↑ موسوعة مکة المکرمه، ج2، ص446.
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 186
- ↑ . موسوعة مرآة الحرمين، ج3، ص238-239.
- ↑ . فضائل المدينة المنوره، ج2، ص325؛ موسوعة مکة المکرمه، ج2، ص446.
- ↑ . وفاء الوفاء، ج2، ص187.
- ↑ . الغدير، ج5، ص124؛ الزيارة في الکتاب و السنه، ص40.
- ↑ آیه 33 سوره احزاب
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 187
- ↑ موسوعة مرآة الحرمين، ج3، ص239.
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص187
منابع
- اخبار المدينه، ابن زباله (م.۱۹۹ق.)، به کوشش صلاح عبدالعزيز، السعودي، مرکز بحوث و دراسات المدينه، ۱۴۲۴ق؛
- تاريخ و آثار اسلامي مکه مکرمه و مدينه منوره، اصغر قائدان، مشعر، ۱۳۸۶ش؛
- التعريف بما آنست الهجره من معالم دار الهجره، محمد المطري (م.۷۴۱ق.)، به کوشش محمد عبدالمحسن، مدينه، دار الهجره، ۱۴۲۶ق؛
- الدره الثمينه في اخبار المدينه، محمد بن محمود النجار (م.۶۴۳ق.)، به کوشش صلاح الدين، مرکز بحوث و دراسات المدينه، ۱۴۲۷ق؛
- الزياره في الکتاب و السنه، جعفر سبحاني؛
- الغدير، الاميني (م.۱۳۹۰ق.)، تهران، دار الكتب الاسلاميه، ۱۳۶۶ش؛
- المعالم الاثيره، محمد محمد حسن شراب، ترجمه: شيخي، مشعر، ۱۳۸۳ش.؛
- المعجم الاوسط، الطبراني (م.۳۶۰ق.)، قاهره، دار الحرمين، ۱۴۱۵ق.؛
- جمع الزوائد، الهيثمي (م.۸۰۷ق.)، بيروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۰۸ق؛
- عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
- موسوعه مکه المکرمه و المدينه المنوره، احمد زکي يماني، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۹ق؛
- وفاء الوفاء، السمهودي (م.۹۱۱ق.)، به کوشش السامرائي، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۲ق.