مسجد بنی قریظه
مسجد بنی قُرَیظَه از مساجد قدیمی شهر مدینه در کشور عربستان بود. این مسجد در شرق مسجد فضیخ، جنوب مسجدالنبی، قرار داشت و امروزه از میان رفته است. پیامبر اسلام(ص) در جریان غزوه بنی قریظه در محدوده این مسجد نماز خوانده است. بنای اولیه مسجد در اواخر قرن نخست اسلامی ساخته شد و تا ۱۴۰۹ قمری بارها بازسازی شد و در ۱۴۲۲قمری/۲۰۰۲میلادی به کلی تخریب شد.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مسجد غزوه بنی قریضه |
| مکان | عربستان - مدینه |
| کاربری | مسجد |
| جنبه دینی | |
| بزرگداشت نزد | مسلمانان |
| تاریخ بنا | |
| زمان پایه‌گذاری | عصر نبوی |
| بازسازی‌ها | بارها بازسازی شده است. |
| وضعیت فعلی | |
| وضعیت بنا | تخریب شده |
نام و مکان
مسجد بنی قُرَیظَه در شرق مسجد فضیخ و جنوب شرقی مسجد النبی قرار داشت. این مسجد به نام مسجد غزوه بنی قریظه نیز شناخته می‌شود.[۱] محدوده مسجد همان مکانی است که پیامبر(ص) در جریان محاصره بنی‌قریظه، چادر خود را برپا کرد.[۲]
نماز پیامبر(ص)
پیامبر(ص) در جریان غزوه بنی قریظه در محدوده این مسجد نماز خوانده است. گفته شده اینجا در اصل خانه زنی بوده که پیامبر(ص) در آن نماز خوانده، سپس خانه را در بنای مسجد وارد کرده‌اند.[۱] عمر ابن شبه نویسنده کتاب تاریخ المدینة المنورة (م.۲۶۳ق.) مکان نماز پیامبر(ص) را در شرق مسجد در مکان مناره مخروبه مسجد دانسته است.[۳]
تاریخچه بنا
گزارشی حاکی از ساخت مسجد بنی‌قریظه در زمان خلافت ولید بن عبدالملک (۸۶ تا ۹۶ ق.) است.[۱] محمد ابن نجار تاریخ‌نگار مدینه (م.۶۴۳ق./۱۲۴۵م.) در قرن هفتم مسجد را با طول ۱۰ متر در میان باغ و مزارع توصیف کرده که شباهت ظاهری به مسجد قبا داشته است. در آن زمان مسجد بدون سقف بود و دیوارهایش خراب شده بود و ۱۶ ستون داشت که برخی از آنها فروریخته بود.[۴]
بنابر گزارش مَطَری، مدینه‌شناس (م.۷۴۱ق.)، در اواخر قرن هفتم مسجد به طور کامل از میان رفته بود و در سال ۷۱۰ قمری دیوارهای آن بازسازی شد.[۵]در گزارشی از سال ۷۶۶ به وجود مسجد، که آن را مسجدی بزرگ توصیف کرده‌اند، اشاره شده است.[۶]سمهودی در اواخر قرن نهم از بازسازی مسجد در ۸۹۳ قمری خبر داده است.[۷]در منابع قرن دهم نیز به وجود مسجد اشاره شده است.[۸]
براساس برخی گزارش‌ها مسجد در عهد عثمانی (حدود۱۲۶۶ق./۱۸۵۰م.) تجدید بنا شد و تا سال ۱۴۰۰قمری دارای معماری به سبک عثمانی بود.[۹] اما در سال ۱۴۲۲قمری/۲۰۰۲میلادی به کلی تخریب شد.[۱۰]
ویژگی‌های مسجد پیش از تخریب
در سال ۱۴۱۸ قمری، این مسجد، که با سنگ بازالت سیاه‌رنگ ساخته شده بود، یک رواق و یک صحن داشت. رواق به پنج فضای خالی تقسیم شده بود که هر یک از آنها با گنبدی گِرد پوشانده شده بود. ساختمان مسجد به شکل مربع و مساحت آن ۴۸۴متر بود.[۹]
نگارخانه
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ اخبار المدینه، ص141.
- ↑ فتح الباری، ج7، ص317؛ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج3، ص399.
- ↑ تاریخ المدینة المنورة، ص70.
- ↑ الدرة الثمینة فی اخبار المدینة، ص127.
- ↑ التعریف بما انست الهجرة، ص135.
- ↑ تحقیق النصرة بتلخیص معالم دار الهجرة، ص483.
- ↑ وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، ج3، ص174.
- ↑ عمده الاخبار فی مدینه المختار، ص151.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ المدینه المنوره تطورها العمرانی، ص203 و 204. ؛ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج3، ص411-416.
- ↑ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج3، ص409 و410.
منابع
- فتح الباری، ابن حجر عسقلانی، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا.
- اخبار المدینه، محمدبن حسن ابن زباله، مدینه، المملکه العربیه السعودی، ۱۴۲۴ق.
- تحقیق النصرة بتلخیص معالم دار الهجرة، ابوبکر بن حسین مراغی، فیوم، دارالفلاح، ۱۴۳۰ق.
- الدرة الثمینه فی اخبار مدینة، محمد بن محمود النجار، بیروت، دارالارقم، بی‌تا.
- الرحلة العیاشیه ۱۶۶۱-۱۶۶۳م، عبدالله بن محمد عیاشی، ابوظبی، ۲۰۰۶م.
- عمدة الاخبار فی مدینة المختار، احمد عباسی، قاهره، اسعد طرابزونی، بی‌تا.
- وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله سمهودی، لندن، موسسه التراث، ۲۰۰۱م.
- مساجد صلی فیها رسول الله فی الحرمین الشریفین و الجزیرة العربیة، سید ضیاء الدین بن محمد بن مقبول عطار، جده، کنوز المعرفة، ۱۴۳۴ق.
- المدینه بین الماضی و الحاضر، ابراهیم بن علی العیاشی، ۱۹۷۲م.
- تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، احمد یاسین خیاری، ریاض، المملکة العربیة السعودیة، ۱۴۱۹ق.
- وصف المدینه المنوره، علی بن موسی الافندی، مطبعة نهضة مصر.
- الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، محمدامین الشنقیطی، جده، دارالقبلة، ۱۹۹۲م.
- آثار المدینة المنوره، عبدالقدوس الانصاری، مدینه، المکتبه السلفیه، ۱۳۹۳ق.