مسجد بنی قریظه
مسجد بنی قُرَیظَه از مساجد قدیمی شهر مدینه در کشور عربستان بود. این مسجد در جنوب مسجدالنبی، قرار داشت اما امروزه از میان رفته است. پیامبر اسلام(ص) در جریان غزوه بنی قریظه در محدوده این مسجد نماز خوانده است. بنای اولیه مسجد در اواخر قرن نخست اسلامی ساخته شد و تا ۱۴۰۹ قمری بارها بازسازی شد و در ۱۴۲۲قمری/۲۰۰۲میلادی به کلی تخریب شد.
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مسجد غزوه بنی قریضه |
| مکان | عربستان - مدینه |
| کاربری | مسجد |
| جنبه دینی | |
| بزرگداشت نزد | مسلمانان |
| تاریخ بنا | |
| زمان پایه‌گذاری | عصر نبوی |
| بازسازی‌ها | بارها بازسازی شده است. |
| وضعیت فعلی | |
| وضعیت بنا | تخریب شده |
نام و مکان ویرایش
مسجد بنی قُرَیظَه در شرق مسجد فضیخ و جنوب شرقی مسجد النبی قرار داشت. این مسجد به نام مسجد غزوه بنی قریظه نیز شناخته می‌شود.[۱]
نماز پیامبر(ص) ویرایش
پیامبر(ص) در جریان غزوه بنی قریظه در محدوده این مسجد نماز خوانده است. گفته شده اینجا در اصل خانه زنی بوده که پیامبر(ص) در آن نماز خوانده، سپس خانه را در بنای مسجد وارد کرده‌اند.[۱] برخی گفته‌اند محدوده مسجد مکانی است که پیامبر(ص) در جریان محاصره بنی‌قریظه، خیمه خود را در آنجا برپا کرد.[۲] عمر ابن شبه نویسنده کتاب تاریخ المدینة المنورة (م.۲۶۳ق.) مکان نماز پیامبر(ص) را در شرق مسجد در مکان مناره مخروبه مسجد دانسته است.[۳]
تاریخچه بنا ویرایش
گزارشی حاکی از ساخت مسجد بنی‌قریظه در زمان خلافت ولید بن عبدالملک (۸۶ تا ۹۶ ق.) است.[۱] محمد ابن نجار تاریخ‌نگار مدینه (م.۶۴۳ق./۱۲۴۵م.) در قرن هفتم مسجد را با طول ۱۰ متر در میان باغ و مزارع توصیف کرده که شباهت ظاهری به مسجد قبا داشته است. در آن زمان مسجد بدون سقف بود و دیوارهایش خراب شده بود و ۱۶ ستون داشت که برخی از آنها فروریخته بود.[۴]
بنابر گزارش مَطَری، مدینه‌شناس (م.۷۴۱ق.)، در اواخر قرن هفتم مسجد به طور کامل از میان رفته بود و در سال ۷۱۰ قمری دیوارهای آن بازسازی شد.[۵]در گزارشی از سال ۷۶۶ به وجود مسجد، که آن را مسجدی بزرگ توصیف کرده‌اند، اشاره شده است.[۶]سمهودی در اواخر قرن نهم از بازسازی مسجد در ۸۹۳ قمری خبر داده است.[۷]در منابع قرن دهم نیز به وجود مسجد اشاره شده است.[۸]
براساس برخی گزارش‌ها مسجد در عهد عثمانی (حدود۱۲۶۶ق./۱۸۵۰م.) تجدید بنا شد و دارای معماری به سبک عثمانی بود.[۹] اما در سال ۱۴۲۲قمری/۲۰۰۲میلادی به کلی تخریب شد.[۱۰]
ویژگی‌های مسجد پیش از تخریب ویرایش
بنابر گزارشی از سال ۱۴۱۸ قمری، این مسجد در آن زمان با سنگ بازالت سیاه‌رنگ ساخته شده بود و یک رواق و یک صحن داشت. رواق به پنج فضای خالی تقسیم شده بود که هر یک از آنها با گنبدی گِرد پوشانده شده بود. ساختمان مسجد به شکل مربع و مساحت آن ۴۸۴متر بود.[۹]
نگارخانه ویرایش
جستارهای وابسته ویرایش
پانویس ویرایش
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ اخبار المدینه، ص141.
- ↑ فتح الباری، ج7، ص317؛ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج3، ص399.
- ↑ تاریخ المدینة المنورة، ص70.
- ↑ الدرة الثمینة فی اخبار المدینة، ص127.
- ↑ التعریف بما انست الهجرة، ص135.
- ↑ تحقیق النصرة بتلخیص معالم دار الهجرة، ص483.
- ↑ وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، ج3، ص174.
- ↑ عمده الاخبار فی مدینه المختار، ص151.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ المدینه المنوره تطورها العمرانی، ص203 و 204. ؛ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج3، ص411-416.
- ↑ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج3، ص409 و410.
منابع ویرایش
- فتح الباری، ابن حجر عسقلانی، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا.
- اخبار المدینه، محمدبن حسن ابن زباله، مدینه، المملکه العربیه السعودی، ۱۴۲۴ق.
- تحقیق النصرة بتلخیص معالم دار الهجرة، ابوبکر بن حسین مراغی، فیوم، دارالفلاح، ۱۴۳۰ق.
- الدرة الثمینه فی اخبار مدینة، محمد بن محمود النجار، بیروت، دارالارقم، بی‌تا.
- تاریخ المدینة المنوره، عمر بن شبه (ابن شبه)، قم، دار الفکر، ۱۴۱۰ق.
- التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة جمال الدین محمد المطری، سلیمان الرحیلی، ریاض، دارة الملک عبدالعزیز، ۱۴۲۶ق.
- معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
- عمدة الاخبار فی مدینة المختار، احمد عباسی، قاهره، اسعد طرابزونی، بی‌تا.
- المدینه المنوره تطورها العمرانی و تراثها المعماری، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دارالنهضه العربیه، 1981م.