کفشداری

یکی از کفشداری‌های آستان امام رضا(ع).

کفشداری، یا به زبان عربی کشوانیه، محل نگهدارى كفش در مسجدها، حرم‌ها، زيارتگاه‌ها و خانه‌هاى بزرگان است.

کفشدارها، کفش زائر را تا وقتی او به زیارت رفته و بازمی‌گردد نگه می‌دارند. هدف این کار را، احترام به زائر دانسته‌اند. در برخی از حرم‌ها مانند آستان امام رضا(ع)، کفشدارها وظایف گسترده‌تری دارند.

واژه‌شناسی

واژه کفشداری، به عمل و شغل کفشدار معنا شده و کفشدار، به کسی که در مکان‌های مقدس یا منزل بزرگان مواظب کفش‌ها باشد، معنا شده است. برخی از شخصيت‌ها، خادمى به همراه داشتند، كه وظیفه او مواظبت از كفش‌ آنها و جفت كردن كفش پيش پاى آنان بوده است و به او «كفش جفت كن» می‌گفتند. به كفشدار، واژه‌های دیگری مانند كفشبان، كفش بردار، باشماقچى و باشماقدار، نیز گفته‌اند. به کفشداری، در زبان عربى «كشوانيه» گفته مى‌شود.

چیستی

كفشدارى، محل نگه دارى كفش در مسجدها، حرم‌ها، زيارتگاه‌ها و خانه‌هاى بزرگان است. در مکان‌های زیارتی، كسانى با نام كفشدار، از كفش‌ زائران نگه‌دارى مى‌كنند تا آنان به زيارت رفته و برگردند. هدف این کار را، احترام به زائر دانسته‌اند. کفشداری باعث نگهداری مکان‌های مقدس از گرد و غبار و آلودگی‌ کفش‌ها نیز می‌شود. کفشداری، دارای قفسه‌هایی است که کفش‌ها در آن نگهداری می‌شود.

در حرم امام رضا(ع)

كفشدارى‌های آستان امام رضا(ع)، بيش از ١٨٠٠ نفر كفشدار ثابت و سيار داشته، كه در دو نوبتِ ١٢ ساعته و با ٨ كشيك، از كفش‌هاى زائران نگهدارى مى‌كنند. وظایف کفشداران عبارت است از: پذيرش كفش‌هاى زائران با ادب و احترام، حفظ نظافت و طهارت محدوده كفشدارى، حفظ نظم و آرامش در محل كفشدارى، راهنمایی کردن زائران و نگهدارى و مرتب كردن قرآن‌ها و كتاب‌هاى دعا در مكان‌هاى مخصوص.

در حرم حضرت عباس(ع)

آستان حضرت عباس(ع)، دارای ۴۳ کفشداری و ۱۴۲ کفشدار است. کفشداری‌ها در کنار درهای ورودی صحن قرار گرفته‌اند. کفشدارها، برای داشتن برخوردی نیکو با زائران، دوره‌های مذهبی و فرهنگی می‌بینند. دوره‌های آموزش زبان، از دیگر آموزش‌هایی است که آن‌ها برای برخورد با زائران خارجی می‌گذرانند. کمک به زائران سالمند و ناتوان، برای ورود به صحن با ولیچر از دیگر وظایف کفشدارها است.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله فرهنگ نامه زیارت، جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هجدهم، بهار ۱۳۹۳، ص۳۶ است.

• راهنماى جامع اماكن متبركه حرم مطهر حضرت رضا(ع)، روابط عمومى آستان قدس رضوى، ۱۳۸۷ش.
• شبکه جهانی الکفیل.