مدرسه آخوند (نجف)
 مدرسه بزرگ آخوند | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | آخوند خراسانی |
| تأسیس | مدرسه کبری: ۱۳۲۱ق. مدرسه وسطی: ۱۳۲۶ق. مدرسه صغری: ۱۳۲۸ق. |
| کاربری | تحصیل علوم دینی |
| مکان | مدرسه کبری آخوند در نجف، تقریباً در انتهای بازار حُویش، کنار مدرسه بخارائی‌ها. |
| نام‌های دیگر | مدرسة الکبری |
| مشخصات | |
| ظرفیت | شامل سه مدرسه کبری، وسطی و صغری |
| وضعیت | فعال |
| معماری | |
| بازسازی | مدرسه کبری: ۱۳۴۸ش. مدرسه وسطی: ۱۴۳۳ق. |
مدرسه آخوند،در نجف به مدرسه‌های سه‌گانه کبری، وسطی و صغری گفته شده که با نظارت آخوند خراسانی (م.۱۳۲۹ق)، مرجع تقلید شیعه و سرمایه آسانقلی بیگ، ساخته شده است. مدرسه بزرگ در انتهای بازار حُویش، کنار مدرسه بخارائی‌ها، مدرسه وسطی در محله بُراق و مدرسه صغری در محله مِشراق قرار دارد. برخی از عالمان شیعه مانند آقا نجفی قوچانی (م.۱۳۶۳ق)، سید محمود شاهرودی (م.۱۳۵۳ش)، سید عبدالهادی شیرازی وشیخ مرتضی امامی ساروی (١٣٢١-١۴٢١قمری)(امام جمعه مازندران) و سید مرتضی مرعشی نجفی در این مدرسه‌ها درس خوانده یا ساکن بوده‌اند.
مدرسه بزرگ[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مکان[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مدرسه بزرگ آخوند، معروف به مدرسة الکبری، در نجف ، تقریباً در انتهای بازار حُویش، کنار مدرسه بخارائی‌ها قرار دارد.
تاریخچه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
این مدرسه، در سال ۱۳۲۱ق. زیر نظر آخوند خراسانی (م.۱۳۲۹ق)، مرجع تقلید شیعه و با کمک مالی آستانقلی بیگ، وزیر سلطان عبدالاحد بخاری، امیر بخارا پایه‌گذاری شد.[۱] بر پایه گزارش آقا نجفی قوچانی، در زمان ساخت این مدرسه، آخوند خراسانی، روزی یک ساعت به محل مدرسه رفته، گوشه‌ای نشسته، کار بنّا و کارگران را تماشا می‌کرد.[یادداشت ۱][۲]
در اواخر سده چهاردهم قمری، ساختمان این مدرسه فرسوده شده و در سال ۱۳۴۸ش. (۱۳۸۹ق) با تلاش نصرالله خلخالی و با هزینه علی سیاهپوشان تجدید بنا شد.[۱] عباس خاتم یزدی، عالم شیعی ساختمان جدید را «در سه طبقه مجلل» معرفی کرده است.[۳]
این مدرسه، در زمان دولت بعثی عراق، بارها مورد یورش نیروهای امنیتی قرار گرفت؛ به‌خصوص در انقلاب شعبانیه، در سال ۱۴۱۱ق. (۱۹۹۱م) به اشغال دولت صدام درآمده و مدت‌ها این اشغالگری ادامه داشت.[۴]
اهمیت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در مدرسه بزرگ آخوند، شخصیت‌های برجسته‌ای مانند آقا نجفی قوچانی (م.۱۳۶۳ق)،[۲] سید محمود شاهرودی (م.۱۳۵۳ش)، سید عبدالاعلی سبزواری (م.۱۳۷۲ش) و سید عباس خاتم یزدی (متوفای ۱۳۸۰ش)[۳] در آن سکونت داشتند.[۵]
اکنون[ویرایش | ویرایش مبدأ]
این مدرسه، بر پایه گزارشی در ۳ ربیع‌الاول ۱۴۳۳ق. (۶ اسفند ۱۳۹۰ش)، از یک حیاط بزرگ مربع شکل تشکیل شده است که پیرامون آن، سه طبقه و تعداد ۱۰۳ حجره وجود دارد. کتابخانه و مدرس آن در طبقه دوم، ضلع شرقی مدرسه قرار گرفته و دارای زیرزمین بزرگی است که به گفته خادم مدرسه، در مراسم‌های مهم حوزوی، تشکیل جلسات و بزرگداشت‌های سرتاسری از آن استفاده می‌شود. سردر مدرسه، نمای حجره‌ها و راهروهای مدرسه، با کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ تزئین شده است.
بر پایه همین گزارش، نزدیک به ۱۲۷ طلبه پاکستانی، هندی و افغانی در آن ساکن بودند.[۶]
مدرسه وسطی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مدرسه وسطی، در نجف، محله بُراق، ابتدای ورودی یکی از کوچه‌های شارع الصادق(ع) قرار دارد. در سال ۱۳۲۶ق. با اشراف و هدایت آخوند خراسانی و با سرمایه بانی مدرسه بزرگ پایه‌گذاری شده، دارای دو طبقه و ۳۴ حجره است. در این مدرسه عالمانی مانند: سید عبدالهادی شیرازی و سید احمد خوانساری سکونت داشتند. به گفته اهالی محل و کسبه اطراف مدرسه، بخشی از آن در زمان حکومت صدام در مسیر خیابان قرار گرفته، تخریب شد.
مدرسه وسطی، بر پایه گزارشی در ربیع‌الاول ۱۴۳۳ق. (اسفند ۱۳۹۰ش) در حال بازسازی و تعمیرات اساسی، بوده است.[۷]
مدرسه صغری[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مدرسه صغری، با تولیت آخوند خراسانی و با سرمایه آستانقلی بیگ، در سال ۱۳۲۸ق. ساخته شد. این مدرسه، در شارع الرسول، از طرف باب القبله حرم امام علی(ع) سمت چپ خیابان، داخل کوچه سوم، معروف به کوچه صد تومانی، در محله مِشراق قرار دارد. اکنون مدرسه صغرای آخوند، یکی از مدرسه‌های پررونق حوزه نجف به شمار می‌آید. درس و بحث در آن برگزار شده و محل رفت و آمد طلبه‌ها و استادان است. سید مرتضی مرعشی نجفی (م.۱۳۷۵ش)، برادر سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، مرجع شیعی یکی از ساکنین این مدرسه بود.
آخوند خراسانی، یک سال پس از پایان ساخت مدرسه صغری، در سال ۱۳۲۹ق. درگذشت.[۸]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ موقوفات ایرانیان در عراق، مجله میراث جاویدان، شماره ۶.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ سیاحت شرق، ص ٣۴١.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ خاطرات آیةالله خاتم یزدی، ص ۴١.
- ↑ خاطرات آیةالله خاتم یزدی، ص ۴١؛ مدارس آخوند خراسانی در نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۲۰.
- ↑ مدارس آخوند خراسانی در نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۱۹؛
- ↑ مدارس آخوند خراسانی در نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۲۰.
- ↑ مدارس آخوند خراسانی در نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۲۰ و ۱۲۱.
- ↑ مدارس آخوند خراسانی در نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۲۱.
- ↑ او می‌نویسد: رفتم نزد آقای آخوند؛ مدرسه بزرگ که تازه بنایی می‌کردند و خود آقای آخوند هر روز یک ساعتی به آن مدرسه می‌رفت و گوشه‌ای می‌نشست و به کار عمله و بنا تماشا می‌کرد و خوشش می‌آمد؛ بلکه نوعاً تماشای تعمیرات خصوصاً خیریه که یک نوع از صدقات جاریه است، خوشایند است. نزدیک بود طبقه اول آن مدرسه تمام شود؛ عرض کردم از این مدرسه به من حجره داده می‌شود؟ فرمودند: پس به جهت که بنا می‌شود؟! [سپس به فرزندش گفت] میرزا مهدی! هر حجره که آقا می‌خواهد به ایشان بده و به اسم ایشان ثبت کن. آقا میرزا مهدی گفت: کدام را می‌خواهی؟ و من حجره‌ای که در گوشه واقع بود، تعیین کردم. فرمودند: همه از این حجره‌ها که فضای مدرسه در نظر اندازشان هست، تعیین می‌کنند و تو خیلی ساده هستی که گوشه مستور را تعیین می‌کنی. گفتم: من حجره می‌خواهم که درس در او بخوانم و افکارم مرتب باشد، نه برای تماشا که خوش منظره باشد؛ والا این قدرها من هم شعور دارم که آنها بهتر است، اما نه برای طلبه. . . کم‌کم منتقل شدم به مدرسه آخوند و به جدیت تمام مشغول به درس و بحث و نوشتن شدم.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- سیاحت شرق، آقانجفی قوچانی، تصحیح شاکری،
- خاطرات آیةالله خاتم یزدی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۸۱ش.
- موقوفات ایرانیان در عراق، محمدرضا انصاری، مجله میراث جاویدان، شماره ۶.