کشیدن دندان
کشیدن دندان به نظر مشهور فقیهان امامیه و برخی فقیهان اهل سنت بر محرم، حرام است و انجام آن، کفاره دارد اما به نظر برخی دیگر کشیدن دندان جایز است. در ابواب متعددی از فقه مانند طهارت، صلاة، صوم و قصاص مطرح می‌شود. کفاره کشیدن دندان در حال احرام، یک گوسفند است.
| واجبات |
| شروع از میقات • نیت • لباس احرام • تلبیه |
| محرمات احرام |
| مشترک بین زن و مرد |
| شکار حیوانات خشکی • کشتن جانوران بدن • کندن درختان • التذاذ جنسی • آمیزش • استمناء • عقد ازدواج • فسوق • جدال • زینت • بوی خوش • روغن مالیدن به بدن • نگاه کردن در آینه • سرمه کشیدن • ازاله مو • ناخن گرفتن • خون برون آوردن • کشیدن دندان • حمل سلاح |
| ویژه مردان |
| پوشیدن لباس دوخته • پوشاندن سر • استظلال |
| ویژه زنان |
| پوشاندن صورت • پوشاندن دست |
| دیگر احکام |
| مستحبات احرام |
| مکروهات احرام |
جایگاه
موضوع دندان و مباحث مرتبط با آن از جمله دندان کشیدن یا شکستن دندان در ابواب متعددی از فقه مانند طهارت،[۱] صلاة،[۲] صوم[۳] و قصاص[۴] مطرح است.
از دندان کشیدن در منابع روایی و کتب فقهی به «قلع الضرس»[۵] و «قلع السن»[۶] یاد شده است.
مفهوم‌شناسی
در برخی کتاب‌های لغت، قلع، جدا کردن چیزی از ریشه خود و جابجا کردن چیزی از مکانش به مکان دیگر معنا شده است.[۷]
«ضِرس» در لغت به معنای دندان آمده است.[۸] امّا ابن فارس، لغت‌شناس قرن چهارم هجری، اصل در ریشه این ماده را قوت و خشونت دانسته و معتقد است ضرس بر دندان آسیاب اطلاق می‌گردد.[۹]
کشیدن دندان در ایام حج
دندان کشیدن از محرمات احرام است و در کتاب‌های فقهی، در بحث از حج و عمره، به حرام بودن کشیدن دندان در حال احرام و کفاره داشتن این عمل اشاره شده است.
کشیدن دندان در حال احرام
در این که کشیدن دندان در حال احرام جایز بوده یا از محرمات احرام به شمار می‌آید دو دیدگاه بین فقهای امامیه مطرح است. عده‌ای از فقیهان این عمل را از محرمات احرام شمرده‌اند.[۱۰] دلیل این دیدگاه، مفهوم روایتی از امام صادق(ع) است که در آن کندن دندان در صورتی که سبب اذیت شود جایز شمرده شده، و در روایتی دیگر که در آن از وجوب کفاره در صورت کشیدن دندان سخن به میان آمده است.[۱۱]
اما فقیهان متاخر، تنها خون درآوردن از بدن را از محرمات احرام دانسته و کشیدن دندان بر محرم، حرام نیست.[۱۲] زیرا روایت معتبری در این زمینه نیست و روایات نقل شده، از لحاظ سندی ضعیف است و قابل اعتماد نیست.[۱۳]
کفاره کشیدن دندان
کفاره کشیدن دندان در حال احرام به نظر کسانی که این عمل را حرام دانسته‌اند یک گوسفند است.[۱۴] برخی از فقیهان متاخر بنا بر احتیاط، کفاره آن را یک گوسفند دانسته‌اند.[۱۵]
در وجوب کفاره تفاوتی میان موردی که هنگام دندان کشیدن خون خارج شود یا نشود و نیز دندان به وسیله محرم کشیده شود یا کشیدن آن با اجازه او و از سوی دیگری انجام شود وجود ندارد. همچنین فرق نمی‌کند که دندان یاد شده کوچک یا بزرگ، قوی یا ضعیف، صحیح و یا شکسته باشد.[۱۶]
پانوشت
- ↑ مستمسک العروه، ج۳، ص۴۷۳ - ۴۷۴.
- ↑ صراط النجاة، ج۱، ص۴۴۵؛ مختصر الاحکام، ص۱۶۲.
- ↑ العروة الوثقی، ج۳، ص۵۸۸؛ مستمسک العروه، ج۱، ص۲۸۴ - ۲۸۵.
- ↑ جواهر الکلام، ج۴۲، ص۳۸۵؛ الام، ج۶، ص۵۵؛ المغنی، ج۹، ص۴۳۳.
- ↑ تهذیب الأحکام، ج۵، ص ۳۸۵؛ الکافی فی الفقه، ص ۲۰۴؛ المختصر النافع، ص ۱۰۸.
- ↑ غایة المرام، ج۱، ص۴۹۹؛ کشف الغطاء، ج۴، ص۵۵۱؛ کتاب الحج، خوئی، ج۳، ص۳۶۰.
- ↑ لسان العرب، ج۸، ص ۲۹۰ و تاج العروس، ج۱۱، ص ۳۹۴ «قلع»؛ لسان العرب، ج۸، ص ۲۹۰.
- ↑ الصحاح ج۳، ص ۹۴۱؛ لسان العرب، ج۶، ص۱۱۷؛ تاج العروس، ج۸، ص۳۳۳«ضرس».
- ↑ معجم مقائیس اللغة، ج۳، ص ۳۹۵ «ضرس».
- ↑ الدروس الشرعیه، ج۱، ص۳۸۷؛ الکافی فی الفقه، ص۲۰۴.
- ↑ مهذب الاحکام، ج۱۳، ص۲۰۸؛ جواهر الکلام، ج۲۰، ص۴۳۰.
- ↑ مسالک الافهام، ج۲، ص۴۸۹؛ کتاب الحج، خوئی، ج۴، ص۲۴۹و۲۵۹؛ مناسک الحج، سیستانی، ص۱۳۷.
- ↑ مختلف الشیعه، ج۴، ص۱۷۷؛ مسالک الافهام، ج۲، ص۴۸۹؛ مدارک الاحکام، ج۸، ص۴۴۹.
- ↑ الکافی فی الفقه، ص۲۰۴؛ قواعد الاحکام، ج۱، ص۴۷۲؛ کشف الغطاء، ج۴، ص۶۱۶.
- ↑ تحریر الوسیله، ج۱، ص۴۲۸؛ دلیل الناسک، ص۲۲۰.
- ↑ کشف الغطاء، ج۴، ص۶۱۶.
منابع
- الام، محمد بن ادریس الشافعی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۳ق.
- تاج العروس من جواهر القاموس، مرتضی الزبیدی، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق.
- تحریر الوسیله، امام خمینی، نجف، دار الکتب العلمیه، ۱۳۹۰ق.
- تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی)، به تحقیق سید حسن موسوی خرسان و علی آخوندی، تهران، انتشارات دارالکتب اسلامیه، ۱۳۶۵ش.
- جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، محمد حسین نجفی الجواهری، تحقیق عباس قوچانی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش.
- الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، محمد بن مکی الشهید الاول، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۱۲ق.
- دلیل الناسک، سید محسن حکیم طباطبایی، به تحقیق سید محمد علی قاضی طباطبایی، نجف، مدرسه دارالحکمه، ۱۴۱۶ق.
- الصحاح (تاج اللغة و صحاح العربیة)، اسماعیل بن حماد الجوهری، تحقیق احمد عبدالغفور العطار، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۴۰۷ق.
- صراط النجاه فی اجوبه الاستفتائات، سید ابوالقاسم موسوی خویی، تعلیقات جواد تبریزی، قم، برگزیده، ۱۴۱۶ق.
- العروة الوثقی، سید محمد کاظم طباطبایی یزدی، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۱۹ق.
- غایة المرام باخبار سلطنة البلد الحرام، عبدالعزیز بن عمر بن فهد المکی، تحقیق فهیم محمد شلتوت، مکه مکرمه، جامعة ام القری، ۱۴۰۶ق.
- قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، حسن بن یوسف حلی(علامه حلی)، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۱۳ق.
- الکافی فی الفقه، ابوالصلاح الحلبی، به تحقیق رضا استادی، اصفهان مکتبة الامام امیرالمومنین علی(ع).
- کتاب الحج، ابوالقاسم خویی (م.۱۴۱۳.ق.)، قم، لطفی، ۱۴۰۹ق.
- کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، جعفر بن خضر کاشف الغطاء، به تحقیق عباس تبریزیان و دیگران، قم، انتشارات الإسلامی، ۱۴۲۲ق.
- لسان العرب، محمد بن مکرم ابن منظور، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق.
- مختصر الاحکام، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، قم، دارالقرآن الکریم، بی تا.
- المختصر النافع فی فقه الامامیه (النافع فی مختصر الشرائع)، جعفر بن حسن محقق حلی، تهران، بنیاد بعثت، ۱۴۱۰ق.
- مختلف الشیعة فی احکام الشریعه، حسن بن یوسف حلی(علامه حلی)، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۱۳ق.
- مدارک الاحکام، سید محمد بن علی الموسوی العاملی، قم، آل البیت، ۱۴۱۰ق.
- مسالک الافهام، زین‌الدین بن علی (شهید الثانی)، تحقیق موسسه المعارف الاسلامی، قم، موسسه المعارف الاسلامی، ۱۴۱۳ق.
- مستمسک العروة الوثقی، سید محسن حکیم، قم، کتابخانه آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
- معجم مقاییس اللغه، احمد بن فارس، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۰۴ق.
- المغنی، عبدالله بن قدامه، بیروت، دار الکتب العلمیه.
- مناسک الحج، سید علی السیستانی، قم، شهید، ۱۴۱۳ق.
- مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، سید عبدالأعلی‌سبزواری، مکتبة آیة الله سبزواری، ۱۴۱۶ق.
مقاله‌های مرتبط
| واجبات |
| شروع از میقات • نیت • لباس احرام • تلبیه |
| محرمات احرام |
| مشترک بین زن و مرد |
| شکار حیوانات خشکی • کشتن جانوران بدن • کندن درختان • التذاذ جنسی • آمیزش • استمناء • عقد ازدواج • فسوق • جدال • زینت • بوی خوش • روغن مالیدن به بدن • نگاه کردن در آینه • سرمه کشیدن • ازاله مو • ناخن گرفتن • خون برون آوردن • کشیدن دندان • حمل سلاح |
| ویژه مردان |
| پوشیدن لباس دوخته • پوشاندن سر • استظلال |
| ویژه زنان |
| پوشاندن صورت • پوشاندن دست |
| دیگر احکام |
| مستحبات احرام |
| مکروهات احرام |